Pneumatica

Τῆς πνευματικῆς πραγματείας σπουδῆς ἠξιωμένης [*](prooemium) πρὸς τῶν παλαιῶν φιλοσόφων τε καὶ μηχανικῶν, τῶν μὲν λογικῶς τὴν δύναμιν αὐτῆς ἀποδεδωκότων, τῶν δὲ καὶ διʼ αὐτῆς τῆς τῶν αἰσθητῶν ἐνεργείας, ἀναγκαῖον ὑπάρχειν νομίζομεν καὶ αὐτοὶ τὰ παραδοθέντα ὑπὸ τῶν ἀρχαίων εἰς τάξιν ἀγαγεῖν, καὶ ἃ ἡμεῖς δὲ προσευρήκαμεν εἰσθέσθαι· οὕτως γὰρ τοὺς μετὰ ταῦτα ἐν τοῖς μαθήμασιν ἀναστρέφεσθαι βουλομένους ὠφελεῖσθαι συμβήσεται. ἀκόλουθον δὲ εἶναι νομίσαντες τῇ τῶν ὑδρίων ὡροσκοπείων ἕξει, ἥτις ἡμῖν ἐν τέσσαρσι βιβλίοις προαναγέγραπται, ταύτην συνεχῆ ὑπάρχειν γράφομεν καὶ περὶ αὐτῆς, ὡς προείρηται· διὰ γὰρ συμπλοκῆς ἀέρος καὶ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ γῆς καὶ τῶν τριῶν στοιχείων ἢ καὶ τῶν τεσσάρων συμπλεκομένων ποικίλαι διαθέσεις ἐνεργοῦνται, αἱ μὲν ἀναγκαιοτάτας τῷ βίῳ τούτῳ χρείας παρέχουσαι, αἱ δὲ ἐκπληκτικόν τινα θαυμασμὸν ἐπιδεικνύμεναι.

Πρὸ δὲ τῶν λέγεσθαι μελλόντων πρῶτον περὶ κενοῦ διαληπτέον. οἱ μὲν γὰρ τὸ καθόλου μηδὲν εἶναι κενὸν διατείνονται, οἱ δὲ ἄθρουν μὲν κατὰ φύσιν μηδὲν [*](146) εἶναι κενόν, παρεσπαρμένον δὲ κατὰ μικρὰ μόρια | τῷ ἀέρι καὶ τῷ ὑγρῷ καὶ τῷ πυρὶ καὶ τοῖς ἄλλοις σώμασιν· οἷς μάλιστα συμφέρεσθαι προσήκει· ἐκ γὰρ τῶν φαινομένων καὶ ὑπὸ τὴν αἴσθησιν πιπτόντων ἐν τοῖς ἑξῆς δείκνυται τοῦτο συμβαῖνον· ἐν τῷ μέντοι τὰ ἀγγεῖα τὰ δοκοῦντα εἶναι τοῖς πολλοῖς κενὰ οὐκ ἔστιν, ὡς ὑπολαμβάνουσι, κενά, ἀέρος δὲ πλήρη. ὁ δὲ ἀήρ ἐστιν, ὡς τοῖς περὶ φύσεως πραγματευσαμένοις ἀρέσκει, ἐκ λεπτῶν καὶ μικρομερῶν σωμάτων συνεστηκὼς ἀφανῶν ἡμῖν ὄντων ὡς ἐπὶ τὸ πολύ. ἐὰν γοῦν εἰς τὸ δοκοῦν ἀγγεῖον κενὸν ὑπάρχειν ἐγχέῃ τις ὕδωρ, καθʼ ὅσον ἂν πλῆθος τοῦ ὕδατος εἰς τὸ ἀγγεῖον ἐμπίπτῃ, κατὰ τοσοῦτον πλῆθος ἀὴρ ἐκχωρήσει. κατανοήσειε δʼ ἄν τις τὸ λεγόμενον ἐκ τοῦ τοιούτου· ἐὰν γὰρ εἰς ὕδωρ καταστρέψας ἀγγεῖον τὸ δοκοῦν εἶναι κενὸν πιέζῃς εἰς τὸ κάτω ἀκλινὲς διαφυλάσσων, οὐκ εἰσελεύσεται τὸ ὕδωρ εἰς αὐτό, κἂν ὅλον αὐτὸ κρύψῃς· ὥστε δῆλον εἶναι, ὅτι σῶμα ὑπάρχων ὁ ἀὴρ οὐκ ἐᾷ παρεισελθεῖν τὸ ὕδωρ διὰ τὸ πεπληρωκέναι πάντα τὸν ἐν τῷ ἀγγείῳ τόπον. ἐὰν γοῦν τρυπήσῃ τις τὸν πυθμένα τοῦ ἀγγείου, τὸ μὲν ὕδωρ διὰ τοῦ στόματος εἰς αὐτὸ εἰσελεύσεται, ὁ δὲ ἀὴρ διὰ τοῦ τρυπήματος ἐξελεύσεται. πάλιν δὲ [*](1—28, 15 Πρὸ . . . κινήσεις ed. Diels Sitzgsber. d. Akad. d. Wiss. Berlin 1893 p. 120—127. περὶ κενοῦ inscribit G2T) [*](3 διατείνονται b, contendunt L: om. a: οἴονται Paris. 2431) [*](5 τῷ (alterum) b: om. a 8 ἐν τῷ μέντοι τὰ AGT2 b: τὰ μέντοι T1 alii: ex eo quod L: ἓν τὸ μέγιστον Diels 12 λεπτῶν καὶ μικρομερῶν Laur. 59, 17. Leid. Voss. 44: λεπτῶν καὶ μικρῶν μερῶν AG: μικρῶν καὶ κούφων T1, κούφων in λεπτῶν corr. T2:)

Τούτων δὴ προτεθεωρημένων στοιχείου ἕνεκα γράφομεν καὶ περὶ τῶν καμπύλων σιφώνων· εἰς πολλὰ γὰρ τῶν πνευματικῶν εὔχρηστοι τυγχάνουσιν.

Ἔστω γὰρ καμπύλος σίφων, τουτέστι σωλήν, ὁ ΑΒΓ, οὗ τὸ μὲν ΑΒ σκέλος ἔστω ἐν ἀγγείῳ τῷ ∠Ε πλήρει ὄντι ὕδατος. ἔστω δὲ ἡ τοῦ ὕδατος ἐπιφάνεια, [*](4 〈ἁθροῦν〉 inser Diels: cf. lin. 9 10 f. οὐκ del., cf. p.16, 21) [*](14 πάνυ AG: πάνυ τοι Tb: πάνυ τι J. G. Schneider) [*](16 caput distinguunt AGb: in libris decurtatis capita Graece numerantur (v. prolegom.); in his sicut in caput α a verbis ἔστω γὰρ lin. 20 incipit. 17 δὴ b: δὲ a) [*](4 λέγομεν κενὸν tr. b 7 ἐκχωρ a (-ρεῖ T): ἐγχωρῇ bL) [*](11 γενόμενον a: γινόμενον b 17 γράφομεν aCP: φράφομεν B, ω supra scripsit m. 1 a verbis τούτων δὴ incipit P)

Τὴν μὲν οὖν εἰρημένην ἐπὶ τοῦ σίφωνος αἰτίαν τινὲς ἀποδεδώκασι λέγοντες, διότι τὸ μεῖζον σκέλος πλέον ὕδωρ ἔχον ἐπισπᾶται τὸ ἔλαττον. ὅτι δὲ ψευδής ἐστιν ἡ τοιαύτη αἰτία καὶ ὁ ταύτῃ πιστεύσας μεγάλως ἂν ἀγνοήσειεν ἐπιχειρήσας ἀπὸ ταπεινοῦ ὕδωρ ἀγαγεῖν, οὕτως ἀποδείξομεν· γεγονέτω γὰρ σίφων ἔχων τὸ ἐντὸς σκέλος μακρότερόν τε καὶ στενόν, τὸ δὲ ἐκτὸς εὐρύτερόν τε καὶ ἔλαττον πολλῷ κατὰ μῆκος, ὥστε δέχεσθαι πλέον ὕδωρ αὐτὸ τοῦ μακροτέρου σκέλους. καὶ οὕτως πεπληρώσθω ὕδατος· τὸ δὲ μεῖζον αὐτοῦ σκέλος ἐμβεβλήσθω εἰς ὕδατος ἀγγεῖον ἢ καὶ εἴς τι φρέαρ. οὐκοῦν ἐὰν ἀφῶμεν ῥεῖν τὸ ἐκτὸς σκέλος, πλέον ὕδωρ [*](154) ἔχον· τοῦ ἐντὸς ἐπισπάσεται τὸ ἐκ τοῦ μείζονος, | ὃ δὴ καὶ συνεπισπάσεται τὸ ἐν τῷ φρέατι· καὶ ἀρξάμενον ῥέειν πᾶν κενώσει ἢ ἀεὶ ῥεύσει, ἐπειδήπερ τὸ ἐκτὸς ὑγρὸν πλεῖόν ἐστι τοῦ ἐν τῷ ἐντὸς σκέλει. ἀλλ᾿ οὐ φαίνεται τοῦτο γινόμενον· οὐκ ἄρα ἀληθής ἐστιν ἡ εἰρημένη αἰτία. ἴδωμεν δὴ τὴν κατὰ φύσιν αἰτίαν. ἐπειδὴ γὰρ πᾶν συνεχὲς ὑγρὸν ἠρεμῆσαν σφαιρικὴν [*](a 4—10 ὅτι δὲ ψευδής . . . τοῦ μακροτέρου σκέλους ═ b 22—28: ὅτι δὲ ψευδής ἐστιν ὁ τοιοῦτος αἰτιώδης λόγος καὶ ὁ τούτῳ πιστεύσας εἰς μεγάλην ἄγνοιαν ἐμπεσεῖται, ἐὰν ἐπιχειρήσῃ ἀπὸ ταπεινοῦ τόπου ὕδωρ ἀναγαγεῖν, οὕτως ἀποδείξομεν· γεγονέτω γὰρ σίφων ἔχων τὸ ἐντὸς σκέλος μακρότερόν τε καὶ στενόν, τὸ δὲ ἐκτὸς εὐρύτερον μέν, πολλῷ δʼ ἔλαττον κατὰ μῆκος, ὥστε δέχεσθαι πλέον ὕδωρ αὐτὸ τοῦ μακροτέου σκέλους.) [*](1 caput non distinguit T 2—3 αἰτίαν τινὲς ἐπὶ τοῦ σίφωνος tr. T 4 ὕδωρ om. T 6 ἂν inserui 8 στεγνόν T1, corr. T2 11 οὕτω T ut passim 12 τι ATb: τὸ G1, corr.)

Ἔστι δὲ καὶ ἄλλος καλούμενος μέσος πνικτὸς διαβήτης τὴν αὐτὴν ἐνέργειαν ἔχων τῷ καμπύλῳ σίφωνι.

Ἔστω γὰρ ἀγγεῖον ὁμοίως πλῆρες ὕδατος τὸ ΑΒ· διὰ δὲ τοῦ πυθμένος αὐτοῦ διώσθω σωλὴν ὁ Γ∠ συνεστεγνωμένος τῷ πυθμένι καὶ ὑπερέχων εἰς τὸ κάτω μέρος· τὸ δὲ Γ στόμιον αὐτοῦ μὴ συνεγγιζέτω τῷ στόματι τοῦ ΑΒ ἀγγείου. ἕτερος δὲ σωλὴν περικείσθω. τῷ Γ∠ ὁ ΕΖ ἀπέχων ἀπʼ αὐτοῦ πάντοθεν τὸ ἴσον· καὶ τὸ μὲν ἄνω στόμιον αὐτοῦ ἐπιπεφράχθω λεπιδίῳ τῷ ΕΗ ἀπέχοντι ἀπὸ τοῦ Γ στομίου βραχύ· τὸ δὲ κάτω στόμιον τοῦ ΕΖ σωλῆνος ἀπεχέτω ἀπὸ τοῦ πυθμένος τοῦ ΑΒ ἀγγείου ὅσον ὕδατι διάρρυσιν. τούτων δὲ οὕτως ἐχόντων ἐὰν ἐπισπασώμεθα ὁμοίως διὰ τοῦ ∠ στομίου τὸν ἐν τῷ Γ∠ σωλῆνι ἀέρα, συνεπισπασόμεθα καὶ τὸ ἐν τῷ ΑΒ ἀγγείῳ ὕδωρ, ὥστε ἐκρεῖν. καὶ τότε πᾶν ῥεύσεται τὸ ἐν τῷ ΑΒ ἀγγείῳ [*](a 2—4 Ἔστι δὲ . . . σίφωνι ═ b 19—21: Ἔστι δὲ καὶ ἄλλος σίφων πνικτὸς διαβήτης καλούμενος τὴν αὐτὴν ἐνέργειαν ἔχων τῷ καμπύλῳ.) [*](1 δεύτερον T 2 πνικτὸς Vindobon. 120: πνικτικὸς A (πνιτικὸς G): πνυκτὸς G2: πνυκτικὸς T ἴσως πνευματικός Riccard. 47 m. 2; cf. p. 90, 19. 96, 3 6 δὲ Tb: om.  AG 13 ἀπὸ om. T1, add. T2 17 συνεπισπασώμεθα aB: correxi ex CP) [*](6 αὐτοῦ aB: αὐτῷ CP, ipsius L 8 συνεγγιζέτω a: ἔστω ἐπʼ εὐθείας bL (sit in recta) 10 τῷ γδ εὐρύτερος αὐτοῦ bL) [*](πάντοθεν om. L 12 τῷ aBC: τὸ P 13 ἀπὸ om. b) [*](14 διάρρυσιν a: διάρρυσιν εἶναι b 15 δὲ a: δὴ b)

Ἐκ δὴ τῶν προδεδειγμένων φανερὸν ὅτι ἡ γινομένη διὰ τοῦ σίφωνος ῥύσις ἀκινήτου διαμένοντος [*](1 ἐκτὸς G2 T1 b: ἐκ τοῦ γ AG1 T2: cf. lin. 5 2 τῆς om. T) [*](5 f 〈οὐ〉 διὰ 7 τῷ BCG2 T: τὸ AG1 P 12 f τοῦ ἐν τῷ ἀγγείῳ tr. cf.44,9.19. aliter 34, 22 14 βάρει AT2 bL (βάρυ G): βάθει T1 15 ἐπισπάσασθαι Tb 16 προσεπιχέομεν Vindob 120, b: προσεπιχέωμεν a 18 οὕτω Tb ut alibi, quod non amplius commemorabo 20 πνικτὸς (bis) Vindob.120, b: πνικτικὸς AG1: πνυκτικὸς G2T, suffocabilis L 22 caput disting ABG) [*](10—11 τὸ (om. CP) στόμιον τοῦ ἐκτὸς σωλῆνος tr. b: extrinsecum tubi orificium L 13 ἐκκρίνει a: ἐκκρίνεται b:)

Ἔστω τι ἀγγεῖον ὕδωρ ἔχον τὸ ΑΒ, ἐν ᾧ ἐπινηχέσθω λεβητάριον τὸ Γ∠ ἐπιπεφραγμένον τὸ στόμα τῷ Γ∠ ἐπιφράγματι· διὰ δὲ τοῦ ἐπιφράγματος καὶ τοῦ πυθμένος τοῦ λεβηταρίου διώσθω τοῦ σίφωνος τὸ ἓν σκέλος καὶ συνεστεγνώσθω τοῖς τρυπήμασι κασσιτέρῳ· τὸ δὲ ἕτερον σκέλος ἐκτὸς ἔστω τοῦ ΑΒ [*](158) ἀγγείου ἔχον τὸ στόμιον ταπεινότερον τῆς | τοῦ ἐν τῷ [*](3 f. ἀνώμαλός 〈ἐστι〉 6 ὑπάρχῃ AGT2: ᾖ T1 b: fuerit L) [*](f. 〈τοσούτῳ〉 ταχυτέρα; cf. p. 46, 11 9 bL: ἢ AG GT2: ἣν T1; sed cf. p. 46, 7 ὑπερέχῃ, η ex ει corr., AG 13 caput. distinguunt T (τρίτον) et C, non distinguunt ABG 15 βδ T1, corr. T2 18 κασσιτέρῳ G2 M: κασσιτήρω AG1 Tb ἔστω G2 T: om. AG1) [*](1 πάσχει a: γίνεται καὶ b: efficitur et L 2 ἀγγείου ὄντος b 5—6 extrinseci tubi (═ τοῦ ἑκτὸς σ.) excessus L) [*](16 καμπύλου σίφωνος bL 18 ἐκτὸς ἔστω CP: om. BL) [*](19 στόμιον aCP: στόμα B 19—46, 1 τῆς τοῦ . . . ἑπιφανείας a: τοῦ ἐντὸς στομίου bL)

Ἡ δὲ κατὰ μέν τι ὁμαλή, κατὰ δέ τι ἀνώμαλος γίνεται οὕτως διὰ τοῦ σίφωνος· καλῶ δὲ κατὰ μέν τι ὁμαλήν, κατὰ δέ τι ἀνώμαλον, ὅταν ἐπί τινα χρόνον βουλομένοις ὁμαλὴ ᾖ ἡ γινομένη ἐξ ἀρχῆς ῥύσις, ἐπὶ δὲ ἕτερον πάλιν χρόνον προαιρουμένοις ὁμαλὴ μὲν ᾖ καθʼ ἑαυτὴν ἡ γινομένη ῥύσις, τῆς δὲ πρότερον ἤτοι βραδυτέρα ἢ ταχυτέρα.

Ἔστω γὰρ πάλιν τὸ μὲν τοῦ ὕδατος ἀγγεῖον τὸ [*](13—14 ἔστω . . . εὐθεῖαν supra ante ἐὰν οὖν lin. 1 poni iubet Haasius, f iure 15 τέταρτον T 16 f δὲ 〈ῥύσις ἡ〉) [*](κατά τι μὲν — κατά τι δὲ T1, corr. T2, etiam infra lin. 1718 p. 52, 12 19 ὁμαλὴ om. T1, corr. T mg.) [*](3 ὄντα om. b 5 δὲ om P 9 γίνεσθαι a: existat L: εἶναι b 10 σὺν om. b: simul cum L 12 πρότερον aB:)

Ἵνα δὲ μὴ καὶ διὰ τοῦ στόματος αὐτῶν ἐπισπασώμεθα τὸ ὕδωρ — οὐδὲ γὰρ ἐπὶ πάντων τῶν σιφώνων τοῦτο δυνατὸν ἔσται, ἐὰν μὴ πάνυ μικροὶ ὧσι—, ποιήσομεν οὕτως.

Ἔστω σμηρισμάτιόν τι, οὗ τὸ μὲν ἄρρεν προσκείσθω τῷ ἐκτὸς σκέλει τοῦ σίφωνος, ὥστε διʼ αὐτοῦ ῥεῖν· καὶ ἔστω τὸ ΤΝ, τὸ δὲ θῆλυ τὸ ΥΦ πρότερον [*](160) προσκεκολλημένα ἀγγειδίῳ τινὶ τῷ ΥΨ χωροῦντι ὀλίγῳ τινὶ πλέον οὗ χωρεῖ ὁ σίφων ὕδατος· ἐχέτω δὲ καὶ πρὸς τῷ πυθμένι ἔκρυσιν τὴν Ω. ὅταν οὖν βουλώμεθα ἐπισπᾶσθαι διὰ τοῦ σίφωνος τὸ ἐν τῷ ΑΒ ἀγγείῳ ὕδωρ, ἀπολαβόμενοι τοῦ ΧΨ ἀγγείου τὴν ἔκρυσιν τῷ δακτύλῳ πληρώσομεν αὐτὸ ὕδατος. εἶτα προσθήσομεν τὸ θῆλυ σμήρισμα τῷ ἄρρενι καὶ ἀφήσομεν τὴν Ω ἔκρυσιν. κενουμένου δὲ τοῦ ἀγγείου, εἰς, τὸν κενούμενον τόπον χωρήσει ὁ ἐν τῷ σίφωνι ἀήρ, ᾧ συνακολουθήσει τὸ ἐν τῷ ΑΒ ἀγγείῳ ὑγρόν, ὥστε πληρῶσαι τὸν σίφωνα. μετὰ ταῦτα οὖν ἀφελόντες τὸ ΧΨ ἀγγεῖον ἐῶμεν τὸν σίφωνα ῥεῖν.

Δεῖ δὲ ὀρθὸν τὸν σίφωνα καταβαίνειν, εἰ μέλλοι τὸ δέον ποιεῖν· τοῦτο δὲ ἔσται, ἐὰν πρὸς τῷ χείλει τοῦ ΑΒ ἀγγείου δύο ὀρθοὺς κανόνας πήξαντες τὸ ἐντὸς σκέλος τοῦ σίφωνος μεταξὺ τούτων τάξωμεν ψαῦον ἑκατέρου αὐτῶν τῶν κανονίων καὶ ἐν τῷ ἐντὸς σκέλει τοῦ σίφωνος τυλίον ἐξ ἑκατέρου μέρους συμφυὲς ποιήσωμεν ψαῦον ἐντὸς τῶν κανονίων· οὕτως γὰρ οὔτε ἐπὶ τὰ πλάγια οὔτε ἐπὶ τὸ ἔμπροσθεν ὁ σίφων ἔγκλισιν σχήσει· ὀρθῶς δὲ ἀκριβῶς καταβήσεται προστριβόντων τῶν τυλίων τοὺς κανόνας.

Τῶν δὲ εἰς ἐνέργειαν κατασκευαζομένων νῦν ἀρξώμεθα κατασκευὰς ποιεῖσθαι ἀπὸ τῶν μικροτέρων ἀρξάμενοι στοιχείου χάριν.

Ἔστι γάρ τι κατασκευασμάτιον πρὸς τὸ οἰνοχοεῖν χρήσιμον· κατασκευάζεται γὰρ σφαιρίον κοῖλον χάλκεον, [*](161) οἷόν ἐστι τὸ ΑΒ, ἐκ μὲν τοῦ κάτω μέρους τετρυπημένον λεπτοῖς τρυπηματίοις συνεχέσι καθάπερ ἠθμός, ἐκ δὲ τοῦ ἄνω μέρους σωλῆνα ἔχον τὸν Γ∠ συντετρημένον αὐτῷ καὶ συνεστεγνωμένον καὶ ἔχοντα τὸ ἄνω στόμιον ἀνεῳγός. ὅταν οὖν βούληταί τις οἰνοχοεῖν, κατασχὼν | τῇ μιᾷ χειρὶ τὸν Γ∠ σωλῆνα παρὰ τὸ Γ στόμιον καθίησι τὸ σφαιρίον εἰς τὸν οἶνον, ἄχρις ἂν [*](7 f 〈καὶ〉 ψαῦον 12 ἀρξώμεθα ABG: ἀρξόμεθα CPT) [*](18 ἠθμός M: ἱθμός a ut infra p 58, 2 19 τὸν b M Vind 120 τὸ a) [*](2 ποιεῖν a: γίνεσθαι b 4 τούτων om. bL 5 αὐτῶν om. bL 6—7 ποιήσωμεν (-σομ- B) συμφυὲς b 8 τὸ aP: τὰ BC 9 ὀρθῶς aCP: ὀρθὸς B, rectus L 15—16 ἔστι . . . χρήσιμον om. bL 16 κοῖλον om. P χάλκεον aP:)

Τῷ δὲ αὐτῷ τρόπῳ ἐκ τοῦ αὐτοῦ σφαιρίου καὶ ψυχρὸν καὶ θερμὸν προέσθαι δυνατόν ἐστιν, ὅσον προαιρούμεθα.

Κατασκευάζεται γὰρ ὁμοίως σφαιρίον τὸ ΑΒ διάφραγμα ἔχον μέσον ὀρθὸν τὸ Γ∠ καὶ ἄνωθεν ὁμοίως σωλῆνα τὸν ΕΖ συντετρημένον καὶ συνεστεγνωμένον τῷ σφαιρίῳ καὶ ἔχοντα μέσον διάφραγμα τὸ ΓΗ συνεχὲς τῷ Γ∠ διαφράγματι· ἄνωθεν δὲ ἀνακαμπὰς ἐχέτω τὰς Θ, Κ φερούσας εἰς ἑκάτερον μέρος τῶν ἐν τῷ ΕΖ χωρῶν. ἐφʼ ἑκάτερα δὲ τοῦ Γ∠ διαφράγματος εἰλήφθω εἰς τὸ κάτω μέρος τοῦ σφαιρίου τοῦ ΑΒ πρὸς τῷ ∠ τρυπήματα ὅμοια τῶν ἐν τοῖς τρουλλίοις τοῖς μαγειρικοῖς γινομένων, ἠθμοειδῆ. ὅταν οὖν βουλώμεθα θερμὸν ἀρύσασθαι, καταλαβόμενοι τοῖς δυσὶ [*](κἂν ἐπικαμπὲς δὲ γένηται τὸ ἄκρον τοῦ Γ∠ σωλῆνος, ὡς ἐνταῦθα ἔχει ἡ καταγραφή, οὐδὲν διοίσει· μᾶλλον δὲ καὶ εὐχρηστότερον ἔσται πρὸς τὸ εὐχερῶς τῷ δακτύλῳ καταλαμβάνεσθαι τὸ στόμιον.) [*](a 60, 14—64, 12 ἐφʼ ἑκάτερα δὲ . . . ἀμφότερα ῥεῖν ═ b 60, 24—64, 29: ἐφʼ ἑκάτερον δὲ τοῦ Γ∠ διαφράγματος ἔστωσαν εἰς τὸ κάτω μέρος τοῦ σφαιρίου τοῦ ΑΒ πρὸς τῷ ∠ τρυπήματα μικρά, οἷα κοσκίνου. ὅταν οὖν βουλώμεθα θερμὸν ἀρύσασθαι, καταλαβόμενοι τῷ ἑνὶ τῶν) [*](6 προέσθαι b: πρέσθαι a ὅσον T: ex ὅσω corr. A: ὅσω G 11 σφαιρίῳ b: σφαιρίον a 16 τῷ scripsi: τὸ a. cf. lin. 26 ad ὅμοια τῶν κτἑ cf. Heron Gheirobal. p. 129, 6 11 Wesch)

Κατασκευάζεται δὲ καὶ προχύτης πλέον καὶ ἔλαττον ὑγρὸν δεχόμενος καὶ προϊέμενος ὁτὲ μὲν πλέον, ὁτὲ [*](ἔξεστι δὲ τῷ αὐτῷ τρόπῳ ἐκ τοῦ αὐτοῦ σφαιρίου σὺν τῷ θερμῷ καὶ ψυχρῷ καὶ οἶνον ἢ καὶ ἄλλο τι ὑγρόν, ὃ ἂν. προαιρώμεθα, ἀναλαμβάνειν τε καὶ προΐεσθαι, ὁπόσον ἂν καὶ ὁπόταν προαιρώμεθα, πλειόνων γινομένων τῶν διαφραγμάτων καὶ τῶν ὀπῶν, διʼ ὧν εἰς ἑκάστην χώραν ὁ ἀὴρ παρεμπίπτει τε καὶ πάλιν ἐκχωρεῖ. δύναται δὲ ἀντὶ τῶν ἐπικεκαμμένων στομίων ὀρθὰ μὲν εἶναι, ὡς ἔχει ἐπὶ τῆς δευτέρας καταγραφῆς, τρυπήματα δὲ εἶναι ἄνω περὶ τὸ τεῦχος τοῦ σωλῆνος παρὰ τὸ ἄνω μέρος φέροντα εἰς τὰς χώρας, ἃ δὴ καταλαμβανόμεθα τοῖς δακτύλοις, ὅταν μὴ ῥεῖν τὸ εἰς ἐκείνην τὴν χώραν ὑγρὸν βουλώμεθα. ἕνεκα δὲ τοῦ μὴ φαίνεσθαι τὰ τρυπήματα περιληψόμεθα ταῦτα ἑνὶ κρουνισματίῳ, ὥστε οὕτως δοκεῖν ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ κρουνοῦ καὶ ἀμφότερα ῥεῖν.) [*](1 〈σφαιρίου〉 inserui. cf. lin. 16 4 ὅταν scripsi: ὅτε (ὅσε? A) ἂν a γενομένων T 7 [τε] seclusi. cf. lin. 23) [*](11 ἠθμία M2: ἱθμία a κρουνισματίῳ ex κρουνίσματι corr. A)

Ἔστω προχύτης ὁ ΑΒ διάφραγμα ἔχων μέσον τὸΓ∠, ἐν δὲ τῷ διαφράγματι παρὰ τὸ κύτος τοῦ ἀγγείου [*](163) τρυ|πημάτια ἐν ἠθμῷ περιφερῆ τὰ Ε· ἐκ δὲ τοῦ κατὰ διάμετρον τόπου ἐν τῷ διαφράγματι τρυπημάτιονἔστω στρογγύλον τὸ Ζ, διʼ οὗ σωλὴν διώσθω ὁ ΖΗΘ συνεστεγνωμένος μὲν τῷ διαφράγματι, ἀπέχων δὲ ἀπὸ τοῦ πυθμένος τοῦ προχύτου βραχὺ κατὰ τὸ Η· [*](a 66, 9—7Ο, 6 Ἔστω προχύτης . . . ὕδωρ ═ b 66, 23 — 7Ο, 24: Ἔστω προχύτης ὁ ΑΒ διάφραγμα ἔχων μέσον τὸ Γ∠, ἐν δὲ τῷ διαφράγματι παρὰ τὸ κύτος τοῦ ἀγγείου τρυπήματα περιφερῆ τὰ Ε· ἐν δὲ τῷ διαφράγματι τούτῳ ἔστω καὶ ἕτερον τρύπημα πρὸς τῷ πέρατι τὸ Ζ, διʼ οὗ σωλὴν διώσθω ὁ ΗΖΘ συνεστεγνωμένος μὲν τῷ διαφράγματι, ἀπέχων δὲ ἀπὸ τοῦ πυθμένος βραχὺ κατὰ τὸ Η· τὸ) [*](14 ἐν ἠθμῷ interpolata putat Dielsius: f. 〈καθάπερ〉 ἐν ἠθμῷ cf. p. 56, 18. 68,8 15 περιφερῆ Vind. 120: περιφερῆς a: (foramina) rotunda L: v proleg. adnot. ad fig. 10 〈κατὰ〉 τὰ Ε)

Κατασκευάζεται δὲ καὶ σφαῖρα κοίλη ἢ ἕτερον ἀγγεῖον, εἰς ὅ ἐγχυθὲν ὑγρὸν ἀναπιέζεται εἰς τὸ ὕψος αὐτόματον καὶ μετὰ βίας πολλῆς, ὥστε πᾶν κενωθῆναι, καίτοι τῆς φορᾶς αὐτῷ γιγνομένης παρὰ φύσιν εἰς τὸ ἄνω μέρος· ἔστι δὲ ἡ κατασκευὴ τοιαύτη.

Ἔστω σφαῖρα χωροῦσα ὡς κοτύλας ἔξ, τὸ τεῦχος ἔχουσα τοῦ ἐλάσματος στερεόν, ὥστε ὑπομένειν τὴν μέλλουσαν τοῦ ἀέρος πίλησιν γενέσθαι· ἔστω δὲ αὕτη ἡ ΑΒ κειμένη ἐπί τινος ὑποσπειρίου τοῦ Γ· τρυπηθείσης δὲ αὐτῆς κατὰ τὸ ἄνω μέρος σωλὴν διώσθω ὁ ∠Ε ἀπέχων ἀπὸ τοῦ κατὰ διάμετρον τόπου τοῦ τρυπήματος [*](κρᾶμα διὰ τὸ εἰς τὸν κενούμενον τόπον ἀέρα εἰσκρίνεσθαι διὰ τοῦ διαυγίου· μετὰ δὲ τὸ ἐκχυθῆναι τὸ ὕδωρ ἄκρατος ὁ οἶνος ῥυήσεται. ἔξεστι δὲ καὶ προεγχέαντα τὸ ὕδωρ, εἶτα καταλαβόντα τὸ διαύγιον οἶνον ἐπιχέειν, ὥστε τοῖς μὲν καθαρὸν προέσθαι οἶνον, οἷς δὲ κρᾶμα, οἷς δὲ βουλόμεθα ἐμπαῖξαι, ὕδωρ.) [*](a 7Ο, 13—72, 14 Ἔστω σφαῖρα . . . διέξοδον ═ b 70, 25 26—72, 27: Ἔστω σφαῖρα χωροῦσα ὡς κοτύλας ς΄, ἔχουσα δὲ τὸ τεῦχος τοῦ ἐλάσματος στερεόν, ὥστε ἀντέχειν πρὸς τὴν μέλλουσαν γίνεσθαι πίλησιν τοῦ ἀέρος· καὶ ἔστω ἡ ΑΒ κειμένη ἐπί τινος ὑποσπειρίου τοῦ Γ· τρυπηθείσης δὲ αὐτῆς κατὰ τὸ ἄνω μέρος σωλὴν διώσθω ὁ ∠Ε ἀπέχων ἀπὸ τοῦ 30 πυθμένος, ὅσον ὕδατι διάρρυσιν εἶναι, ὑπερέχων δὲ εἰς τὸ)

Τὸ δὲ εἰρημένον ἀσσάριον κατασκευάζεται οὕτως· δύο πλινθία κατασκευάζεται χάλκεα τετράγωνα ἔχοντα ἑκάστην πλευρὰν ὡς δακτύλου ἑνός, τὸ πάχος δὲ [*](σομεν τὸν ΨΩ σωλῆνα, ὥστε πληρωθῆναι ἔξωθεν τὸν ΤΥΦ σωλῆνα ἀέρος, καὶ πάλιν καθέντες τὸν ΨΩ σωλῆνα εἰσκρινοῦμεν ἐν τῇ σφαίρᾳ τὸν εἰρημένον ἀέρα. καὶ τοῦτο πλεονάκις ποιοῦντες ἕξομεν ἐν τῇ σφαίρᾳ πολὺν ἀέρα πεπιλημένον· ὅτι γὰρ ὁ εἰσκρινόμενος ἀὴρ ἀνασπωμένου τοῦ ἐμβολέως οὐ παρεξέρχεται, φανερὸν διὰ τὸ τὸ κλειδίον ἔσωθεν μὲν θλιβόμενον ἀνοίγεσθαι, ἔξωθεν δὲ κλείεσθαι. ἐὰν δὴ ἀναστρέψωμεν τὸ ΡΣ σωληνίδιον, ὥστε ὀρθὸν γενέσθαι καὶ τὰ τρυπήματα κατάλληλα κεῖσθαι, τότε ἀναπτυσθήσεται τὸ ὑγρόν, τοῦ πεπιλημένου ἀέρος χεομένου εἰς τὸν ἴδιον ὄγκον καὶ θλίβοντος τὸ ὑποκείμενον ὑγρόν. ἐὰν οὖν πλείων ὁ πεπιλημένος ἀήρ, πᾶν ἐξελάσει τὸ ὑγρόν, ὥστε καὶ ὁ ὑπερπλεονάζων ἀὴρ σὺν τῷ ὑγρῷ ἐκκρουσθήσεται.)

Ἔστω δὲ ταῦτα τὰ ΑΒΓ∠, ΕΖΗ Θ· ἓν δὲ αὐτῶν τὸ ΕΖΗΘ τέτρηται κατὰ μέσον στρογγύλῳ τρήματι [*](166) τὴν διάμετρον --- ὡς δακτύλου τρίτον· | ἐφαρμοσθείσης δὲ τῆς Α∠ πλευρᾶς ἐπὶ τὴν ΕΘ, συλλαμβάνεται πρὸς ἄλληλα τὰ πλινθία στροφωματίοις, ὥστε τὰς λείας ἐπιφανείας τῶν πλινθίων ἀλλήλαις ἐφηρμοκέναι. ὅταν οὖν βουλώμεθα διʼ αὐτῶν ἐνεργεῖν, ἐπικολλᾶται τὸ ΕΖΗΘ πλινθίον τῷ τρήματι, διʼ οὗ ἤτοι ἀέρα ἢ ὑγρὸν εἰσωθούμενον δύναται στέγειν· διὰ γὰρ τῆς διωθήσεως τὸ ΑΒΓ∠ πλινθίον ἀνοίγεται εὐλύτως κινούμενον διὰ τῶν στροφωματίων καὶ δέχεται τὸν ἀέρα καὶ τὸ ὑγρόν, ὃς ἀποκλείεται εἰς τὸ στεγνὸν ἀγγεῖον [*](a 78, 1—8Ο, 2 ταῦτα δὴ . . . εἰσωθεῖται ═ b 78, 18 — 80, 19: τούτων ἑκάτερον κατὰ τὰς ἐπιφανείας σμηρίζεται, ἤγουν λειοῦται ἀκριβῶς, ὥστε τιθέμενα ἐπάλληλα ἐφαρμόζεσθαι καὶ ἐν τῷ μεταξὺ αὐτῶν μήτε ἀέρα μήτε ὑγρὸν δύνασθαι παρεμπίπτειν.) [*](Ἔστω δὲ ταῦτα τό τε ΑΒΓ∠ καὶ τὸ ΕΖΗΘ ἓν δὲ αὐτῶν τὸ ΕΖΗΘ τετρήσθω κατὰ μέσον στρογγύλῳ τρήματι τὴν διάμετρον ἔχοντι ὡσεὶ τρίτον δακτύλου. ἐφαρμοσθείσης δὴ τῆς Α∠ πλευρᾶς ἐπὶ τὴν ΕΘ, συλλαμβάνεται πρὸς ἄλληλα τὰ πλινθία στροφωματίοις, ὥστε τὰς λείας ἐπιφανείας τῶν πλινθίων ἀλλήλαις ἐφαρμόζειν. ὅταν οὖν βουλώμεθα διʼ αὐτῶν ἐνεργεῖν, ἐπικολλᾶται τὸ ΕΖΗΘ πλινθίον τῷ τρήματι, διʼ οὗ ἢ ὁ ἀὴρ ἢ τὸ ὑγρὸν εἰσωθεῖται· διὰ γὰρ τῆς εἰσωθήσεως τὸ ΑΒΓ∠ πλινθίον ἀνοίγεται εὐλύτως κινούμενον διὰ τῶν στροφωματίων καὶ δέχεται τὸν ἀέρα καὶ τὸ ὑγρόν, ἅτινα ἀποκλείονται εἰς τὸ στεγνὸν ἀγγεῖον. πάλιν δὴ ὁ συμπιληθεὶς ἐντὸς ἀὴρ ἢ τὸ ὑγρὸν ζητῶν τὴν ἔξω)

Ἐπί τινων βωμῶν πυρὸς θυμιαθέντος τὰ παρακείμενα ζῴδια σπένδειν· κατασκευάζεται δὲ οὕτως.

Ἔστω βάσις, ἐφʼ ἧς ἕστηκε τὰ ζῴδια, ἡ ΑΒΓ∠, ἐφʼ ἧς ἐφεστάτω βωμὸς ὁ ΕΖ στεγνὸς πανταχόθεν· καὶ αὐτὴ δὲ ἡ βάσις στεγνὴ ἔστω συντετρημένη τῷ βωμῷ κατὰ τὸ Η· διὰ δὲ τῆς βάσεως σωλὴν διώσθω ὁ ΘΚΛ ἀπέχων μὲν ἀπὸ τοῦ πυθμένος τῆς βάσεως βραχὺ κατὰ τὸ Λ, συντετρημένος δὲ τῷ φιαλίῳ, ὃ κατέχει τὸ ζῴδιον κατὰ τὸ Θ· ἐγκεχύσθω δὲ εἰς τὴν βάσιν διά τινος τρυπήματος τοῦ Μ ὑγρόν, ὃ μετὰ τὴν ἔγχυσιν ἀπεστεγνώσθω. ἐὰν οὖν ἐπὶ τοῦ ΕΖΗ βωμοῦ πῦρ ἀνακαυθῇ, συμβήσεται τὸν ἐντὸς ἀέρα λεπτυνόμενον οἴχεσθαι εἰς τὴν βάσιν καὶ ἐκθλίβειν τὸ ἐν αὐτῇ ὑγρόν· τοῦτο δὲ μὴ ἔχον ἄλλην ἀντιπερίστασιν χωρήσει διὰ [*](χώραν ὠθεῖ τὸ ΑΒΓ∠ πλινθίον, καὶ ἐφαρμοζόμενον τοῦτο τῷ ΕΖΗΘ κλείει τὴν ἔξοδον.) [*](a 4—5 Ἐπί τινων βωμῶν . . . οὕτως ═ b 21—22: Ἐπί τινων βωμῶν πυρὸς ἀναφθέντος τὰ παριστάμενα ζῴδια δοκεῖν σπένδειν.) [*](a 80, 13—82, 4 ὃ μετὰ τὴν ἔγχυσιν . . . ἀνακαίηται ═ b 80, 24—82, 8: ὃ βούλοιτό τις ἂν δόξαι τὸ ζῴδιον σπένδειν, καὶ μετὰ τὴν ἔγχυσιν ἀπεστεγνώσθω τὸ τρύπημα. ἐὰν οὖν ἐπὶ τοῦ ΕΖΗ βωμοῦ πῦρ ἀναφθῇ, συμβήσεται τὸν ἐντὸς ἀέρα λεπτυνόμενον πρὸς τὴν βάσιν χωρεῖν καὶ ἐκθλίβειν τὸ ἐν αὐτῇ ὑγρόν· τοῦτο δὲ μὴ ἔχον ἄλλην ἀντι-) [*](4 τίνων M: τίνω a 7 f. 〈καὶ〉 βωμὸς 10 μὲν om. T) [*](11 ὃ b: quam (phialulam) L: ἃ ex ὃ corr. A: GT 12 δὲ om. G 14 εζ Paris. 2512)

Ἔστω δὲ ὁ σωλήν, διʼ οὗ ἡ θερμασία μέλλει εἰσέρχεσθαι, εὐρύτερος κατὰ τὸ μέσον· ἀναγκαῖον γὰρ τὴν θερμασίαν ἢ μᾶλλον τὸν ἀπὸ ταύτης ἀτμὸν εἰς εὐρυτέραν χωρισθέντα χώραν πλείονα γίγνεσθαι καὶ πλεῖον δύνασθαι ἐνεργεῖν.

Ἔνια τῶν ἀγγείων, ἐὰν μὴ πληρωθῇ, οὐ ῥέει· πληρωθέντων δὲ κενοῦται πᾶν ὃ ἔχει ὑγρόν· κατασκευάζεται δὲ οὕτως.

Ἔστω ἀγγεῖον τὸ ΑΒΓ∠ ἀνεστομωμένον· διὰ δὲ τοῦ πυθμένος διώσθω ἤτοι πνικτὸς διαβήτης ὁ ΕΖΗΘ ἢ καμπύλος σίφων ὁ ΗΘΚ. συμβήσεται οὖν πληρωθέντος τοῦ ΑΒΓ∠ ἀγγείου καὶ ὑπερβλύσαντος τοῦ ὕδατος φέρεσθαι διʼ αὐτῶν τῶν διαβητῶν καὶ πάλιν. ἐκρεῖν, ἄχρις ἂν κενωθῇ τὸ ΑΒΓ∠ ἀγγεῖον, ἐάνπερ οἱ διαβῆται τὰς ἀρχὰς ἔχωσιν ἔγγιστα τοῦ πυθμένος τοῦ ἀγγείου, ὥστε μόνον ὕδατι διάρρυσιν ὑπάρχειν.

Καὶ δύο ἀγγείων ὑπαρχόντων ἐπί τινος βάσεως καὶ τοῦ ἑνὸς αὐτῶν πεπληρωμένου οἴνου, τοῦ δὲ ἑτέρου κενοῦ ὑπάρχοντος καὶ ἀμφοτέρων κρουνοὺς ἐχόντων ἀνεῳγότας, οὐ ῥεῖ ὁ οἶνος, ἐὰν μὴ καὶ τὸ ἕτερον ἀγγεῖον ὕδατος πληρωθῇ· καὶ τότε ἐκρέει ἐκ μὲν τοῦ ἑνὸς αὐτῶν ὁ οἶνος, ἐκ δὲ τοῦ ἑτέρου τὸ ὕδωρ, ἄχρις ἂν ἀμφότερα κενωθῇ· καλοῦνται δὲ ὁμοινοίας κρατῆρες.

Ἔστω ἡ μὲν βάσις, ἐφʼ ἧς ἐπίκειται τὰ ἀγγεῖα, ἡ ΑΒΓ∠ τὰ δὲ ἀγγεῖα ἔστω τὰ Ε, Ζ ἐν δὲ ἑκατέρῳ αὐτῶν καμπύλος ἔστω σίφων, ἐν μὲν τῷ Ε ὁ ΗΘΚ, ἐν δὲ τῷ Ζ ὁ ΛΜΝ τὰς ἔξω ὑπεροχὰς ἔχοντες εἰς κρουνοὺς διεσκευασμένας· αἱ δὲ κυρτότητες αὐτῶν πρὸς τοῖς στομίοις τῶν ἀγγείων ὑπαρχέτωσαν. ἕτερος δὲ σωλὴν διὰ τῆς βάσεως εἰς τὰ ἀγγεῖα ἀνακεκάμφθω ὁ ΞΟΠΡ, οὗ τὰ Ξ, Ρ στόμια παῤ αὐτὰς ἔστω τὰς τῶν διαβητῶν κυρτότητας. ἐγκεχύσθω δὲ ἐν τῷ Ε ἀγγείῳ οἷνος, ὥστε τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ ὑγροῦ μὴ ὑπὲρ αὐτὴν εἶναι τὴν τοῦ διαβήτου κυρτότητα τὴν Θ. μέχρι μὲν τούτου οὐ ῥεῖ ὁ οἶνος διὰ τὸ τὸν διαβήτην μὴ ἔχειν τὴν ἀρχὴν τῆς ῥύσεως. ἐὰν δὲ καὶ ἐν τῷ Ζ ἀγγείῳ ὕδωρ ἐγχέωμεν, ὥστε τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ ὑπερβάλλειν τὴν Μ κυρτότητα, τότε τὸ ὕδωρ ἐνεχθήσεται καὶ διὰ τοῦ ΞΟΠΡ σωλῆνος εἰς τὸ ἀγγεῖον καὶ ἀρχὴν δώσει τῆς ῥύσεως τῷ οἴνῳ. καὶ τότε ἀμφότερα τὰ ἀγγεῖα ῥεύσει, τὸ μὲν τὸν οἶνον, τὸ δὲ τὸ ὕδωρ, ἄχρις ἂν ἀμφότερα κενωθῇ.

Εἰς ἔνια ἀγγεῖα ὕδατος ἐγχυθέντος μελαγκορύφου γίνεται φωνὴ ἢ συριγμός· κατασκευάζεται δὲ οὕτως.

Ἔστω βάσις στεγνὴ ἡ ΑΒΓ∠ καὶ διὰ τῆς στέγης [*](169) τῆς Α∠ διώσθω χώνη ἡ ΕΖ, | ἧς ὁ καυλὸς ἀπεχέτω τοῦ πυθμένος ὅσον ὕδατι διάρρυσιν καὶ συνεστεγνώσθω τῇ στέγῃ. ἔστω δὲ καὶ συρίγγιον τὸ ΗΘΚ τῶν εἰθισμένων φθέγγεσθαι· συντετρήσθω δὲ τῇ βάσει καὶ συνεστεγνώσθω ὁμοίως τῇ Α∠ στέγῃ· τὸ δὲ Κ στόμιον αὐτοῦ ἐπικεκάμφθω εἰς ὑδάτιον ἀγγειδίου παρακειμένου τοῦ Λ. συμβήσεται οὖν ἐγχυνομένου τοῦ ὕδατος διὰ τῆς ΕΖ χώνης τὸν ἐν τῇ βάσει ἀέρα ἐκθλιβόμενον χωρεῖν διὰ τοῦ ΗΘΚ συριγγίου καὶ τὸν ἦχον ἀποδιδόναι. ἐὰν μέντοι τοῦ συριγγίου τὸ ἄκρον ἐπικεκαμμένον πρὸς τῷ ὕδατι, ἀνακαχλάζων εἴδεται ὁ [*](a 9 —11 τὸ δὲ Κ στόμιον . . . τοῦ Λ ═ b 1718 τὸ δὲ Κ στόμιον τοῦ συριγγίου ἐπικεκάμφθω εἰς ἀγγεῖόν τι παρακείμενον πλῆρες ὕδατος τὸ Λ.) [*](a 88, 15 — 90, 2 ἀνακαχλάζων . . . ἔσται ═ b 88, 20— 90, 23: ἀνακαχλάζων ἀκουσθήσεται ὁ ἦχος, ὥστε μελαγκο- ) [*](3 φωνοὺς Τ 6 f. πυθμένος 〈τῆς βάσεως〉 συνστεγνώ- σθω AG: correxi ex b 7 καὶ AGb: om. Τ 9 αδ Vind. 120, M 2 bL: αβ a 11 ἐγχυνομένου M b: infusa L: ἐκχυνομένου a) [*](15 εἴδεται a: ᾄδεται Voss. 19) [*](2 μελακορύφου P 3 ἢ . . . οὕτως om. bL 5 τῆς A∠ om. L ἀπεχέσθω P 6 διάρρυσιν εἶναι b 13 χωρεῖν om. BL 14 τὸ ἄκρον τοῦ συριγγίου tr. b 18 παρακεί- μενον om. L)

Αἱ μὲν οὖν φωναὶ γίνονται διὰ τῶν συρίγγων· διάφοροι δὲ τοῖς ἤχοις γίγνονται, τῶν συρίγγων ἤτοι λεπτοτέρων γινομένων --- ἤτοι καὶ παρεκτεινομένων εἰς μῆκος ἢ καὶ συστελλομένων καὶ τοῦ βαπτιζομένου μέρους εἰς τὸ ὕδωρ ἤτοι πλείονος ἢ ἐλάττονος γινομένου, ὥστε διὰ τοιούτου τρόπου ὀρνέων πλειόνων διαφόρους γίγνεσθαι φωνάς. κατασκευάζεται οὖν ἤτοι ἐν κρήνῃ ἢ ἐν ἄντρῳ ἢ καθόλου ὅπου ἐπίρρυτον ὕδωρ ἐστίν, ὄρνεα πλείονα διακείμενα καὶ τούτοις παρακειμἔνη γλαύξ, ἥτις ἐπιστρέφεται αὐτομάτως παρὰ τὰ ὄρνεα καὶ πάλιν ἀποστρέφεται· καὶ ἀποστραφείσης μὲν φθέγγονται τὰ ὄρνεα, ἐπιστραφείσης δὲ πρὸς αὐτὰ οὐκέτι φθέγγονται. καὶ τοῦτο πλεονάκις γίνεται. κατασκευάζεται δὲ τὸν τρόπον τοῦτον.

Ἔστω κρουνισμάτιον ἀεὶ ῥέον τὸ Α· τούτῳ δὲ ὑποκείσθω στεγνὸν ἀγγεῖον τὸ ΒΓ∠Ε ἔχον πνικτὸν διαβήτην ἢ καμπύλον σίφωνα τὸν ΖΗ καὶ καθιεμένην [*](170) χώ |νην τὴν ΘΚ, ἧς ὁ καυλὸς ἀπεχέτω ἀπὸ τοῦ πυθρύφου [*](δοκεῖν εἶναι φωνήν· ἐὰν δὲ μὴ παρακέηται ὑδάτιον, συριγμὸς μόνος ἔσται.) [*](a 5—7 διάφοροι . . . συστελλομένων ═ b 25—27: διάφοροι δὲ τοῖς ἤχοις γίνονται τῶν συρίγγων ἤτοι λεπτοτέρων γινομένων ἢ παχυτέρων καὶ ἢ παρεκτεινομένων εἰς μῆκος ἢ συστελλομένων.) [*](2 παρακέηται scripsi: παράκειται AG 4 γίγνονται Τ) [*](6 γιγνομένων Τ f. γινομένων 〈ἢ παχυτέρων〉 ut in b) [*](13 γλαύξ b: ἡ γλαύξ a 14 ἀποστραφείσης M : ἀπο- στραφείσεις A Τ, sed corr. Τ, : ἀποστραφείσας G: conversa L)

Καὶ οἱ τῶν σαλπίγγων δὲ ἦχοι διὰ τοῦ παραπλησίου γίνονται τρόπου τῷ προειρημένῳ· ὅταν γὰρ εἰς στεγνὸν ἀγγεῖον κατατεθῇ τῆς χώνης ὁ καυλὸς ἀπέχων ἀπὸ τοῦ πυθμένος βραχὺ καὶ συνεστεγνωμένος τῷ τεύχει τοῦ ἀγγείου, εἶτα ἡ σάλπιγξ ἔχουσα τόν τε κώδωνα καὶ τὴν γλωσσίδα συντετρημένην τῷ ἀγγείῳ κατὰ τὸ ἄνω μέρος αὐτοῦ, συμβήσεται διὰ τῆς χώνης [*](ἀποστρέφεσθαι τὴν γλαῦκα τοῦ μὴ ὁρᾶν πρὸς τὰ ὀρνίθια, ἅτινα ἐδόκουν ᾄδειν πρὸ τοῦ ἀποστραφῆναι τὴν γλαῦκα. ἐν ὅσῳ δὲ πάλιν κενοῦται τὸ Ω ἀγγεῖον διὰ τοῦ ἐν αὐτῷ πνικτοῦ διαβήτου, τὸ μὲν ἐν αὐτῷ βάρος κατερχόμενον διὰ τὸ πολλῷ βαρύτερον εἶναι τῷ σταθμῷ τοῦ Ψ βάρους τὴν ΟΠ σύριγγα στραφῆναι ποιήσει πρὸς τὰ ὀρνίθια καὶ ἐπιστρέψει πρὸς αὐτὰ καὶ τὴν γλαῦκα· τοῦ δὲ ΒΓ∠Ε ἀγγείου ἀρξαμένου πληροῦσθαι ὁ ἐν αὐτῷ ἀὴρ ἐκχωρῶν διὰ τῶν συριγγίων πάλιν τὴν φωνὴν τῶν ὀρνιθίων ἀποτελέσει. καὶ τοῦτο ἔσται, ὁσάκις ἂν βούλοιτό τις.) [*](Καὶ οἱ τῶν σαλπίγγων δὲ ἦχοι διὰ τοῦ παραπλησίου. γίνονται τρόπου τῷ προειρημένῳ· ὅταν γὰρ εἰς στεγνὸν ἀγγεῖον κατατεθῇ τῆς χώνης ὁ καυλὸς ἀπέχων ἀπὸ τοῦ πυθμένος βραχὺ καὶ συνεστεγνωμένος τῷ τεύχει τοῦ ἀγγείου, συστεγνωθῇ δὲ αὐτῷ καὶ σάλπιγξ ἔχουσα τόν τε κώδωνα καὶ τὴν γλωσσίδα πρὸς τῇ στέγῃ τοῦ ἀγγείου, συμβήσεται) [*](3 πνικτοῦ . . . σίφωνος Voss. 19: πνικτοῦ ἢ καμπύλου δια- βήτου a 10 συνεστεγνωμένος Τ: συνεστεγνωσμένος AG 11 τῷ τεύχει Μ: τὸ τεύχη a)

Θυρῶν ἀνοιγομένων ναοῦ σάλπιγγος ἦχος γίνεται τόνδε τὸν τρόπον.

Ὄπισθεν τῆς θύρας ἀγγεῖον ἔστω τὸ ΑΒΓ∠ ὕδωρ ἔχον· πνιγεὺς δὲ ἔστω ἐν τούτῳ, τουτέστι σύστομον ἀγγεῖον κατεστραμμένον τὸ Ζ· τῷ δὲ πυθμένι αὐτοῦ συντετρήσθω ἡ ΘΚ σάλπιγξ ἔχουσα τόν τε κώδωνα καὶ τὴν γλωσσίδα· τῷ δὲ σωλῆνι τῆς σάλπιγγος [*](διὰ τῆς χώνης ἐγχυνομένου τοῦ ὑγροῦ ἐκθλιβόμενον τὸν ἐν τῷ ἀγγείῳ ἀέρα διὰ τῆς γλωσσίδος τὸν ἦχον ἀποτελεῖν.)

Εἰς ἔνια ῥυτὰ προεγχυθέντος οἴνου, ὅταν ὕδωρ ἐπιχέωμεν, ὁτὲ μὲν καθαρὸν τὸ ὕδωρ ἐκρέει, ὁτὲ δὲ κρᾶμα, ὁτὲ δὲ οἶνος καθαρός· κατασκευάζεται δὲ τόνδε τὸν τρόπον.

Ἔστω ῥυτὸν τὸ ΑΒΓ ἔχον διαφράγματα δύο τὰ ∠Ε, ΖΗ· διὰ δὲ ἀμφοτέρων αὐτῶν σωλὴν διώσθω ὁ ΘΚ συνεστεγνωμένος τοῖς διαφράγμασι καὶ τετρυπημένος τρηματίῳ τῷ Λ κειμένῳ ὑπεράνω βραχὺ τοῦ ΖΗ διαφράγματος. ὑπὸ δὲ τὸ ∠Ε διάφραγμα διαύγιον [*](a 12—15 τούτου δὲ . . . ἐκθλίβεσθαι ═ b 27 29 τούτου δὲ παραλλάξαντος φερόμενος ὁ πνιγεὺς εἰς τὸ ὕδωρ ἐκθλίψει τὸν ἐν ἑαυτῷ ἀέρα διὰ τῆς γλωσσίδος καὶ τοῦ κώδωνος τῆς σάλπιγγος καὶ ἀποτελέσει τὸν ἦχον αὐτῆς.) [*](a 100, 25—102, 6 ὑπὸ δὲ τὸ ∠Ε διάφραγμα . . . ὁ ἐν τῷ ∠ΕΖΗ οἶνος ═ b 100, 31 —102, 30: ὑπὸ δὲ τὸ ∠Ε)

Κρατῆρος ἐπικειμένου ἐπί τινος βάσεως πλήρους [*](173) ὄντος οἴνου, ὅσον ἐάν τις ἐξ αὐτοῦ ἀρύ |σηται, πάλιν. πλήρης ἔσται ὁ κρατήρ· κατασκευάζεται δὲ τὸν τρόπον τοῦτον.

Ἔστω ἀγγεῖον τὸ ΑΒ διαπεφραγμένον τὸ στόμιον [*](διάφραγμα διαύγιον ἔστω ἐν τῷ κύτει τοῦ ῥυτοῦ τὸ Μ. τούτων οὕτως ἐχόντων ἐὰν ἀπολαβών τις τὴν Γ ἔκρυσιν ἐγχέῃ τὸν οἶνον, χωρήσει διὰ τοῦ Λ τρυπήματος εἰς τὴν ∠ΕΖΗ χώραν· ὁ γὰρ ἐν αὐτῇ ἀὴρ ἐκχωρήσει διὰ τοῦ Μ διαυγίου. ὅταν οὖν τῷ δακτύλῳ ἐπιπωμάσωμεν τὸ Μ διαύγιον, οὐ στάξει ἐν τῷ ∠ΕΖΗ μέρει ὁ ἐγχυθεὶς οἶνος.)