De partibus animalium

Aristotle

Aristotle. Aristotelis De partibus animalium libri quattuor. Langkavel, Bernhard. Leipzig: Teubner, 1868.

Ὑπὸ δὲ τὸν οὐρανὸν ἐν τῷ στόματι ἡ γλῶττα 17 τοῖς ζῴοις ἐστί, τοῖς μὲν πεζοῖς σχεδὸν ὁμοίως πἀσι, τοῖς δʼ ἄλλοις ἀνομοίως καὶ αὐτοῖς πρὸς αὐτὰ καὶ πρὸς τὰ πεζὰ τῶν ζῷόων.

ὁ μὲν οὖν ἅνθρωοπος ἀπονλελυμμένην 2 τε καὶ μαλακωτάτην ἔχει μάλιστα τὴν γλὼτταν καὶ πλατεῖαν, ὅπως πρὸς ἀμφοτέρας ᾖ τὰς ἐργασίας χρήσιμος, πρὸς τε τὴν τῶν χυμῶν αἱσθησιν (ὁ γὰρ ἄνθρωπος εὐαισθητότατος τῶν ἅλλων ζῴων, καὶ ἡ μαλακὴ γλῶττα· ἁπτικωτάτη γαρ, ἡ δὲ γεῦσις ἀρή τίς ἐστιν), καὶ πρὸς τὴν τῶν γραμμάτων διάρθρωσιν καὶ πρὸς τὸν λόγον ἡ μαλακὴ καὶ πλατεῖα

56
χρήσιμος· συστέλλειν γὰρ καὶ προβάλλειν παντοδαπῆ τοιαύτη οὐσα καὶ ἀπολελυμένη μάλιστʼ ἄν δύναιτο. δηλοῖ δʼ ὅσοις μὴ λίαν ἀπολέλυται· ψελλίζονται γὰρ καὶ τραυλίζουσι, τούτο δʼ ἐστὶν ἔνδεια τῶν γραμμάτων.

3 ἔν τε τῷ πλατεῖαν εἶναι καὶ τὸ στενήν ἐστιν· ἐν γὰρ τῷ μεγάλῳ καὶ τὸ μικρόν, ἐν δὲ τῷ μικρῷ τὸ μέγα οὐκ ἔστιν. διὸ καὶ τῶν ὀρνίθων οἱ μάλιστα φθεγγόμενοι γρμματα πλατυγλωττὸτεροι τῶν ἄλλων εἰσίν. τὰ δʼ ἕναιμα καὶ ζφοτόκα τῶν τετραπόδων βραχεῖαν της ψώνῆς ἔχει διάρθρωσιν· σκληράν τε γὰρ καὶ οὐκ ἀπολελυμιένην ἔχουσι καὶ παχεῖαν τὴν γλύτταν.

4 τῶν δʼ ὀρνίθων ἔνιοι πολύφωνοι, καὶ πλατυτέραν οί γαμ ψωνυχοι ἔχουσιν. πολύφωνοι δʼ οἱ μικρτεροι. καὶ χρῶνται τῇ γλύττῃ καὶ πρὸς ἑρμηνείαν ἀλλήλοις πάντες μέν, ἕτεροι δὲ τῶν ἑτέρων μἀλλον, ὥστʼ ἐπʼ ἐνίων καὶ μάθησιν εἶναι δοκεῖν [*](b) παρʼ ἀλλήλων· εἴρηται δὲ περὶ αὐτῶν ἐν ταῖς ἱστορίαις ταῖς περὶ τῶν ζφων.

5 τῶν δὲ πεζῶν καὶ ᾠοτόκων καὶ ἐναίμων πρὸς μὲν τὴν τῆς φωνῆς ἐργασίαν ἄχρηστον τὰ πολλὰ τὴν γλῶτταν ἔχει καὶ προσδεδεμένην καὶ σκληράν, πρὸς δὲ τὴν τῶν χυμῶν γεῦσιν οἵ τʼ ὄφεις καὶ οἱ σαύροι μακρὰν καὶ δικρόαν ἔχουσιν, οἱ μὲν ὄφεις οὕτως μακρὰν ὥστʼ ὲκτείνεσθαι ἐκ μικροῦ ἐπὶ πολύ, δικρόαν δὲ καὶ τὸ ἄκρον λεπτὸν καὶ τριχῶδες διὰ τὴν λιχνείαν τῆς φύσεως· διπλῆν γὰρ τὴν ἡδονὴν κτάται τῶν χυμῶν, ὥσπερ διπλῆν ἔχοντα τὴν τῆς γεύσεωος αἴσθησιν.

6 ἔχει δὲ καὶ τὰ μὴ ἔναιμα τῶν ζῴων τὸ αἰσθητικὸν τῶν χυμῶν μὸριον καὶ τὰ ἔναιμα πάντκ· καὶ γὰρ ὅσα μὴ δοκεῖ τοῖς πολλοῖς ἔχειν, οἷον ἔνιοι τῶν ἰχθύων, καὶ ούτοι τρὸπον τινὰ γλίσχρον ἔχουσι, καὶ σχεδὸν παραπλησίως τοῖς ποταμίοις κροκοδείλοις.

7 οὐ φαίνονται δʼ οἱ πλεῖστοι ἀητῶν

57
ἔχειν διά τινʼ αἰτίαν εὔλογον· ἀκανθώόδης τε γάρ ἐστιν ὁ τόπος τού στόματος πἀσι τοῖς τοιούτοις, καὶ διὰ τὸ μικρὸν χρόνον εἶναι τὴν αἴσθησιν τοῖς ἐνύδροις τῶν χυμῶν, ὤσπερ καὶ ἡ χρῆσις αὐτῆς βραχεῖα, οὕτω βραχεῖαν ἔχουσιν αὐτῆς καὶ τὴν διάρθρωσιν. ταχεῖκ δʼ ἡ δίοδος είς τὴν κοιλίαν διἀ τὸ μὴ οἷόντ εἶναι διατρίβειν ἐκχυμίζοντας · παρεμπίπτοι γὰρ ἄν τὸ ὕδωρ. στʼ ἐὰν μὴ τις τὸ στόμα ἐπικλίνῃ, μὴ φαίνεσθαι ἀφεστηκὸς τοὺτο τὸ μόριον.

ἀκανθύόδης δʼ ἐστὶν οὗτος 8 ὁ τόπος· σύγκειται γὰρ ἐκ τῆς συμψαύσεωος τῶν βραγχίων, ὧν ἡ φύσις άκανθύδης ἐστίν. τοῖς δὲ κροκοδείλοις συμβάλλεταί τι πρὸς τὴν τού μορίου τούτου ἀναπηρίαν καὶ τὸ τὴν σιαγόνα τὴν κάτω ἀκίνητον ἔχειν. ἔστι μὶν γὰρ ἡ γλὧττα τῇ κάτω συμφυής, οἱ δʼ ἔχουσιν ὡσπερ ἀνάπαλιν τὴν ἄνω κάτω· τοῖς γὰρ ἁλίοις ἡ ἄνω ἀκίνητος. πρὸς μὲν οὖν τῇ ἄνω οὐκ ἔχουσι τὴν γλύτταν, ὅτι ἐναντίως ἄν ἔχοι πρὸς τὴν τῆς τροφῆς εῖσοδον, πρὸς δὲ τῇ κάτω, ὅτι ὧσπερ μετακειμένη ἡ ἅνωσ ἐστίν. ἔτι δὲ καὶ συμβέβηκεν αὑτῷ πεζῷ ὄντι ζῆν ἐχθύων βίον, ὥστε καὶ διὰ τοῦτο ἀναγκαῖον ἀδιάρθρωτον αὐτὸν ἔχειν τοῦτο τὸ μὸριον.

τὸν δʼ οὐρανὸν σαρκύδη πολλοὶ καὶ τῶν ἰχθύων 9 ἔχουσι, καὶ τῶν ποταμίων ἔνιοι σφὸδρα σαρκωόδη καὶ μαλακὸν, οἷον οἱ καλούμενοι κυπρῖνοε, ὥστε δοκεῖν [*](661,a) τοῖς μὴ σκοποῦσιν ἀκριβὡς γλῶτταν ἔχειν ταύτην. οἱ δʼ ἰχθύες διὰ τὴν εἰρημένην αίτίαν ἔχουσι μὲν οὐ σαφῆ δʼ ἔχουσι τὴν διάρθρωσιν τῆς γλώττης. ἐπεὶ δὲ τῆς τροφῆς χέριν τῆς ἐν τοῖς χυμοῖς ἐστὶν ἡ αἴσθησις, τὸ μὲν γλωττοειδὲς ἔχει μόριον, οὐ πάντῃ δʼ ὁμοίως ἀλλὰ τῷ ἄκρῳ μάλιστα. διὰ τοῦτο τοῖς ἰχθύσι τοῦτʼ ἀφύρισται μόνον.

ἐπιθυμίαν δʼ ἔχει τροφῆς 10 τὰ ζῷα πάντα ὡς ἔχοντα αἱσθησιν τῆς ἡδονῆς τῆς

58
γινομένης ἐκ τῆς τροφῆςʼ ἡ γὰρ ἐπιθυμία τού ἡδέος ἐστίν. ἀλλὰ τὸ μὸριον οὐχ ὅμοιον τούτο πἀσιν, ᾧ τὴν αἴσθησιν ποιοῦνται τῆς τροφῆς, ἀλλὰ τοῖς μὲν ἀπολελυμένον τοῖς δὲ προσπεφυκὸς, ὅσοις μηδὲν ἔργον ὑπάρχει φωνῆς, καὶ τοῖς μὲν σκληρὸν τοῖς δὲ μκλακὸν ἤ σαρκῶδες. διὸ καὶ τοῖς μαλακοστράκοις, οἷον καράέβοις καὶ τοῖς τοιούτοις, ἐντὸς ὑπάρχει τι τοῦ στὸματος τοιοῦτον,

11 καὶ τοῖς μαλακίοις, οἷον σηπίαις καὶ πολύποσιν. τῶν δʼ ἐντὸμων ζῷων ἔνια μὲν ἐντὸς ἔχει τὸ τοιοὺτον μὸριοον, οἷον τὸ τῶν μυρμήκων γένος, ὡσαύτως δὲ καὶ τῶν ὀστρακοδέρμων πολλα· τὰ δʼ ἐκτὸς, οἷον κέντρον, σομφὸν δὲ τὴν φύσιν καὶ κοῖλον, ὥσθ᾿  ἅμα τούτφ καὶ γεύεσθαι καὶ τὴν τροφὴν ἀνασπἀν. δῆλον δὲ τούτο ἐπί τε μυιῶν καὶ μελιττῶν καὶ πάντωον τῶν τοιούτων, ἔτι δʼ ἐπʼ ἐνίων τν ὀστρακοδέρμων· ταῖς γὰρ πορφύραις τοσαύτην ἔχει δύναμιν τούτο τὸ μὸριον ὥστε καὶ τῶν κογχυλίων διατρυπὧσι τὸ ὄστρακον, οἷον τῶν στρόμβων οἷς δελεάζουσιν αὐτάς. ἔτι δʼ οἱ τʼ οἱστροι καὶ οἱ μύωπες οἱ μὲν τὰ τῶν

12 ἀνθρύόπων οἱ δὲ καὶ τὰ τῶν ἅλλων ζῷόων δέρματα διαιρούσιν. ἐν μὲν σὖν τούτοις τοῖς ζῷύοις ἡ γλῶττα τοιαύτη τὴν φύσιν ἐστίν, ὥσπερ ἀντιστρόφως ἔχουσα τῷ μυκτῆρι τῷ τῶν ἐλεφάντων· καὶ γὰρ ἐκείνοις πρὸς βοήθειαν ὁ μυκτὴρ, καὶ τούτοις ἡ γλῶττα ἀντὶ κέντρου ἐστίν. ἐπὶ δὲ τῶν ἄλλων ζῴων ἡ γλῶττα πάντων ἐστὶν οἵανπερ εἴπομεν.