Meteorologica

4 περὶ δὲ πνευμάτων λέγωμεν, λαβόντες ἀρχὴν τὴν εἰρημένην ἡμῖν ἤδη πρότερον. ἔστι γὰρ δύ᾿ εἴδη τῆς ἀναθυμιάσεως, ὥς φαμεν, ἡ μὲν ὑγρὰ ἡ δὲ ξηρά· καλεῖται δ᾿ ἡ μὲν ἀτμίς, ἡ δὲ τὸ μὲν ὅλον ἀνώνυμος, τῷ δ᾿ ἐπὶ μέρους ἀνάγκη χρωμένους καθόλου προσαγορεύειν αὐτὴν οἷον καπνόν· ἔστι δ᾿ οὔτε τὸ ὑγρὸν ἄνευ τοῦ ξηροῦ οὔτε τὸ ξηρὸν ἄνευ τοῦ ὑγροῦ, ἀλλὰ πάντα ταῦτα λέγεται κατὰ τὴν ὑπεροχήν. φερομένου δὴ τοῦ ἡλίου κύκλῳ, καὶ ὅταν μὲν [*](14 μεταβάλλει καὶ μεταβάλλει (-ει ex corr. m. 1) 15 ἐν τὰ ἐν J  𝔚 σικάνῃ τῆς σικελίας] Fvar. (Ap): σικανικῇ τῆς σικελίας E: σικα τῆς σιλείας 𝔚: σικελία F1 ‖ ἐκεῖ] ἐκεῖνα 𝔚 ‖ ὀξάλμη] (ο- in ras. E1) 16 ὀξεῖ J1 ἔνια] (-νια ex corr. E1) 17 λύγκην F 18 ὀξέως J1 F τὴν σκυθικὴν δὲ F αὐτῆς αὐτῆς εἰς 𝔚 ‖ 19 ἐμβάλλει F ‖ πικρὸν] (πι- in ras. E1) δὲ om. N ‖ 20 ποῖοι] (Ap): ποιῶν 𝔄: ποῖοι δὲ Ecorr. (-οι in ras. m. 1, δὲ supra add.) Frec. Nrec. ‖ χυμοὶ ἐκ ποίων om. 𝔄 ‖ 21 γίγνονται] εἴρηνται F1 ‖ δὲ] (Ap): om. Ecorr. m. 1 𝔚 22 οὖν om. N ‖ ὕδατος] Acl Ol: ὑδάτων Ecorr. m. 1 𝔚 N1(?) θαλάσσης F ‖ 23 συνεχῶς] συν και τις η φυσις συνεχως (συ- altera in ras. m. 1) E1 ‖ καὶ πῶς τε μεταβάλλουσι E: post αὐτῶν (24) coll. 𝔚 24 ὅσα] Ol: ὁπόσα (ο altera ex corr. E) E 𝔚 ‖ 25 ἢ] καὶ ci. Bon. ‖ 27 λέγωμεν] AlW Ol: λέγομεν Jcorr. m. 𝔐1 𝔄 N Ecorr. AllA ‖ ἀρχὴν] Al: ἄλλην ἀρχὴν H N: τὴν ἀρχὴν Ol: 28 ἤδη] Al: (η prima in ras. E1): om. Ol ‖ δύο ἤδη 𝔄1: εἴδη δύο N 29 καλεῖται] (post κ in 𝔄 ras. unius litt.) 30 ὅλον μὲν E1 ‖ ἀνώνυμος] (ν altera in ras. E1) τῷ] τὸ N 31 ἀναγκαῖον (ut videtur) H1: ἀνάξίω N1 ‖ χρωμένους E: χρωμένη 𝔄1 ‖ αὐτὸν H1(?) N ‖ 32 δὲ ὅτε N1 ‖ ξηρὸν ἄνευ τοῦ ὑγροῦ N ‖ 32—33 ξηρὸν ἄνευ τοῦ ὑγροῦ corr. F1: ὑγρὸν ἄνευ τοῦ ξηροῦ H N ‖ 33 ταῦτα πάντα 𝔐 F: καὶ ταῦτα πάντα N ‖ 34 δὲ 𝔐)

πλησιάζῃ, τῇ θερμότητι ἀνάγοντος τὸ ὑγρόν, πορρωτέρω δὲ γιγνομένου διὰ τὴν ψύξιν συνισταμένης πάλιν τῆς ἀναχθείσης [*](360a) ἀτμίδος εἰς ὕδωρ (διὸ χειμῶνός τε μᾶλλον γίγνεται τὰ ὕδατα, καὶ νύκτωρ ἢ μεθ᾿ ἡμέραν· ἀλλ᾿ οὐ δοκεῖ, διὰ τὸ λανθάνειν τὰ νυκτερινὰ τῶν μεθ᾿ ἡμέραν μᾶλλον), τὸ δὴ κατιὸν ὕδωρ διαδίδοται πᾶν εἰς τὴν γῆν, ὑπάρχει δ᾿ ἐν τῇ γῇ πολὺ πῦρ καὶ πολλὴ θερμότης, καὶ ὁ ἥλιος οὐ μόνον τὸ ἐπιπολάζον τῆς γῆς ὑγρὸν ἕλκει, ἀλλὰ καὶ τὴν γῆν αὐτὴν ξηραίνει θερμαίνων· τῆς δ᾿ ἀναθυμιάσεως, ὥσπερ εἴρηται, διπλῆς οὔσης, τῆς μὲν ἀτμιδώδους τῆς δὲ καπνώδους, ἀμφοτέρας ἀναγκαῖον γίγνεσθαι. τούτων δ᾿ ἡ μὲν ὑγροῦ πλέον ἔχουσα πλῆθος ἀναθυμίασις ἀρχὴ τοῦ ὑομένου ὕδατός ἐστιν, ὥσπερ εἴρηται πρότερον, ἡ δὲ ξηρὰ τῶν πνευμάτων ἀρχὴ καὶ φύσις πάντων. ταῦτα δὲ ὅτι τοῦτον τὸν τρόπον ἀναγκαῖον συμβαίνειν, καὶ ἐξ αὐτῶν τῶν ἔργων δῆλον· καὶ γὰρ τὴν ἀναθυμίασιν διαφέρειν ἀναγκαῖον, καὶ τὸν ἥλιον καὶ τὴν ἐν τῇ γῇ θερμότητα ταῦτα ποιεῖν οὐ μόνον δυνατὸν ἀλλ᾿ ἀναγκαῖόν ἐστιν. ἐπειδὴ δ᾿ ἕτερον ἑκατέρας τὸ εἶδος, φανερὸν ὅτι διαφέρει, καὶ οὐχ ἡ αὐτή ἐστιν ἥ τε ἀνέμου φύσις καὶ ἡ τοῦ ὑομένου ὕδατος, καθάπερ τινὲς λέγουσιν· τὸν γὰρ αὐτὸν ἀέρα κινούμενον μὲν ἄνεμον [*](35 πορρωτέρωτέρω H ‖ 360 a 2 ὕδωρ] ὕδωρ καὶ πάλιν εἰς ὕδωρ διαλυομένης Ecorr. 𝔚 ‖ 2—4 interclusionem distinxit d. ‖ 2 διὸ] δι᾿ ῥεῖ N1 ‖ τε om. 𝔚 ‖ 3 post καὶ in E ras. 2 litt. ἡμέραν ex ἡμεραν μαλλον γιγνεται τα ὑδατα corr. E1 ‖ 5 δὲ H N κατιὼν 𝔄1 ‖ πάλιν E1 Nrec. ‖ ὑπάρχει (-ει in ras. 𝔄1) ‖ 6 ἐν] ἔν τε E 𝔚 ‖ πολὺ ex πολλὺ corr. 𝔄1 ‖ πολλὴ ex πολὺ corr. 𝔄1 ‖ 7 ἀλλὰ supra add. E1 ‖ 9 διττῆς 𝔚 Ap ‖ 10 ἀναγκαῖον γίγνεσθαι τούτων] ἀναγκαῖον γίγνεσθαι ἅμα 𝔐 (cf. v. 11): ἀναγκαῖον γίγνεσθαι ἄμα· τούτων 𝔄 H: γίνεσθαι ἅμα ἀναγκαῖον. τούτων ‖ 11 μὲν] μὲν τούτων 𝔐 πλέον ex πλέονος corr. E1 ‖ ἀναθυμίασις] (ι altera ex corr. E1) ‖ ἀρχὴ] ἀρχὴ H: ὕλη ἀρκὴ N ‖ 12 υἱομένου 𝔄1 ‖ ἐστιν om. F ‖ 13 post ὅτι in 𝔐 ras. 2 litt. ‖ 14 καὶ] καὶ τὸ E1: om. Ecorr. m. 1 𝔚 ‖ τῶν om. E 𝔚 ‖ 15 ργων om. E1 ‖ post δῆλον lacunam fortasse statuendam putat Th. γὰρ] γὰρ καὶ 𝔐 ‖ 16 ταῦτα] ταῦτα πάντα F ‖ 17 ἀλλ᾿ ] ἀλλὰ καὶ Hcorr. ἐστιν postea add. F1 ἐπειδὴ — ὕδωρ (21) post θερμός (27) coll. Id. ‖ ἐπειδὴ δ᾿ Ol OlV: ἐπεἴ δ (sub accentu rasura unius litt.) E: ἐπεὶ δ᾿ 𝔚: ἐπεὶ δὴ N1: ἐπεὶ δὲ corr. N1: ἔτι δ᾿ OlG ‖ ἕτερον] (ἕ- in ras. N1) 18 καὶ — ἑστιν post φύσις (19) coll. N ‖ 19 ἀνέμου] τοῦ ἀνέμου J E 𝔚 ‖ φύσις] ὕλη ss. HN ‖ 20 μὲν om. F) εἶναι, συνιστάμενον δὲ πάλιν ὕδωρ. ὁ μὲν οὖν ἀήρ, καθάπερ ἐν τοῖς πρὸ τούτων λόγοις εἰρήκαμεν, γίγνεται ἐκ τούτων· ἡ μὲν γὰρ ἀτμὶς ὑγρὸν καὶ ψυχρόν (εὐόριστον μὲν γὰρ ὡς ὑγρόν, διὰ δὲ τὸ ὕδατος εἶναι ψυχρὸν τῇ οἰκείᾳ φύσει, ὥσπερ ὕδωρ μὴ θερμανθέν), ὁ δὲ καπνὸς θερμὸν καὶ ξηρόν· ὥστε καθάπερ ἐκ συμβόλων, συνίσταιτο ἂν ὁ ἀὴρ ὑγρὸς καὶ θερμός. καὶ γὰρ ἄτοπον εἰ ὁ περὶ ἑκάστους περικεχυμένος ἀὴρ οὗτος γίγνεται κινούμενος πνεῦμα, καὶ ὅθεν ἂν τύχῃ κινηθείς, ἄνεμος ἔσται, ἀλλ᾿ οὐ καθάπερ τοὺς ποταμοὺς ὑπολαμβάνομεν οὐχ ὁπωσοῦν τοῦ ὕδατος εἶναι ῥέοντος, οὐδ᾿ ἂν ἔχῃ πλῆθος, ἀλλὰ δεῖ πηγαῖον εἶναι τὸ ῥέον· οὕτω γὰρ καὶ περὶ τῶν ἀνέμων ἔχει· κινηθείη γὰρ ἂν πολὺ πλῆθος ἀέρος ὑπό τινος μεγάλης πτώσεως, οὐκ ἔχον ἀρχὴν οὐδὲ πηγήν. μαρτυρεῖ δὲ τὰ γιγνόμενα τοῖς εἰρημένοις· διὰ γὰρ τὸ συνεχῶς μὲν μᾶλλον δὲ καὶ ἧττον καὶ πλείω καὶ ἐλάττω γίγνεσθαι τὴν 360b ἀναθυμίασιν, ἀεὶ νέφη τε καὶ πνεύματα γίγνεται κατὰ τὴν ὥραν ἑκάστην ὡς πέφυκεν· διὰ δὲ τὸ ἐνίοτε μὲν τὴν ἀτμιδώδη γίγνεσθαι πολλαπλασίαν ὁτὲ δὲ τὴν ξηρὰν καὶ καπνώδη, ὁτὲ μὲν ἔπομβρα τὰ ἔτη γίγνεται καὶ ὑγρά, ὁτὲ δὲ ἀνεμώδη καὶ αὐχμοί. ὁτὲ μὲν οὖν συμβαίνει καὶ τοὺς αὐχμοὺς καὶ τὰς ἐπομβρίας πολλοὺς ἄμα καὶ κατὰ συνεχῆ γίγνεσθαι χώραν, ὁτὲ δὲ κατὰ μέρη· πολλάκις γὰρ ἡ μὲν κύκλῳ χώρα λαμβάνει τοὺς ὡραίους ὄμβρους ἢ καὶ πλείους, ἐν δέ τινι μέρει ταύτης αὐχμός ἐστιν· ὁτὲ δὲ τοὐναντίον τῆς κύκλῳ πάσης ἢ μετρίοις χρωμένης ὕδασιν ἢ [*](21 ὁ — θερμός (27) post πηγήν (33) coll. Th. ‖ 22 ἡ post εὐόριστον (23) coll. J ‖ 24 τὸ] τοῦ J1 ‖ 26 συνίσταιτο ἀν ἀὴρ E1: συνίσταιτ᾿ ἂν ὁ ἄνω ἀὴρ 𝔚: συνίσταται ὁ ἄνω ἀὴρ J F 𝔄 H N OlG: συνίσταται ὁ ἄνω OlV ‖ 26—27 θερμὸς καὶ ὑγρὸς F ‖ 27 ἑκάστου περικεπυμένος 𝔄1: ἕκαστον περικεχυμένος 𝔄rec.: ἑκάστους κεχυμένος F: κεπυμένος E ‖ 28 τύχοι N ‖ 30 ὁποσοῦν F: (ὁ- ex corr. 𝔐1 𝔄1) ‖ ῥέοντος εἷναι F ‖ ἂν] ἂν ἐὰν F ‖ 31 δεῖ] ἀεὶ E 𝔚 ‖ῥέον] (-ε- ex corr. J1) ‖ γὰρ] δὴ F Ap: om. E 𝔚 ‖ 32 πλῆθος om. F ‖ 35 καὶ (ante ἧττον) supra add. 𝔐1 𝔄1 ‖ 360 b 2 ἀτμιτώδη E1 ‖ 4 γίνεται τὰ ἔτη F ‖ δὲ ex δὲ, ὁτὲ δὲ corr. N1 ‖ 5 αὐχμοί] αὐχμώδη Ald. 6 πολλὰς N ‖ συνεχῆ] πολλὴν συνεχῆ E: πολλὴν καὶ συνεχῆ 𝔚: τὴν συνεχῆ ‖ 7 κατὰ] καὶ κατὰ E 𝔚 Ap γὰρ corr. H: om. N: μὲν γὰρ F ‖ 8 ὁριαίους corr. E1: ὡριαίους 𝔚 ‖ 10 κύκλῳ var. E: μέσης E ‖ ἢ (post ὕδασιν) om. E1: corr. 𝔚) καὶ μᾶλλον αὐχμώσης, ἕν τι μόριον ὕδατος ἄφθονον λαμβάνει πλῆθος. αἴτιον δ᾿ ὅτι ὡς μὲν τὰ πολλὰ τὸ αὐτὸ πάθος ἐπὶ πλείω διήκειν εἰκὸς χώραν, διὰ τὸ παραπλησίως κεῖσθαι πρὸς τὸν ἥλιον τὰ σύνεγγυς, ἐὰν μή τι διάφορον ἔχωσιν ἴδιον· οὐ μὴν ἀλλ᾿ ἐνίοτε κατὰ τοδὶ μὲν τὸ μέρος ἡ ξηρὰ ἀναθυμίασις ἐγένετο πλείων, κατὰ δὲ τὸ ἄλλο ἡ ἀ ὁτὲ δὲ τοὐναντίον. καὶ αὐτοῦ δὲ τούτου αἴτιον τὸ ἑκατέραν μεταπίπτειν εἰς τὴν τῆς ἐχομένης χώρας ἀναθυμίασιν, οἷον ἡ μὲν ξηρὰ κατὰ τὴν οἰκείαν ῥεῖ χώραν, ἡ δ᾿ ὑγρὰ πρὸς τὴν γειτνιῶσαν, ἢ καὶ εἰς τῶν πόρρω τινὰ τόπων ἀπεώσθη ὑπὸ πνευμάτων· ὁτὲ δὲ αὕτη μὲν ἔμεινεν, ἡ δ᾿ ἐναντία ταὐτὸν ἐποίησεν. καὶ συμβαίνει τοῦτο πολλάκις, ὥσπερ ἐπὶ τοῦ σώματος, ἐὰν ἡ ἄνω κοιλία ξηρὰ ᾖ, τὴν κάτω ἐναντίως διακεῖσθαι, καὶ ταύτης ξηρᾶς οὔσης ὑγρὰν εἶναι τὴν ἄνω καὶ ψυχράν, οὕτω καὶ περὶ τοὺς τόπους ἀντιπεριίστασθαι καὶ μεταβάλλειν τὰς ἀναθυμιάσεις. ἔτι δὲ μετά τε τοὺς ὄμβρους ἄνεμος ὡς τὰ πολλὰ γίγνεται ἐν ἐκείνοις τοῖς τόποις καθ᾿ οὓς ἂν συμπέσῃ γενέσθαι τοὺς ὄμβρους, καὶ τὰ πνεύματα παύεται ὕδατος γενομένου. ταῦτα γὰρ ἀνάγκη συμβαίνειν διὰ τὰς εἰρημένας ἀρχάς· ὕσαντός τε γὰρ ἡ γῆ ξηραινομένη ὑπό τε τοῦ ἐν αὐτῇ θερμοῦ καὶ ὑπὸ τοῦ ἄνωθεν ἀναθυμιᾶται, τοῦτο δ᾿ ἦν ἀνέμου σῶμα· καὶ ὅταν ἡ τοιαύτη ἀπόκρισις ᾖ καὶ ἄνεμοι κατέχωσι, παυομένων διὰ τὸ ἀποκρίνεσθαι τὸ θερμὸν ἀεὶ καὶ ἀναφέρεσθαι εἰς τὸν ἄνω τόπον συνίσταται ἡ ἀτμὶς ψυχομένη καὶ γίγνεται ὕδωρ· καὶ ὅταν εἰς ταὐτὸν συνωσθῶσι τὰ νέφη καὶ ἀντιπεριστῇ εἰς [*](361a) [*](13 χώραν εἰκός F ‖ 14 τὰς E 𝔚𝔐 ‖ διάφορον] Ol: διαφοράν ApI: διαφορὰς ApWA ‖ 15 τοδεὶ E1 ‖ 16 πλείων ex πλεῖον corr. E1 ‖ 17 αὐτοῦ δὴ (ut videtur) F ‖ 18 ἑκάτερον E 𝔚 ‖ ἐμπίπτειν F1 ‖ ἀναθυμίασιν ex ἀναθυμίασις corr. N1 ‖ 19 οἰκίαν E1 ‖ χώραν ῥεῖ 𝔐 ‖ 20 γιτνιῶσαν E1 ‖ τόπον E1 ‖ 21 ἀπὸ N ‖ 22 ταὐτὸ corr. 𝔐 ‖ 23 ἂν JF 𝔐 𝔄 H N ‖ 26 ἔτι] Hcorr. (?): ὅτι N ‖ 27 τε om. 𝔚 Ol ‖ 28 γίνεσθαι E: γίγνεσθαι 𝔚 ‖ 29 τὰ om. 𝔚 γινομένου 𝔄 N ‖ 30 ἀρχάς var. F: αἰτίας F1 ‖ τε om. F 31 ὑπὸ (post καὶ) om. F1 33 ᾖ] ᾖ ἱκανὴ ci Th. ‖ κατέχουσιν E1 Frec. ‖ παυομένων] παυομένων δὲ Erec. 𝔚 Fcorr.: aut παυομένων delendum aut post παυομένων interpungendum censet Th. ‖ 34 ἀποκρίνασθαι F ‖ 35 ὕδωρ] νέφος ci. Th. ‖ 361 a 1 καὶ (ante ὅταν) om. E1 𝔐 N ‖ ταὐτὸ J 𝔐 𝔄 H N ‖ συνωσθῶσι] (post ῶ in E ras. unius litt.)) αὐτὰ ἡ ψύξις, ὕδωρ γίγνεται καὶ καταψύχει τὴν ξηρὰν ἀναθυμίασιν. παύουσί τε οὖν τὰ ὕδατα γιγνόμενα τοὺς ἀνέμους, καὶ παυομένων αὐτὰ γίγνεται διὰ ταύτας τὰς αἰτίας. ἔτι δὲ τοῦ γίγνεσθαι μάλιστα πνεύματα ἀπό τε τῆς ἄρκτου καὶ μεσημβρίας τὸ αὐτὸ αἴτιον· πλεῖστοι γὰρ βορέαι καὶ νότοι γίγνονται τῶν ἀνέμων· ὁ γὰρ ἥλιος τούτους μόνους οὐκ ἐπέρχεται τοὺς τόπους, ἀλλὰ πρὸς τούτους καὶ ἀπὸ τούτων, ἐπὶ δυσμὰς δὲ καὶ ἐπ᾿ ἀνατολὰς ἀεὶ φέρεται· διὸ τὰ νέφη συνίσταται ἐν τοῖς πλαγίοις, καὶ γίγνεται προσιόντος μὲν ἡ ἀναθυμίασις τοῦ ὑγροῦ, ἀπιόντος δὲ πρὸς τὸν ἐναντίον τόπον ὕδατα καὶ χειμῶνες. διὰ μὲν οὖν τὴν φορὰν τὴν ἐπὶ τροπὰς καὶ ἀπὸ τροπῶν θέρος γίγνεται καὶ χειμών, καὶ ἀνάγεταί τε ἄνω τὸ ὕδωρ καὶ γίγνεται πάλιν· ἐπεὶ δὲ πλεῖστον μὲν καταβαίνει ὕδωρ ἐν τούτοις τοῖς τόποις ἐφ᾿ οὓς τρέπεται καὶ ἀφ᾿ ὧν, οὗτοι δέ εἰσιν ὅ τε πρὸς ἄρκτον καὶ μεσημβρίαν, ὅπου δὲ πλεῖστον ὕδωρ ἡ γῆ δέχεται, ἐνταῦθα πλείστην ἀναγκαῖον γίγνεσθαι τὴν ἀναθυμίασιν παραπλησίως οἷον ἐκ χλωρῶν ξύλων καπνόν, ἡ δ᾿ ἀναθυμίασις αὕτη ἄνεμός ἐστιν, εὐλόγως ἂν οὖν ἐντεῦθεν γίγνοιτο τὰ πλεῖστα καὶ κυριώτατα τῶν πνευμάτων. καλοῦνται δ᾿ οἱ μὲν ἀπὸ τῆς ἄρκτου βορέαι, οἱ δὲ ἀπὸ τῆς μεσημβρίας νότοι. ἡ δὲ φορὰ λοξὴ αὐτῶν ἐστιν· περὶ γὰρ τὴν γῆν πνέουσιν εἰς ὀρθὸν γιγνομένης τῆς ἀναθυμιάσεως, ὅτι πᾶς ὁ κύκλῳ ἀὴρ συνέπεται τῇ φορᾷ. διὸ καὶ ἀπορήσειεν ἄν τις ποτέρωθεν ἡ ἀρχὴ τῶν πνευμάτων ἐστί, πότερον ἄνωθεν ἢ κάτωθεν· ἡ μὲν γὰρ κίνησις ἄνωθεν καὶ πρὶν πνεῖν, ὁ δ᾿ ἀὴρ ἐπίδηλος, κἂν ᾖ νέφος [*](4 δὲ om. F 𝔚 ‖ 5 τοῦτο N1 ‖ μάλιστα] OlV: μᾶλλον τὰ F: μᾶλλον OlG ‖ πνεύματα] πνεῦμά τε N ‖ ἀπό τε] ἀπ᾿ αὐτῆς τε E 𝔚: (ἀπὸ Ap) ‖ 6 μεσιμβρίας J ‖ βορέαι] (-ε- supra add. J1) ‖ 7 ἐπέρχεται ex ἀπέρχεται corr. F1 9 δὲ] τε Jrec. ‖ ἐπὶ F: om. Ε 𝔚 ‖ ἀεὶ om. F1 ‖ διὸ] διὸ καὶ F ‖ 12 χειμῶνες] (-ες ex corr. E1) 13 καὶ πο E1: καὶ πρὸ Erec.: καὶ ἐκὶ N θέρος] θέρος τε E 𝔚 Ap ‖ 14 τε om. F H1 ‖ τὸ ὕδωρ ἄνω F γείνεται E1 ‖ ἐπὶ E1 ‖ 15 μὲν] Ol: om. E 𝔚 ἐφ᾿ ex ἐπ᾿ corr. F1 ‖ 17 ὕδωρ ἡ γῆ δέχεται] ἡ γῆ ὕδωρ γίνεται F1: ἡ γῆ ὕδωρ δέχεται corr. F1 ‖ 18 ἀναγκαίαν E ‖ 19 χλορῶν J ‖ 20 ἂν οὖν] οὖν καὶ F: ἂν N1 ‖ 21 ἀπὸ τῆς om. E1 ‖ 23 λοξὴ αὐτῶν] Al: αὐτῶν λοξή F Ol ‖ 24 ὅτι] ὅτι δὲ 𝔄: ὅτι δὴ Fcorr. m.1 H N ‖ συνέπεται] (-α- ex corr. 𝔄1): συνεται E1 ‖ 27 πνῖν E1 ‖ δὲ J1: om. Jcorr.: τ᾿ H N) ἀχλύς· σημαίνει γὰρ κινουμένην πνεύματος ἀρχὴν πρὶν φανερῶς ἐληλυθέναι τὸν ἄνεμον, ὡς ἄνωθεν αὐτῶν ἐχόντων τὴν ἀρχήν. ἐπεὶ δ᾿ ἐστὶν ἄνεμος πλῆθός τι τῆς ξηρᾶς ἐκ γῆς ἀναθυμιάσεως κινούμενον περὶ τὴν γῆν, δῆλον ὅτι τῆς μὲν κινήσεως ἡ ἀρχὴ ἄνωθεν, τῆς δὲ ὕλης καὶ τῆς γενέσεως κάτωθεν· ᾗ μὲν γὰρ ῥευσεῖται τὸ ἀνιόν, ἐκεῖθεν τὸ αἴτιον· ἡ γὰρ φορὰ τῶν πορρωτέρω κυρία τῆς γῆς· καὶ ἅμα κάτωθεν μὲν εἰς ὀρθὸν ἀναφέρεται, καὶ πᾶν ἰσχύει μᾶλλον ἐγγύς, ἡ δὲ τῆς γενέσεως ἀρχὴ δῆλον ὡς ἐκ τῆς γῆς ἐστιν. ὅτι δ᾿ ἐκ πολλῶν ἀναθυμιάσεων συνιουσῶν κατὰ [*](361b) μικρόν, ὥσπερ αἱ τῶν ποταμῶν ἀρχαὶ γίγνονται νοτιζούσης τῆς γῆς, δῆλον καὶ ἐπὶ τῶν ἔργων· ὅθεν γὰρ ἐκάστοτε πνέουσιν, ἐλάχιστοι πάντες εἰσί, προϊόντες δὲ καὶ πόρρω λαμπροὶ πνέουσιν. ἔτι δὲ καὶ τὰ περὶ τὴν ἄρκτον ἐν τῷ χειμῶνι νήνεμα καὶ ἄπνοα, κατ᾿ αὐτὸν ἐκεῖνον τὸν τόπον· ἀλλὰ τὸ κατὰ μικρὸν ἀποπνέον καὶ λανθάνον ἔξω προϊὸν ἤδη πνεῦμα γίγνεται λαμπρόν. τίς μὲν οὖν ἐστιν ἡ τοῦ ἀνέμου φύσις καὶ πῶς γίγνεται, ἔτι δὲ αὐχμῶν τε πέρι καὶ ἐπομβρίας, καὶ διὰ τίν᾿ αἰτίαν καὶ παύονται καὶ γίγνονται μετὰ τοὺς ὄμβρους, διὰ τί τε βορέαι καὶ νότοι πλεῖστοι τῶν ἀνέμων εἰσίν, εἴρηται· πρὸς δὲ τούτοις καὶ περὶ τῆς φορᾶς αὐτῶν.

5 ὁ δ᾿ ἥλιος καὶ παύει καὶ συνεξορμᾷ τὰ πνεύματα· ἀσθενεῖς μὲν γὰρ καὶ ὀλίγας οὔσας τὰς ἀναθυμιάσεις μαραίνει τῷ πλείονι θερμῷ τὸ ἐν τῇ ἀναθυμιάσει ἔλαττον ὄν, [*](28 συμβαίνει N ‖ κινουμένη corr. ‖ 29 ἐξηλυθῆναι 𝔚 ‖ 30 ἐκεὶ δ᾿ ἐστὶν ὁ ἄνεμος marg. F1 ‖ post πλῆθος in F ras. 6 litt. ‖ 30–31 τῆς ξηρᾶς ἐκ γῆς] τῆς ἐκ γῆς ξηρᾶς E 𝔚: ξηρᾶς F ‖ 31 τὴν om. F ‖ 32 ἡ supra add. E1 ‖ δ᾿ ex λ corr. E1 sequitur rasura unius litt.) ὕλης] (-λ- in ras. E) ‖ 33 ᾗ] OIV: εἰ Ecorr. 𝔚 OlG ‖ ᾗ — αἴτιον (34)] ἐκεῖθεν N1: τὸ αἴτιον γὰρ καθὸ μὲν ῥευσεῖται τὸ ἀνιόν, ἐκεῖθεν Nrec. ‖ ἐκεῖθεν — γῆς (34) post ἀναφέρται (35) coll. Th. ‖ 34 πορρωτερωι J: πορρωτέρων E 𝔚 F: πόρρω Olp ‖ 36 ἐγγὺς ex corr. E1 𝔄1 ‖ 361 b 2 ἀρκαὶ] Ap: πηγαὶ E 𝔚: ἀρχαὶ καὶ N ‖ 4 καὶ del. Jrec. ‖ 5 καὶ τὰ] καὶ E 𝔚 OlG: τὰ OIV ‖ τὴν — κατ᾿ (6)] τ᾿ 𝔄 ‖ 7 τὸ om. J F1 ‖ ἤδη om. F ‖ 9 τε] τε καὶ 𝔄1 ‖ 10 τίν᾿] (post ι in E ras. unius litt.) ‖ 11 βορέαι] βορέαι τὲ N ‖ 12 φορᾶς] περιφορᾶς 𝔄: φύσεως N 14 ξυνορμᾶ N ‖ 15 τὰς ἀναθυμιάσεις supra add. F1 ‖ μαραίνει] ἐκμαραίνει Nrec.)

καὶ διακρίνει. ἔτι δὲ αὐτὴν τὴν γῆν φθάνει ξηραίνων πρὶν γενέσθαι ἔκκρισιν ἀθρόαν, ὥσπερ εἰς πολὺ πῦρ ἐὰν ὀλίγον ἐμπέσῃ ὑπέκκαυμα, φθάνει πολλάκις πρὶν καπνὸν ποιῆσαι κατακαυθέν. διὰ μὲν οὖν ταύτας τὰς αἰτίας καταπαύει τε τὰ πνεύματα καὶ ἐξ ἀρχῆς γίγνεσθαι κωλύει, τῇ μὲν μαράνσει καταπαύων, τῷ δὲ τάχει τῆς ξηρότητος γίγνεσθαι κωλύων· διὸ περὶ Ὠρίωνος ἀνατολὴν μάλιστα γίγνεται νηνεμία, καὶ μέχρι τῶν ἐτησίων καὶ προδρόμων. ὅλως δὲ γίγνονται αἱ νηνεμίαι διὰ δύ᾿ αἰτίας· ἢ γὰρ διὰ ψῦχος ἀποσβεννυμένης τῆς ἀναθυμιάσεως, οἷον ὅταν γένηται πάγος ἰσχυρός, ἢ καταμαραινομένης ὑπὸ τοῦ πνίγους. αἱ δὲ πλεῖσται καὶ ἐν ταῖς ἀνὰ μέσον ὥραις, ἢ τῷ μήπω ἀναθυμιᾶσθαι, ἢ τῷ ἤδη ἐξεληλυθέναι τὴν ἀναθυμίασιν καὶ ἄλλην μήπω ἐπιρρεῖν. ἄκριτος δὲ καὶ χαλεπὸς ὁ Ὠρίων εἶναι δοκεῖ, καὶ δύνων καὶ ἐπιτέλλων, διὰ τὸ ἐν μεταβολῇ ὥρας συμβαίνειν τὴν δύσιν καὶ τὴν ἀνατολήν, θέρους ἢ χειμῶνος, καὶ διὰ τὸ μέγεθος τοῦ ἄστρου ἡμερῶν γίγνεται πλῆθος· αἱ δὲ μεταβολαὶ πάντων ταραχώδεις διὰ τὴν ἀοριστίαν εἰσίν. οἱ δ᾿ ἐτησίαι πνέουσι μετὰ τροπὰς καὶ κυνὸς ἐπιτολήν, καὶ οὔτε τηνικαῦτα ὅτε μάλιστα πλησιάζει ὁ ἥλιος, [*](362a) οὔτε ὅτε πόρρω· καὶ τὰς μὲν ἡμέρας πνέουσι, τὰς δὲ νύκτας παύονται. αἴτιον δ᾿ ὅτι πλησίον μὲν ὢν φθάνει ξηραίνων πρὶν γενέσθαι τὴν ἀναθυμίασιν· ὅταν δ᾿ ἀπέλθῃ μικρόν, σύμμετρος ἤδη γίγνεται ἡ ἀναθυμίασις καὶ ἡ θερμότης, ὥστε τὰ πεπηγότα ὕδατα τήκεσθαι, καὶ τῆς γῆς ξηραινομένης [*](17 διακρίνει (ι altera in ras. E) ‖ αὐτὸς (ut videtur) H ‖ φθάνει] (-θ- supra add. J1) ‖ ἐξηραίνων F1 ‖ 18 post πολὺ in 𝔄 ras. unius litt. 19 πέση ποιήσει H N ‖ 20 κατακαφθέν H N ‖ καταπαύει τε] καταπαύειται J1: καὶ παύει F ‖ 21 τῇ] τὴν E1 𝔚 ‖ 22 τῷ] τὴν E1 𝔚 ‖ τῆς om. E 𝔚 ‖ 24 ἐτησίων] (ε- ex corr. E1) ‖ προδρομίων H1(ut videtur) N 25 αἱ om. E 𝔚 ‖ γὰρ om. F ‖ 26 τῆς] (τ- ex corr. E) γίγνηται F ‖ 28 καὶ] καὶ αἱ F ‖ ἀνατεθυμιᾶσθαι Nrec. ‖ 29 ἤδη om. E1: post ἀξεληλυθέναι add. Erec. ‖ 32 ex corr. F1 33 καὶ — πλῆθος post εἰσίν (35) coll. Th. ‖ Id.: “scribe διότι διὰ τὸ μέγεθος aut pro γίνεται corrige γίνεσθαι, quarum rationum prior placet.” ‖ ἡμερῶν] κακῶν N ‖ γίγνεται] γίγνεταί τι E 𝔚 ‖ 34 διὰ τὴν ἀοριστίαν om. 𝔐 ‖ 35 αἰτήσιαι J1 ‖ τροπὰς] τροπὰς θερινὰς Erec. 𝔚 ‖ 36 ὅτι 𝔄1 ‖ μάλιστα πλησιάζει] Ol: πλησιάζει μάλιστα E 𝔚 ‖ 362 a 2 φθάνει] μᾶλλον φθάνει F ‖ 4 ἀναθυμίασις καὶ ἡ om. E 𝔚 Ap Ol) ὑπό τε τῆς οἰκείας θερμότητος καὶ ὑπὸ τῆς τοῦ ἡλίου οἷον τύφεσθαι καὶ θυμιᾶσθαι. τῆς δὲ νυκτὸς λωφῶσι διὰ τὸ τὰ πεπηγότα τηκόμενα παύεσθαι διὰ τὴν ψυχρότητα τῶν νυκτῶν. θυμιᾶται δ᾿ οὔτε τὸ πεπηγὸς οὔτε τὸ μηδὲν ἔχον ξηρόν, ἀλλ᾿ ὅταν ἔχῃ τὸ ξηρὸν ὑγρότητα, τοῦτο θερμαινόμενον θυμιᾶται. ἀποροῦσι δέ τινες διὰ τί βορέαι μὲν γίγνονται συνεχεῖς, οὓς καλοῦμεν ἐτησίας, μετὰ τὰς θερινὰς τροπάς, νότοι δὲ οὕτως οὐ γίγνονται μετὰ τὰς χειμερινάς. ἔχει δὲ οὐκ ἀλόγως· γίγνονται μὲν γὰρ οἱ καλούμενοι λευκόνοτοι τὴν ἀντικειμένην ὥραν, οὐχ οὕτως δὲ γίγνονται συνεχεῖς· διὸ λανθάνοντες ποιοῦσιν ἐπιζητεῖν. αἴτιον δ᾿ ὅτι ὁ μὲν βορέας ἀπὸ τῶν ὑπὸ τὴν ἄρκτον πνεῖ τόπων, οἳ πλήρεις ὕδατος καὶ χιόνος εἰσὶ πολλῆς, ὧν τηκομένων ὑπὸ τοῦ ἡλίου μετὰ τὰς θερινὰς τροπὰς μᾶλλον ἢ ἐν αὐταῖς πνέουσιν οἱ ἐτησίαι· οὕτω γὰρ καὶ τὰ πνίγη γίγνεται, οὐχ ὅταν μάλιστα πλησιάζῃ πρὸς ἄρκτον, ἀλλ᾿ ὅταν πλείων μὲν ᾖ χρόνος θερμαίνοντι, ἔτι δὲ ἐγγύς. ὁμοίως δὲ καὶ μετὰ χειμερινὰς τροπὰς πνέουσιν οἱ ὀρνιθίαι· καὶ γὰρ οὗτοι ἐτησίαι εἰσὶν ἀσθενεῖς· ἐλάττους δὲ καὶ ὀψιαίτεροι τῶν ἐτησίων πνέουσιν· ἑβδομηκοστῇ γὰρ ἄρχονται πνεῖν διὰ τὸ πόρρω ὄντα τὸν ἥλιον ἐνισχύειν ἧττον. οὐ συνεχεῖς δ᾿ ὁμοίως πνέουσι, διότι τὰ μὲν ἐπιπολῆς καὶ ἀσθενῇ τότε ἀποκρίνεται, τὰ δὲ μᾶλλον πεπηγότα πλείονος δεῖται θερμότητος. διὸ διαλείποντες οὗτοι πνέουσιν, ἕως ἂν ἐπὶ τροπαῖς πάλιν ταῖς θεριναῖς πνεύσωσιν οἱ [*](7 θυμιᾶσθαι] ἀναθυμιᾶσθαι Erec. λοφῶσι J1(ut videtur) N ‖ τὸ om. N ‖ 10 ὅτε N ‖ τὸ ξηρὸν ἔχῃ E ‖ 11 μὲν, βορέαι F: βορέαι 𝔐 𝔄 H N 12 αἰτησίας J 𝔄1 ‖ 13 οὕτως] πῶς E 𝔚 ‖ 15 οὕτω J 𝔄 H N: οὕτ 𝔐 ‖ 17 οἷον πλήρης 𝔄1 ‖ 19 ἐν αὐταῖς] Ol: ἐπ᾿ αὐταῖς E 𝔚 ApI: ὑπ᾿ αὐτὰς Ap WA ‖ αἰτησίαι J ‖ 20 μάλιστα supra add. F1 ‖ πλησιάζει N1 ‖ 21 ὅταν] ὁπόταν F ‖ πλείων μὲν ᾖ χρόνῳ θερμαίνοντι 𝔄: μὲν πλείονα χρόνον θερμαίνηται F1: πλείων μὲν ἢ χιόνος θερμαίνοντι H1 N1: μὲν πλείων ἢ χρόνος θερμαίνοντι Nrec. ‖ 22 δὲ (ante ἐγγύς) ex corr. Nrec. ‖ ἐγγύς] ἐγγὺς ἦ F1: ἐγγὺς εἴη Ol ‖ χειμερινὰς] τὰς χειμερινὰς F Ap ‖ 23 ὀνιθίαι N: (ι prima in ras. E1) 24 -ουσιν — πνε- (25) om. E1 ‖ εὐδομηκοστῇ F 25 ἐνισχύειν ex ἀνισχύει corr. 𝔄1 ‖ 27 ἐπιπολῆ E1 ‖ τότε] (-οτ- ex corr. Jrec.) ‖ ἀποκρίνεται] (ι prior in ras. E1) πεπηγότα] ἀποπεπηγότα 𝔚 ‖ 28 πολλῆς F ‖ 29 πάλι J: μᾶλλον N ‖ ταῖς θεριναῖς πνέωσιν 𝔚: θεριναῖς πνέωσιν E1: πνεύσωσι ταῖς θεριναῖς N ‖ 29–30 οἱ ἐτησίαι] post ε in E ras. unius litt.): om. 𝔄 Frec. H1 N) ἐτησίαι, ἐπεὶ θέλει γε ὅτι μάλιστα συνεχῶς ἐντεῦθεν ἀεὶ πνεῖν ἄνεμος. ὁ δὲ νότος ἀπὸ τῆς θερινῆς τροπῆς πνεῖ, καὶ οὐκ ἀπὸ τῆς ἑτέρας ἄρκτου. δύο γὰρ ὄντων τμημάτων τῆς δυνατῆς οἰκεῖσθαι χώρας, τῆς μὲν πρὸς τὸν ἄνω πόλον, καθ᾿ ἡμᾶς, τῆς δὲ πρὸς τὸν ἕτερον καὶ πρὸς μεσημβρίαν, καὶ οὔσης οἷον τυμπάνου (τοιοῦτον γὰρ σχῆμα τῆς γῆς ἐκ [*](362b) τέμνουσιν αἱ ἐκ τοῦ κέντρου αὐτῆς ἀγόμεναι, καὶ ποιοῦσι δύο κώνους, τὸν μὲν ἔχοντα βάσιν τὸν τροπικόν, τὸν δὲ τὸν διὰ παντὸς φανερόν, τὴν δὲ κορυφὴν ἐπὶ τοῦ μέσου τῆς γῆς· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον πρὸς τὸν κάτω πόλον ἕτεροι δύο κῶνοι τῆς γῆς ἐκτμήματα ποιοῦσι. ταῦτα δ᾿ οἰκεῖσθαι μόνα δυνατόν, καὶ οὔτ᾿ ἐπέκεινα τῶν τροπῶν (σκιὰ γὰρ οὐκ ἂν ἦν πρὸς ἄρκτον, νῦν δ᾿ ἀοίκητοι πρότερον γίγνονται οἱ τόποι πρὶν ἢ ὑπολείπειν ἢ μεταβάλλειν τὴν σκιὰν πρὸς μεσημβρίαν) τὰ θ᾿ ὑπὸ τὴν ἄρκτον ὑπὸ ψύχους ἀοίκητα. φέρεται δὲ καὶ ὁ στέφανος κατὰ τοῦτον τὸν τόπον· φαίνεται γὰρ ὑπὲρ κεφαλῆς γιγνόμενος ἡμῖν, ὅταν ᾖ κατὰ τὸν μεσημβρινόν. διὸ καὶ γελοίως γράφουσι νῦν τὰς περιόδους τῆς γῆς· γράφουσι γὰρ κυκλοτερῆ τὴν οἰκουμένην, τοῦτο δ᾿ ἐστὶν ἀδύνατον κατά τε τὰ φαινόμενα καὶ κατὰ τὸν λόγον. ὅ τε γὰρ λόγος δείκνυσιν ὅτι ἐπὶ πλάτος μὲν ὥρισται, τὸ δὲ κύκλῳ συνάπτειν ἐνδέχεται διὰ τὴν κρᾶσιν, — οὐ γὰρ ὑπερβάλλει τὰ καύματα καὶ τὸ ψῦχος κατὰ μῆκος, ἀλλ᾿ ἐπὶ πλάτος, ὥστ᾿ εἰ μή που κωλύει θαλάττης πλῆθος, ἅπαν [*](30—31 ἀεὶ πνεῖν ἐντεῦθεν ἄνεμος 𝔐: ἐνπεῦθεν πνεῖν ἄνεμος ἀεὶ F ‖ 33 προ E1 ‖ πόλον] πόλον τὸν Mor. ‖ 34 τὸν ex τὸ corr. F1 ‖ προ E1 ‖ μεσημβρίαν] (-ι- in ras. E1) ‖ 35 καὶ om. N ‖ τυμπάνου] (-ου ex corr. N1) ‖ 362 b 1 ἀγόμεναι] ἀγόμεναι γραμμαὶ Fcorr. Ol 2 κώνους] (ω et ς ex corr. E) ‖  τὸν (ante μὲν)] τὸ E1 ‖ 3 τὸν διὰ om. J1: διὰ F Ol ‖ 4 δ᾿ αὐτὸν F1: αὐτὸν Frec. τρόπον] τρόπον καὶ F ‖ τὸν (post πρὸς) om. E1 ‖ 5 ἐκτμήματα ex ἐκμήματα corr. E1: (-μη- in ras. unius litt. 𝔄1): ἔκτμημα corr. F1 H Nrec: ιτμημα N1 ‖ 6 δυνατόν] Ap Ol: δυνατά E 𝔚 ‖ τῶν om. E1 ‖ 7 ἦ 𝔐 𝔄 ‖ οἱ om. N1 ‖ 8 ἢ (ante ὑπολείπειν) in ras. E: om. 𝔚 ‖ ὑπολιπεῖν Ecorr. 𝔐corr. H N: ὑπολίπειν 𝔐1: ὑπολειπεῖν 𝔄 ‖ μεταβαλεῖν Ecorr. m. 1 𝔐 9 θ᾿] δ᾿ 𝔚 ‖ ἀοικητα] (-η- ex corr. N1) ‖ 10 ὁ om. E ‖ τρόπον J1 E1 ‖ 11 μεσιμβρινόν J ‖ 12 γράφουσι] (-ι in ras. E1) ‖ τῆς om. E1 ‖ 14 καὶ om. E ‖ 16 ἐνδέχεται] Ol: οὐκ ἐνδέχεται E 𝔚 ἀκρᾱ΄ N ‖ ὑποβάλλει E1 ‖ 17 κατὰ] καὶ τὸ N ‖ 18 μή που] μήπω 𝔐𝔄 F H: πη΄ N ‖ ἅπαν] (-αν in ras. Nrec.)) εἶναι πορεύσιμον, — καὶ κατὰ τὰ φαινόμενα περί τε τοὺς πλοῦς καὶ τὰς πορείας· πολὺ γὰρ τὸ μῆκος διαφέρει τοῦ πλάτους. τὸ γὰρ ἀπὸ Ἡρακλείων στηλῶν μέχρι τῆς Ἰνδικῆς τοῦ ἐξ Αἰθιοπίας πρὸς τὴν Μαιῶτιν καὶ τοὺς ἐσχατεύοντας τῆς Σκυθίας τόπους πλέον ἢ πέντε πρὸς τρία τὸ μέγεθός ἐστιν, ἐάν τέ τις τοὺς πλοῦς λογίζηται καὶ τὰς ὁδούς, ὡς ἐνδέχεται λαμβάνειν τῶν τοιούτων τὰς ἀκριβείας. καίτοι ἐπὶ πλάτος μὲν μέχρι τῶν ἀοικήτων ἴσμεν τὴν οἰκουμένην· ἔνθα μὲν γὰρ διὰ ψῦχος οὐκέτι κατοικοῦσιν, ἔνθα δὲ διὰ τὴν ἀλέαν. τὰ δὲ τῆς Ἰνδικῆς ἔξω καὶ τῶν στηλῶν τῶν Ἡρακλείων διὰ τὴν θάλατταν οὐ φαίνεται συνείρειν, τῷ συνεχῶς εἶναι πᾶσαν οἰκουμένην)· ἐπεὶ δ᾿ ὁμοίως ἔχειν ἀνάγκη τόπον τινὰ πρὸς τὸν ἕτερον πόλον ὥσπερ ὃν ἡμεῖς οἰκοῦμεν πρὸς τὸν ὑπὲρ ἡμῶν, δῆλον ὡς ἀνάλογον ἕξει τά τ᾿ ἄλλα καὶ τῶν πνευμάτων ἡ στάσις· ὥστε καθάπερ ἐνταῦθα βορέας ἐστίν, κἀκείνοις ἀπὸ τῆς ἐκεῖ ἄρκτου τις ἄνεμος οὕτως ὤν, ὃν οὐδὲν δυνατὸν διέχειν δεῦρο, ἐπεὶ οὐδ᾿ ὁ βορέας οὗτος εἰς τὴν ἐνταῦθα οἰκουμένην πᾶσάν ἐστιν· ἔστιν γὰρ ὥσπερ ἀπόγειον τὸ πνεῦμα [*](363a) τὸ βόρειον ἕως ὁ βορέας οὗτος εἰς τὴν ἐνταῦθα οἰκουμένην πνεῖ. ἀλλὰ διὰ τὸ τὴν οἴκησιν κεῖσθαι ταύτην πρὸς ἄρκτον, πλεῖστοι βορέαι πνέουσιν. ὅμως δὲ καὶ ἐνταῦθα ἐλλείπει καὶ οὐ δύναται πόρρω διήκειν, ἐπεὶ περὶ τὴν ἔξω Λιβύης θάλατταν τὴν νοτίαν, ὥσπερ ἐνταῦθα οἱ βορέαι καὶ οἱ νότοι πνέουσιν, [*](19 προεύσιμα N1: πορεύσιμα Nrec. ‖ 20 διαφέρει] (δι- in ras. E1) ‖ πλάτου E1 ‖ 21 ἐξ] ἐξω 𝔚 ‖ 22 μαιῶτιν] (ι altera in ras. E1) ‖ ἐσχατεύοντας] Ol: ἐσχατους οντα E1: ἐσχάτους ὄντας Ecorr. 𝔚 ‖ 23 τρία] τὰ τρία F ‖ μέθος corr. E1 ‖ 23—24 ἄν τις τούς τε J: ἄν γέ τις τοὺς H N: ἐάν τις τούς τε E 𝔚: ἄν τε τις τοὺς 𝔐 𝔄 F1: ἄν τε τίς τούς τε Frec. ‖ 24 λογίζηται] (-ητ- in ras. E1) ‖ ἐνδέχετα E1: δέχεται N ‖ 25 πλάτος] Ap: πλάτους Mor. ‖ 26 τὴν del. Th. ‖ μὲν om. N ‖ 29 πᾶσαν] πᾶσαν τὴν N ‖ 31 ὥσπερ] ἔτιπερ N ‖ 32 ὡς] ἔτι N ‖ τά τ᾿] καὶ  τὰ 𝔐: τὰ 𝔄 N: καὶ τά τε F1 ‖ 33 σύστασις Ecorr. 𝔚 𝔄 H N ‖ ὤστε] ἔτι τὲ N1 ‖ 34 τῆς ex τοῖς corr. N1 ‖ οὕτως ὤν] οὕτως E1 𝔚1: οὕτωο corr. 𝔚: οὗτος N1: οὗτος ὢν corr. N ‖ οὐδὲν] οὐ F ‖ 35 δεῖ ἔχειν 𝔐 𝔄1: διήκειν 𝔄rec. F H1(ut videtur) Erec.: διικνεῖσθαι N Ap ‖ οὗτος] ὁ αὐτὸς J F 𝔐 𝔄 H N 363 a 1 πᾶσάν om. F1 ‖ ἐστιν om. E1 ‖ 2 ἕως — πνεῖ (3) om. E1 𝔐 𝔄 H1 N Ap ‖ οὗτος om. Erec. 𝔚 ‖ 3 οἴκησιν] (-η- in ras. E1) ‖ 4 ὁμοίως 𝔚 ‖ ἐλλείπειν (λ prior in ras.) E ‖ 5 διέχειν E 𝔚 𝔄1(ut videtur) ‖ ἐπεὶ] ἐπεὶ καὶ 𝔐 ‖ θάλασσαν E) οὕτως ἐκεῖ εὖροι καὶ ζέφυροι διαδεχόμενοι συνεχεῖς ἀεὶ πνέουσιν. ὅτι μὲν οὖν ὁ νότος οὐκ ἔστιν ὁ ἀπὸ τοῦ ἑτέρου πόλου πνέων ἄνεμος, δῆλον. ἐπεὶ δ᾿ οὔτ᾿ ἐκεῖνος, οὔτε ὁ ἀπὸ χειμερινῆς τροπῆς (δέοι γὰρ ἂν ἄλλον ἀπὸ θερινῆς εἶναι τροπῆς· οὕτως γὰρ τὸ ἀνάλογον ἀποδώσει· νῦν δ᾿ οὐκ ἔστιν· εἷς γὰρ μόνος φαίνεται πνέων ἐκ τῶν ἐκεῖθεν τόπων)· ὥστ᾿ ἀνάγκη τὸν ἀπὸ τοῦ κατακεκαυμένου τόπου πνέοντα ἄνεμον εἶναι νότον. ἐκεῖνος δ᾿ ὁ τόπος διὰ τὴν τοῦ ἡλίου γειτνίασιν οὐκ ἔχει ὕδατα καὶ νομάς, αἳ διὰ τὴν πῆξιν ποιήσουσιν ἐτησίας· ἀλλὰ διὰ τὸ τὸν τόπον εἶναι πολὺ πλείω ἐκεῖνον καὶ ἀναπεπταμένον, μείζων καὶ πλείων καὶ μᾶλλον ἀλεεινὸς ἄνεμος ὁ νότος ἐστὶ τοῦ βορέου, καὶ διήκει μᾶλλον δεῦρο ἢ οὗτος ἐκεῖ. τίς μὲν οὖν αἰτία τούτων ἐστὶ τῶν ἀνέμων, καὶ πῶς ἔχουσι πρὸς ἀλλήλους, εἴρηται.

6 περὶ δὲ θέσεως αὐτῶν, καὶ τίνες ἐναντίοι τίσι, καὶ ποίους ἅμα πνεῖν ἐνδέχεται καὶ ποίους οὔ, ἔτι δὲ καὶ τίνες καὶ πόσοι τυγχάνουσιν ὄντες, καὶ πρὸς τούτοις περὶ τῶν ἄλλων παθημάτων ὅσα μὴ συμβέβηκεν ἐν τοῖς προβλήμασιν εἰρῆσθαι τοῖς κατὰ μέρος, νῦν λέγωμεν. δεῖ δὲ περὶ τῆς θέσεως ἅμα τοὺς λόγους ἐκ τῆς ὑπογραφῆς θεωρεῖν. γέγραπται μὲν οὖν, τοῦ μᾶλλον εὐσήμως ἔχειν, ὁ τοῦ ὁρίζοντος κύκλος· διὸ καὶ στρογγύλος. δεῖ δὲ νοεῖν αὐτοῦ τὸ ἕτερον ἔκτμημα τὸ ὑφ᾿ ἡμῶν οἰκούμενον· ἔσται γὰρ κἀκεῖνο διελεῖν [*](7 ἐκεῖ om. E1 ‖ συνεχῶς 𝔄 ‖ 8 ὁ νότος] AlA: νότος E 𝔚 AlIW ‖ post πνέων in F ras. unius litt. ‖ 9 δ᾿ om. E ‖ 10—12 interclusionem distinxit Bon. ‖ 10 ἄλλο N εἶναι ἀπὸ θερινῆς F ‖ οὕτω J F 𝔐𝔄 H N ‖ 13 κεκαυμένου 𝔐 𝔄 F N ‖ 14 γειτνείασιν E1: γειτρίασιν N1 ‖ ἔσχεν 𝔐 𝔄 ‖ 15 τὴν supra add. F1 ‖ πῆξιν] ApI Ol: τῆξιν Jrec. Fcorr. m. 1 H N E(-η- in ras. 3 vel 4 litt. m. 1) 𝔚 Ap WA ‖ ποιοῦσιν H N τὸ om. F N1 ‖ 16 πολὺ εἶναι F ‖ πλείων E1 ‖ μείζω J F1 𝔐 ‖ 17 πλείω καὶ J 𝔐 𝔄: om. E ἀλεεινὸς ApWA: ἀληθινὸς J F1 E1 𝔚 ApI ‖ 18 οὗτοι F: οὕτως N1 ‖ αἰτία] ἡ αἰτία 𝔐 Hcorr. m. 1 N 21 δὲ om. E1 | ἐναντφι τίσι] ἐναντίοι εἰσὶ H N: εἰσὶν ἐναντίοι F: αὐτῶν ἐναντίοι εἰσί Ap 22 καὶ (post δὲ) om. E 𝔚 23 πρὸς om. E1 ‖ τούτους N1: τούτοις καὶ 𝔐 περὶ τῶν] (-ερὶ τῶν in ras. Nrec.) 24 μαθημάτων N ‖ μὴ] μὲν 1 ‖ εἰρήσεται N1 ‖ 25 τοῖς] τῶν ci. Th. ‖ δὲ δὲ καὶ 𝔐 𝔄 27 εὐσήμως var. E: σαφῶς var. E: συστήμως E ‖ 28 αὐτὸν F1 H N 29 ἔκτμημα (ἔκ- ex corr. E): τμῆμα 𝔚 ‖ τὸ — οἰκούμενον supra add. F1 ‖ ἔστι 𝔐 ‖ κἀκεῖνον διελεῖν 𝔄: διελεῖν κἀκεῖνο N)

τὸν αὐτὸν τρόπον. ὑποκείσθω δὲ πρῶτον μὲν ἐναντία κατὰ τόπον εἶναι τὰ πλεῖστον ἀπέχοντα κατὰ τόπον, ὥσπερ κατ᾿ εἶδος ἐναντία τὰ πλεῖστον ἀπέχοντα κατὰ τὸ εἶδος· πλεῖστον δ᾿ ἀπέχει κατὰ τόπον τὰ κείμενα πρὸς ἄλληλα κατὰ διάμετρον. ἔστω οὖν τὸ μὲν ἐφ᾿ ᾧ Α δυσμὴ ἰσημερινή, ἐναντίος δὲ τούτῳ τόπος, ἐφ᾿ οὗ τὸ Β, ἀνατολὴ ἰσημερινή· ἄλλη [*](363b) δὲ διάμετρος ταύτην πρὸς ὀρθὴν τέμνουσα, ἧς τὸ ἐφ᾿ οὗ H ἔστω ἄρκτος· τούτῳ δ᾿ ἐναντίον ἐξ ἐναντίας, τὸ ἐφ᾿ οὗ Θ, μεσημβρία· τὸ δ᾿ ἐφ᾿ οὗ Ζ ἀνατολὴ θερινή, τὸ δ᾿ ἐφ᾿ ᾧ Ε δυσμὴ θερινή, τὸ δ᾿ ἐφ᾿ οὗ Δ ἀνατολὴ χειμερινή, τὸ δ᾿ ἐφ᾿ οὗ Γ δυσμὴ χειμερινή. ἀπὸ δὲ τοῦ Ζ ἤχθω διάμετρος ἐπὶ τὸ Γ, καὶ ἀπὸ τοῦ Δ ἐπὶ τὸ Ε. ἐπεὶ οὖν τὰ μὲν πλεῖστον ἀπέχοντα κατὰ τόπον ἐναντία κατὰ τόπον, πλεῖστον δ᾿ ἀπέχει τὰ κατὰ διάμετρον, ἀναγκαῖον καὶ τῶν πνευμάτων ταῦτα ἀλλήλοις ἐναντία εἶναι, ὅσα κατὰ διάμετρόν ἐστιν. καλεῖται δὲ κατὰ τὴν θέσιν τῶν τόπων τὰ πνεύματα ὧδε· ζέφυρος μὲν τὸ ἀπὸ τοῦ Α· τοῦτο γὰρ δυσμὴ ἰσημερινή. ἐναντίος δὲ τούτῳ ἀπηλιώτης ἀπὸ τοῦ Β· τοῦτο γὰρ ἀνατολὴ ἰσημερινή. βορέας δὲ καὶ ἀπαρκτίας ἀπὸ τοῦ Η· ἐνταῦθα γὰρ ἡ ἄρκτος. ἐναντίος δὲ τούτῳ νότος ἀπὸ τοῦ Θ· μεσημβρία τε γὰρ αὕτη ἀφ᾿ ἧς πνεῖ, καὶ τὸ Θ τῷ Η· ἐναντίον· κατὰ διάμετρον γάρ. ἀπὸ δὲ τοῦ Ζ καικίας· αὕτη γὰρ ἀνατολὴ θερινή. ἐναντίος δ᾿ οὐχ ὁ ἀπὸ τοῦ Ε πνέων, [*](30 μὲν om. Ε 𝔚 ‖ κατὰ] τὰ κατὰ 𝔐: εἶναι κατὰ 𝔄 F (cf. v. 31): κεῖται N1 ‖ 31 εἶναι om. 𝔄 F ‖ πλεῖστον] (-ον in ras. 𝔄rec.) ‖ κατὰ] κατὰ τὸν J: supra ras. unius litt. add. F ‖ 34 ἐναντίως J F1 ‖ 363 b 1 τούτου F: om. 𝔄 τρόπος 𝔄1 ‖ οὗ] ὧ F ‖ τὸ om. F H N 2 δὲ supra add. N1 ‖ διάμετρος] κατὰ διάμετρον 𝔐 𝔄 ταύτη E1 𝔚 ‖ ὀρθὰς Jrec. ἡ τὸ J: ἧς τὸ μὲν Ecorr. m. 1 (ἧς in ras., μὲν supra add.) N 3 ἄρκτος ἔστω H N τοῦτο δ᾿ ἐναντία N1 μεσημβρία ex μεσιμβρία corr. J1 ‖ 4 θερινή] (θ- in ras. 3 litt. F1) ‖ τὸ alterum —χειμερινή (5) om. F1 ‖ ᾧ οὗ E 𝔚 N: ὃ Frec. ‖ 5 δυσμὴ θερινή] μ et θ in rass. E) ‖ τὸ ἐφ᾿ ὃ Frec. Δ] ζ Ecorr. χειμερινή] θερινὴ corr. E1 ‖ 6 ε δυσμὴ θερινὴ corr. E ‖ ἤχθω ex ἤχθω ἤχθω corr. N1 ‖ 7 γ in ras. 6 litt. N1 ‖ τοῦ om. N1 ‖ 8 ἐναντία κατὰ τόπον om. N ‖ 9 ἐπέχει F ‖ τὰ supra add. H1 ‖ 11 τὰ] καὶ τὰ N 12 τὸ om. 𝔐 ‖ 13 ναντίως 𝔄1 ‖  τούτω 𝔄 ‖ 14 καὶ habent Erec. 𝔚: ὁ καὶ Frec.: ὁ 𝔐 ‖ H] η. ἐν τοῦ η E1 ‖ 15 ἐναντίος] (-ος in ras. E) ἀπὸ] ὁ ἀπὸ] 𝔐 ‖ 16 μεσιμβρία J ‖ τῷ] τὸ J1 𝔄1 ‖ 17 δὲ om. F αὕτη om. E1 ‖ 18 θερινή ex θερινηη corr. E1 ‖ τοῦ postea add. F1 ‖ πνέον E1) ἀλλ᾿ ὁ ἀπὸ τοῦ Γ λίψ· οὗτος γὰρ ἀπὸ δυσμῆς χειμερινῆς, ἐναντίος δὲ τούτῳ (κατὰ διάμετρον γὰρ κεῖται). ἀπὸ δὲ τοῦ Δ εὖρος· οὗτος γὰρ ἀπ᾿ ἀνατολῆς χειμερινῆς πνεῖ, γειτνιῶν τῷ νότῳ· διὸ καὶ πολλάκις εὐρόνοτοι λέγονται πνεῖν. ἐναντίος δὲ τούτῳ οὐχ ὁ ἀπὸ τοῦ Γ λίψ, ἀλλ᾿ ὁ ἀπὸ τοῦ Ε, ὃν καλοῦσιν οἱ μὲν ἀργέστην, οἱ δ᾿ ὀλυμπίαν, οἱ δὲ σκίρνα· οὗτος γὰρ ἀπὸ δυσμῆς θερινῆς πνεῖ, καὶ κατὰ διάμετρον αὐτῷ κεῖται μόνος. οὗτοι μὲν οὖν οἱ κατὰ διάμετρόν τε κείμενοι ἄνεμοι καὶ οἷς εἰσιν ἐναντίοι· ἕτεροι δ᾿ εἰσὶν καθ᾿ οὓς οὐκ ἔστιν ἐναντία πνεύματα. ἀπὸ μὲν γὰρ τοῦ ὃν καλοῦσι θρασκίαν· οὗτος γὰρ μέσος ἀργέστου καὶ ἀπαρκτίου· ἀπὸ δὲ τοῦ Κ ὃν καλοῦσιν μέσην· οὗτος γὰρ μέσος καικίου καὶ ἀπαρκτίου. ἡ δὲ τοῦ ΙΚ διάμετρος βούλεται μὲν κατὰ τὸν διὰ παντὸς εἶναι φαινόμενον, οὐκ ἀκριβοῖ δέ. ἐναντία δὲ τούτοις οὐκ ἔστι τοῖς πνεύμασιν, οὔτε τῷ μέσῃ (ἔπνει γὰρ ἄν τις ἐφ᾿ οὗ τὸ Μ· τοῦτο γὰρ κατὰ διάμετρον) [*](364a) οὔτε τῷ I, τῷ θρασκίᾳ (ἔπνει γὰρ ἂν ἀπὸ τοῦ Ν· τοῦτο γὰρ κατὰ διάμετρον τὸ σημεῖον, εἰ μὴ ἀπ᾿ αὐτοῦ καὶ ἐπ᾿ ὀλίγον πνεῖ τις ἄνεμος, ὃν καλοῦσιν οἱ περὶ τὸν τόπον ἐκεῖνον φοινικίαν). τὰ μὲν οὖν κυριώτατα καὶ διωρισμένα πνεύματα ταῦτ᾿ ἐστὶ καὶ τοῦτον τέτακται τὸν τρόπον· τοῦ δ᾿ εἶναι πλείους ἀνέμους ἀπὸ τῶν πρὸς ἄρκτον τόπων ἢ τῶν πρὸς μεσημβρίαν αἴτιον τό τε τὴν οἰκουμένην ὑποκεῖσθαι [*](19 ἀλλ᾿ ὁ] ἀλ᾿λ F ‖ τοῦ supra add. F1 ‖ Γ ex τρίτου corr. N1 ‖ λίψ] (-ι- in ras. E) ‖ χειμερινῆς χειμερινῆς πνεῖ Ε 𝔚 20 τούτῳ ex τούτων corr. E1 ‖ γὰρ om. κεῖται om. F ‖ ἀπὸ δὲ Op: ὁ δὲ ἀπὸ E 𝔚 ‖ 22 γεινιῶν E1 ‖ τῷ om. E 𝔚 ‖ λέγονται] πνέουσιν. οὕτω γὰρ λέγονται F ‖ 23 ἐναντίος] (-ς in ras. 4 vel 5 litt. Erec.) ‖ Γ supra add. H1 ‖ λίψ] (λ- in ras. Erec.) ‖ 24 ἀργέτην 𝔐1 F1 N: ἀργέστιν 𝔄 ‖ ὀλύμπιον H N ‖ οἱ (post ὀλυμπίαν) οἱς J1 ‖ 25 σκείρωνα J F 𝔐 𝔄1 ‖ δυσμῆς] δυσμῆς τὲ J ‖ 27 τε om. 𝔐 𝔄 F N (de H incertum) 28 πεύματα E1 ‖ γὰρ om. 𝔚 ‖ I in ras. 6 litt. N1 ‖ 29 ἀργέτου F H1(ut videtur) ἀρχέτου N ‖ ἀπαρκτίου] (post ι in E ras. unius litt.) ‖ 30 ἀπὸ — ἀπαρκτίου (31) om. F1 ‖ η N ‖ μέσσην J E1 ‖ 31 ἀπαρκτίου] (post ι in E ras. unius litt.) ‖ τοῦ] τῶν 𝔄 ‖ 33 οὔτε τῷ] (Ap): οὐδὲ τῷ H1 N: οὔτε τῷ θρασκίᾳ οὔτε τῷ Ε 𝔚 Frec. Hcorr. m. 1 ‖ 34 μέσσῃ J E1(ut videtur): μεσσῆ 𝔄1 ‖ 364 a 1 τῷ (post I) om. 𝔚 ‖ ἔπνει γὰρ ἂν om. E 𝔚 ‖ 2 ἀπ᾿ ] ἀντ᾿ F1 ‖ 3 πνεῖ τις] (Ap): τις πνεῖ F: ἔστι τις E 𝔚 ‖ 5 τὸ δ᾿ F Nrec.: οὐδ᾿ N1 ‖ 6 ἄρκτον (post τ in E ras. unius litt.) ‖ 7 πρὸς supra add. E1: ex corr. F1 ‖ τε] γε 𝔐 ‖ ὑποκεῖσθαι] Nvar. ut videtur Nrec.: προσκεῖσθαι N1) πρὸς τοῦτον τὸν τόπον, καὶ ὅτι πολλῷ πλέον ὕδωρ καὶ χιὼν ἀπωθεῖται εἰς τοῦτο τὸ μέρος διὰ τὸ ἐκεῖνα ὑπὸ τὸν ἥλιον εἶναι καὶ τὴν ἐκείνου φοράν, ὧν τηκομένων εἰς τὴν γῆν καὶ θερμαινομένων ὑπὸ τοῦ ἡλίου καὶ τῆς γῆς ἀναγκαῖον πλείω καὶ ἐπὶ πλείω τόπον γίγνεσθαι τὴν ἀναθυμίασιν διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν. ἔστι δὲ τῶν εἰρημένων πνευμάτων βορέας μὲν ὅ τ᾿ ἀπαρκτίας κυριώτατα, καὶ θρασκίας καὶ μέσης· ὁ δὲ καικίας κοινὸς ἀπηλιώτου καὶ βορέου· νότος δὲ ὅ τε ἰθαγενὴς ὁ ἀπὸ μεσημβρίας καὶ λίψ· ἀπηλιώτης δὲ ὅ τε ἀπ᾿ ἀνατολῆς ἰσημερινῆς καὶ ὁ εὖρος· ὁ δὲ φοινικίας κοινός· ζέφυρος δὲ ὅ τε ἰθαγενὴς καὶ ὁ ἀργέστης καλούμενος. ὅλως δὲ τὰ μὲν βόρεια τούτων καλεῖται, τὰ δὲ νότια· προστίθεται δὲ τὰ μὲν ζεφυρικὰ τῷ βορέᾳ (ψυχρότερα γὰρ διὰ τὸ ἀπὸ δυσμῶν πνεῖν), νότῳ δὲ τὰ ἀπηλιωτικά (θερμότερα γὰρ διὰ τὸ ἀπ᾿ ἀνατολῆς πνεῖν). διωρισμένων οὖν τῷ ψυχρῷ καὶ τῷ θερμῷ καὶ ἀλεεινῷ τῶν πνευμάτων οὕτως ἐκάλεσαν. θερμότερα μὲν τὰ ἀπὸ τῆς ἕω τῶν ἀπὸ δυσμῆς, ὅτι πλείω χρόνον ὑπὸ τὸν ἥλιόν ἐστι τὰ ἀπ᾿ ἀνατολῆς· τὰ δ᾿ ἀπὸ δυσμῆς ἀπολείπει τε θᾶττον καὶ πλησιάζει τῷ τόπῳ ὀψιαίτερον. οὕτω δὲ τεταγμένων τῶν ἀνέμων, δῆλον ὅτι ἅμα πνεῖν τοὺς μὲν ἐναντίους οὐχ οἷόν τε (κατὰ διάμετρον γάρ· ἅτερος οὖν παύσεται ἀποβιασθείς), τοὺς δὲ μὴ οὕτως κειμένους πρὸς ἀλλήλους οὐδὲν κωλύει, οἷον τὸν Ζ καὶ Δ. διὰ [*](8 χιὼν] (-ι- in ras. E1): χειμὼν Nrec. 9 ἀποθεῖται J1 ‖ τοῦτον τὸν τόπον F εκειν E1: ἐκεῖνο Erec.: ἐκεῖνον corr. F1 ‖ 10 καὶ (post γῆν) om. E1 ‖ 12 δ αὐτὴν 𝔚 ‖ 14 κυριώτατος (sic enim) ante βορέας (13) coll. N ‖ θρασκίας] Ol: θρησκίας N1: θρασκέας F1: ὁ θρασκέας corr. F1: seq. in J F 𝔐 κοινὸς ἀργέστου (ἀργέτου F) ‖ 15 μέσης — καὶ om. J F1 𝔐: add. (vocabulo κοινὸς omisso) Fcorr. m. 1 ‖ μέσης] Ol: μέσου Cam. ‖ 16 ὁ om. F ‖ μεσημβρίαν J1 ‖ λίψ] (-ι- in ras. E): ὁ λίψ 𝔐 Fcorr. m. 1 ‖ 16—17 ὅ τε] ὅταν N1 ‖ 17 κονος E1 𝔚 18 ἀργέτης N1 ‖ 19 βόρεια τούτων κεῖται 𝔐: τούτων, βόρεια καλεῖται F: βόρεια καλεῖται τούτων 𝔚 ‖ 21 δυσμοῦ 𝔄1: δυσμῆς 𝔄rec. ‖ νότια δὲ E1 𝔚: τῷ δὲ νότῳ F ‖ 22 διὰ τὸ in ras. Erec.: τῷ 𝔚 ‖ ἀπ᾿ supra add. N1 ‖ 23 ψυχρῷ καὶ θερμῷ F: θερμῶ καὶ τῶ ψυχρῶ H N ‖ ἀλεεινῷ] τῶ ἀλεεινῶ N ‖ 24 ἐκάλεσαν] ἐκάλεσαν θερμότερα γὰρ διὰ τὸ ἀπὸ ἀνατολῆς πνεῖν F1 ‖ μὲν] δὲ E 𝔚 Ol τὰ] τὸ 𝔄1 τὰ ἀπὸ ἕω (sic enim) post δυσμῆς coll. F 25 πλείονα H N 26 ἀπολείπει τε] ἀπολείπεται J 𝔐𝔄: ἀπολείπει F1 ‖ πλησιάζει] (-ει in ras. J1) ‖ 29 του E1 ‖ οὕτω JF 𝔐 𝔄 H N ‖ 30 τὸ E 𝔚 𝔐corr. (?) F H N ‖ διὰ] καὶ διὰ 𝔐) τοῦτο ἅμα πνέουσιν ἐνίοτε ἀμφότεροι οὔριοι, ἐπὶ τὸ αὐτὸ σημεῖον, οὐκ ἐκ ταὐτοῦ οὐδὲ τῷ αὐτῷ πνεύματι. κατὰ δὲ τὰς ὥρας τὰς ἐναντίας οἱ ἐναντίοι μάλιστα πνέουσιν, οἷον περὶ [*](354b) ἰσημερίαν τὴν μὲν ἐαρινὴν καικίας καὶ ὅλως τὰ ἐπέκεινα τροπῆς θερινῆς, περὶ δὲ τὴν μετοπωρινὴν λίβες, περὶ δὲ τροπὰς θερινὰς μὲν ζέφυρος, χειμερινὰς δὲ εὖρος. ἐπιπίπτουσι δὲ τοῖς ἄλλοις μάλιστα καὶ παύουσιν ἀπαρκτίαι καὶ θρασκίαι καὶ ἀργέσται· διὰ τὸ ἐγγυτάτω γὰρ τὴν ὁρμὴν αὐτῶν εἶναι πολλοί τε καὶ ἰσχυροὶ πνέουσι μάλιστα οὗτοι. διὸ καὶ αἰθριώτατοί εἰσι τῶν ἀνέμων· πνέοντες γὰρ ἐγγύθεν μάλιστα ἀποβιαζόμενοί τε τἆλλα πνεύματα παύουσι, καὶ ἀποφυσῶντες τὰ συνιστάμενα νέφη ποιοῦσιν αἰθρίαν, ἂν μὴ ψυχροὶ σφόδρα τύχωσιν ἅμα ὄντες. τότε δὲ οὐκ αἴθριοι· ἐὰν γὰρ ὦσι μᾶλλον ψυχροὶ ἢ μεγάλοι, φθάνουσι πηγνύντες ἢ προωθοῦντες. ὁ δὲ καικίας οὐκ αἴθριος, ὅτι ἀνακάμπτει εἰς αὑτόν· ὅθεν καὶ λέγεται ἡ παροιμία “ἕλκων ἐφ᾿ αὑτὸν ὥστε καικίας νέφος.” αἱ δὲ περιστάσεις γίγνονται αὐτῶν καταπαυομένων εἰς τοὺς ἐχομένους κατὰ τὴν τοῦ ἡλίου μετάστασιν, διὰ τὸ κινεῖσθαι μάλιστα τὸ ἐχόμενον τῆς ἀρχῆς· ἡ δὲ ἀρχὴ οὕτω κινεῖται τῶν πνευμάτων ὡς ὁ ἥλιος. οἱ ἐναντίοι δὲ ἢ ταὐτὸ ποιοῦσιν ἢ ἐναντίον, οἷον ὑγροὶ λὶψ καὶ καικίας, ὃν ἑλλησποντίαν ἔνιοι καλοῦσιν, καὶ εὖρος, ὃν ἀπηλιώτην. ξηροὶ δὲ ἀργέστης καὶ εὖρος· ἀπ᾿ ἀρχῆς δὲ οὗτος ξηρός, τελευτῶν δὲ ὑδατώδης. νιφετώδης δὲ μέσης καὶ ἀπαρκτίας μάλιστα· [*](31 τοῦτο] τοῦτο καὶ F ‖ πνέουσιν] (ν prior in ras. E) ‖ οὔριαι E1 𝔚: εὖροι N1: οὗροι Nrec. ‖ 32 τὰς om. F ‖ 364 b 1 καικίαι E1 𝔚 ‖ 3 μὲν om. J ‖ δὲ χειμερινὰς E1 ‖ πίπτουσι E ‖ 4 μάλιστα τοῖς ἄλλοις N ‖ 5 ἀργέται F N ‖ 6 πολυ τε E1 ‖ μάλιστα πνέουσιν H N ‖ 7 ἐγγύθι corr. F1: ἐκεῖθεν 𝔚 ‖ μάλιστα ex μάλιστά τε corr. E1 ‖ 8 παύουσι πνεύματα F ‖ ἀποφυσσῶντες Erec. 𝔐 ‖ 9 ἂν om. E1 ‖ 10 σφόδρα om. F1 𝔚: ἄγαν 𝔐 ‖ ἅμα τύχωσιν 𝔄 F: τύχωσιν 𝔐 ‖ δὲ] γὰρ ‖ εθριοι E1 ‖ ἂν 𝔚 ‖ 11 ψυχροὶ μᾶλλον παρωθοῦντες N1 12 εἰς] ει E1 ‖ 13 καὶ om. F1 ‖ ἐφ᾿] πρὸς H ‖ ὥσπερ 𝔐 𝔄 F N Ecorr. 14 γίγνον E1: γίνονται μὲν Fcorr. H παυομένων H ‖ -παυομένων — κατὰ (15) om. N (cf. v. 15) ‖ 15 μετασιν E1: μετάστασιν. αἱ δὲ περιστάσεις γίνονται αὐτῶν καταπαυομένων εἰς τοὺς ἐχομένους N1: μετάστασιν. καταπαυομένων εἰς τοὺς ἐχομένους corr. N1 ‖ 17 ὁ om. J ‖ 18 καὶ om. F1 ‖ 19 ελισποντίαν J ‖ ὃν ἀπηλιώτην del. F1 ‖ 20 ἀργέτης F1 N ‖ 21 νιφετώδης ex νηφετώδης corr. J1: (-ι- in ras. 𝔄1): νιφετώδεις Evar. 𝔐var. ‖ μέσσης J: μεσσῆς ) οὗτοι γὰρ ψυχρότατοι. χαλαζώδεις δὲ ἀπαρκτίας καὶ θρασκίας καὶ ἀργέστης. καυματώδης δὲ νότος καὶ ζέφυρος καὶ εὖρος. νέφεσι δὲ πυκνοῦσι τὸν οὐρανὸν καικίας μὲν σφόδρα, λὶψ δὲ ἀραιοτέροις, καικίας μὲν διά τε τὸ ἀνακάμπτειν πρὸς αὑτὸν καὶ διὰ τὸ κοινὸς εἶναι βορέου καὶ εὔρου, ὥστε διὰ μὲν τὸ ψυχρὸς εἶναι πηγνὺς τὸν ἀτμίζοντα ἀέρα συνίστησι, διὰ δὲ τὸ τῷ τόπῳ ἀπηλιωτικὸς εἶναι ἔχει πολλὴν ὕλην καὶ ἀτμίδα ἣν προωθεῖ. αἴθριοι δὲ ἀπαρκτίας, θρασκίας, ἀργέστης· ἡ δ᾿ αἰτία εἴρηται πρότερον. ἀστραπὰς δὲ ποιοῦσιν μάλιστα οὗτοί τε καὶ ὁ μέσης· διὰ μὲν γὰρ τὸ ἐγγύθεν πνεῖν ψυχροί εἰσιν, διὰ δὲ τὸ ψυχρὸν ἀστραπὴ γίγνεται· ἐκκρίνεται γὰρ συνιόντων τῶν νεφῶν. διὸ καὶ ἔνιοι τῶν αὐτῶν τούτων χαλαζώδεις εἰσίν· ταχὺ γὰρ πηγνύουσιν. ἐκνεφίαι δὲ γίγνονται [*](365a) μετοπώρου μὲν μάλιστα, εἶτα ἔαρος, καὶ μάλιστα ἀπαρκτίας καὶ θρασκίας καὶ ἀργέστης. αἴτιον δ᾿ ὅτι οἱ ἐκνεφίαι γίγνονται μάλιστα ὅταν τῶν ἄλλων πνεόντων ἐμπίπτωσιν ἕτεροι, οὗτοι δὲ μάλιστα ἐμπίπτουσιν τοῖς ἄλλοις πνέουσιν· ἡ δ᾿ αἰτία εἴρηται καὶ τούτου πρότερον. οἱ δ᾿ ἐτησίαι περιίστανται τοῖς μὲν περὶ δυσμὰς οἰκοῦσιν ἐκ τῶν ἀπαρκτίων εἰς θρασκίας καὶ ἀργέστας καὶ ζεφύρους (ὁ γὰρ ἀπαρκτίας--- ζέφυρός ἐστιν), ἀρχόμενοι μὲν ἀπὸ τῆς ἄρκτου, τελευτῶντες δ᾿ εἰς τοὺς πόρρω· [*](22 χαλαζώδεις] Evar. Ol: χαλαζώδης E1 𝔚 ‖ θραισκίας J ‖ 23 ἀργέτης F1 N ‖ καυματώδεις 𝔐 𝔄 F H N Ol ‖ καὶ ζέ- marg. E1 ‖ 24 μὲν marg. E1 ‖ 25 ἀραιότερος J Evar.: ἀραιοτέρως F ‖ καικίας] καὶ καικίας 𝔐 𝔄 H ‖ 26 διὰ (2)] διὰ τὸ N ‖ 28 τὸ om. J F1: τῶ Frec. 29 αἴθριοι] (ι altera in ras. E1) ‖ ἀπαρκίας E1 ‖ θραισκίας J: καὶ θρασκίας καὶ F H N: om. E1 ‖ 30 ἀργέτης F N ‖ ἀστραπὰς δὲ ποιοῦσιν μάλιστα] ἀστραπαῖοι δὲ μάλιστα E 𝔚 Al (Ap): ἀστραπὰς δὲ μάλιστα ποιοῦσιν F ‖ 31 τε] γε F ‖ μέσσης J: μεσσῆς 𝔄1 ‖ ἐγγύθεν] ApIA: ἐκεῖθεν ApW ‖ 32 ψυχροί] ψυχρότεροι 𝔐 ‖ δὲ om. N ‖ 365 a 2 ἔαρος (ἔα- in ras. J1) ‖3 θραισκίας J ‖ ἀργέτης F N ‖ οἱ om. F ‖ ἐκνεφίαι] (-αι supra add. E1) ‖ 4 γίνονται (γ- in ras. m. 1) E ‖ τῶν om. E 𝔚 Ap ‖ πνεόντων] Ap: ἐκπνεόντων E 𝔚 ‖ ἐπειπείπτωσιν E1: ἐπιπίπτωσιν Ecorr. m. 1 𝔚 ‖ ἐπιπείπτουσιν E1: ἐπιπίπτουσιν Ecorr. m. 1 𝔚 ‖ πνέοντες F1: (ν prior in ras. E1) 6 ἐτησίαι] (ἐ- in ras. E) τοῖς — ἐστιν (8) post πόρρω (9) coll. Th. ‖ 7 ἀπαρκτικῶν E ‖ θραισκίας J1 ‖ 8 ἀργέτας F N ‖ ἀπαρκτίας ζέφυρός ἐστιν] Ac: αρκτικος ζεφυρός ἐστιν E1: ἄρκτιος ζέφυρός ἐστιν 𝔚: ζέφυρος, ἀπαρκτίας ἐστίν 𝔐: ζέφυρος ἐστὶν ἀπαρκτίας 𝔄: ζέφυρος ἀρκτικός ἐστιν ci. Id.: (post ἀπαρκτίας lacunam stat. Th.) ‖ 9 -οι μὲν om. 𝔐1 ‖ τοὺς supra add. F1) τοῖς δὲ πρὸς ἕω περιίστανται μέχρι τοῦ ἀπηλιώτου. περὶ μὲν οὖν ἀνέμων, τῆς τε ἐξ ἀρχῆς αὐτῶν γενέσεως καὶ οὐσίας καὶ τῶν συμβαινόντων κοινῇ τε παθημάτων καὶ περὶ ἕκαστον, τοσαῦθ᾿ ἡμῖν εἰρήσθω.

7 περὶ δὲ σεισμοῦ καὶ κινήσεως γῆς μετὰ ταῦτα λεκτέον· ἡ γὰρ αἰτία τοῦ πάθους ἐχομένη τούτου τοῦ γένους ἐστίν. ἔστι δὲ τὰ παρειλημμένα μέχρι γε τοῦ νῦν χρόνου τρία καὶ παρὰ τριῶν. Ἀναξαγόρας τε γὰρ ὁ Κλαζομένιος καὶ πρότερον Ἀναξιμένης ὁ Μιλήσιος ἀπεφήναντο, καὶ τούτων ὕστερον Δημόκριτος ὁ Ἀβδηρίτης. Ἀναξαγόρας μὲν οὖν φησι τὸν αἰθέρα πεφυκότα φέρεσθαι ἄνω, ἐμπίπτοντα δ᾿ εἰς τὰ κάτω τῆς γῆς καὶ κοῖλα κινεῖν αὐτήν· τὰ μὲν γὰρ ἄνω συναληλεῖφθαι διὰ τοὺς ὄμβρους (ἐπεὶ φύσει γε ἅπασαν ὁμοίως εἶναι σομφήν), ὡς ὄντος τοῦ μὲν ἄνω τοῦ δὲ κάτω τῆς ὅλης σφαίρας, καὶ ἄνω μὲν τούτου ὄντος τοῦ μορίου ἐφ᾿ οὗ τυγχάνομεν οἰκοῦντες, κάτω δὲ θατέρου. πρὸς μὲν οὖν ταύτην τὴν αἰτίαν οὐδὲν ἴσως δεῖ λέγειν ὡς λίαν ἁπλῶς εἰρημένην· τό τε γὰρ ἄνω καὶ τὸ κάτω νομίζειν οὕτως ἔχειν ὥστε μὴ πρὸς μὲν τὴν γῆν πάντῃ φέρεσθαι τὰ βάρος ἔχοντα τῶν σωμάτων, ἄνω δὲ τὰ κοῦφα καὶ τὸ πῦρ, εὔηθες, καὶ ταῦθ᾿ ὁρῶντας τὸν ὁρίζοντα τὴν οἰκουμένην, ὅσην ἡμεῖς ἴσμεν, ἕτερον ἀεὶ γιγνόμενον μεθισταμένων, ὡς οὔσης κυρτῆς καὶ σφαιροειδοῦς· καὶ τὸ λέγειν μὲν ὡς διὰ τὸ μέγεθος ἐπὶ τοῦ ἀέρος μένειν, σείεσθαι δὲ [*](11 τῆς τε] τηστ (post τ superscriptam rasura unius litt.) J: καὶ τῆς F: τῆς H N ‖ 12 κοινῆ καὶ καθ᾿ ἕκαστον παθημάτων F ‖ ἕκαστα H N ‖ 13 τοαῦθ᾿ E1 ‖ 15 τοῦ (post τούτου) om. E1 ‖ ἔστι om. E ‖ 16 τὰ om. J ‖ παρειλλημμένα 𝔄1 ‖ γε] τε J: om. F: καὶ H: ante παρειλημμένα (γ- in ras. m. 1) coll. E: utrobique praebet 𝔚 ‖ 17 ἀναξαγόρα E1 ‖ τε om. 𝔐 𝔄 H N: μὲν F ‖ κλαζομένιος (post κ in E ras. unius litt.) ‖ πρότερος E F ‖ 18 ὕστερος E 𝔚 ‖ 19 ἀβδηρείτης (antecedit rasura 2 litt.) E1: αὐδηρίτης N ‖ 21 καὶ om. Frec. 𝔐 𝔄 Ap: καὶ τὰ Ald. ‖ τὰ — σομφήν (23) interclusionem distingui Th. ‖ συναληλίφθαι Ecorr. 𝔚 Fcorr.m. 1 Nrec.: quid habuerit N1, incertum ‖ 22 τε 𝔐 ‖ πᾶσον E 𝔚 ‖ 23 lacunam suspicatur Th. ‖ κάτω marg. E1 ‖ 25 δὲ om. E1 ‖ 26 λέγειν δεῖ 𝔐 𝔄corr.m.1: λέγειν δὴ 𝔄1 27 τὸ] Ap: om. E ‖ μὴ del. N1 ‖ μὲν om. E 𝔚 F 28 φέρεσθαι πάντα F: κάτω φέρεσθαι Ecorr. (κάτω φ- in ras.) 𝔚 ‖ τὰ] τὸ 𝔚 ‖ 29 ὁρῶντες 𝔐 H1 ‖ 30 ὅσυν E1 ‖ αἰεὶ 𝔚 ‖ 31 μεθιστάμενον 𝔚 ‖ κυρτοῦς N ‖ σφαιροειδοῦς ex ροειδοῦς corr. E1 ‖ 32 ἐπὶ] ὠδὶ 𝔐: ἀεὶ 𝔄 ‖ μένει J1 𝔐 𝔄 H N ‖ σίεσθαι E1)

φάσκειν τυπτομένην κάτωθεν ἄνω δι᾿ ὅλης. πρὸς δὲ τούτοις οὐδὲν ἀποδίδωσι τῶν συμβαινόντων περὶ τοὺς σεισμούς· οὔτε γὰρ χῶραι οὔτε ὧραι αἱ τυχοῦσαι μετέχουσι τούτου τοῦ πάθους. Δημόκριτος δέ φησι πλήρη τὴν γῆν ὕδατος οὖσαν, καὶ πολὺ [*](365b) δεχομένην ἕτερον ὄμβριον ὕδωρ, ὑπὸ τούτου κινεῖσθαι· πλείονός τε γὰρ γιγνομένου διὰ τὸ μὴ δύνασθαι δέχεσθαι τὰς κοιλίας ἀποβιαζόμενον ποιεῖν τὸν σεισμόν, καὶ ξηραινομένην ἕλκουσαν εἰς τοὺς κενοὺς τόπους ἐκ τῶν πληρεστέρων τὸ μεταβάλλον ἐμπῖπτον κινεῖν. Ἀναξιμένης δέ φησιν βρεχομένην τὴν γῆν καὶ ξηραινομένην ῥήγνυσθαι, καὶ ὑπὸ τούτων τῶν ἀπορρηγνυμένων κολωνῶν ἐμπιπτόντων σείεσθαι· διὸ καὶ γίγνεσθαι τοὺς σεισμοὺς ἔν τε τοῖς αὐχμοῖς καὶ πάλιν ἐν ταῖς ἐπομβρίαις· ἔν τε γὰρ τοῖς αὐχμοῖς, ὥσπερ εἴρηται, ξηραινομένην ῥήγνυσθαι, καὶ ὑπὸ τῶν ὑδάτων ὑπερυγραινομένην διαπίπτειν. ἔδει δὲ τούτου συμβαίνοντος ὑπονοστοῦσαν πολλαχῇ φαίνεσθαι τὴν γῆν. ἔτι δὲ διὰ τίν᾿ αἰτίαν περὶ τόπους τινὰς πολλάκις γίγνεται τοῦτο τὸ πάθος οὐδεμιᾷ διαφέροντας ὑπερβολῇ τοιαύτῃ παρὰ τοὺς ἄλλους; καίτοι ἐχρῆν. ὅλως δὲ τοῖς οὕτως ὑπολαμβάνουσιν ἀναγκαῖον ἧττον ἀεὶ τοὺς σεισμοὺς φάναι γίγνεσθαι, καὶ τέλος παύσασθαί ποτε σειομένην· τὸ γὰρ σαττόμενον τοιαύτην ἔχει φύσιν. ὥστ᾿ εἰ τοῦτ᾿ ἀδύνατον, δῆλον ὅτι ἀδύνατον καὶ ταύτην εἶναι τὴν αἰτίαν.

[*](33 ἄνωθεν κάτω 𝔄1: ἄνω κάτωθεν N ‖ ὅλης] ὅλης εὔηθες Hrec. (ut videtur) N ‖ 34 οτε E1 ‖ 35 μετέχουσι αἱ τυχοῦσαι 𝔐 τοῦ om. E1 ‖ 365 b 1 δέ ex γαρ δέ corr. E1 ‖ ὕδατος om. N 2 ὄμβριον] (-βριον marg. E1) ‖ 3 μὴ om. N ‖ 4 ξηραιυνομὲνη E1: ξηραινομένην καὶ Frec. H N: ξηραινομένπς ci. Th. ‖ 5 ἑλκούσης ci. Th. ‖ καινοὺς E1 ‖ πληρεστάτων 𝔚 ‖ μεταβάλλον καὶ corr. E ‖ 6 ἐρχομένην 𝔄1 ‖ 7 τούτων post ἀπορρηγνυμένων (8) coll. F ‖ 8 ἀπορρηγνυμένων] (ρ altera et γν corr. Erec.) ‖ σείεσθαι ex σίεσθαι corr. E1 ‖ 9 γείνεσθαι E1 ‖ 10 ὑπερομβρίαις E 𝔚 Ap ‖ 11 ῥήγνυσθαι] ῥήγνυσθαι καὶ ὑπὸ τούτων τῶν ἀπορρηγνυμένων κολωνῶν ἐμπιπτόντων, σείεσθαι E1 𝔚 ‖ ὑπερυγραιμνομένην] (-γραι- in ras. E1) ‖ 12 ἔδει] (ἔδ- in ras. Erec.) ‖ 13 πολλαχῶς J1 𝔄: πολλαχοῦ Jrec. E 𝔚 ‖ τὴν γῆν] αὐτὸν Jrec. ‖ ὅτι Ν ‖ τιν᾿] (-ιν in ras. E1) ‖ 14 τοῦτο om. F ‖ οὐδεμιᾃ] οὐδεμιᾷ δὲ J1 ‖ 15 τοιαύτῃ ex τοιαύτηαυτη corr. E1 ‖ 17 φαι corr. E1 ‖ παύεσθαι F ‖ 18 σατττόμενον corr. F1 ‖ 19 εἶναι καὶ ταύτην 𝔐 𝔄 F H N)

8 ἀλλ᾿ ἐπειδὴ φανερὸν ὅτι ἀναγκαῖον καὶ ἀπὸ ὑγροῦ καὶ ἀπὸ ξηροῦ γίγνεσθαι ἀναθυμίασιν, ὥσπερ εἴπομεν ἐν τοῖς πρότερον, ἀνάγκη τούτων ὑπαρχόντων γίγνεσθαι τοὺς σεισμούς. ὑπάρχει γὰρ ἡ γῆ καθ᾿ αὑτὴν μὲν ξηρά, διὰ δὲ τοὺς ὄμβρους ἔχουσα ἐν αὑτῇ νοτίδα πολλήν, ὥσθ᾿ ὑπό τε τοῦ ἡλίου καὶ τοῦ ἐν αὐτῇ πυρὸς θερμαινομένης πολὺ μὲν ἔξω πολὺ δ᾿ ἐντὸς γίγνεσθαι τὸ πνεῦμα· καὶ τοῦτο ὁτὲ μὲν συνεχὲς ἔξω ῥεῖ πᾶν, ὁτὲ δ᾿ εἴσω πᾶν, ἐνίοτε δὲ καὶ μερίζεται. εἰ δὴ τοῦτ᾿ ἀδύνατον ἄλλως ἔχειν, τὸ μετὰ τοῦτο σκεπτέον ἂν εἴη ποῖον κινητικώτατον εἴη τῶν σωμάτων· ἀνάγκη γὰρ τὸ ἐπὶ πλεῖστόν τε πεφυκὸς ἰέναι καὶ σφοδρότατον μάλιστα τοιοῦτον εἶναι. σφοδρότατον μὲν οὖν ἐξ ἀνάγκης τὸ τάχιστα φερόμενον· πλήσσει γὰρ μάλιστα διὰ τὸ τάχος· ἐπὶ πλεῖστον δὲ πέφυκε διιέναι τὸ διὰ παντὸς ἰέναι μάλιστα δυνάμενον, τοιοῦτον δὲ τὸ λεπτότατον. ὥστ᾿ εἴπερ ἡ τοῦ πνεύματος [*](366a) τος φύσις τοιαύτη, μάλιστα τῶν σωμάτων τὸ πνεῦμα κινητικόν· καὶ γὰρ τὸ πῦρ ὅταν μετὰ πνεύματος ᾖ, γίγνεται φλὸξ καὶ φέρεται ταχέως. οὐκ ἂν οὖν ὕδωρ οὐδὲ γῆ αἴτιον εἴη, ἀλλὰ πνεῦμα τῆς κινήσεως, ὅταν εἴσω τύχῃ ῥυὲν τὸ ἔξω ἀναθυμιώμενον. διὸ γίγνονται νηνεμίας οἱ πλεῖστοι καὶ μέγιστοι τῶν σεισμῶν· συνεχὴς γὰρ οὖσα ἡ ἀναθυμίασις ἀκολουθεῖ ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ τῇ ὁρμῇ τῆς ἀρχῆς, ὥστε ἢ ἔσω ἅμα ἢ ἔξω ὁρμᾷ πᾶσα. τὸ δ᾿ ἐνίους γίγνεσθαι καὶ πνεύματος ὄντος οὐδὲν ἄλογον· ὁρῶμεν γὰρ ἐνίοτε ἅμα πλείους πνέοντας ἀνέμους, ὧν ὅταν εἰς τὴν γῆν ὁρμήσῃ θάτερον, ἔσται πνεύματος ὄντος ὁ σεισμός. ἐλάττους δ᾿ οὗτοι τὸ μέγεθος γίἐπεὶ [*](21 H(ut videtur) N ‖ 22 ὥσπερ — πρότερον (23) om. E1 ‖ τούτοις Erec. 𝔚 ‖ 23 προτέροις F N ‖ γείνεσθαι E1 ‖ τοὺς om. F ‖ 25 γε H N ‖ 27 συνεχῶς H N ‖ 28 ῥεῖν corr. E1 ‖ εἴσω] εἴσω ῥεῖ E1 ‖ 𝔚: εἴσω ῥεῖν corr. E1 ‖ μερίζεσθαι J1 𝔐 𝔄 ‖ 30 ποῖον] Ap: ὁποῖον E 𝔚 ‖ εἴη] ἂν εἴη E 𝔚 F: ἐστὶ H: ἔσται N ‖ 31 γε 𝔄 ‖ 32 ἀνάγκης ex ἀνάγκη corr. E1 ‖ 33 φερόμενον (-ον in ras. E) ‖ πλήσσει] Ap: πλήσσει μὲν F: τύπτειν E1: τύπτει Ecorr. 𝔚 ‖ 34 διιέναι] (διιε- in ras. E) ‖ 366 a 1 τῶν] ἀπὸ τῶν N ‖ τὸ πνεῦμα κινητικόν om. E1 ‖ 4 ἦ N ‖ 5 νηνεμίας] Ap: νηνεμίᾳ E 𝔚 ‖ 6 σεισμῶν ex σισμῶν corr. E1 ‖ ἀνα N ‖ 8 ὁρμᾷ ex ἐξορμᾶ corr. E1: ῥεῖ F ‖ ἐνίοις 𝔐 ‖ 9 ὁρῶμεν] ὁρῶμεν μὰν 𝔄 ‖ 10 ὁρμίσῃ J ‖ θάτερος H N ‖ 11 ὄντος πνεύματος H N: πνεύματος 𝔐 𝔄 ‖ ὁ om. E ‖ τῶ μεγέθει F)

γνονται διὰ τὸ διηρῆσθαι τὴν ἀρχὴν καὶ τὴν αἰτίαν αὐτῶν. νυκτὸς δ᾿ οἱ πλείους καὶ μείζους γίγνονται τῶν σεισμῶν, οἱ δὲ τῆς ἡμέρας περὶ μεσημβρίαν· νηνεμώτατον γάρ ἐστιν ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ τῆς ἡμέρας ἡ μεσημβρία (ὁ γὰρ ἥλιος ὅταν μάλιστα κρατῇ, κατακλείει τὴν ἀναθυμίασιν εἰς τὴν γῆν· κρατεῖ δὲ μάλιστα περὶ τὴν μεσημβρίαν), καὶ αἱ νύκτες δὲ τῶν ἡμερῶν νηνεμώτεραι διὰ τὴν ἀπουσίαν τὴν τοῦ ἡλίου· ὥστ᾿ ἔσω γίγνεται πάλιν ἡ ῥύσις, ὥσπερ ἄμπωτις, εἰς τοὐναντίον τῆς ἔξω πλημμυρίδος, καὶ πρὸς ὄρθρον μάλιστα· τηνικαῦτα γὰρ καὶ τὰ πνεύματα πέφυκεν ἄρχεσθαι πνεῖν. ἐὰν οὖν εἴσω τύχῃ μεταβάλλουσα ἡ ἀρχὴ αὐτῶν ὥσπερ Εὔριπος, διὰ τὸ πλῆθος ἰσχυρότερον ποιεῖ τὸν σεισμόν. ἔτι δὲ περὶ τόπους τοιούτους οἱ ἰσχυρότατοι γίγνονται τῶν σεισμῶν, ὅπου θάλαττα ῥοώδης ἢ ἡ χώρα σομφὴ καὶ ὕπαντρος· διὸ καὶ περὶ Ἑλλήσποντον καὶ περὶ Ἀχαΐαν καὶ Σικελίαν, καὶ τῆς Εὐβοίας περὶ τούτους τοὺς τόπους· δοκεῖ γὰρ διαυλωνίζειν ὑπὸ τὴν γῆν ἡ θάλαττα· διὸ καὶ τὰ θερμὰ τὰ περὶ Αἰδηψὸν ἀπὸ τοιαύτης αἰτίας γέγονε. περὶ δὲ τοὺς εἰρημένους τόπους οἱ σεισμοὶ γίγνονται μάλιστα διὰ τὴν στενότητα· τὸ γὰρ πνεῦμα γιγνόμενον σφοδρὸν καὶ διὰ τὸ πλῆθος τῆς θαλάττης πολλῆς προσφερομένης ἀπωθεῖται πάλιν εἰς τὴν γῆν, τὸ πεφυκὸς ἀποπνεῖν ἐκ τῆς γῆς. αἵ τε χῶραι ὅσαι σομφοὺς ἔχουσι τοὺς κάτω τόπους, πολὺ δεχόμεναι πνεῦμα σείονται [*](366b) μᾶλλον. καὶ ἔαρος δὲ καὶ μετοπώρου μάλιστα καὶ ἐν [*](12 διῃρῆσθαι ex διαιρεῖσθαι corr. F1 ‖ τὴν (post καὶ) supra add. N1 ‖ 13 νυκτὸς δ᾿] καὶ νυκτὸς Ε 𝔚 ‖ 14 πρὸς F ‖ μεσημβρείαν ηνεμώτατον E1 ‖ 16 κρατεῖ F ‖ κατακλείει] (λ et altera ει ex corr. E) ‖ 17 πρὸς N1 ‖ post τὴν in E ras. .4 litt. ‖ 18 τὴν (post ἀπουσίαν) om. 𝔐 F N 19 εἴσω E 𝔚 ‖ πάλιν] πᾶσα 𝔄 ‖ 20 ἔξω] Ap: ἔξωθεν E 𝔚 ‖ 22 ἂν J F 𝔐 𝔄 H N ‖ 23 εὔριππος J 𝔐 𝔄: εὔρειπος E1 ‖ ἰσχυρὸν F ‖ 24 οἱ om. F ἰσχυρότεροι N ‖ 25 θάλαττα] Ap: θάλασσα F: ἡ θάλασσα E: ἡ θαλαττα 𝔚 ‖ ἢ ἡ] ἦ. ἢ Jrec.: ἢ F ‖ σομφὴ om. E1 ‖ 26 ἑλλίσποντον J1 ‖ 27 περὶ καὶ περὶ 𝔐 F ‖ διαυλωνίζειν — γῆν (28) post θάλαττα (28) coll. F ‖ 28 θάλασσα N ‖ 29 ἐδηψὸν J 𝔄: ἔδηψον F H N: ἐδεψὸν 𝔐: ἐδεψον E: αἱδηψὸν 𝔚 τοιαύτης] τῆς τοιαύτης H N ‖ 30 γείνονται E1 ‖ τὴν om. H N ‖ 31 πνεῦμα] Ap: ῥεῦμα E 𝔚 Fvar. ‖ σφοδρὸν] (σφόδρ- in ras. 𝔚1): om. F1 ‖ καὶ om. Fcorr. m. 1 ‖ θαλάσσης 𝔄 ‖ 32 τὸ] τὸ δὲ (ut videtur) H: τό γε Ald. ‖ 33 ἐκ] ἀπὸ E 𝔚 ‖ ὅσαι] (ὅ- in 𝔄 ex οἷ- corr.) ‖ 366 b 2 μᾶλλον] μάλιστα F ‖ μάλιστα] πάλιν F) ἐπομβρίαις καὶ ἐν αὐχμοῖς γίγνονται διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν· αἵ τε γὰρ ὧραι αὗται πνευματωδέσταται· τὸ γὰρ θέρος καὶ ὁ χειμών, τὸ μὲν διὰ τὸν πάγον, τὸ δὲ διὰ τὴν ἀλέαν ποιεῖ τὴν ἀκινησίαν· τὸ μὲν γὰρ ἄγαν ψυχρόν, τὸ δ᾿ ἄγαν ξηρόν ἐστι· καὶ ἐν μὲν τοῖς αὐχμοῖς πνευματώδης ὁ ἀήρ· τοῦτο γὰρ αὐτό ἐστιν ὁ αὐχμός, ὅταν πλείων ἡ ἀναθυμίασις ἡ ξηρὰ γίγνηται τῆς ὑγρᾶς· ἐν δὲ ταῖς ὑπερομβρίαις πλείω τε ποιεῖ τὴν ἐντὸς ἀναθυμίασιν, καὶ τῷ ἐναπολαμβάνεσθαι ἐν στενοτέροις τόποις καὶ ἀποβιάζεσθαι εἰς ἐλάττω τόπον τὴν τοιαύτην ἀπόκρισιν, πληρουμένων τῶν κοιλιῶν ὕδατος, ὅταν ἄρξηται κρατεῖν διὰ τὸ πολὺ εἰς ὀλίγον πιληθῆναι τόπον, ἰσχυρῶς κινεῖ ῥέων ὁ ἄνεμος καὶ προσπίπτων· δεῖ γὰρ νοεῖν ὅτι ὥσπερ ἐν τῷ σώματι ἡμῶν καὶ τρόμων καὶ σφυγμῶν αἴτιόν ἐστιν ἡ τοῦ πνεύματος ἐναπολαμβανομένη δύναμις, οὕτω καὶ ἐν τῇ γῇ τὸ πνεῦμα παραπλήσιον ποιεῖν, καὶ τὸν μὲν τῶν σεισμῶν οἷον τρόμον εἶναι τὸν δ᾿ οἷον σφυγμόν, καὶ καθάπερ συμβαίνει πολλάκις μετὰ τὴν οὔρησιν (διὰ τοῦ σώματος γὰρ γίγνεται ὥσπερ τρόμος τις ἀντιμεθισταμένου τοῦ πνεύματος ἔξωθεν εἴσω ἀθρόου), τοιαῦτα γὰρ γίγνεσθαι καὶ περὶ τὴν γῆν. ὅσην δ᾿ ἔχει τὸ πνεῦμα δύναμιν, οὐ μόνον ἐκ τῶν ἐν τῷ ἀέρι δεῖ θεωρεῖν γιγνομένων (ἐνταῦθα μὲν γὰρ διὰ τὸ μέγεθος ὑπολάβοι τις ἂν τοιαῦτα δύνασθαι [*](3 καὶ ἐν om. E: καὶ 𝔚 F: τε καὶ Ap ‖ αὐχμοι Ecorr. ‖ 4 τε om. E 𝔚: supraadd. F1: τ Fcorr. ‖ ὧραι] αἱ ὧραι F πνευματωδέστεραι F: πνευματοδέστατοι (ut videtur) N ‖ 5 τὸ (1)] ἀεὶ τὸ E ‖ διὰ τὴν ἀλέαν ὁ δὲ διὰ τὸν πάγον N ‖ 6 τὸ (1)] ὁ N ‖ ψυχρὸς N: ξηρόν 𝔐 𝔄 ‖ ξηρόν] θερμὸν καὶ ξηρὸν F: ψυχρόν 𝔐 𝔄 ‖ 7 ὁ om. N ‖ 9 γένηται F N: (-ητ- in ras. E) ‖ ταῖς ex corr. E ‖ ὑπερομβρίαις] Ap: ἐπομβρίαις 𝔄 F1 H N ‖ 10 τὴν] τὰ 𝔚 ‖ τὸ Ecorr. (sequitur rasura unius litt.) 𝔚 ‖ ἀπολαμβάνεσθαι 𝔐 ‖ 11 στενοτέροις] (ς supra add. E1): στενωτέροις 𝔄1: τοῖς στενοτέροις H: τοῖς στενωτέροις N ‖ 12 κυλίων J ‖ 13 ἄρξειται E1 ‖ κρατεῖν διὰ] διακρατεῖν E1: διακρατεῖν διὰ Erec.: διὰ F1: τὸ ὕδωρ κρατεῖν διὰ N ‖ πολὺ] πολὺ πνεῦμα N πιληθῆναι] (ι prior in ras. E1) ‖ 15 ὅτι om. F σφιγμῶν 𝔄1 N ‖ 16 ἀπολαμβανομένη E 𝔚: ἐναπολαμβάνει 1 𝔄1 ‖ 17 οὕτω ex οὕτω γαρ corr. E1 ‖ παραπλήσια E 𝔚 ‖ ποιεῖ F H N ‖ 18 τῶν σεισμῶν ex τὸν σεισμὸν corr. 𝔄1 ‖ 19 καὶ marg. F1 ‖ 20 γίγνεται γὰρ E 𝔚 Fcorr. m.1 H N ‖ τις om. E 𝔚 F1 ‖ 21 ἔσω E 𝔚 ‖ ἀθρόον F1 ‖ τοαῦτα E1 ‖ γὰρ habent J F1 𝔐 𝔄 H N ‖ 23 ἐκ τῶν om. F1 ‖ ἐν om. E 𝔚 ‖ τῷ ex corr. E ‖ δεῖ om. 𝔚 ‖ θεωρεῖν ex θεωρεῖ corr. J1) ποιεῖν) ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς σώμασι τοῖς τῶν ζῴων· οἵ τε γὰρ τέτανοι καὶ οἱ σπασμοὶ πνεύματος μέν εἰσιν κινήσεις, τοσαύτην δὲ ἔχουσιν ἰσχὺν ὥστε πολλοὺς ἅμα πειρωμένους ἀποβιάζεσθαι μὴ δύνασθαι κρατεῖν τῆς κινήσεως τῶν ἀρρωστούντων. τοιοῦτον δὴ δεῖ νοεῖν τὸ γιγνόμενον καὶ ἐν τῇ γῇ, ὡς εἰκάσαι πρὸς μικρὸν μεῖζον. σημεῖα δὲ τούτων καὶ πρὸς τὴν ἡμετέραν αἴσθησιν πολλαχῇ γέγονεν· ἤδη γὰρ σεισμὸς ἐν τόποις τισὶν γιγνόμενος οὐ πρότερον ἔληξε πρὶν ἐκρήξας εἰς τὸν ὑπὲρ τῆς γῆς τόπον φανερῶς ὥσπερ ἐκνεφίας ἐξῆλθεν ὁ κινήσας ἄνεμσς, οἷον καὶ περὶ Ἡράκλειαν ἐγένετο τὴν ἐν τῷ Πόντῳ νεωστί, [*](367a) καὶ πρότερον περὶ τὴν Ἱερὰν νῆσον (αὕτη δ᾿ ἐστὶν μία τῶν Αἰόλου καλουμένων νήσων)· ἐν ταύτῃ γὰρ ἀνῴδει τι τῆς γῆς, καὶ ἀνῄει οἷον λοφώδης ὄγκος μετὰ ψόφου· τέλος δὲ ῥαγέντος ἐξῆλθεν πνεῦμα πολὺ καὶ τὸν φέψαλον καὶ τὴν τέφραν ἀνῆκεν καὶ τήν τε Λιπαραίων πόλιν οὖσαν οὐ πόρρω πᾶσαν κατετέφρωσε καὶ εἰς ἐνίας τῶν ἐν Ἰταλίᾳ πόλεων ἦλθεν· καὶ νῦν ὅπου τὸ ἀναφύσημα τοῦτο ἐγένετο, δῆλόν ἐστιν. καὶ γὰρ δὴ τοῦ γιγνομένου πυρὸς ἐν τῇ γῇ ταύτην οἰητέον εἶναι τὴν αἰτίαν, ὅταν κοπτόμενον ἐκπρησθῇ πρῶτον εἰς μικρὰ κερματισθέντος τοῦ ἀέρος. τεκμήριον δ᾿ ἐστὶ τοῦ ῥεῖν ὑπὸ γῆν τὰ πνεύματα καὶ τὸ γιγνόμενον περὶ ταύτας τὰς νήσους· ὅταν γὰρ ἄνεμος μέλλῃ πνευσεῖσθαι νότος, προτοῖς [*](25 (post σώμασι) om. E 𝔚 ‖ τῶν] τῶ E1 ‖ 26 τίτανοι N1 ‖ οἱ in ras. E: om. 𝔚 ‖ πνευμάτων 𝔚 μέν om. F ‖ κηνήσεις N1 ‖ 27 ἰσχὺν ἔχουσιν J F 𝔐 𝔄 H N ‖ πειρωμένοις ex πειρομένους corr. E1 ‖ 28 ἀρρωτούντων E1 ‖ 29 τοιοῦτον δὴ δεῖ νοεῖν τὸ] τοιοῦτον δεῖ νοεῖν τὸ F: τὸ αὐτὸ δεῖ νοεῖν E 𝔚 ‖ καὶ om. 𝔐 ‖ 1 0 μικρὸν] (-ι- in ras. E1) ‖ μεῖζον] μέγα F ‖ 31 πολλαχοῖ 𝔄1: πολλαχοῦ E 𝔚 F ‖ σεισμὸς ex σισμὸς corr. E1 ‖ τίσ F ‖ 32 ἐκρήξας ex ἐκρίξας corr. 𝔄1: (post κ in E ras. unius litt.) ‖ τῆς om. F: τῆ corr. E ‖ γῆς om. E1 ‖ 367 a 1 γέγονε F 2 ἐν τῆ ἱερᾶ νήσω F τοῦ F ‖ 3 αἰόλου ex αἰούλου corr. E1 ‖ ἀνῴδει τι] ἄνω διὰ E1 𝔚: ἐξσανώδει τι corr. E1: ἐξ ἀνώδει τι 𝔄 ‖ 4 καὶ om. 𝔚 ‖ λοφώδης ex οοφώδης (ut videtur) corr. J1 ‖ ὄγγος N ῥαέντος N1 ‖ 5 πολύ om. E1 ‖ φέψαλλον 𝔚 ‖ 6 ἀνῆκεν] ἀνήνεγκε 𝔚 ‖ τε λιπαρέων 𝔐 H N 𝔚: πορέων (ut videtur) E1 ‖ 8 νῦν] νῦν ἔτι E 𝔚 Fcorr. m. 1 ‖ 9 δὴ τοῦ] δήπου E1 𝔚: τοῦ Evar. F1 ‖ 10 κοπτόμενος Erec. (ante μ ras. unius litt.): ἐκκοπτόμενον Nrec.: τὸ πνεῦμα κοπτόμενον ci. Th. ‖ πρῶτον ἐκπρησθῇ F1 ‖ 11 κερματιζομένου F ‖ ἔτι E 𝔚corr. m. 1 ‖ 12 γῆν] Ap: τὴν γῆν E 𝔚 F ‖ 13 νήσσους E ‖ μέλλει E1 Frec.: με F1 ‖ πνευσῖσθαι E1 ‖ νότος] τοιοῦτος E1 Nrec. ‖ προσημίνει E1) σημαίνει πρότερον· ἠχοῦσι γὰρ οἱ τόποι ἐξ ὧν γίγνεται τὰ ἀναφυσήματα, διὰ τὸ τὴν θάλατταν μὲν προωθεῖσθαι ἤδη πόρρωθεν, ὑπὸ δὲ ταύτης τὸ ἐκ τῆς γῆς ἀναφυσώμενον ἀπωθεῖσθαι πάλιν εἴσω, ᾗπερ ἐπέρχεται ἡ θάλαττα ταύτῃ. ποιεῖ δὲ ψόφον ἄνευ σεισμοῦ διά τε τὴν εὐρυχωρίαν τῶν τόπων (ὑπερχεῖται γὰρ εἰς τὸ ἀχανὲς ἔξω) καὶ δι᾿ ὀλιγότητα τοῦ ἀπωθουμένου ἀέρος. ἔτι τὸ γίγνεσθαι τὸν ἥλιον ἀχλυώδη καὶ ἀμαυρότερον ἄνευ νέφους, καὶ πρὸ τῶν ὀρθρίων σεισμῶν ἐνίοτε νηνεμίαν τε καὶ κρύος ἰσχυρόν, σημεῖον τῆς εἰρημένης αἰτίας ἐστίν. τόν τε γὰρ ἥλιον ἀχλυώδη καὶ ἀμαυρὸν ἀναγκαῖον εἶναι ὑπονοστεῖν ἀρχομένου τοῦ πνεύματος εἰς τὴν γῆν τοῦ διαλύοντος τὸν ἀέρα καὶ διακρίνοντος, καὶ πρὸς τὴν ἕω καὶ περὶ τοὺς ὄρθρους νηνεμίαν τε καὶ ψῦχος. τὴν μὲν γὰρ νηνεμίαν ἀναγκαῖον ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ συμβαίνειν, καθάπερ εἴρηται καὶ πρότερον, οἷον μεταρροίας εἴσω γιγνομένης τοῦ πνεύματος, καὶ μᾶλλον πρὸ τῶν μειζόνων σεισμῶν· μὴ διασπώμενον γὰρ τὸ μὲν ἔξω τὸ δ᾿ ἐντός, ἀλλ᾿ ἀθρόως φερόμενον ἀναγκαῖον ἰσχύειν μᾶλλον. τὸ δὲ ψῦχος συμβαίνει διὰ τὸ τὴν ἀναθυμίασιν εἴσω τρέπεσθαι, φύσει θερμὴν οὖσαν καθ᾿ αὑτήν. οὐ δοκοῦσι δ᾿ οἱ ἄνεμοι εἶναι θερμοὶ διὰ τὸ κινεῖν τὸν ἀέρα πλήρη πολλῆς ὄντα καὶ ψυχρᾶς ἀτμίδος, [*](367b) ὥσπερ τὸ πνεῦμα τὸ διὰ τοῦ στόματος φυσώμενον· καὶ γὰρ τοῦτο ἐγγύθεν μέν ἐστι θερμόν, ὥσπερ καὶ ὅταν ἀάζωμεν, ἀλλὰ δι᾿ ὀλιγότητα οὐχ ὁμοίως ἐπίδηλον, πόρρωθεν δὲ ψυχρὸν διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν τοῖς ἀνέμοις. ἐκλειπούσης οὖν εἰς [*](14 γίνονται F Hcorr. m. 1 N ‖ 15 θάλαττα E1 N (ut videtur): θάλασσαν F ‖ 16 ἀναφυσσώμενον Erec. 𝔐 ‖ 17 εἴσω ex ἴσω corr. E1 ‖ θάλασσα F ‖ 18 τὴν om. 𝔚 ‖ 19 ὑπέρχεται E 𝔚 H N1 ‖ 20 καὶ ex καὶ καὶ corr. N1 ‖ 21 ὀρθρίων ex ὀοθρίων corr. N1 ‖ 22—23 ἐστὶν αἰτίας F H N ‖ 23 ἀμαυρὸν] Ap: ἀμαυρότερον 𝔐 𝔄 H N ‖ 24 εἶναι om. E1 𝔚 ‖ ἐρχομένου Ecorr. 𝔚 ‖ 26 ὄρθους N1 ‖ 28 καὶ om. 𝔐 𝔄 F H N ‖ 30 ἀθρόον E 𝔚 ‖ 32 τρέπεσθαι Ap: τρέφεσθαι E1: περιτρέπεσθαι 𝔐 𝔄 H N1 ‖ 34 τὸν om. E1: τὸν λιμνάζοντα ss. Erec. ‖ πολλῆς ὄντα ψυχρᾶς 𝔐: ὄντα πολλῆς καὶ ψυχρᾶς N: ψυχρᾶς ὄντας καὶ πολλῆς E1: ψυχρᾶς ὄντα καὶ πολλῆς Ecorr. 𝔚: vel cum J F 𝔄 vel cum H N facit Ap ‖ 367 b 1 ὥσπερ] ὥσπερ δὴ F ‖ τὸ (post πνεῦμα)] Ald.: om. codd. ‖ στόματος in ras. F1 ‖ φυσέμενον E1: φυσσώμενον Ecorr. 𝔐1 𝔄 ‖ 2 ἀάζωμεν] ἀτμίζωμεν E: αἰάζωμεν cet. (Ac) ‖ 3 ογοτητα E1 ‖ 4 διὰ] δὲ διὰ E1 ‖ ἐπιλειπούσης E: ἐπιλιπούσης 𝔐 𝔚 ‖ οὖν om. 𝔚 ‖ 4—5 εἰς τὴν γῆν supra add. J1: εἰς γῆν E) τὴν γῆν τῆς τοιαύτης δυνάμεως, συνιοῦσα δι᾿ ὑγρότητα ἡ ἀτμιδώδης ἀπόρροια ποιεῖ τὸ ψῦχος, ἐν οἷς συμβαίνει τόποις γίγνεσθαι τοῦτο τὸ πάθος. τὸ δ᾿ αὐτὸ αἴτιον καὶ τοῦ εἰωθότος ἐνίοτε γίγνεσθαι σημείου πρὸ τῶν σεισμῶν· ἢ γὰρ μεθ᾿ ἡμέραν ἢ μικρὸν μετὰ δυσμάς, αἰθρίας οὔσης, νεφέλιον λεπτὸν φαίνεται διατεῖνον καὶ μακρόν, οἷον γραμμῆς μῆκος εὐθύτητι διηκριβωμένον, τοῦ πνεύματος ἀπομαραινομένου διὰ τὴν μετάστασιν. τὸ δ᾿ ὅμοιον συμβαίνει καὶ ἐν τῇ θαλάττῃ περὶ τοὺς αἰγιαλούς· ὅταν μὲν γὰρ κυμαίνουσα ἐκβάλλῃ, σφόδρα παχεῖαι καὶ σκολιαὶ γίγνονται αἱ ῥηγμῖνες, ὅταν δὲ γαλήνη ᾖ, διὰ τὸ μικρὰν ποιεῖσθαι τὴν ἔκκρισιν λεπταί εἰσι καὶ εὐθεῖαι. ὅπερ οὖν ἡ θάλαττα ποιεῖ περὶ τὴν γῆν, τοῦτο τὸ πνεῦμα περὶ τὴν ἐν τῷ ἀέρι ἀχλύν, ὥσθ᾿ ὅταν γένηται νηνεμία, πάμπαν εὐθεῖαν καὶ λεπτὴν καταλείπεσθαι ὥσπερ ῥηγμῖνα οὖσαν ἀέρος τὴν νεφέλην. διὰ ταῦτα δὲ καὶ περὶ τὰς ἐκλείψεις ἐνίοτε τῆς σελήνης συμβαίνει γίγνεσθαι σεισμόν· ὅταν γὰρ ἤδη πλησίον ᾖ ἡ ἀντίφραξις, καὶ μήπω μὲν ᾖ πάμπαν ἀπολελοιπὸς τὸ φῶς καὶ τὸ ἀπὸ τοῦ ἡλίου θερμὸν ἐκ τοῦ ἀέρος, ἤδη δ᾿ ἀπομαραινόμενον, νηνεμία γίγνεται ἀντιμεθισταμένου τοῦ πνεύματος εἰς τὴν γῆν, ὃ ποιεῖ τὸν σεισμὸν πρὸ τῶν ἐκλείψεων. γίγνονται γὰρ καὶ ἄνεμοι πρὸ τῶν ἐκλείψεων πολλάκις, ἀκρόνυχον μὲν πρὸ τῶν μεσονυκτίων ἐκλείψεων, μεσονύκτιον δὲ πρὸ τῶν ἑῴων. συμβαίνει [*](5 δι᾿] δ᾿ N1 ‖ 6 ἀπορροὴ E 𝔚 ‖ 6—7 γίνεσθαι τόποις F: γίνεσθαι H N ‖ 7 εἰωθότος ex εἰοθότος corr. E1 ‖ 9 μεικρὸν E1 ‖ 10 διατεῖνον ex διατῖνον corr. E1 ‖ καὶ μακρὸν ante λεπτὸν (9) coll. F: μακρόν E ‖ 11 τοῦ] τοῦ γὰρ E 𝔚 ‖ ἀπομαραινομένου ex αιτομαραινομένου corr. E1 ‖ 12 τὴν] τὴν ὑπὸ γῆν Hcorr. N ‖ τὸ δ᾿ om. E 𝔚 ‖ θαλάσση F H ‖ 13 περὶ om. E1 ‖ κβάλλῃ] (-ῃ in ras. J1): ἐκβάλη E N ‖ 14 σκολιαὶ καὶ παχεῖαι F ‖ γίνονται ex γείγνονται corr. E1 ‖ ῥηγμῖνες] (ι et ε ex corr. E) δὲ om. F ‖ 15 γαλήνη ᾖ] γαληνὴ E 𝔚 ‖ 16 εὐθεῖαι ex εὐθίαι corr. E1 ‖ θάλασσα F ‖ 17 γίνηται H ‖ 18 πάμπαν ex πάνπαν corr. E1 19 ῥηγμῖνα ex ῥηγμεῖνα corr. E1 ‖ ἀέρος οὖσαν F ‖ 20 τῆς σελήνης ἐνίοτε F ‖ γίνεσθαι ex γείνεσθαι corr. E1 ‖ 21 ᾖ ἡ in ras. E ‖ 22 ᾖ om. E 𝔚 ‖ πάμπαν ex πάνπαν corr. E1 ‖ 23 δ᾿ om. 𝔚 ‖ 25 ἐκλείψεων] (ἐκ- in ras. E) ‖ καὶ om. 𝔐 ‖ 26 ἐκλείψεων] (ἐκ- in ras., -ει- ex -ι- corr.) E ‖ ἀκρώνυχον E1(ut videtur) 𝔚: ἀκρόννυχοι corr. E: ἀκρώνυχοι J F: ἀκρόνυχοι 𝔐 H N (ut videtur) (Ap) πρὸ supra add. F1 ‖ μεσοννυκίων E1 ‖ 27 ἐκλείψεων] (ἐκ- in ras., -ει- ex -ι- corr.) E ‖ μεσοννύκτιον E1: μεσονύκτιοι J F) δὲ τοῦτο διὰ τὸ ἀμαυροῦσθαι τὸ θερμὸν τὸ ἀπὸ τῆς σελήνης, ὅταν πλησίον ἤδη γίγνηται ἡ φορὰ ἐν ᾧ γενομένων ἔσται ἡ ἕκλειψις. ἀνιεμένου οὖν ᾧ κατείχετο ὁ ἀὴρ καὶ ἠρέμει, πάλιν κινεῖται καὶ γίγνεται πνεῦμα τῆς ὀψιαίτερον ἐκλείψεως ὀψιαίτερον. ὅταν δʼ ἰσχυρὸς γένηται σεισμός, οὐκ εὐθὺς οὐδʼ εἰσάπαξ παύεται σείσας, ἀλλὰ τὸ πρῶτον μὲν μέχρι περὶ τετταράκοντα πρόεισι πολλάκις ἡμέρας, ὕστερον δὲ καὶ ἐφʼ [*](368a) ἓν καὶ ἐπὶ δύο ἔτη ἐπισημαίνει κατὰ τοὺς αὐτοὺς τόπους. αἴτιον δὲ τοῦ μὲν μεγέθους τὸ πλῆθος τοῦ πνεύματος καὶ τῶν τόπων τὰ σχήματα διʼ οἴων ἂν ῥυῇ· ᾗ γὰρ ἂν ἀντιτυπήσῃ καὶ μὴ ῥᾳδίως διέλθῃ, μάλιστά τε σείει καὶ ἐγκαταλείπεσθαι ἀναγκαῖον ἐν ταῖς δυσχωρίαις, οἶον ὕδωρ ἐν σκεύει οὐ δυνάμενον διεξελθεῖν. διὸ καθάπερ ἐν σώματι οἱ σφυγμοὶ οὐκ ἐξαίφνης παύονται οὐδὲ ταχέως, ἀλλʼ ἐκ προσαγωγῆς ἅμμα καταμαραινομένου τοῦ πάθους, καὶ ἡ ἀρχὴ ἀφʼ ἧς ἡ ἀναθυμίασις ἐγένετο καὶ ἡ ὁρμὴ τοῦ πνεύματος δῆλον ὅτι οὐκ εὐθὺς ἅπασαν ἀνήλωσεν τὴν ὕλην, ἐξ ἧς ἐποίησε τὸν ἄνεμον, ὃν καλοῦμεν σεισμόν. ἕως ἂν οὖν ἀναλωθῇ τὰ ὑπόλοιπα τούτων, ἀνάγκη σείειν, ἠρεμαιότερον δὲ καὶ μέχρι τούτου ἕως ἂν ἔλαττον ᾖ τὸ ἀναθυμίωμενον ἢ ὥστε δύνασθαι κινεῖν ἐπιδήλως. ποιεῖ δὲ καὶ τοὺς ψόφους τοὺς ὑπὸ τὴν γῆν γιγνομένους τὸ πνεῦμα, καὶ τοὺς πρὸ τῶν σεισμῶν· καὶ ἄνευ δὲ σεισμῶν [*](29 δὴ J ‖ γένηται N ‖ φθορὰ E1 ‖ ἡ om. E 𝔚 ‖ 30 ἀνιέμενος Nrec.: (-ι- in ras. E1) ‖ 31 τῆς om. 𝔄 ‖ ὀψιαίτερον (ante ἐκλείψεως) om. 𝔄 F H N ‖ ἐκλείψεως] (-κ- in ras. E) ‖ 32 ὀψιαίτερον] πρωιαίτερον N ‖ 33 σείσας ex εἰσας corr. E1 ‖ περὶ om. F ‖ 34 τεττεράκοντα E ‖ ἡμέρας πρόεισι πολλάκις E 𝔚: σείη ἡμέρας J: σείει ἡμέρας 𝔐 𝔄: σείει ἡμερῶν F ‖ καὶ om. 𝔚 ‖ 368 a 1 ἐπισυμμαίνει corr. E: ἐπισηβαίνει corr. N1 ‖ αὐτοὺς om. E 𝔚 ‖ 2-3 τοῦ τόπου F ‖ οἵων] ὧν E 𝔚 F N Ap ‖ ῥυῇ] antecedit in E ras. 2 litt.): ῥηῇ (ut videtur) 𝔄1 ‖ ἂν (post γάρ) om. F H N ‖ ἀντιτυπήσει H N ‖ 4 τε om. 𝔄 F1 ‖ ἐγκαταλείπεσθαι ex ἐνκαταλείπεσθαι corr. E1 N1 ‖ 5 τοῖς E1 ‖ ἐν σκεύει] Ap: om. J F: ἐν σώματι cet. ‖ οὐ supra add. 𝔄1: μἡ F 6 διελθεῖν F ‖ σφυγμοὶ ex σφιγμοὶ corr. N1 ‖ ἐξέφνης E1 ‖ 7 μαραινομένου H N ‖ 8 ἡ (post ἦς) om. E F ‖ 9 δῆλον ὅτι om. H N: δῆον ὅτι ὡς 𝔚 ‖ 1Ο ἀνειλωσεν 21: ἀνάλωσεν E 𝔚 H N ‖ τὸν ἄνεμον] ὁ ἄνεμος ci. Th. ‖ 11 ἂν οὗν οὗν J Fcorr.m.1 1: ἂν F1 N: οὓν ἂν Frec.. 12 ἀνάγκη om. E1 ‖ σείει E1 ‖ ἠρεμαιότεροω ἡρεμεότερον (ut videtur) J1; ἠρεμεώτερον Jrec.: ἡρεματτερον (-αιτ- in ras.) E 13 ὥστε] ὥστε μἡ 𝔐 𝔚 δύνασθαι] (δ- ex corr. F1) 14 τὴν om. F γεινὁμενον E1) ἤδη που γεγόνασιν ὑπὸ γῆν· ὥσπερ γὰρ καὶ ῥαπιζόμενος ὁ ἀὴρ παντοδαποὺς ἀφίησι φόφους, οὕτως καὶ τύπτων αὐτός· οὐδὲν γὰρ διαφέρει· τὸ γὰρ τύπτον ἅμα καὶ αὐτὸ τύπτεται πᾶν. προέρχεται δὲ ὁ ψόφος τῆς κινήσεως διὰ τὸ λεπτομερέστερον εἶναι καὶ μᾶλλον διὰ παντὸς ἰέναι τοῦ πνεύματος τὸν ψόφον. ὅταν δʼ ἔλαττον ᾖ ἢ ὥστε κινῆσαι τῆν γῆν διὰ λεπτότητα, διὰ μὲν τὸ ῥάδίως διηθεῖσθαι οὐ δύναται κινεῖν, διὰ δὲ τὸ προσπίπτειν στερεοῖς ὄγκοις καὶ κοίλοις καὶ παντοδαποῖς σχήμασι παντοδαπὴν ἀφίησι φωνήν, ὥστʼ ἐνίοτε δοκεῖν ὅπερ λέγουσιν οἱ τερατολογοῦντες, μυκᾶσθαι τὴν γῆν. ἤδη δὲ καὶ ὕδατα ἀνερράγη γιγνομένων σεισμῶν· ἀλλʼ οὐ διὰ τοῦτο αἴτιον τὸ ὕδωρ τῆς κινήσεως, ἀλλʼ ἂν ᾗ ἐξ ἐπιπολῆς ἢ κάτωθεν βιάζηται τὸ πνεῦμα, ἐκεῖνο τὸ κινοῦν ἐστιν, ὥσπερ τῶν κυμάτων οἱ ἄνεμοι ἀλλʼ οὐ τὰ κύματα τῶν ἀνέμων εἰσὶν αἴτια, ἐπεὶ καὶ τὴν γῆν οὕτως ἄν τις αἰτιῷτο τοῦ πάθους· ἀνατρέπεται γὰρ σειομένη, καθάπερ ὕδωρ (ἡ γὰρ ἔκχυσις ἀνάτρεψίς τίς ἐστιν). ἀλλʼ αἴτια ταῦτα μὲν ἄμφω ὡς ὕλη (πάσχει γάρ, ἀλλʼ οὐ ποιεῖ), τὸ δὲ πνεῦμα ὡς ἀρχή. ὅπου δʼ ἄμα κῦμα σεισμῷ γέγονεν, αἴτιον, ὅταν ἐναντία γίγνηται τὰ πνεύματα. τοῦτο δὲ γίγνεται ὅταν τὸ σεῖον τὴν γῆν πνεῦμα φερομένην ὑπʼ ἄλλου πνεύματος τὴν [*](368b) θάλατταν ἀπῶσαι μὲν ὅλως μὴ δύνηται, προωθοῦν δὲ καὶ συστέλλον εἰς ταὐτὸν συναθροίσῃ πολλήν· τότε γὰρ ἀναγκαῖον ἡττηθέντος τούτου τοῦ πνεύματος ἀθρόαν ὠθουμένην ὑπὸ [*](16 ἤδη] ἤδη γὰρ Erec. 𝔚 ‖ γεγόνασιν] γεγόνασιν ἄνευ σεισμῶν E ‖ γῆν] τὴν γῆν corr. F1 ‖ καὶ om. E 𝔐 𝔄 H Ap ‖ 17 ἀφίησιν (ι prior in ras.) E1 ‖ οὕτω J F 𝔐 𝔄 H N ‖ αὐτὸς ὁ αὐτὸς F H ‖ 19 ὁ om. E ‖ λεπτομερέστερον] Ap: λεπτομερέστερος] E 𝔚 𝔄 ‖ 20 ναι] (ι prior in ras. E1) ‖ 21 ἐλάττων Ecorr. 𝔚: (-ττο- in ras. 𝔄1) ‖ διά λεπτότητα del. Koenigmann 22 μὲν supra add. N1 ‖ διηθῆσθαι 𝔄 ‖ 23 ἑτέροις E ‖ 24 παντοδαπάς ἀφίησι φωνάς E 𝔚 H N: παντδαπὸν ποιεῖ ψόφον Ap ‖ 26 σεισμῶν γενομένων N ‖ 27 αἴτιον τὸ] τὸ αἴτιον E ἢ ἐξ F1 H Ncorr.: ἢ E 𝔚 ‖ 28 τὸ (1)] το J1 ‖ 29 οἱ τῶν κυμάτων F1 ‖ 30 στὶν αἴτια E H Fcorr.: αἴτια εἰσὶν 𝔚: om. J F1 ‖ τὴν supra add. N1 ‖ τις om. 𝔄1 F1 N1 ‖ 31 γάρ] Ap: γʼ οὖν J F ‖ 32 ἐστί τις H N: τῆς γῆς ἐστιν F ‖ 32-33 μὲν ἄμφω ταῦτα F ‖ 34 σεισμὸς corr, E ‖ γέγονεν supra add. F1: γέγονεν, κατακλυσμὸς E 𝔚 ‖ 368 b 2 θάλασσαν E1 F ‖ μὲν supra add. F1 ‖ 3 συναθρόση E1: συναθροίση εἰς Erec. 𝔚: συναθροίσει F ‖ πολλήν] πάλιν Nrec. ‖ 4 ἀθρόον — πνεύματος (5) marg. Frec. ὠθουμένην] (-η- in ras. 𝔄)) τοῦ ἐναντίου πνεύματος ἐκρήγνυσθαι καὶ ποιεῖν τὸν κατακλυσμόν. ἐγένετο δὲ τοῦτο καὶ περὶ Ἀχαΐαν· ἕξω μὲν γὰρ ἦν νότος, ἐκεῖ δὲ βορέας, νηνεμίας δὲ γενομένης καὶ ῥυέντος εἴσω τοῦ ἀνέμου ἐγένετο τὸ τε κῦμα καὶ ὁ σεισμὸς ἅμα, καὶ μᾶλλον διὰ τὸ τὴν θάλατταν μὴ διδόναι διαπνοὴν τῷ ὑπὸ τὴν γῆν ὡρμημένῳ πνεύματι, ἀλλʼ ἀντιφράττειν· ἀποβιαζόμενα γὰρ ἄλληλα τὸ μὲν πνεῦμα τὸν σεισμὸν ἐποίησεν, ἡ δ᾿ ὑπόστασις τοῦ κύματος τὸν κατακλυσμόν. κατὰ μέρος δὲ γίγνονται οἱ σεισμοὶ τῆς γῆς, καὶ πολλάκις ἐπὶ μικρὸν τόπον, οἱ δʼ ἄνεμοι οὔ· κατὰ μέρος μέν, ὅταν αἱ ἀναθυμιάσεις αἱ κατὰ τὸν τόπον αὐτὸν καὶ τὸν γειτνιῶντα συνέλθωσιν εἰς ἕν, ὥσπερ καὶ τοὺς αὐχμοὺς ἔφαμεν γίγνεσθαι καὶ τὰς ὑπερομβρίας τὰς κατὰ μέρος. καὶ οἱ μὲν σεισμοὶ γίγνονται διὰ τοῦτον τὸν τρόπον, οἱ δʼ ἄνεμοι οὔ· τὰ μὲν γὰρ ἐν τῇ γῇ τὴν ἀρχὴν ἔχει, ὥστʼ ἐφʼ ἓν ἁπάσας ὁρμᾶν· ὁ δʼ ἥλιος οὐχ ὁμοίως δύναται, τὰς δὲ μετεώρους μᾶλλον, ὥστε ῥεῖν, ὅταν ἀρχὴν λάβωσιν ἀπὸ τῆς τοῦ ἡλίου φορᾶς ἤδη κατὰ τὰς διαφορὰς τῶν τόπων, ἐφʼ ἕν. ὅταν μὲν οὖν ᾗ πολὺ τὸ πνεῦμα, κινεῖ τὴν γῆν, ὥσπερ δὲ ὁ τρόμος, ἐπὶ πλάτος· γίγνεται δʼ ὀλιγάκις καὶ κατά τινας τόπους, οἶον σφυγμός, ἄνω κάτωθεν· διὸ καὶ ἐλαττονάκις σείει τοῦτον τὸν τρόπον· οὐ γὰρ [δίδωσιν] ῥᾴδιον οὕτω πολλὴν συνελθεῖν ἀρχήν· ἐπὶ μῆκος γὰρ πολλαπλασία τῆς ἀπὸ [*](5 καὶ om. 𝔐 ‖ 6 γὰρ om. 𝔚 ‖ ἦ E1 ‖ γενομένας F ‖ 8 ἄμα] (-μ- in ras. E) ‖ 9 θάλασσαν F ‖ 10 ἀποβιαζόμενα ex ἀποιαζόμενα corr. E1 ‖ 11 μὲν om. F1 ‖ 12 ὑπονόστησις 𝔐 ‖ τῶν κυμάτων Frec.: om. F1: τοῦ πνεύματος N1 cet. (Ap) ‖ τὸν om. 𝔐 𝔄 ‖ 13-14 μικροῦ τόπου 𝔐: (-ι- in ras. E) ‖ 16 μέρος] μέρος κατὰ μέρος Erec. 𝔐 𝔄 Fcorr. H N ‖ 15 τὸν (ante τόπον) om. 𝔐 ‖ γειτνιῶντα ex γιτνιῶνατα corr. E1 ‖ 17 τὰς (post ὑπερομβρίας) om. J F1 ‖ 18 διὰ] κατὰ 𝔚 2Ο ὁμοίως] ὁμοίως κρατεῖν αὐτὰς ci. Capelle ‖ τὰς δὲ] αἱ δὲ ἐπομβρίαι J Ecorr. 𝔚: τάς μέντοι Ap ‖ 21 ἀρχὴ E1 ‖ 22 φορὰς 𝔐 ‖ ἐφ᾿ ἓν ante ὅταν (21) coll F ‖ 23 πνεῦμα πνεῦμα κάτωθεν, ἄνω N ‖ δὲ] ἂν 𝔐 𝔄 Fcorr.m.1 H N Ecorr.m.1 om. 𝔚 ‖ τρόμος] μ- in ras. E) ‖ 24 πλάτος πλάτος κάτω Ecorr. (κάτω in ras. 3 litt.) 𝔚: πλάτος μὲν Ald. ‖ καὶ om. H ‖ 25 σφυγμὸς ὁ σφυγμός E 𝔚 H N ‖ ἄνω καὶ κάτωθεν E1; ἄνωθεν καὶ κάτωθεν Erec. 𝔚 𝔄: om. N: κάτωθεν ἄνω Ap 26 σείει ex ειει corr. E1 ‖ τὸν τρόπον τοῦτον N ‖ δίδωσιν hic praebent E 𝔚 H N: post οὕτω 𝔐 𝔄: om. J F Ap ‖ 27 τὴν ἀρκὴν συνελθεῖν F: συνελθεῖν E1 ‖ πολλαπλάσιον N) τοῦ βάθους ἡ διάκρισις. ὅπου δʼ ἂν γένηται τοιοῦτος σεισμός, ἐπιπολάζει πλῆθος λίθων, ὥσπερ τῶν ἐν τοῖς λίκνοις ἀναβραττομένων· τοῦτον γὰρ τὸν τρόπον γενομένου σεισμοῦ τά τε περὶ Σίπυλον ἀνετράπη καὶ τὸ Φλεγραῖον καλούμενον πεδίον καὶ τὰ περὶ τὴν Λιγυστικὴν χώραν. ἐν δὲ ταῖς νήσοις ταῖς ποντίαις ἧττον γίγνονται σεισμοὶ τῶν προσγείων· τὸ γὰρ πλῆθος τῆς θαλάττης καταψύχει τὰς ἀναθυμιάσεις καὶ κωλύει τῷ βάρει καὶ ἀποβιάζεται· ἔτι δὲ ῥεῖ καὶ οὐ σείεται κρατουμένη ὑπὸ τῶν πνευμάτων· καὶ διὰ τὸ πολὺν ἐπέχειν [*](369a) τόπον οὐκ εἰς ταύτην ἀλλʼ ἐκ ταύτης αἱ ἀναθυμιάσεις γίγνονται, καὶ ταύταις ἀκολουθοῦσιν αἱ ἐκ τῆς γῆς. αἱ δʼ ἐγγὺς τῆς ἠπείρου μόριόν εἰσιν τῆς ἠπείρου· τὸ γὰρ μεταξὺ διὰ μικρότητα οὐδεμίαν ἔχει δύναμιν· τὰς δὲ ποντίας οὐκ ἔστιν κινῆσαι ἄνευ τῆς θαλάττης ὅλης, ὑφʼ ἧς περιεχόμεναι τυγχάνουσιν. περὶ μὲν οὖν σεισμῶν καὶ τίς ἡ φύσις, καὶ διὰ τίνα αἰτίαν γίγνονται, καὶ περὶ τῶν ἄλλων τῶν συμβαινόντων περὶ αὐτούς, εἴρηται σχεδὸν περὶ τῶν μεγίστων.

9 περὶ δὲ ἀστραπῆς καὶ βροντῆς, ἔτι δὲ περὶ τυφῶνος καὶ πρηστῆρος καὶ κεραυνῶν λέγωμεν· καὶ γὰρ τούτων τὴν αὐτὴν ἀρχὴν ὑπολαβεῖν δεῖ πάντων. τῆς γὰρ ἀναθυμιάσεως, ὥσπερ εἴπομεν, οὔσης διττῆς, τῆς μὲν ὑγρᾶς τῆς δὲ ξηρᾶς, καὶ τῆς συγκρίσεως ἐχούσης ἄμφω ταῦτα δυνάμει καὶ συνισταμένης εἰς νέφος, ὥσπερ εἴρηται πρότερον, ἔτι δὲ πυκνοτέρας τῆς συστάσεως τῶν νεφῶν γιγνομένης πρὸς [*](28 τοιοῦτος σεισμός ex τοιοῦτον σεισμόν corr. E1 ‖ 29 λίκνοις] λίμνις (ut videtur) N1 ‖ ἀναβραττομένων] (post ω in E ras. unius litt.) ‖ 3Ο γινομένου N ‖ τε om. E 𝔚 ‖23 31 τὸ supra add. F1 ‖ φλεγραῖον] (-εγ- in ras. E) ‖ πέδον H N ‖ 33 ποντίοις H ‖ γίγνονται σεισμοὶ] (Ap): γίγνεται σεισμὸς E 𝔚 N: γίνονται σεισμ F γείων E1: προσγαίων 𝔐 ‖ 34 καταψύχει] Ap; ἀναψύχει E 𝔚 ‖ 35 καὶ οὐ σείεται post πνευμάτων (369 a 1) colI. N ‖ σείεται ex σίεται corr. E1 ‖ 369 a 1 τὸ supra add. J1 ‖ 3 ἐγγὺς δὲ F ‖ 4 ἠπείορου (1)] ἡπέρου E1 ‖ εἰσιν om. E1 ‖ 5 μεικρότητα E1: σμικρότητα 𝔐 F ‖ ποντίας] AcI: ποντίους H N AcWA ‖ 6 post τυγχάνουσιν in J ras. 3 vel 4 litt. ‖ 7 φύσις] φύσις αὐτῶν 𝔄 F H N (Ap) ‖ 8 τίν᾿] τὴν E1 ‖ συμβαινόν E1 ‖ 9 αὐτου ηρηται E1 ‖ 11 πρηστῆρος] περὶ πρηστῆρος F ‖ 12 ἀρχὴν om. E1 ‖ ὑπολαβεῖν Ap: ὑπολαμβάνειν E 𝔚 ‖ πάντων δεῖ E 𝔚 ‖ 14 ἄμφω supra add. F1 ‖ 16 τῶν νεφῶν τῆς γιγνομένης 𝔚: οὔσης τῶν νεφῶν F1: γιγνομένης τῶν νεφῶν corr. F1)

τὸ ἔσχατον πέρας (ᾗ γὰρ ἐκλείπει τὸ θερμὸν διακρινόμενον εἰς τὸν ἄνω τόπον, ταύτῃ πυκνοτέραν καὶ ψυχροτέραν ἀναγκαῖον εἶναι τὴν σύστασιν· διὸ καὶ οἱ κεραυνοὶ καὶ οἱ ἐκνεφίαι καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα φέρεται κάτω, καίτοι πεφυκότος ἄνω τοῦ θερμοῦ φέρεσθαι παντός· ἀλλʼ εἰς τοὐναντίον τῆς πυκνότητος ἀναγκαῖον γίγνεσθαι τὴν ἔκθλιψιν, οἷον οἱ πυρῆνες οἱ ἐκ τῶν δακτύλων ἐκπηδῶντες· καὶ γὰρ ταῦτα βάρος ἔχοντα φέρεται πολλάκις ἄνω)· ἡ μὲν οὖν ἐκκρινομένη θερμότης εἰς τὸν ἄνω διασπείρεται τόπον· ὅση δʼ ἐμπεριλαμβάνεται τῆς ξηρᾶς ἀναθυμιάσεως ἐν τῇ μεταβολῇ ψυχομένου τοῦ ἀέρος, αὕτη συνιόντων τῶν νεφῶν ἐκκρίνεται, βίᾳ δὲ φερομένη καὶ προσπίπτουσα τοῖς περιεχομένοις νέφεσι ποιεῖ πληγήν, ἧς ὁ ψόφος καλεῖται βροντή. γίγνεται δʼ ἡ πληγὴ τὸν αὐτὸν τρόπον, ὡς παρεικάσαι μείζονι μικρὸν πάθος, τῷ ἐν τῇ φλογὶ γιγνομένῳ ψόφῳ, ὃν καλοῦσιν οἱ μὲν τὸν Ἥφαιστον γελᾶν, οἱ δὲ τὴν Ἑστίαν, οἱ δʼ ἀπειλὴν τούτων. γίγνεται δʼ ὅταν ἡ ἀναθυμίασις εἰς τὴν φλόγα συνεστραμμένη φέρηται, ῥηγνυμένων καὶ ξηραινομένων τῶν ξύλων· οὕτως γὰρ καὶ ἐν τοῖς νέφεσι ἡ γιγνομένη τοῦ πνεύματος ἔκκρισις πρὸς τὴν πυκνότητα τῶν νεφῶν ἐμπίπτουσα [*](369b) ποιεῖ τὴν βροντήν. παντοδαποὶ δὲ ψόφοι διὰ τὴν ἀνωμαλίαν τε γίγνονται τῶν νεφῶν καὶ διὰ τὰς μεταξὺ κοιλίας, ᾗ τὸ συνεχὲς ἐκλείπει τῆς πυκνότητος. ἡ μὲν οὖν βροντἡ τοῦτʼ ἔστι, καὶ γίγνεται διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν· τὸ δὲ πνεῦμα τὸ [*](17-24 interclusionem distinxit Bon. ‖ 17 ἢ 𝔐 𝔄1 ‖ 20 καίτοι] Ap: καίπερ J F 𝔐 𝔄 H N ‖ πεφυκότος (ο prior ex corr. E1) ‖ 21 τοῦ θερμοῦ ἄνω φέρεσθαι διὰ παντός F ‖ εἰς] (-ς in ras. E) ‖ 22 πυκνώσεως J F ‖ 23 πυρρῆνες E ‖ πηδῶντες E 𝔚 ‖ 24 ἐκκρινομένην E1 ‖ 25 διασπιραται (ut videtur) E1: διακρίνεται F1 ‖ ἐνπεριλαμβάνεται E1 ‖ 26 post ἀναθυμιάσεως virgulam ponit Th., post ἀέρος (27) del. ‖ 29 ἦς ex αἷς (ut videtur) corr. F1 ‖ 30 τὸν αὐτὸν τρόπον ἡ πληγὴ F ‖ τρόπον om. E1 ‖ ὥσπερ εἰκάσαι E 𝔚 N: ὤσπερ εἰκάσει H: ὡς εἰκάσαι ci. Th. ‖ 31 τῶν E1 ‖ φλογεὶ E1 ‖ ψόφῳ om. 𝔚 ‖ ὃ J F1 ‖ 32 γενᾶν N1 ‖ γεστίαν (ut videtur) E1 ‖ ἀπειλὶν E1 ‖ 33 ἡ in ras. 3 litt. E1 ‖ ἀναθυμιας E1 ‖ 34 συνεστραμμη E1 ‖ 35 οὕτως ex οὖτος corr. E1: οὕτω J F 𝔐 𝔄 H N ‖ ἡ γιγνομένη] Ap: γιγνομένη ἡ 𝔚 ‖ 36 ἐμπίπτουσα] Ap: εἰσπίπτουσα E 𝔚 Fcorr. m.1: om. F1 ‖ 369 b 1 ψόφοι] οἱ ψόφοι E 𝔚 H ‖ 2 τε om. 𝔐 𝔄 ‖ διὰ om. H N ‖ ἢ 𝔄1: om. E ‖ 3 ἐκλιπειν E1: ἐκλείπειν Erec. 𝔚 ‖ πυκνότης E1 ‖ 4 διὰ supra add. F1) ἐκθλιβόμενον τὰ πολλὰ μὲν ἐκπυροῦται λεπτῇ καὶ ἀσθενεῖ πυρώσει, καὶ τοῦτʼ ἔστιν ἣν καλοῦμεν ἀστραπήν, ᾗ ἂν ὥσπερ ἐκπῖπτον τὸ πνεῦμα χρωματισθὲν ὀφθῇ. γίγνεται δὲ μετὰ τὴν πληγὴν καὶ ὕστερον τῆς βροντῆς· ἀλλὰ φαίνεται πρότερον διὰ τὸ τὴν ὄψιν προτερεῖν τῆς ἀκοῆς. δηλοῖ δʼ ἐπὶ τῆς εἰρεσίας τῶν τριήρων· ἤδη γὰρ ἀναφερόντων πάλιν τὰς κώπας ὁ πρῶτος ἀφικνεῖται ψόφος τῆς κωπηλασίας. καίτοι τινὲς λέγουσιν ὡς ἐν τοῖς νέφεσιν ἐγγίγνεται πῦρ· τοῦτο δʼ Ἐμπεδοκλῆς μέν φησιν εἶναι τὸ ἐμπεριλαμβανόμενον τῶν τοῦ ἡλίου ἀκτίνων, Ἀναξαγόρας δὲ τοῦ ἄνωθεν αἰθέρος, ὃ δὴ ἐκεῖνος καλεῖ πῦρ κατενεχθὲν ἄνωθεν κάτω. τὴν μὲν οὖν διάλαμψιν ἀστραπὴν εἶναι τὴν τούτου τοῦ πυρός, τὸν δὲ ψόφον ἐναποσβεννυμένου καὶ τὴν σίξιν βροντήν, ὡς καθάπερ φαίνεται καὶ γιγνόμενον οὕτως καὶ πρότερον τὴν ἀστραπὴν οὖσαν τῆς βροντῆς. ἄλογος δὲ καὶ ἡ τοῦ πυρὸς ἐμπερίληψις, ἀμφοτέρως μέν, μᾶλλον δʼ ἡ κατάσπασις τοῦ ἄνωθεν αἰθέρος. τοῦ τε γὰρ κάτω φέρεσθαι τὸ πεφυκὸς ἄνω δεῖ λέγεσθαι τὴν αἰτίαν, καὶ διὰ τὶ ποτε τοῦτο γίγνεται κατὰ τὸν οὐρανὸν ὅταν ἐπινέφελον ᾖ μόνον, ἀλλʼ οὐ συνεχῶς οὕτως· αἰθρίας δὲ οὔσης οὐ γίγνεται. τοῦτο γὰρ παντάπασιν ἔοικεν εἰρῆσθαι προχείρως. ὁμοίως δὲ καὶ τὸ τὴν ἀπὸ τῶν ἀκτίνων θερμότητα φάναι τὴν ἀπολαμβανομένην ἐν τοῖς νέφεσιν εἶναι τούτων αἰτίαν οὐ πιθανόν· καὶ γὰρ οὗτος ὁ λόγος ἀπραγμόνως εἴρηται λίαν· ἀποκεκριμένον τε γὰρ ἀναγκαῖον εἶναι τὸ αἴτιον ἀεὶ καὶ ὡρισμένον, τό τε τῆς βροντῆς καὶ τῆς ἀστραπῆς καὶ τῶν [*](5 ἀσθενῆ N ‖ 6 ἢ 𝔄1 ‖ 8 καὶ om. E 𝔚 ‖ βροντῆς (βρον- in ras. 𝔄) ‖ 9 δ᾿] δὲ καὶ N ‖ 1Ο κώπας] ἀκώπας N1 ‖ 11 ἀφικνεῖται ex ἀφεικνεῖται corr. E1: ex ἀφικνεῖται πρῶτος ἀφικνεῖ corr. N1 ‖ καίτοι—τἆλλα (370 a 32) codici 𝔄 deest 13 μέν] φαμεν E1 ‖ ἐνπεριλαμβανόμενον E1; ἐμπεριεχόμενον F1 ‖ 14 δὴ] δεῖ ex δὲ corr. F1 ‖ κεῖνοε E1: κἀκεῖνος F ‖ 16 τοῦ τοιούτου πυρὸς ἀστραπὴν εἶναι F ‖ τὴν om. E1 F ‖ τοῦ om. N ‖ ἐναποσβεννύμενον 𝔐: post σίξιν (17) coll. ‖ 18 καὶ (ante γιγνόμενον) om. N1 ‖ οὕτω J F 𝔐 H N ‖ οὖσαν τὸν ἀστραπὴν 𝔐 F H N ‖ 19 καὶ] καὶ ἀμφοτέρως μὲν E1 𝔚: om. Ecorr. ‖ 21 τοῦ] τὸ J ‖ 23 ἐπινέφελον ex ἐπὶ νεφέλων (ut videtur) corr. H1: ἐπινέφελον μὲν F ἀλλʼ οὐ om. H N1 ‖ δὲ om. J F1 ‖ 25 δὲ om. 𝔐 ‖ τὸ postea add. F1: (sequitur in E rasura unius litt.) ἀκτίνων] (ἀ supra add. J1) ‖ 26 τούτων] (post υ in E ras. unius litt.) ‖ 29 τό τε τῆς βροντῆς καὶ τὸ τῆς J: τῆς βροντῆς καὶ τῆς N: τῆς τε βροτῆς καὶ E1: τῆς τε βροντῆς καὶ Ecorr. 𝔚: τῆς τε βροντῆς καὶ τῆς Mor. (Ap)) ἄλλων τῶν τοιούτων, καὶ οὕτω γίγνεσθαι. τοῦτο δὲ διαφέρει πλεῖστον· ὅμοιον γὰρ κἂν εἴ τις οἴοιτο τὸ ὕδωρ καὶ τὴν χιόνα καὶ τὴν χάλαζαν ἐνυπάρχοντα πρότερον ὕστερον ἐκκρίνεσθαι καὶ μὴ γίγνεσθαι, οἷον ὑπὸ χεῖρα ποιούσης ἀεὶ τῆς συγκρίσεως ἕκαστον αὐτῶν· ὡσαύτως γὰρ ἐκεῖνά τε συγκρίσεις καὶ ταῦτα διακρίσεις ὑποληπτέον εἶναι, ὥστʼ εἰ θάτερα τούτων μὴ γίγνεται ἀλλʼ ἔστι, περὶ ἀμφοτέρων ὁ αὐτὸς ἀρμόσει [*](370a) λόγος. τήν τʼ ἐναπόληψιν τὶ ἂν ἀλλοιότερον λέγοι τις ἢ καθάπερ ἐν τοῖς πυκνοτέροις; καὶ γὰρ τὸ ὕδωρ ὑπὸ τοῦ ἡλίου καὶ τοῦ πυρὸς γίγνεται θερμόν· ἀλλʼ ὅμως ὅταν πάλιν συνίη καὶ ψύχηται τὸ ὕδωρ πηγνύμενον, οὐδεμίαν συμβαίνει γίγνεσθαι τοιαύτην ἔκπτωσιν οἵαν ἐκεῖνοι λέγουσιν. καίτοι γʼ ἐχρῆν κατὰ λόγον τοῦ μεγέθους τὴν ζέσιν ποιεῖν τὸ ἐγγιγνόμενον πνεῦμα ὑπὸ τοῦ πυρός, ἣν οὔτε δυνατὸν ἐνυπάρχειν πρότερον, οὔτʼ ἐκεῖνοι τὸν ψόρον ζέσιν ποιοῦσιν ἀλλὰ σίξιν· ἔστι δὲ καὶ ἡ σίξις μικρὰ ζέσις· ᾗ γὰρ τὸ προσπῖπτον κρατεῖ σβεννύμενον, ταύτῃ ζέον ποιεῖ τὸν ψόφον. εἰσὶ δέ τινες οἳ τὴν ἀστραπήν, ὥσπερ καὶ Κλείδημος, οὐκ εἶναί φασιν ἀλλὰ φαίνεσθαι, παρεικάζοντες ὡς τὸ πάθος ὅμοιον ὂν καὶ ὅταν τὴν θάλαττάν τις ῥάβδῳ τύπτῃ· φαίνεται γὰρ τὸ ὕδωρ ἀποστίλβον τῆς νυκτός· οὕτως ἐν τῇ νεφέλη ῥαπιζομένου τοῦ ὑγροῦ τὴν φάντασιν τῆς λαμπρότητος εἶναι τὴν ἀστραπήν. οὗτοι μὲν οὖν οὔπω συνήθεις ἦσαν ταῖς περὶ τῆς ἀνακλάσεως δόξαις, ὅπερ αἴτιον δοκεῖ τοῦ τοιούτου πάθους εἶναι· φαίνεται [*](30 τῶν ex τὸ corr. N1: om. E1 ‖ γίγνεσθαι] μὴ γίνεσθαι ci. Th. ‖ 31 ὅμοιον ex ὅμοι-ον corr. E1 ‖ κἂν om. Ε1 ‖ 32 ἐνυπάρχοντα] μὲν ὑπάρχοντα 𝔚 ‖ ἀκκρείνεσθαι E1 ‖ 33 ποιούση E1 ‖ αἰεὶ F ‖ 25 καὶ ταῦτα διακρίσεις om. E1 ‖ ὑπολειπτέον ‖ J1 36 ὁ om. E1 ‖ 370 a 1 ἐναπόληψιν] (Ap): ἐναπόλειψιν 𝔐1: ἀπόληφψιν E 𝔚 ‖ ἀλλοιότερον] (Ap): ἄλλο ἕτερον E1 (ut videtur) 𝔚 ‖ λεγ΄ F ‖ 4 συνι E1 ‖ 5 οἵαν] ὤσπερ E 𝔚: ὁποίαν Ap ‖ 6 τὴν] Al: τὴν δὲ E 𝔚1 (ut videtur) F1 (ut videtur) ‖ ποιεῖν] Al: ποιεῖ E1 𝔚1: ἐμποιεῖν F ‖ 8 τὸν ψόφον] ψοφον E1: τὴν F1 (vide infra) ‖ ποιοῦσιν] ποιοῦσι ψόφον F1 (vide supra) ‖ 9 ἡ σίξις καὶ N ‖ κρατεῖται J F1 ‖ 1Ο σβεννύν ci. Th. ‖ post ταύτῃ in J ras. unius litt. ‖ τινὲς post ἀστραπὴν (11) coll. F ‖ 11 κλείδιμος N ‖ φησὶν E ‖ 13 τὴν] Ap: om. E 𝔅 ‖ θάλασσαν F ‖ ῥάβδῳ τις 𝔐 F N ‖ 14 οὕτως] οὕτως καὶ F ‖ 15 φάντασιν] (ν altera in ras. unius litt. J1): φαντασίαν E 𝔚 H N ‖ ἀστραπήν] (-π- in ras. E) ‖ 16 οὖν om. 𝔚 ‖ 17 δοκεῖ post εἷναι coll. F) γὰρ τὸ ὕδωρ στίλβειν τυπτόμενον ἀνακλωμένης ἀπʼ αὐτοῦ τῆς ὄψεως πρός τι τῶν λαμπρῶν. διὸ καὶ γίγνεται μᾶλλον τοῦτο νύκτωρ· τῆς γὰρ ἡμέρας οὐ φαίνεται διὰ τὸ πλέον ὂν τὸ φέγγος τὸ τῆς ἡμέρας ἀφανίζειν. τὰ μὲν οὖν λεγόμενα περὶ βροντῆς τε καὶ ἀστραπῆς παρὰ τῶν ἄλλων ταῦτʼ ἐστί, τῶν μὲν ὅτι ἀνάκλασις ἡ ἀστραπή, τῶν δʼ ὅτι πυρὸς μὲν ἡ ἀστραπὴ διάλαμψις, ἡ δὲ βροντὴ σβέσις, οὐκ ἐγγιγνομένου παῤ ἕκαστον πάθος τοῦ πυρὸς ἀλλʼ ἐνυπάρχοντος. ἡμεῖς δέ φαμεν τὴν αὐτὴν εἶναι φύσιν ἐπὶ μὲν τῆς γῆς ἄνεμον, ἐν δὲ τῇ γῇ σεισμόν, ἐν δὲ τοῖς νέφεσι βροντήν· πάντα γὰρ εἶναι ταῦτα τὴν οὐσίαν ταὐτόν, ἀναθυμίασιν ξηράν, ἣ ῥέουσα μέν πως ἄνεμός ἐστιν, ὡδὶ δὲ ποιεῖ τοὺς σεισμούς, ἐν δὲ τοῖς νέφεσι μεταβάλλουσα διακρινομένη, συνιόντων καὶ συγκρινομένων αὐτῶν εἰς ὕδωρ, βροντάς τε καὶ ἀστραπὰς καὶ πρὸς τούτοις τἆλλα τὰ τῆς αὐτῆς φύσεως τούτοις ὄντα. καὶ περὶ μὲν βροντῆς εἴρηται καὶ ἀστραπῆς.

[*](18 στιλβιν E1 ‖ ὑπ᾿ E 𝔚 H (ut videtur) ‖ 19 πρὸς τι πρός τινα Erec. 𝔚: εἰτ (εἰς corr.) F1 ‖ τῶν λαμπρῶν] λαμπρὸν F τοῦτο μᾶλλον E 𝔚 F ‖ 20 νυκτὸς F γίγνεται F ‖ 21 τὸ om. F 22 τε om. 𝔚 Al | παρὰ] καὶ περὶ H1 N ‖ τῶν (post ἐστίί) ex τὸ corr. J1 ‖ 23 ὅτι (1) om. E1 ‖ ἀνάκλασις (-ι- in ras. E) ‖ μὲν supra add. F1 ‖ 26 εἷναι τὴν αὐτὸν J F 𝔐 H N ‖ 27 σισμον E1 ‖ 29 ὡδὶ] (post δ in E ras. unius litt.) ‖ σισμους E1 ‖ 30 μεταβάλλουσα om. J F 𝔐: ἐναποληφθεῖσα Ap: μεταβάλλουσιν ci, Th. ‖ διακρινομένη] (-ακρ- ex corr. F1): ἐκκρινομένη E 𝔚 (Ap) ‖ συνανιόντων J F: συνιόντων αὐτῶν H ‖ 31 εἰς τὸ ὕδωρ αὐτῶν F: εἰς ὕδωρ H ‖ 32 τἆλλα] Ap: ἄλλα E 𝔚 ‖ τὰ — ἀστραπῆς (33) habe 𝔄 ‖ τὰ τῆς αὐτῆς] (τῆς ex corr. F1): ἀπʼ αὐτῆς τῆς 𝔚 ‖ τούτοις om. F1: πάντα corr. F1 ‖ καὶ om. 𝔐 F1 ‖ 33 post ἀστραπῆς praebent J E περὶ δὲ τῶν ὑπολοίπων εἴπωμεν ἔργων τῆς ἐκκρίσεως (ἐκρίσεως J), 𝔚 περὶ δὲ τῶν ὑπολοίπω εἴπωμεν ἔργων.)

1 Περὶ δὲ τῶν ὑπολοίπων εἴπωμεν ἔργων τῆς ἐκκρίσεως ταύτης, τὸν ὑφηγημένον ἢδη τρόπον λέγοντες. τὸ γὰρ πνεῦμα τοῦτο ἐκκρινόμενον κατὰ μικρὰ μὲν καὶ σποράδην διαχεόμενον καὶ πολλάκις γιγνόμενον καὶ διαπνέον καὶ λεπτομερέστερον ὂν βροντὰς ποιεῖ καὶ ἀστραπάς· ἂν δʼ ἀθρόον καὶ πυκνότερον, ἧττον δʼ ἐκκριθῇ λεπτόν, ἐκνεφίας ἄνεμος γίγνεται· διὸ καὶ βίαιος (τὸ γὰρ τάχος τῆς ἐκκρίσεως ποιεῖ τὴν ἰσχύν). ὅταν μὲν οὖν συνακολουθήσῃ πολλὴ καὶ συνεχὴς ἔκκρισις, τὸν αὐτὸν γίγνεται τρόπον ὥσπερ ὅταν πάλιν εἰς τοὐναντίον ὁρμήσῃ· τότε γὰρ ὑετὸς καὶ ὕδατος γίγνεται πλῆθος. ὑπάρχει μὲν οὖν ἄμφω δυνάμει ταῦτα κατὰ τὴν ὕλην· ὅταν δὲ ἀρχὴ γένηται τῆς δυνάμεως ὁποτερασοῦν, ἀκολουθεῖ συγκρινόμενον ἐκ τῆς ὕλης ὁποτέρου ἂν ᾖ πλῆθος ἐνυπάρχον πλέον, καὶ γίγνεται τὸ μὲν ὄμβρος, τὸ δὲ τῆς ἑτέρας ἀναθυμιάσεως ἐκνεφίας. ὅταν δὲ τὸ ἐκκρινόμενον πνεῦμα τὸ ἐν τῷ νέφει ἑτέρῳ ἀντιτυπήσῃ οὕτως ὥσπερ ὅταν ἐξ εὐρέος εἰς στενὸν βιάζηται ὁ ἄνεμος ἐν πύλαις ἢ ὁδοῖς (συμβαίνει γὰρ [*](Adhibiti codices J F 𝔐 𝔅 H N E 𝔚.) [*](Inscriptio: ἀριστοτέλους μετεωρολογικῶν γ J; ἀριστο μετεωρολογικῶν τρίτον F; ἀλεξάνδρου ἀφροδισιέως εἰς (εἰς m. rec. certe, fortasse etiam m. 1) (γ m. rec.) τῶν μετεωρολογικῶν 𝔅; ἀριστοτέλους μετεωρολογικῶν (ut videtur) τρίτον H1; Ἀριστοτέλους Μετεώρων γ marg. Hrec.; ἀριστοτε μετεώρων, γ N; αριστοτέλους μετεωρολογικῶν γ Erec. in spatio a manu prima relicto; ἀριστοτέλους μετεωρολογικῶν, τριτον 𝔚; inscriptione caret 𝔐 ‖ p, 370 b, v. 5 διαχεόμενον] (-αχε- ex corr. Jrec.): μαχόμενον Ε 𝔚: διερχόμενον Ol 6 διαπνέον διαπνεόμενον F ‖ λεπτομερέστερον] Ol: λεπτότερον E 𝔚 ‖ 8 πυκνώτερον 𝔅1 ‖ ἐκκριθείν 𝔐 𝔅 ‖ 8–9 γίνεται ἄνεμος F 1Ο μὲν] Ol: om. E1 𝔚 ‖ ἀκολουθήση J ‖ 11 ἔκκρισις] (ι altera in ras. E) ‖ τὸν αὐτὸν τρόπον γίνεται F: γίνεται τὸν αὐτὸν τρόπον Hcorr. N: γίγνεται τρόπον E1 ‖ 18 ἄμφω δυνάμει ταῦτα] Al Ol: ἄμφω ταυτα δυνάμει J: ἄμφω ταῦτα δυνάμει 𝔅 H N: ἄμφω ταὐτὰ δυνάμει 𝔐: ταῦτα ἄμφω δυνάμει F: ἄμφω δυνάμει ταὐτὰ Id. ‖ 15 συνεκκρινόμενον 𝔅corr.m.1 H N1 𝔚 Ol ‖ ἂν δ᾿ ἂν J F 𝔅1 H N ‖ ᾗ om. E 𝔚 H N ‖ ἐνυπάρχει E: ἐνυπάρχῃ 𝔚 H N ‖ 16 πλέον] πλεῖον, πλεῖον Jcorr.m.1 𝔅1: πλέον, πλέον 𝔐 ‖ καὶ om. F ‖ 18 ἑτέρω νέφει 𝔚: αὐτῶ νέφει ἑτέρω 𝔐: νέφει Ἑτέρω νέφει corr. 𝔅1 ‖ τιτυπησηση E1 ‖ ὅταν marg. J1 ‖ εὐρέος] εὗρος J1: εὔρους Jrec.: (εὐρε- ex corr. F1) ‖ 19 ἐν] ἢ ἐν F ‖ ἢ ex corr. F1 ‖ 19—27 interclusionem distinxit Id.)

πολλάκις ἐν τοῖς τοιούτοις ἀπωσθέντος τοῦ πρώτου μορίου τοῦ ῥέοντος σώματος διὰ τὸ μὴ ὑπείκειν, ἢ διὰ στενότητα ἢ διὰ τὸ ἀντιπνεῖν, κύκλον καὶ δίνην γίγνεσθαι τοῦ πνεύματος· τὸ μὲν γὰρ εἰς τὸ πρόσθεν κωλύει προϊέναι, τὸ δʼ ὄπισθεν ἐπωθεῖ, ὥστε ἀναγκάζεται εἰς τὸ πλάγιον, ᾗ οὐ κωλύεται, φέρεσθαι, καὶ οὕτως ἀεὶ τὸ ἐχόμενον, ἕως ἂν ἓν γένηται, τοῦτο δʼ ἐστὶ κύκλος· οὗ γὰρ μία φορὰ σχήματος, τοῦτο καὶ αὐτὸ ἀνάγκη ἓν εἶναι)· ἐπί τε τῆς γῆς οὖν διὰ ταῦτα γίγνονται οἱ δῖνοι, καὶ ἐν τοῖς νέφεσιν ὁμοίως κατὰ τὴν ἀρχήν, πλὴν ὅτι, ὥσπερ, ὅταν ἐκνεφίας γίγνηται, ἀεὶ τὸ νέφος ἐκκρίνεται καὶ γίγνεται συνεχὴς ἄνεμος, οὕτως ἐνταῦθα ἀεὶ τὸ συνεχὲς ἀκολουθεῖ τοῦ νέφους· διὰ δὲ πυκνότητα οὐ δυνάμενον ἐκκριθῆναι τὸ πνεῦμα ἐκ τοῦ νέφους στρέφεται μὲν κύκλῳ τὸ πρῶτον διὰ τὴν εἰρημένην αἰτίαν, κάτω δὲ φέρεται διὰ τὸ ἀεὶ τὰ νέφη πυκνοῦσθαι, ᾗ ἐκπίπτει τὸ θερμόν. καλεῖται [*](371a) δʼ, ἂν ἀχρωμάτιστον ᾖ, τοῦτο τὸ πάθος τυφῶν, ἄνεμος ὤν, οἷον ἐκνεφίας ἄπεπτος. βορείοις δʼ οὐ γίγνεται τυφῶν, οὐδὲ νιπτικῶς ἐχόντων ἐκνεφίας, διὰ τὸ πάντα ταῦτʼ εἶναι πνεῦμα, τὸ δὲ πνεῦμα ξηρὰν εἶναι καὶ θερμὴν ἀναθυμίασιν. [*](21 ῥέον E1 ‖ ὑπείκειν] (ει prior in ras. E1) ‖ διά(3)] (-ι- in ras. E1) ‖ 22 ἀντιπνεῖν] Fvar. Ap Olp: ἀντιτυπεῖν J F1 𝔐 𝔅 Ecorr.: ἀντιπίπτειν Nrec. ‖ δίνην]  (-ι- in ras. E1): (-η- in ras. J1) ‖ 23 τὸ (ante πρόσθεν) supra add. F1 ‖ 24 τὸ om. F ‖ ἢ οὐ corr. 𝔅1: ᾖ 𝔐 F1: ἢ οὖ Fcorr.m.1 N: ἢ οὑ H ‖ 25 ἕως ἂν γένηται ἕν 𝔚: ἐὰν γένηται E1: ἔως ἂν γένηται Erec. F1 ‖ 26-27 καὶ αὑτὸ ἀνάγκη ἓν Ap; ἀνάγκη κύκλον J F 𝔐 𝔅1: ἀνάγκη ἒν var. 𝔅: καὶ αὐτὸ ἀνάγκη κύκλον Ald. ‖ 27 τε om. E 𝔚 Ol ‖ 28 αἱ δῖναι H N: altera in ras. E1) ‖ 29 ὄτι supra add. F1 ‖ ὅταν ὥσπερ 𝔐 𝔅1 H1 N: ex ὅταν corr. F1 ‖ γίνηται ex γείνηται corr. F1 ‖ τοῦ νέφους 𝔅var. Hcorr.m.1 𝔚 ‖ 30 γίνεται (-ν- in ras.) E ‖ ἄνεμος ὁ ἄνεμος H N ‖ οὔτως οὕτως καὶ H: οὕτω καὶ N ἀεὶ ἐνταῦθα F ‖ τὸ] τὸ νέφος ci. Th. (cf. v. 31) 31 τοῦ νέφους del. Th. ‖ 32 τρέφεται J1 𝔅1 ‖ 33 κάτω δὲ φέρεται] (Ol): φέρεται δὲ κάτω E ‖ 371 a 1 ᾖ] ὅθεν corr. H1 ‖ 2 ἀχρωμάτιστον] (ἀ- supra add. J1): (-ν in ras. 𝔅) ‖ 3 οἷον supra add. J1 ‖ βορείοις (ο priorem supra add. Jrec., -οι- in ras. J1): ὀρίοις N1: βορίοις E1 Nrec. ‖ 4 νιπτικῶς ἐχόντων] νιφετῶν ὄντων Ecorr. 𝔐 𝔅 F H N Ol: νιπτικῶν ἐχόντων 𝔚: aut νιπτικῶς ἐχόντων aut νιπτικῶν ἐχόντων E1 ‖ πάντα ταῦτʼ εἶναι πνεῦμα] (πνεῦμα Ap quoque); πάντα ταῦτ᾿ εἶναι πνεύματα Erec. 𝔚: de E1 incertum (vide infra): πάντα εἷναι ταῦτα πνεύματα H N1: πάντα εἶναι ταῦτα ὑγρὰ καὶ ψυχρὰ F Nrec.: πάντως εἷναι ταῦτα ὑγρὰ καὶ ψυχρά 𝔐 𝔅 ‖ 4-5 -τα (vide supra) τὸ δὲ in ras. Erec. ‖ 5 πνεῦμα ξηρὰν marg. Erec. ‖ eἷαι καὶ θερμὴν] Ap: καὶ θερμὴν εἷναι J 𝔐 𝔅 H N) ὁ οὖν πάγος καὶ τὸ ψῦχος διὰ τὸ κρατεῖν σβέννυσιν εὐθὺς γιγνομένην ἔτι τὴν ἀρχήν. ὅτι δὲ κρατεῖ, δῆλον· οὐδὲ γὰρ ἂν ἦν νιφετός, οὐδὲ βόρεια τὰ ὑγρὰ· ταῦτα γὰρ συμβαίνει κρατούσης εἶναι τῆς ψυχρότητος. γίγνεται μὲν οὖν τυφῶν, ὅταν ἐκνεφίας γιγνόμενος μὴ δύνηται ἐκκριθῆναι τοῦ νέφους· ἔστι δὲ διὰ τὴν ἀντίκρουσιν τῆς δίνης, ὅταν ἐπὶ γῆν φέρηται ἡ ἕλιξ συγκατάγουσα τὸ νέφος, οὐ δυναμένη ἀπολυθῆναι. ᾗ δὲ κατʼ εὐθυωρίαν ἐκπνεῖ, ταύτῃ τῷ πνεύματι κινεῖ, καὶ τῇ κύκλῳ κινήσει στρέφει καὶ ἀναφέρει ἂν προσπέσῃ βιαζόμενον. ὅταν δὲ κατασπώμενον ἐκπυρωθῇ (τοῦτο δʼ ἐστὶν ἐὰν λεπτότερον τὸ πνεῦμα γένηται), καλεῖται πρηστήρ· συνεκπίμπρησι γὰρ τὸν ἀέρα τῇ πυρώσει χρωματίζων. ἐὰν δʼ ἐν αὐτῷ τῷ νέφει πολὺ καὶ λεπτὸν ἐκθλιφθῇ πνεῦμα, τοῦτο γίγνεται κεραυνός, ἑὰν μὲν πάνυ λεπτόν, οὐκ ἐπικάων διὰ λεπτότητα, ὃν οἱ ποιηταὶ ἀργῆτα καλοῦσιν, ἐὰν δʼ ἦττον, ἐπικάων, ὃν ψολόεντα καλοῦσιν· ὁ μὲν γὰρ διὰ τὴν λεπτότητα φέρεται, διὰ δὲ τὸ τάχος φθάνει διιὼν πρὶν ἢ ἐκπυρῶσαι καὶ ἐπιδιατρίψας μελᾶνοι· ὁ δὲ βραδύτερος ἔχρωσε μέν, ἔκαυσε δʼ οὔ, ἀλλʼ ἔφθασε. διὸ καὶ τὰ [*](6 σβέννυσιν ex σινυσιν corr. 𝔅1 ‖ εὐθὺς om. E1 ‖ 7 δὲ] Ol: γάρ E 𝔚 Hcorr. N: om. H1 ‖ οὐ E 𝔚 F N Ap ‖ 7-8 ἦν νιφετὸς ἂν F: ἦν νιφετὸς 𝔅1 H1 βόρεια ex βορειας corr. E1: τὰ βόρεια corr, H1 ‖ 9 εἶναι κρατούσης F ‖ τυφῶν] AlIW: ὁ τυφῶν J F 𝔐 𝔅 AlB ‖ 10 γιγνόμενος All: γενόμενος J F 𝔐 𝔅 AlWB ‖ 11 στιἔστι] ἔτι 𝔐 F ‖ δίνης] (-ι- in ras. E) ‖ γῆν Ap: γῆς E1: τῆς γῆς H N: τὴν γῆν Olp ‖ φέρεται N ‖ 12 συνκατάγουσα E1 ‖ δύναται F ‖ 13 εὐθυθεωρίαν ωρίαν E ‖ ἐκπνεῖ] (post π in E ras. unius litt.): ἐκτείνει 𝔚: πνεῖ F ‖ 14 κινήσει (post η in E ras. unius litt.) τρέφει J1 ‖ ἀναφέρει] (-ει in ras. E) 15 κατασπώμενον] κατασπόμενον εκαστωμενν E1 ‖ 15-16 δ᾿ ἐστὶν ἑὰν om. E1 ‖ 16 ἂν Erec. 𝔚 𝔐 H N ‖ γίνηται H N ‖ καλεῖται] (-τ- ex corr. 𝔅1) ‖ 17 συνεκπίμπρησι] Ap: συνεμπίπρησι F: ἐκπίμπρησι E: ἐμπίπρησι 𝔚 Op ‖ πυρώσσι ex πυκνώσει corr. F1 ‖ 18 ἐν om. E ‖ τῷ om. 𝔚 ‖ ἐκληφθῆ F1 𝔚: ἐκλιφθῆ 1 ἐκθλιβῇ Ecorr. (-θλι- in ras. m. 1, -β- in ras. 3 litt. m. rec.) H N Alo Ol ‖ 19 ἂν J F 𝔅 H N ‖ ἐπικάων] (-ων supra add. 𝔅1): ἐπικαίων corr. J1: ἐπικάον F1 (ut videtur) H N 20 ἂν J F 𝔐 𝔅 ‖ ἦττον] (-το- ex corr. E1) 21 ἐπικάον F1 H N: ὁ ἐπικάων 𝔚: ἐπικαῖον Ap ‖ ψοεντα E1 ‖ γὰρ om. N ‖ τὴν] Olp: om 𝔐 𝔅 H N ‖ 22 φέρεται] (ε altera ex corr. E1) ‖ δὲ om. E1 ‖ φθάνει ex φθάνη corr. E1 ‖ διιὼν] Ap Ol: διεξιὼν E 𝔚 H N: παρελθεῖν OP ‖ ἢ om. E 𝔚 F H N Olp ‖ 23 ἐπιτρίψας N1 ‖ βραδύτερον 𝔐 𝔅 N: διὰ τὴν βραδυτῆτα F: ψολόεις βραδύτερον φερόμενος Ap; βραδύτερος ὢν Op ‖ 24 ἕφθασε] ἐφθασε διιών corr. 1 ἒφθασε διελθεῖν 𝔐var. Hcorr.m.1 N: ἔφθασε διελθὼν (Ap)) μὲν ἀντιτυπήσαντα πάσχει τι, τὰ δὲ μὴ οὐδέν, οἶον ἀσπίδος ἤδη τὸ μὲν χάλκωμα ἐτάκη, τὸ δὲ ξύλον οὐδὲν ἔπαθεν· διὰ γὰρ μανότητα ἔφθασε τὸ πνεῦμα διηθηθὲν καὶ διελθόν· καὶ διʼ ἱματίων ὁμοίως οὐ κατέκαυσεν, ἀλλʼ οἷον τρῦχος ἐποίησεν· ὥστε ὅτι γε πνεῦμα ταῦτα πάντα, δῆλον καὶ ἐκ τῶν τοιούτων. ἔστι δʼ ἐνίοτε καὶ τοῖς ὄμμασιν θεωρεῖν, οἷον καὶ νῦν ἐθεωροῦμεν περὶ τὸν ἐν Ἐφέσῳ ναὸν καόμενον· πολλαχῇ γὰρ ἡ φλὸξ ἐφέρετο συνεχής, ἀποσπωμένη χωρίς. ὅτι μὲν γὰρ ὅ τε καπνὸς πνεῦμα καὶ κάεται ὁ καπνός, φανερόν, καὶ εἴρηται ἐν ἑτέροις πρότερον· ὅταν δʼ ἀθρόον χωρῇ, [*](371b) τότε φανερῶς δοκεῖ πνεῦμα εἶναι. ὅπερ οὖν ἐν ταῖς μικραῖς πυρκαϊαῖς φαίνεται, τοῦτο καὶ τότε πολλῆς ὕλης καομένης ἐγίγνετο πολλῷ ἰσχυρότερον. ῥηγνυμένων οὖν τῶν ξύλων, ὅθεν ἡ ἀρχὴ τοῦ πνεύματος ἦν, πολὺ ἐχώρει ἀθρόον, ᾗ ἐξέπνει, καὶ ἐφέρετο ἄνω πεπυρωμένον. ὥστʼ ἐφαίνετο ἡ φλὸξ φέρεσθαι καὶ εἰσπίπτειν εἰς τὰς σἰκίας. ἀεὶ γὰρ οἴεσθαι δεῖ ἐπακολουθεῖν τοῖς κεριυνοῖς πνεῦμα καὶ προϊέναι· ἀλλʼ οὐχ ὁρᾶται, διὰ τὸ ἀχρωμάτιστον εἶναι. διὸ καὶ μέλλει πατάξειν, κινεῖται πρὶν πληγῆναι, ἅτε πρότερον προσπιπτούσης τῆς ἀρχῆς τοῦ πνεύματος. καὶ αἱ βρονταὶ δὲ διιστᾶσιν οὐ τῷ ψόφῳ, ἀλλʼ ὅτι ἄμμα συνεκκρίνεται τὸ τὴν [*](25 ὅσον J ‖ 26 ηιδη (ut videtur) J1: om. F ‖ τὸ (2)] τοτ E1 ‖ 27 μανότητα (ante ν in 𝔅 ras. unius litt.) ‖ διηφὲν J F1 ‖ καὶ καιαι E1 ‖ διελθὸν] (Ap): διελθὼν ci. Th., qui καὶ διελθὼν cum sequent. coniungit ‖ 28 δι᾿] δ᾿ E1 ‖ οὐκ ἔκαυσεν E 𝔚 H N Ap ‖ τρίχος 𝔅 ‖ 29 πνεῦμα] τὸ πνεῦμα τὰ E1: πνεύματα Ecorr. 𝔚 𝔅corr. F H N ‖ πάντα om. F1, H N ‖ καὶ om. F ‖ 30 ἔστι] ἐστίν. ἔστι N ‖ καί] Ol: καί ἐν E 𝔚 ‖ 31 ἐθεωροῦμεν] συνέβαινε J F 𝔐 𝔅 ‖ ἐφέσῳ ναὸς] νέφεσι ναὸν 𝔅1: ἐφόσω ὸν corr. 𝔅1 ‖ καιόμενον Ε 𝔚 𝔅corr.m. N: καύμενος 𝔅1 ‖ πολλαχοῦ N ‖ 32 ἡ φλὸξ ἐφαίνετο N: ὁφρετο ἡ φλὸξ F ‖ ἀποσπωμένη] (-ο- ex corr. 𝔅) ‖ 33 τε] γε Ecorr. 𝔚 ‖ καίεται F H N ‖ 371 b 1 ἐν ἄλλοις τρότερον N: πρότερον ἐν ἑτέροις F ‖ χωρῇ] πωρῆ τὸ πνεῦμα Ecorr. 𝔅 ‖ 2 οὗν] οὗν καὶ 𝔅1 ‖ 3 καιομένην F H Ν ‖ 4 ὑγένeτο H Ν 5 ᾖ] καὶ F1 H N ‖ 6 ὁφέρετο] ἐφαίνετο N1; ἐφαίρετο corr. N1 αν E1 ‖ πυρούμενον F ‖ φέρεσθαι] (ε prior in ras. 𝔅1) 7 εἰσέπιπτειν (ut videtur) E1: εἰσέπιπτεν Ecorr.m.1 𝔚 H N ‖ εἰς om. F ‖ οἰκείας E1 𝔅1 ‖ συνακολουθεῖν E 𝔚 H N ApWB: ἐνακολοιθεῖν ApI ‖ 8 πνεῦμα] πνεύματα J ‖ προσιέναι (ut videtur) F1 ‖ 9 εἷαι om. Ν ‖ ᾖ ει Erec.: ἂ Eras. III ‖ μέλλει ex μένει corr. 𝔅1 ‖ 11 αἱ om. J Ol ‖ δὲ Ap) Ol: δὲ καὶ ἀστραπαὶ E 𝔚 𝔅corr.m.1.: δὲ καὶ αἱ ἀστραπαὶ corr. H: τε καὶ ἀστραπαὶ ci, Id. ‖ 12 συγεκκρίνεται ex συγκρίνεται corr. F1) πληγὴν ποιῆσαν καὶ τὸν ψόφον πνεῦμα· ὃ ἐὰν πατάξῃ, διέστησεν, ἐπέκαυσε δʼ οὔ. περὶ μὲν οὖν βροντῆς καὶ ἀστραπῆς καὶ ἐκνεφίου, ἔτι δὲ πρηστήρων τε καὶ τυφώνων καὶ κεραυνῶν, εἴρηται, καὶ ὅτι ταὐτὸ πάντα, καὶ τίς ἡ διαφορὰ πάντων αὐτῶν.

2 περὶ δὲ ἅλω καὶ ἴριδος, τὶ τε ἑκάτερον καὶ διὰ τίνʼ αἰτίαν γίγνεται, λέγωμεν, καὶ περὶ παρηλίων καὶ ῤάβδων· καὶ γὰρ ταῦτα γίγνεται πάντα διὰ τὰς αὐτὰς αἰτίας ἀλλήλοις. πρῶτον δὲ δεῖ λαβεῖν τὰ πάθη καὶ τὰ συμβαίνοντα περὶ ἕκαστον αὐτῶν. τῆς μὲν οὖν ἅλω φαίνεται πολλάκις κύκλος ὅλος, καὶ γίγνεται περὶ ἥλιον καὶ σελήνην καὶ περὶ τὰ λαμπρὰ τῶν ἄστρων, ἔτι δʼ οὐδὲν ἧττον νυκτὸς ἢ ἡμέρας καὶ περὶ μεσημβρίαν ἢ δείλην· ἔωθεν δʼ ἐλαττονάκις καὶ περὶ δύσιν. τῆς δʼ ἴριδος οὐδέποτε γίγνεται κύκλος οὐδὲ μεῖζον ἡμικυκλίου τμῆμα· καὶ δύνοντος μὲν καὶ ἀνατέλλοντος ἐλαχίστου μὲν κύκλου, μεγίστη δʼ ἡ ἁψίς, αἰρομένου δὲ μᾶλλον κύκλου μὲν μείζονος, ἐλάττων δʼ ἡ ἁψίς· καὶ μετὰ μὲν τὴν μετοπωρινὴν ἰσημερίαν, ἐν ταῖς βραχυτέραις ἡμέραις, πᾶσαν ὥραν γίγνεται τῆς ἡμέρας, ἐν δὲ ταῖς θεριναῖς οὐ γίγνεται περὶ μεσημβρίαν. οὐδὲ δὴ δυοῖν πλείους ἴριδες οὐ γίγνονται ἅμα. τούτων δὲ τρίχρως μὲν ἐκατέρα, καὶ τὰ [*](372a) χρώματα ταὐτὰ καὶ ἴσα τὸν ἀριθμὸν ἔχουσιν ἀλλήλαις, [*](13 παρατάξη E ‖ 14 ἔκαυσε H N ‖ 15 πριστήρων E1: περὶ πρηστήρων J 𝔐 𝔅 ‖ τε om. F ‖ 16 ὅτι διότι Erec. 𝔚 ‖ 17 πάντων om. H N ‖ 18 ἅλω] τῆς ἅλω corr. F1 ‖ ἴριδος] (ι prior in ras. E1) τίν᾿] (-ιν in ras. E) ‖ 19 περὶ om. 𝔚 ‖ 2Ο αὐτὰς ex προειρημένας corr. F1 ‖ 21 λαβεῖν δεῖ F: δεῖ λαμβάνειν E ‖ συμβαίνον E1 ‖ 22 οὗν om. N ‖ πολλάκι J ‖ 23 κύκλος] ὁ κύκλος 𝔚 ‖ περὶ ὑπὸ Fvar. ‖ ἥλιον] (η- ex corr. F1) ‖ 24 περὶ] τὰ περὶ J1: ὑπὸ var. F ‖ δ᾿ om. E ‖ 25 περὶ μεσημβρίαν ἢ δείλην] (-λ- in ras. 2 litt., ν altera in ras. 2 litt. E): μεσημβρίας ἢ δείλης J F 𝔐 𝔅: μεσημβρίας οὔσης καὶ δείλης Ap ‖ εἴωθεν E: ἕωθε 𝔚 ‖ ἐλαττονάκις] Ap: ἔλαττον J F 𝔐 𝔅 ‖ 26 ἵριδος (ι altera ex corr. E1) ‖ 27 μιζον E1 ‖ τμῆμα ex τμιμα corr. E1 ‖ ἡλίου initio in textu adfuisse suspicatur Id. ‖ 28 δʼ om. H N ‖ αἰρομένου ex αἰρουμένου corr. E1: αἰρομένου F ‖ 29 μείζονος ex μίζονος corr. E1 ‖ ἐλάττων ex ελατω corr. E1 ‖ δʼ om. 𝔅1 H N 𝔚 ‖ 30 μετὰ] περὶ E ‖ μὲν post ἐν coll. N ‖ τὴν ex corr. F1 ‖ μετοπωρινόν] Ap: μετωπορινὴν J: ὀπωρινὴν E N ‖ βραχυτέραι E1: βραχυτάταις H ‖ 32 post μεσημβρίαν in J ras. litterarum 42-45 δὴ om. J F E 𝔚 ‖ δυεῖν H ‖ πλείους ex πλίους corr. E1 ‖ ἴριδαι 𝔚1 ‖ 33 οὐ om. E 𝔚1 𝔅corr. F H N ‖ τριχῶς J 1 E1 𝔚: τρίχροος 𝔚 F1 ‖ καὶ τὰ] τὰ δὲ F)

ἀμυδρότερα δʼ ἐν τῇ ἐκτὸς καὶ ἐξ ἐναντίας κείμενα κατὰ τὴν θέσιν· ἡ μὲν γὰρ ἐντὸς τὴν πρώτην ἔχει περιφέρειαν τὴν μεγίστην φοινικίαν, ἡ δʼ ἔξωθεν τὴν ἐλαχίστην μὲν ἐγγύτατα δὲ πρὸς ταύτην, καὶ τὰς ἄλλας ἀνάλογον. ἔστι δὲ τὰ χρώμματα ταῦτα ἅπερ μόνα σχεδὸν οὐ δύνανται ποιεῖν οἱ γραφεῖς· ἔνια γὰρ αὐτοὶ κεραννύουσι, τὸ δὲ φοινικοῦν καὶ πράσινον καὶ ἁλουργὸν οὐ γίγνεται κεραννύμενον· ἡ δὲ ἶρις ταῦτʼ ἔχει τὰ χρώματα. τὸ δὲ μεταξὺ τοῦ φοινικοῦ καὶ πρασίνου φαίνεται πολλάκις ξανθόν. παρήλιοι δὲ καὶ ῥάβδοι γίγνονται ἐκ πλαγίας αἰεὶ καὶ οὔτʼ ἄνωθεν οὔτε πρὸς τῆς γῆς οὔτʼ ἐξ ἐναντίας, οὐδὲ δὴ νύκτωρ, ἀλλʼ ἀεὶ περὶ τὸν ἥλιον, ἔτι δὲ ἢ αἰρομένου ἢ καταφερομένου· τὰ πλεῖστα δὲ πρὸς δυσμάς· μεσουρανοῦντος δὲ σπάνιον εἴ τι γέγονεν, οἶον ἐν βοσπόρῳ ποτὲ συνέπεσε· διʼ ὅλης γὰρ τῆς ἡμέρας συνανασχόντες δύο παρήλιοι διετέλεσαν μέχρι δυσμῶν. τὰ μὲν οὖν περὶ ἕκαστον αὐτῶν συμβαίνοντα ταῦτʼ ἐστίν· τὸ δʼ αἴτιον τούτων ἀπάντων ταὐτὸ· πάντα γὰρ ἀνάκλασις ταῦτʼ ἐστί, διαφέρουσι δὲ τοῖς τρόποις καὶ ἀφʼ ὧν, καὶ ὡς συμβαίνει γίγνεσθαι τὴν ἀνάκλασιν πρὸς τὸν ἥλιον ἢ πρὸς ἄλλο τι τῶν λαμπρῶν. καὶ μεθʼ ἡμέραν μὲν ἶρις γίγνεται, νύκτωρ δʼ ἀπὸ σελήνης, ὡς μὲν οἱ ἀρχαῖοι ᾤοντο, οὐκ ἐγίγνετο τοῦτο δʼ ἔπαθον διὰ τὸ σπάνιον· ἐλάνθανε γὰρ αὐτούς· γίγνεται [*](372a 2 ἀμυδρώτερα J1 𝔅1 ‖ δʼ ἐν τῆ] δὲ τῆς J F 𝔐 𝔅 ‖ ἐξ] ἀπ᾿ F ‖ κειμένη E1 𝔚 ‖ 3 τὴν (ante θέσιν) om. 𝔐 𝔅 ‖ 4 φοινικίαν] φοινικείαν. ἡ F ‖ ἐγγυτάτω ‖ 7 γραφῆς E1 ‖ κερανννύουσιν E1: κερανύουσι N1 ‖ ἀλοϋγρὸν E ‖ κεραννυμένων Erec. Fcorr. H N Ac ‖ 9 ἷρις] (ι prior in ras. E1) τὸ] τοῦ 𝔅 ‖ τοῦ φοινικοῦ] Ac: φοινικίου E1 𝔚 ‖ 1Ο πρσίνου 𝔅1: τοῦ τρασίνου H N ‖ δὲ] (δ- ex corr. 𝔅)1) ‖ 11 ἀεὶ J F 𝔐 𝔅 H N ‖ οὔτε] οὐδὲ H N ‖ 12 τῆ γῇ Ecorr. 𝔚 𝔐 𝔅corr. F H N ‖ οὔτʼ] οὐδὲ H N ‖ οὐδὲ νύκτωρ 𝔅; καὶ νύκτωρ ὁμοίως οὐδαμῶς F 13 ἢ αἰρομένου] ἐπαιρομένου J F 𝔐 𝔅: ἢ ἀνιόντος Ap ‖ ἢ καταφερομένου] ἢ καταφερομένου ἀεὶ J 𝔅: ἢ καταφαινομένου ἀεὶ 𝔐: ἀεὶ ἢ καταφερομένου F: ἢ πάλιν καταφερομένου Ap ‖ δὲ πλεῖστα H N ‖ 14 εἴ τι γέγονεν οἷον] τι γέγονεν οἷον E1 𝔚 Ncorr.: εἰ γέγονεν οἷσσ Ecorr. 𝔐 𝔅1 H1 (ut videtur) N1: γέγονεν οἷον F: om. J ‖ 15 βοοσπόρῳ F ‖ γὰρ supra add. J1 τῆς om. E 𝔚 ‖ συνανίσχοντες 𝔚 ‖ 16 διιτελεσαν N ‖ 17 περὶ] (π- ex corr. J1) ‖ ἔκαστα 𝔅1 ‖ συμβαίνοντα ex συμβαινον corr. E1 ‖ ταῦτʼ ταδʼ E ‖ 19 διαφέρει 𝔚 ‖ δὲ om. E1 ‖ 19-20 γίγνεσθαι τὴν ἀνάκλασιν] Ol: τὴν ἀνάκλασιν (ἀμάκλασιν E1) γίγνεσθαι E 𝔚 ‖ 21 ειρις E1 ‖ 22 οἱ μὰν N ‖ οἴονται F1 ‖ οὐ γίγνεται F ‖ τοῦτο ex corr. F1 ‖ 23 δ᾿ ἔπαθον] τὸ πάθος 𝔚 ‖ γάρ] Ol: δὲ E 𝔚 ‖ αὐτὸν N) μὲν γάρ, ὀλιγάκις δὲ γίγνεται. τὸ δʼ αἴτιον ὅτι τʼ ἐν τῷ σκότει λανθάνει τὰ χρώματα, καὶ ἄλλα πολλὰ δεῖ συμπεσεῖν, καὶ ταῦτα πάντα ἐν ἡμέρᾳ μιῇ τοῦ μηνός· ἐν τῇ πανσελήνῳ γὰρ γενέσθαι ἀνάγκη τὸ μέλλον ἔσεσθαι, καὶ τότε ἀνατελλούσης ἢ δυνούσης· διόπερ ἐν ἔτεσιν ὑπὲρ τὰ πεντήκοντα δὶς ἐνετύχομεν μόνον. ὅτι μὲν οὖν ἡ ὄψις ἀνακλᾶται, ὥσπερ καὶ ἀφʼ ὕδατος, οὕτω καὶ ἀπὸ ἀέρος καὶ πάντων τῶν ἐχόντων τὴν ἐπιφάνειαν λείαν, ἐκ τῶν περὶ τὴν ὄψιν δεικνυμένων δεῖ λαμβάνειν τὴν πίστιν, καὶ διότι τῶν ἐνόπτρων ἐν ἐνίοις μὲν καὶ τὰ σχήματα ἐμφαίνεται, ἐν ἐνίοις δὲ τὰ χρώματα μόνον· τοιαῦτα δʼ ἐστὶν ὅσα μικρὰ [*](372b) τῶν ἐνόπτρων, καὶ μηδεμίαν αἰσθητὴν ἔχει διαίρεσιν· ἐν γὰρ τούτοις τὸ μὲν σχῆμα ἀδύνατον ἐμφαίνεσθαι (δόξει γὰρ εἶναι διαιρετόν· πᾶν γὰρ σχῆμα ἅμα δοκεῖ σχῆμά τʼ εἶναι καὶ διαίρεσιν ἔχειν), ἐπεὶ δʼ ἐμφαίνεσθαί τι ἀναγκαῖον, τοῦτο δὲ ἀδύνατον, λείπεται τὸ χρῶμα μόνον ἐμφαίνεσθαι. τὸ δὲ χρῶμα ὁτὲ μὲν λαμπρὸν φαίνεται τῶν λαμπρῶν, ὁτὲ δέ, ἢ τῷ μείγνυσθαι τῷ τοῦ ἐνόπτρου ἢ διὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς ὄψεως, ἄλλου χρώματος ἐμποιεῖ φαντασίαν. ἔστω δὲ περὶ τούτων ἡμῖν τεθεωρημένον ἐν τοῖς περὶ τὰς αἰσθήσεις δεικνυμένοις· διὸ τὰ μὲν λέγωμεν, τοῖς δ᾿ ὡς ὑπάρχουσι χρησώμεθα αὐτῶν.

[*](24 τʼ om. F 𝔚 τῷ om. 𝔐 𝔅 F ‖ 25 λανθαν E1 ‖ ἄμα Nrec. ‖ 26 πάντα ταῦτα J 𝔐 𝔅 ‖ 27 γίγνεσθαι J F 𝔅 (Ol) ‖ τὸ μέλλον εἰ μέλλει J F 𝔐 𝔅: εἰ μέλλοι corr. E ‖ 28 ὑπὲρ τὰ om. J F1 𝔐 𝔅 (Ap): ὑπὲρ Frec. ‖ 29 ἐνετυχε (ut videtur) var. J: ἔτυχον (ut videtur) F, ‖ 30 ἀφʼ ex ἐφ᾿ corr. F: ἀπὸ τοῦ N ‖ οὕτως F ‖ 31 λίαν J1: om. N ‖ τῶν περὶ] τῶν περὶ τε J Fcorr.m1. 𝔐 𝔅1: τε τῶν περὶ 𝔅rec. ‖ 33 ὅτι N ‖ 33 ἐν ἐνίοις μὲν] ἐνίοις μὲν, οὐ μόνον τὰ χρώματα ἀλλὰ H N ‖ 34 ἐν om. ‖ ἑστὶν] ἐσθ᾿ F ‖ 372b 2 ἐμφαίνεσθαι (-μφαιν- in ras. F1): ἐμφαίνεται 𝔅rec. ‖ δὸξη 𝔐1 (ut videtur): δόξειε F ‖ 3 γάρ (1)] γὰρ ἂν F ‖ ἄμα] ἄμα τς F (cf. v. 4) ‖ 3-4 σχῆμά τʼ σχήματʼ J: σχῆμα F ‖ 4 καὶ om. E1 ‖ ἔχειν] (εχει- in ras. F1): ἔχειν πάντη H N 5 ἀδύνατον] (-δ- ex corr. J1) ‖ λείπεται cum antecedent. coniungit Eras. III ‖ ἐμφαίνεσθαι] (-αι- in ras. E) 6 δὲ] τε 𝔚 ‖ λαμπρὸν φαίνεται] λαμπρὸν μφαίνεται corr. E1; φαίνεταο λαμπρὸν μὲν φαίνεται F1; φαίνεται λαμπρὸν corr, F1, ‖ 7 τῷ τοῦ ἐνόπτου E1: τῷ ἐνοπτρῳ 𝔐: τῷ (in ras.) τα ἐνόπτρα 𝔅1: τὸ τοῦ ἐνόπτρου F ‖ 9 ἔστι F ‖ τοῦτο E ‖ τεθεωρημένον] τεθεωρημένον ημιν E1 ‖ 1Ο δεικνύμενα 𝔅1 ‖ τὰ ex τατ corr. E1 ‖ λέγομν F1 (ut videtur) H: λκγμ N post τοῖς in F ras. unius litt. 11 ὑπάρχει 𝔐 𝔅1 ‖ χρησόμεθα H N Ol)

3 πρῶτον δὲ περὶ τῆς ἅλω τοῦ σχήματος εἴπωμεν, διότι τε κύκλος γίγνεται, καὶ διότι περὶ τὸν ἥλιον ἢ τὴν σελήνην, ὁμοίως δὲ καὶ περί τι τῶν ἄλλων ἄστρων· ὁ γὰρ αὐτὸς ἐπὶ πάντων ἀρμόδσει λόγος. γίγνεται μὲν οὖν ἡ ἀνάκλασις τῆς ὄψεως συνισταμένου τοῦ ἀέρος καὶ τῆς ἀτμίδος εἰς νέφος, ἐὰν ὁμαλὴς καὶ μικρομερὴς συνισταμένη τύχῃ. διὸ καὶ σημεῖον ἡ μὲν σύστασις ὕδατός ἐστιν, αἱ μέντοι διασπάσεις ἢ μαράνσεις, αὗται μὲν εὐδιῶν, αἱ δὲ διασπάσεις πνεύματος. ἐὰν μὲν γὰρ μήτε καταμαρανθῇ μήτε διασπασθῇ, ἀλλʼ ἐαθῇ τὴν φύσιν ἀπολαμβάνειν τὴν αὑτῆς, ὕδατος εἰκότως σημεῖόν ἐστι· δηλοῖ γὰρ ἤδη γίγνεσθαι τοιαύτην τὴν σύστασιν, ἐξ ἧς τὸ συνεχὲς λαμβανούσης τῆς πυκνώσεως ἀναγκαῖον εἰς ὕδωρ ἐλθεῖν· διὸ καὶ μέλαιναι γίγνονται τὴν χρόαν αὗται μάλιστα τῶν ἄλλων. ὅταν δὲ διασπασθῇ, πνεύματος σημεῖον· ἡ γὰρ διαίρεσις ὑπὸ πνεύματος γέγονεν· ἤδη μὲν ὄντος, οὔπω δὲ παρόντος. σημεῖον δὲ τούτου διότι ἐντεῦθεν γίγνεται ὁ ἄνεμος, ὅθεν ἂν ἡ κυρία γίγνηται διάσπασις. ἀπομαραινομένη δὲ εὐδίας· εἰ γὰρ μὴ ἔχει πως οὕτως ὁ ἀὴρ ὥστε κρατεῖν τοῦ ἐναπολαμβανομένου θερμοῦ μηδʼ ἔρχεσθαι εἰς πύκνωσιν ὑδατώδη, δῆλον ὡς οὔπω ἡ ἀτμὶς ἀποκέκριται τῆς ἀναθυμιάσεως [ἀπὸ] τῆς [*](12 εἴπομεν E1 ‖ 13 τε om. 𝔐 𝔅, F1 ‖ ἢ om. E1 ‖ 14 τι om. J F 𝔐 𝔅1 Ncorr. E 𝔚 ‖ 15 ἐπὶ] διὰ J1 (ut videtur) F1 ‖ λόγος (λ- in ras. E) ‖ 17 ὡμαλὴς J1: ὁμαλὸς corr. F ‖ συνισταμένη] ἑπισυνισταμένη H ‖ 19 διαστάσεις E1: δια σπάσεις (post δια ras. unius litt.) F: διαλύσεις 𝔅 ‖ ἢ μαράνσεις (-σει- in ras. E1): καὶ μαράνσεις J F 𝔐 𝔅: om. Ol ‖ 20 μὲν om. F N1 𝔚 ‖ μήτε var. F: μηκέτι F1 ‖ καμαρανθῇ J1 ‖ 21 ἀπολαβεῖν J F 𝔐 𝔅: ὑπολαμβάνειν H1 ‖ τὴν (post ἀπολαμβάνειν)]  τῆς 𝔐 N1: τῆ 𝔅1 ‖ 22 σημεῖον εἰκότως J F 𝔐 𝔅 ‖ γάρ] δὲ F 26 διαίρεσις (ι ultima in ras. E) ‖ 27 οὔπω] Olp: οὐδέπω J F 𝔐 𝔅: μηδέπω Ap 28 διότι] ὅτι 𝔐 Ol ‖ 29 γένηται N Ol ‖ διάσπασις] (ApI) Op: διάστασις F 𝔅 Evar. (ApWB) Ol: ‖ ἡ διάσπασις N1 ‖ 30 γὰρ μὴ ἔχει] 𝔅rec.: γὰρ μὴ ἔκειτο J: γὰρ μὴ δὲ διέκειτό F1: γὰρ μὴ δὲ ἔχει corr. F1: δέ μὴ διέκειτό 𝔐 𝔅1: γὰρ μὴ διέκειτο 𝔅corr.m.1 Ol ‖ πως om. 𝔅rec. ‖ οὕτως om. F1: οὗτος Ol ‖ ὁ supra add. N1 ‖ ἀὴρ] (post α in E ras. unius litt.) ‖ τῶ 𝔅1 ‖ ἐναπολαμβανομένου ex ἑναπολαμβανου corr. E1: ἑναπολαμβανομένω 𝔅1 ‖ 31 ἔρχηται E: ἔρχεται 𝔚 Ol 32 οπω E1 ‖ ἡ ἀτμὶς corr. F1: ὁ ἀὴρ F1 ‖ ἀναθυμιάσεως post πυρώδους (33) coll. F ‖ ἀπὸ om. F: habent cet. (num ante τῆς ἀναθυμιάσεως collocandum? at vide Ol))

ξηρᾶς καὶ πυρώδους· τοῦτο δὲ εὐδίας αἴτιον. πῶς μὲν οὖν ἔχοντος τοῦ ἀέρος γίγνεται ἡ ἀνάκλασις, εἴρηται. ἀνακλᾶται [*](373a) δʼ ἀπὸ τῆς συνισταμένης ἀχλύος περὶ τὸν ἥλιον ἢ τὴν σελήνην ἡ ὄψις· διὸ οὐκ ἐξ ἐναντίας ὥσπερ ἶρις φαίνεται. πάντοθεν δὲ ὁμοίως ἀνακλωμένης ἀναγκαῖον κύκλον εἶναι ἢ κύκλου μέρος· ἀπὸ γὰρ τοῦ αὐτοῦ σημείοιυ πρὸς τὸ αὐτὸ σημεῖον αἱ ἴσαι κλασθήσονται ἐπὶ κύκλου γραμμῆς ἀεί. ἔστω γὰρ ἀπὸ τοῦ σημείου ἐφʼ τὸ Α πρὸς τὸ Β κεκλασμένη κλασμένη ἥ τε τὸ ΑΓΒ καὶ ἡ τὸ ΑΖΒ καὶ ἡ τὸ AΔ Β· ἴσαι δὲ αὗταί τε αἱ ΑΓ ΑΖ ΑΔ ἀλλήλαις, καὶ αἱ πρὸς τὸ Β ἀλλήλαις, οἷον αἱ ΓΒ ΖΒ ΔΒ· καὶ ἐπεζεύχθω ἡ ΑΕΒ, ὥστε τὰ τρίγωνα ἴσα· καὶ γὰρ ἐπʼ ἴσης τῆς ΑΕΒ. ἢχθωσαν δὴ κἀθετοι ἐπὶ τὴν ΑΕΒ ἐκ τῶν γωνιῶν, ἀπὸ μὲν τῆς Γ ἡ τὸ ΓΕ, ἀπὸ δὲ τῆς Ζ ἡ τὸ ΖΕ, ἀπὸ δὲ τῆς Δ ἡ τὸ ΔΕ. ἴσαι δὴ αὗται· ἐν ἴσοις γὰρ τριγώνοις καὶ ἐν ἐνὶ ἐπιπέδῳ πᾶσαι· πρὸς ὀρθὰς γὰρ πᾶσαι τῇ ΑΕΒ, καὶ ἐφʼ ἓν σημεῖον τὸ Ε συνάπτουσι. κύκλος ἄρα ἔσται ἡ γραφομένη, κέντρον δὲ τὸ Ε. ἔστι δὴ [*](33 ὠς J F1 𝔐 𝔙1 E1 𝔚 ‖ 34 γίγνηται ‖ 373 a 1 post περὶ in F ras. unius litt. ‖ 2 ἷρις] (ι prior in ras. E1): ἡ ἷρις 𝔙corr. Fcorr. (ut videtur) ‖ 3 ἀνάγκη κύκλον J F 𝔐 Ap: ἀνα κύκλον 𝔙1: κύκλον ἀναγκαῖον E1 ‖ 5 γραμμῆς] Ol: γραμμαὶ F1 H1 Oc: γραμμαῖς N αἰεὶ H 𝔚 ‖ 6 τοῦ] τοῦ αὐτοῦ F ‖ 7 ἥ τε πρὸς τὸ E (πρὸς ubi prius τὸ; τὸ in ras.) 𝔐 𝔅 F1: om. Oc ‖ ΑΓΒ in ras. E1: αβγ Jcorr.m.1 Oc ‖ ἡ τὸ alterum om. F1, 𝔐 𝔅 Erec. Oc ‖ 7-8 ΑΔΒ] αξγ Oc ‖ 8 δὴ N1 ‖ τε om. E F ‖ αἱ in ras. E1 ‖ ἀλλήλαις ex ἀλλήλοις (ut videtur) corr. H1 ‖ 9 τῶ β H OcV: τὸ ω OcG ‖ οἷον αἱ ΓΒ ΖΒ ΑΒ] (Ap): οἷον αἱ γβ ξβ αβ 𝔐 𝔅: οἷον αἱ γβ ζβ 𝔅rec.: om. E 𝔚: ἀνακλάσεις βγ βζ βδ Oc ‖ 10 ἑπιζεύχθω 𝔅) F1 (ut videtur) ἡ] Ap Oc: ἡ τὸ J F 𝔐 𝔅 Ecorr.m.1 ‖ τὰ τρίγωνα ἴσα] ἷσα 𝔐1: τὰ τρίγωνα καὶ ὅμοια ἷσα 𝔐rec: τὰ ἴσα 𝔅1: τὰ τρίγωνα ἴσα καὶ ὁ (τρίγωνα in spatio 7 litt. a m. 1 relicto) 𝔅rec. ‖ post γάρ in F ras. 2 litt. ‖ 11 τῆς ἴσης F: ἴσης αεω Oc ‖ δὴ] δὴ ἑ J1: δὴ αἱ Jrec.: δὲ 𝔐 𝔅 F: δύο Oc ‖ 12 γονιῶν 𝔅1 ‖ μὲν om. 𝔐1 𝔅 ‖ inter τῆς et γ intercedunt in N duae litt. a m. 1 deletae ἡ τὸ ΓΕ] γηε 𝔚: Oc ‖ l2-13 ἡ τὸ ΖΕ] ἡ τὸ ζεθ E1: ἡ ζθε 𝔚: ἡ ζε N1: εζ Oc ‖ 13 τῆς supra add. N1 ‖ ἡ τὸ ΔΕ] δθε 𝔚: ἡ τὸ δ H1 (ut videtur): ἡ τὸ δ, N: ἡ δε OcG: ηδε OcV ‖ δὴ] δὲ 𝔐 𝔅1 F ‖ 14 τριγώνοις 𝔅rec. in spatio 7 litt. a m. 1 relicto ‖ ὀρθὴν J F 𝔐 𝔅1 ‖ 15 σημεῖον ex σημιον corr. E1 ‖ 16 ἔσται] εἴη 𝔐: in spatio 4 litt. a m. 1 relicto 𝔅 ‖ γραφομὲνη] ἀναγραφομὲνη H N ‖ κέντρον κύκλον 𝔅1 ‖ ἔστι δὴ] ἔστι δὲ 𝔐 𝔅 H: στω δὴ Nrec. Op) τὸ μὲν Β ὁ ἥλιος, τὸ δὲ Α ἡ ὄφις, ἡ δὲ περὶ τὸ ΓΖΔ περιφέρεια τὸ νέφος ἀφʼ οὗ ἀνακλᾶται ἡ ὄψις πρὸς τὸν ἥλιον. δεῖ δὲ νοεῖν συνεχῇ τὰ ἔνοπτρα· ἀλλὰ διὰ μικρότητα ἕκαστον μὲν ἀόρατον, τὸ δʼ ἐξ ἁπάντων ἓν εἶναι δοκεῖ διὰ τὸ ἐφεξῆς. φαίνεται δὲ τὸ μὲν λευκόν, ὁ ἥλιος, κύκλῳ συνεχῶς ἐν ἑκάστῳ φαινόμενος τῶν ἐνόπτρων, καὶ μηδεμίαν ἔχων αἰσθητὴν διαίρεσιν, πρὸς δὲ τῇ γῇ μᾶλλον διὰ τὸ νηνεμώτερον εἶναι· πνεύματος γὰρ ὄντος οὐκ εἶναι στάσιν φανερόν. παρὰ δὲ τοῦτο μέλαινα ἡ ἐχομένη περιφέρεια, διὰ τὴν ἐκείνης λευκότητα δοκοῦσα εἶναι μελαντέρα. πλεονάκις δὲ γίγνονται αἱ ἅλῳ περὶ τὴν σελήνην διὰ τὸ τὸν ἥλιον θερμότερον ὄντα θᾶττον διαλύειν τὰς συστάσεις τοῦ ἀέρος. περὶ δὲ τοὺς ἀστέρας γίγνονται μὲν διὰ τὰς αὐτὰς αἰτίας, οὐ σημειώδεις δʼ ὁμοίως, ὅτι μικρὰς πάμπαν ἐπιδηλοῦσι τὰς συστάσεις καὶ οὔπω γονίμους.

4 ἡ δʼ ἶρις ὅτι μέν ἐστιν ἀνάκλασις, εἴρηται πρότερον· ποία δέ τις ἀνάκλασις, καὶ πῶς καὶ διὰ τίνʼ αἰτίαν ἕκαστα γίγνεται τῶν συμβαινόντων περὶ ταύτην, λέγωμεν νῦν. ἀνακλωμένη μὲν οὖν ἡ ὄψις ἀπὸ πάντων φαίνεται τῶν λείων, τούτων δʼ ἐστὶν καὶ ἀὴρ καὶ ὕδωρ. γίγνεται δὲ ἀπὸ μὲν [*](373b) ἀέρος, ὅταν τύχη συνιστάμενος. διὰ δὲ τὴν τῆς ὄψεως ἀσθένειαν πολλάκις καὶ ἄνεω συστάσεως ποιεῖ ἀνάκλασιν, οἷόν ποτε συνέβαινέ τινι πάθος ἡρέμα καὶ οὐκ ὁξὺ βλέποντι· ἀεὶ γὰρ εἴδωλον ἐδόκει προηγεῖσθαι βαδίζοντι αὐτῷ, [*](19 ἣλιον] ἣλιον ωδε E1 ‖ νοεῖν] μὴ νοεῖν F1; ἐννοειν corr. F1 ‖ σμικρότητα Fcorr (ut videtur) H N ‖ 20 δοκεῖν 𝔙corr.m.1 F (antecedit rasura unius litt.) H (ut videtur) ‖ 21 φαίνεταιτ—φανερόν (25) alterius esse loci censet Th. ‖ δὲ] δὴ F ‖ 23 ἔχον 𝔚 Ac ‖ πρὸς—φανερὸν (25) post μελαντέρα (27) coll. Vicomercatus 24 διὰ in ras. 4 litt. 𝔐1: δὲ διὰ 𝔙1 ‖ τοῦ E ‖ 25 σύστασιν 𝔙rec. ‖ φανεράν J F 𝔐 𝔙 Erec. 𝔚 ‖ παρὰ] περὶ H: διὰ N ‖ μέλαν E1 𝔚 ‖ ἡδ᾿ ἐχομένη Erec.: ἡ δεχομένη 𝔚 ‖ 26 λευκότητα λενκοτη λευκότητα E1 ‖ μελανωτέρα N N ‖ 27 δείκνυνται F ‖ ἄλως F 𝔚 ‖ 28 τὸ supra add. E1 ‖ 29 γίγνεται E 𝔚 ‖ 30 σιμιωδις E1: σημιώδεις corr. E1: σημειῶδες 𝔚 ‖ 31 ἔτι δηλοῦσι E 𝔚 ‖ γνωρίμους 𝔙1 ‖ 34 αὐτὴν F 𝔐 𝔙 Nrec. Ap ‖ λέγομεν F1: λέ N ‖ 35 ἀνακλωμένη] (-η in ras. 𝔙1) ‖ μὲν] Al: om. F1 𝔚 Ol ‖ 373 b 1 τούτων] ἀπὸ τούτων corr. E1 ‖ δὲ] μὲν F ‖ 3 πολλάκι J ‖ πυκνώσεως J F 𝔐 𝔙 Nrec. (Ap?) ‖ 4 σινέρενε E1 ‖ τινι] τῶ F1: τινὶ θασίῳ Sextus Empiricus)

ἐξ ἐναντίας βλέπον πρὸς αὐτόν. τοῦτο δʼ ἔπασχε διὰ τὸ τὴν ὄψιν ἀνακλᾶσθαι πρὸς αὐτόν· οὕτω γὰρ ἀσθενὴς ἦν καὶ λεπτὴ πάμπαν ὑπὸ τῆς ἀρρωστίας, ὥστʼ ἔνοπτρον ἐγίγνετο καὶ ὁ πλησίον ἀήρ, καὶ οὐκ ἐδύνατο ἀπωθεῖν—ὡς ὁ πόρρω καὶ πυκνός· διόπερ αἵ τʼ ἄκραι ἀνεσπασμέναι φαίνονται ἐν τῇ θαλάττῃ, καὶ μείζω τὰ μεγέθη πάντων, ὅταν εὖροι πνέωσι, καὶ τὰ ἐν ταῖς ἀχλύσιν, οἷον καὶ ἥλιος καὶ ἄστρα ἀνίσχοντα καὶ δύνοντα μᾶλλον ἢ μεσουρανοῦντα. ἀπὸ δὲ ὕδατος μάλιστα ἀνακλᾶται, καὶ ἀπὸ ἀρχομένου γίγνεσθαι μᾶλλον ἔτι ἢ ἀπʼ ἀέρος· ἕκαστον γὰρ τῶν μορίων ἐξ ὧν γίγνεται συνισταμένων ἡ ψακὰς ἔνοπτρον ἀναγκαῖον εἶναι μᾶλλον τῆς ἀχλύος. ἐπεὶ δὲ καὶ δῆλον καὶ εἴρηται πρότερον ὅτι ἐν τοῖς τοιούτοις ἐνόπτροις τὸ χρῶμα μόνον ἐμφαίνεται, τὸ δὲ σχῆμα ἄδηλον, ἀναγκαῖον, ὅταν ἄρχηται ὕειν καὶ ἤδη μὲν συνιστῆται εἰς ψακάδας ὁ ἐν τοῖς νέφεσιν ἀήρ, μήπω δὲ ὕῃ, ἐὰν ἐξ ἐναντίας ᾖ ὁ ἥλιος ἢ ἄλλο τι οὕτω λαμπρὸν ὥστε γίγνεσθαι ἔνοπτρον τὸ νέφος, καὶ τὴν ἀνάκλασιν γίγνεσθαι πρὸς τὸ λαμπρὸν ἐξ ἐναντίας, γίγνεσθαι ἔμφασιν χρώματος, οὐ σχήματος. ἑκάστου δʼ ὄντος τῶν ἐνόπτρων μικροῦ καὶ ἀοράτου, τῆς δʼ ἐξ ἁπάντων αὐτῶν συνεχείας τοῦ μεγέθους ὁρωμένης, ἀνάγκη συνεχὲς μέγεθος [*](6 εντιας E1 ‖ βλέπον] (-λ- ex corr. J1): βλέπων 𝔅1 ‖ ἀὴρ ex ὁ ἀὴρ corr. E1 ‖ καὶ οὐκ ἐδύνατο ἀπωθεῖν] καὶ ἐδύνατο ἀπωθεῖν J, F1 𝔐 𝔙1: καὶ οὐκ ἠδύνατο ἀπωθεῖν Fcorr.m.1 Nrec. Ol (Op): post πυκνός (10) coll., ut videtur, Vatable: οὐκ ἐδύνατο ἀπωθεῖν καὶ ante ἔνοπτρον (8) coll. Th. ‖ ὡς ὥσπερ J F 𝔐 𝔅 Olp ‖ 1Ο πυκνός] ὁ πυκνὸς J F 𝔐 𝔙: Idelero videntur nonnula post πυκνός excidisse aut διόπερ—μεσουρανοῦντα (13) “undequavis in textum irrepsisse” ‖ διὸ F ‖ 11 θαλάσσῃ F ‖ 12 τοῖς 𝔚 ‖ καὶ (2) om. F ‖ ἥλιος καὶ ὁ ἥλιος καὶ J F 𝔐 1 AlWB: ὁ ἥλιος καὶ τὰ 𝔙corr.m.1 AlI: om. H N: ὁ ἥλιος καὶ τὰ ἄλλα Ap ‖ 14 ἀπὸ] Ol: om. J F 𝔐 𝔙1 Nrec. ‖ 15 ἢ supra add. E1 ‖ 16 συνισταμένων ἡ ψεκὰς Jrec. F 𝔐 𝔙 𝔚: ἡ ψεκὰς συνισταμένων H N ‖ 16-17 μᾶλλον εἷναι F ‖ 17 ἐπεὶ ex ἐπὶ corr. E1 ‖ 19 ὅτι E1 ‖ 20 ἀνίστηται 𝔙1: συνίσταται N 𝔚: de H codic incertum ‖ ψεκάδας Evar. 𝔚 𝔐 𝔙 F H (si recte Bk.) N ‖ 21 ὕει H (si recte Bk.) ‖ ᾖ postea add. E1 ‖ 22 λαμπρὸν οὕτω F ‖ γίγνεται J1 ‖ ἔνοπτον E1 ‖ 23 πρὸς — γίγνεσθαι om. E1 ‖ γίγνεσθαι (2)] γίγνεσθαί τʼ Erec. ‖ 24 χρώματος] σάματος 𝔙1 F1 ‖ οὐ σχ- in ras. Erec. ‖ -ήματος ἑ- marg. Erec. ‖ ὄντων E 𝔚 25 ἐνόπτρων] Ap: ἐσοπτρων J F1 (ut videtur) 𝔐 𝔙 ‖ αὑτῶν] τούτῶν F ‖ 26 ἀνάκλασις (ut videtur) 1) τοῦ αὐτοῦ φαίνεσθαι χρώματος· ἕκαστον γὰρ τῶν ἐνόπτρων τὸ αὐτὸ ἀποδίδωσι χρῶμα τῷ συνεχεῖ. ὥστ᾿  ἐπεὶ ταῦτ᾿  δέχεται συμβαίνειν, ὅταν τοῦτον ἔχῃ τὸν τρόπον ὅ τε ἥλιος καὶ τὸ νέφος καὶ ἡμεῖς ὦμεν μεταξὺ αὐτῶν, ἔσται διὰ τὴν ἀνάκλασιν ἔμφασίς τις. ἀλλὰ μὴν καὶ φαίνεται τότε καὶ οὐκ ἄλλως ἐχόντων γιγνομένη ἡ ἶρις. ὅτι μὲν οὖν ἀνάκλασις ἡ ἶρις τῆς ὄψεως πρὸς τὸν ἥλιόν ἐστι, φανερόν· διὸ καὶ ἐξ ἐναντίας ἀεὶ γίγνεται, ἡ δ᾿  ἅλως περὶ αὐτὸν· καίτοι ἄμφω ἀνάκλασις· ἀλλ᾿  ἥ γε τῶν χρωμάτων ποικιλία διαφέρει· ἡ μὲν γὰρ ἀφ᾿  ὕδατος καὶ μέλανος γίγνεται [*](374a) ἀνάκλασις καὶ πόρρωθεν, ἡ δ᾿  ἐγγύθεν καὶ ἀπὸ ἀέρος λευκοτέρου τὴν φύσιν. φαίνεται δὲ τὸ λαμπρὸν διὰ τοῦ μέλανος ἢ ἐν τῷ μέλανι (διαφέρει γὰρ οὐδέν) φοινικοῦν (ὁρᾶν δ᾿  ἔξεστι τό γε τῶν χλωρῶν ξύλων πῦρ, ὡς ἐρυθρὰν ἔχει τὴν φλόγα διὰ τὸ τῷ καπνῷ πολλῷ μεμεῖχθαι τὸ πῦρ λαμπρὸν ὂν καὶ λευκόν)· καὶ δι᾿  ἀχλύος καὶ καπνοῦ ὁ ἥλιος φαίνεται φοινικοῦς. διὸ ἡ μὲν τῆς ἴριδος ἀνάκλασις ἡ μὲν πρώτη τοιαύτην ἔχειν φαίνεται τὴν χρόαν (ἀπὸ ῥανίδων γὰρ μικρῶν γίγνεται ἡ ἀνάκλασις), ἡ δὲ τῆς ἅλω οὔ. περὶ δὲ τῶν ἄλλων χρωμάτων ὕστερον ἐροῦμεν. ἔτι δὲ περὶ αὐτὸν μὲν τὸν ἥλιον οὐ γίγνεται διατριβὴ τοιαύτης συστάσεως, ἀλλ᾿  ἢ ὕει ἢ διαλύεται. ἐκ δὲ τῶν ἐναντίων ἐν τῷ μεταξὺ τῆς [*](27 τοῦ —ἐνόπτρων om. 𝔙1 F1 ‖ γὰρ] δὲ 𝔚 ‖ 28 αὐτοῦ 𝔙rec.: ἑαυτοῦ H Ν ‖ ἐπεὶ] Ap: εἰ Ε 𝔚 ‖ 29 συμβαίνειν ex συμβαίνει corr. E1 ‖ τοῦτον ἔχῃ] Ap): ἔχῃ τοῦτον J F 𝔚 𝔅 H Ν ‖ 30 ἤλος] ὁ ἤλιος Εcorr. m.1 𝔚 F ‖ στι Evar. l 32 οὐκ om. H ‖ ἡ] in ras. E1: om. 𝔚 ‖ 34 διὸ καὶ ἀλλ᾿  ἡ μὲν καὶ corr. F1: ἀλλ᾿  ἡ μὲν H Ν ‖ γίγνηται E1 ‖ ἁλω E1: ἄλλως 𝔙1 F1: ἄλως. ἀεὶ H ‖ αὐτῶν Ν1 ‖ 35 ἀνάκλασις Ol: ἀνακλάσεις Jrec. F 𝔙 H N 𝔚 Ap ‖ γε] AlB: μὲν τῇ H N AlIW: om. Ol ‖ χρομάτων E1 ‖ 374 a 2 ἀνάκλασις ex ἀνακλάσεις corr. E1 ‖ ἀέρος ex ερος corr. E1 3 δὲ om. 𝔅1 F1: ex διὰ corr. Ν1 ‖ 4 ἢ ἐν] μὲν E1( ut videtur) 𝔚 Ol ‖ ἢ — οὐδέν om. Ap: τῷ —οὐδέν om. Erec, 𝔚 Ol: διαφέρει —οὐδὲν om. Ap Olp ‖ μέλανι μέλανι φοινικοῦν J F1, 𝔐 𝔙 ‖ γὰρ om. E1: prius add. Erec. quam τῷ —οὐθὲν delevit ‖ φοινικοῦν] Ap Olp: φοινικίου J 𝔐: φοινικοῦ F1, Ν: in 𝔙 prorsus eras.: φοινικιοῦν Erec. 𝔚: cum διαφέρει γὰρ οὐδέν coniungit Eras. III ‖ 5 γε] τε J F1 𝔐 𝔙1 (Ap) ἐρυθρὰν post φλόγα (6) coll. H Ν ‖ 6 τῷ om. 𝔙rec. H Ν ‖ 7 ἀχλεύος E1 ‖ 8 εἴριδος E1 ‖ 9 ἔχειν ex ἔχει corr. Ε1 N1 ‖ xροιὰν H ‖ 10 γὰρ om. 𝔙1 F1 ‖ τῆς ἄλω] ἄλω E1 H Nrec.: ἄλλος Ν1 ‖ 11 ὅτι Ν1 ‖ 12 μὲν supra add. F1 ‖ 13 ἐναντίον corr. F) τοῦ ὕδατος γενέσεως γίγνεταί τις χρόνος· τούτου γὰρ μὴ συμβαίνοντος ἦσαν ἂν κεχρωματισμέναι αἱ ἅλως ὥσπερ ἡ ἶρις. νῦν δ᾿  ὅλα μὲν οὐ γίγνεται τοιαύτην ἔχοντα τὴν ἔμφασιν, οὐδὲ κύκλῳ, μικρὰ δὲ καὶ κατὰ μόριον, αἳ καλοῦνται ῥάβδοι, ἐπεὶ εἰ συνίστατο τοιαύτη ἀχλὺς οἵα γένοιτ᾿  ἂν ὕδατος ἢ τινος ἄλλου μέλανος, καθάπερ λέγομεν, ἐφαίνετο ἂν ἡ ἶρις ὅλη, ὥσπερ ἡ περὶ τοὺς λύχνους. περὶ γὰρ τούτους τὰ πλεῖστα νοτίων ὄντων ἶρις γίγνεται τοῦ χειμῶνος, μάλιστα δὲ δήλη γίγνεται τοῖς ὑγροὺς ἔχουσι τοὺς ὀφθαλμούς· τούτων γὰρ ἡ ὄψις ταχὺ δι᾿  ἀσθένειαν ἀνακλᾶται. γίγνεται δ᾿  ἀπὸ τε τῆς τοῦ ἀέρος ὑγρότητος καὶ ἀπὸ λιγνύος τῆς ἀπὸ τῆς φλογὸς ἀπορρεούσης καὶ μειγνυμένης· τότε γὰρ γίγνεται ἔνοπτρον, καὶ διὰ τὴν μελανίαν· καπνώδης γὰρ ἡ λιγνύς· τὸ δὲ τοῦ λύχνου φῶς οὐ λευκὸν ἀλλὰ πορφυροῦν φαίνεται κύκλῳ καὶ ἰριῶδες, φοινικοῦν δ᾿  οὔ· ἔστι γὰρ ἥ τε ὄψις ὀλίγη ἡ ἀνακλωμένη, καὶ μέλαν τὸ ἔνοπτρον. ἡ δ᾿  ἀπὸ τῶν κωπῶν τῶν ἀναφερομένων ἐκ τῆς θαλάττης ἶρις τῇ μὲν θέσει τὸν αὐτὸν γίγνεται τρόπον τῇ ἐν τῷ οὐρανῷ, τὸ δὲ χρῶμα ὁμοιοτέρα τῇ περὶ τοὺς λύχνους· οὐ γὰρ φοινικῆν ἀλλὰ πορφυρᾶν ἔχουσα φαίνεται τὴν χρόαν. ἡ δ᾿  ἀνάκλασις ἀπὸ τῶν μικροτάτων μὲν συνεχῶν δὲ γίγνεται ῥανίδων· αὗται [*](14 γίγνεταί] Ap; ἐγγίγνεται J F 𝔐 𝔙 ‖ 14—15 τούτου γὰρ μὴ συμβαίνοντος ἦσαν ἂν κεχρωματισμέναι αἱ] (ἂν om. E); ἐπεὶ εἰ ἐγίγνετο, ἦν ἂν κεχρωματισμένη ἡ J F (κεχρωματισμένει F1) 𝔐 𝔙1 (τούτου γὰρ μὴ συμβαίνοντος marg. add. 𝔙rec.) (Ap) ‖ 15 ἅλως] Ap: ἅλῳ E H N1 ‖ 16 οὒ Th, qui cum ὅλα coniungit ‖ 17 μικραὶ 𝔚 μόρια corr. F ‖ ἃ καλοῦνται J F Ap: ἀνακλῶνται E1( ut videtur) 𝔚 18 εἰ postea add. F1 ‖ συνίσταται 𝔐 𝔙1 οἵα om. E1 ‖ ὕδατος] ἀπὸ τοῦ ὕδατος J F 𝔐 𝔙): ὑπὸ τὸν ἥλιον ὕδατος Ap 19 ἐλέγομεν Ald. ‖ 20) εἶρις E1‖ ὕλη Ν1 ‖ 20—21 τὰ πλεῖστα om. Erec, 𝔚 21 ἷρις ἡ ἴρις N ‖ 22 ὑγροῖς E1‖ 23 ἀσθένειαν ex ἀσθένιαν corr. E1 ‖ 24 τῆς (ante τοῦ) om. Ε 𝔚 ὑγρύτητος] δι᾿  ὑγρότητα 𝔚‖ λιγνύος] (λι- in ras. E1) τῆς (post ἀπὸ) ex τῆ corr. E1: om. H ‖ 25 ἀπορεούσης J E1 ‖ καὶ om. E1 𝔙corr. μιγνυμένης var. F: ῥηγνυμένης F1 ‖ τὸτε— ἔνοπτρον interclusionem distinguit Th., qui Alexandrum, quod saltem videtur, non respexit 26 καὶ om. H‖ 27 λύχνου] Ap; λύχνου καὶ τῆς αὐγῆς H Ν ‖ 28 ἰρωδες E1 ‖ 29 ἡ (ante ἀνακλωμένη) om. 𝔐 𝔙1 ‖ 3Ο τῶν ἀναφερομένων var. F; ἀνακλωμένη F1; ἀναφερομένη J1 𝔐 𝔙1; ἀναφερομένων Jrec. Ol ‖ θαλάσσης 𝔚 ἷρις ex ἰερει (ut videtur) corr. Ε1 ‖ 31 τῶ δὲ χρώματι H Ν ‖ 32 ὁμοιοτέρα] (ο ultima in ras. Erec.) ‖ τῆς 𝔐 𝔙1 F ‖ οὐ] σου E1 ‖ φοινικὴ E1 𝔚: φοινικίαν J F1 𝔐 𝔙 Ap: φοινικοῦν Ν1 ‖ 34 συνεχῶς 1) δʼ ὕδωρ ἀποκεκριμένον εἰσὶν ἤδη παντελῶς. γίγνεται δὲ κἄν τις λεπταῖς ῥαίνῃ ῥανίσιν εἴς τι τοιοῦτον χωρίον ὃ τὴν θέσιν [*](374b) πρὸς τὸν ἥλιον ἐστραμμένον ἐστὶ καὶ τῇ μὲν ὁ ἥλιος ἀνέχῃ τῇ δὲ σκιάζῃ· ἐν τῷ τοιούτῳ γάρ, ἐὰν εἴσω τις ῥαίνῃ, τῷ ἑστῶτι ἐκτός, ᾗ ἐπαλλάττουσιν αἱ ἀκτῖνες καὶ ποιοῦσι τὴν σκιάν, φαίνεται ἶρις. ὁ δὲ τρόπος καὶ ἡ χρόα ὁμοία καὶ τὸ αἴτιον τὸ αὐτὸ τῇ ἀπὸ τῶν κωπῶν· τῇ γὰρ χειρὶ κώπῃ χρῆται ὁ ῥαίνων. ὅτι δὲ τὸ χρῶμα τοιοῦτον, ἅμα δῆλον ἔσται καὶ περὶ τῶν ἄλλων χρωμάτων τῆς φαντασίας, ἐκ τῶνδε, δεῖ γὰρ νοήσαντας, ὥσπερ εἴρηται, καὶ ὑποθεμένους πρῶτον μὲν ὅτι τὸ λαμπρὸν ἐν τῷ μέλανι ἢ διὰ τοῦ μέλανος χρῶμα ποιεῖ φοινικοῦν, δεύτερον δ᾿  ὅτι ἡ ὄψις ἐκτεινομένη ἀσθενεστέρα γίγνεται καὶ ἐλάττων, τρίτον δ᾿  ὅτι τὸ μέλαν οἷον ἀπόφασίς ἐστιν· τῷ γὰρ ἐκλείπειν τὴν ἴψιν φαίνεται μέλαν· διὸ τὰ πόρρω πάντα μελάντερα φαίνεται, διὰ τὸ μὴ διικνεῖσθαι τὴν ὄψιν. θεωρείσθω μὲν οὖν ταῦτ᾿  ἐκ τῶν περὶ τὰς αἰσθήσεις συμβαινόντων· ἐκείνων γὰρ ἴδιοι οἱ περὶ τούτων λόγοι· νῦν δ᾿  ὅσον ἀνάγκη, τοσοῦτον περὶ αὐτῶν λέγωμεν. φαίνεται δ᾿  οὖν διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν τά τε πόρρω μελάντερα καὶ ἐλάττω καὶ λειότερα, καὶ τὰ ἐν τοῖς ἐνόπτροις, καὶ τὰ νέφη μελάντερα βλέπουσιν εἰς τὸ ὕδωρ ἢ εἰς αὐτὰ τὰ νέφη. καὶ τοῦτο πάνυ ἐπιδήλως· διὰ γὰρ τὴν [*](35 ἀποκεκριμένον om. 𝔚 ‖ ἐστὶν] 𝔐 𝔙1 ‖  35—374b 1 κἄν τις κἂν ταῖς 𝔚  F: καὶ ἐν ταῖς H Ν ‖ 374b 1 ῥαίνῃ ῥανίσιν] (vocabuli ῥαίνῃ -ιν- in ras. Erec.; pro ῥανίσιν, ῥαινίσιν E1): (-νη marg. 𝔙): ῥανίσιν corr. F1: ῥανίσιν ἐὰν H Ν: ῥανίσιν ἢ 𝔚 ‖ εἴς] εἰ Ε1 𝔚: ἦν H ‖ τῆ θέσει H Ν ‖ 2 τὸν] (Ap): Om. J F 𝔐 𝔙 ‖ ἐστραμένον J ‖ τῇ] τί 𝔚: om. 𝔐 ‖ ἀνέχει Ecorr. m.1 𝔚 𝔐 𝔅 F N  ‖ 3 τῇ] τί 𝔐 𝔚 ‖ σκιάζει Ecorr. m. 1 𝔚 𝔐 𝔙corr. m. 1 F H N ‖ ἂν J F1( ut videtur) 𝔐 𝔙(supra add. m. 1) εἴσω] (εἴ- supra add. F1) 4 ἐντὸς E 𝔚 ‖ ᾗ om. J F1 𝔐 𝔙corr. Nrec.: ὅπου corr. F1 ‖ 5 φαίνεται ἶρις] (ἷρις in ras. E) (Ap): φαίνεσθαι ἶριν J F1 𝔐 𝔅 Nrec.  ‖ post δὲ  in Eras. unius litt. ‖ ὅμοιον J F1 𝔐 1 ὅμοια Ap 6 κοπῶν E1 ‖ χειρὶ] (ι altera in ras. E1) 7 δὲ] marg. J1 ‖ 8 ἐκ] δῆλον ἐκ Ν 9 νοῆσαι ci. Th. ‖ 11 ποιεῖ ex ποιῆ corr. E1 ‖ ἐκτεινομένη ex ἐκτινομένη corr. E1: ἀποτεινομένη J F 𝔐 𝔙 Ap Olp ‖ 12 δ᾿  om. J F 𝔐 𝔙 Ap ‖ 13 ἐκλείπειν] (sequitur in F rasura unius litt.): ἐκλιπειν E1 ‖ 14 φαίνεσθαι J1 F1(ut videtur) 𝔐 𝔙): φαΐ Ν ‖ 15 οὖν om. 𝔐 𝔙 F ‖ 17 τούτων] τοῦτον J1 λε΄ N: λέγομεν Th. ‖ 18 δ᾿  οὖν] γοῦν Ν ‖ 19 μελανωτέρα Ν ‖ ἐλάττων 𝔙1 ‖ 20 μελάντερα ex λάντερα corr. N1) ἀνάκλασιν ὀλίγῃ τῇ ὄψει θεωροῦνται. διαφέρει δ᾿  οὐδὲν τὸ ὁρώμενον μεταβάλλειν ἢ τὴν ὄψιν· ἀμφοτέρως γὰρ ἔσται ταὐτόν. πρὸς δὲ τούτοις δεῖ μὴ λεληθέναι καὶ τόδε· συμβαίνει γὰρ ὅταν ᾖ τοῦ ἡλίου νέφος πλησίον, εἰς μὲν αὐτὸ βλέποντι μηδὲν φαίνεσθαι κεχρωματισμένον ἀλλ᾿  εἶναι λευκόν, ἐν δὲ τῷ ὕδατι αὐτὸ τοῦτο θεωροῦντι χρῶμά τι ἔχειν τῆς ἴριδος. δῆλον τοίνυν ὅτι ἡ ὄψις ὥσπερ καὶ τὸ μέλαν κλωμένη δι᾿  ἀσθένειαν μελάντερον ποιεῖ φαίνεσθαι, καὶ τὸ λευκὸν ἧττον λευκόν, καὶ προσάγει πρὸς τὸ μέλαν. ἡ μὲν οὖν ἰσχυροτέρα ὄψις εἰς φοινικοῦν χρῶμα μετέβαλεν, ἡ δ᾿  ἐχομένη εἰς τὸ πράσινον, ἡ δὲ ἔτι ἀσθενεστέρα εἰς τὸ ἁλουργόν. ἐπὶ δὲ τὸ πλέον οὐκέτι φαίνεται, ἀλλ᾿  ἐν τοῖς τρισίν, ὥσπερ καὶ τῶν ἄλλων τὰ πλεῖστα, καὶ τούτων ἔσχεν τέλος· τῶν δ᾿  ἄλλων ἀναίσθητος ἡ μεταβολή. διὸ καὶ ἡ [*](375a) ἶρις τρίχρως φαίνεται, ἐκατέρα μέν, ἐναντίως δέ. ἡ μὲν οὖν πρώτη τὴν ἔξω φοινικῆν ἔχει· ἀπὸ μεγίστης γὰρ περιφερείας πλείστη προσπίπτει ὄψις πρὸς τὸν ἥλιον, μεγίστη δ᾿  ἡ ἔξω· ἡ δ᾿  ἐχομένη καὶ ἡ τρίτη ἀνάλογον. ὥστ᾿  εἰ τὰ περὶ τῶν χρωμάτων τῆς φαντασίας εἴρηται καλῶς, ἀνάγκη τρίχρων τε εἶναι αὐτὴν καὶ τούτοις τοῖς χρώμασι κεχρῶσθαι μόνοις. τὸ δὲ ξανθὸν φαίνεται διὰ τὸ παῤ ἄλληλα φαίνεσθαι, τὸ γὰρ φοινικοῦν παρὰ τὸ πράσινον λευκὸν φαίνεται. σημεῖον δὲ τούτου· ἐν γὰρ τῷ μελαντάτῳ νέφει μάλιστα ἄκρατος γίγνεται ἶρις· συμβαίνει δὲ τότε ξανθότερον εἶναι δοκεῖν τὸ φοινικοῦν. ἔστι δὲ τὸ ξανθὸν ἐν τῇ ἴριδι χρῶμα μεταξὺ τοῦ τε φοινικοῦ καὶ πρασίνου χρώματος. διὰ τὴν μελανίαν [*](23 γὰρ om. J ‖ 24 δεῖ supra add. H1 ‖ 25 ᾗ in ras. F1 ‖ 26 μὴ δὲ F ‖ 27 αὐτὸ] ταὐτὸ J F 𝔐 𝔙 Ap τι] τί τε 𝔚‖ 28 τῆς] τῶν τῆς J ‖ ριδος ex εἴριδος corr. E1 ‖ τὸ ex corr. E ‖ 29 ποιεῖ μελάντερον N: ποιεῖ ‖ 30 ἡ in ras. E 31 ὄψις om. J F1 𝔐 𝔙 Ol ‖ φοινικοῦν ex φοινικιοῦν corr. E1 ‖ μετέβαλλεν J 𝔙 32 ἐχομένη] (post χ in E ras. unius litt.) ‖ 33 ἐπεὶ H ‖ 35 δ᾿  om. E1 ‖ ἀναίσθητον Ν1 ‖ 375 a 1 τριχῶς J F1 𝔐 𝔅 Ν Ecorr. m.1: τρίχροος Olp ‖ 2 φοινικίαν J F 𝔐 𝔙 Al (Ocl) 3 ὄψις] Ocl: ἡ ὄψις J F 𝔐 𝔅 ‖ ἡ (post καὶ)  om.𝔐 𝔚1 ‖ εἰ] J1 ‖ περὶ τὰ Ν ‖ 5 τρίχρων ex τρίχων corr. J1 F1 ‖ 6 σώμασ 𝔐1 𝔙1 F1 ‖ 7 μόνον E ‖ τὸ δὲ ξανθὸν φαίνεται] φαίνεται δὲ ci. Th., qui φαίνεται δὲ —φοινικοῦν (11) post χρώματος (12) coll. 10 ἷρις (Ap) Ol: ἡ ἷρις J F 𝔐 𝔙 ‖ ξανθότατον E 𝔐 ‖ 12 πρασίνου] τοῦ πρασίνου Ν ‖ χρώματος ex σώματος corr. F1 ‖ διὰ] διὰ γὰρ corr. Ε) οὖν τοῦ κύκλῳ νέφους ὅλον αὐτοῦ φαίνεται τὸ φοινικοῦν λευκόν· ἔστι γὰρ πρὸς ἐκεῖνα λευκόν. καὶ πάλιν ἀπομαραινομένης τῆς ἴριδος ἐγγύτατα, ὅταν λύηται τὸ φοινικοῦν· ἡ γὰρ νεφέλη λευκὴ οὖσα, προσπίπτουσα παρὰ τὸ πράσινον, μεταβάλλει εἰς τὸ ξανθόν. μέγιστον δὲ σημεῖον τούτων ἡ ἀπὸ τῆς σελήνης ἶρις· φαίνεται γὰρ λευκὴ πάμπαν. γίγνεται δὲ τοῦτο ὅτι ἔν τε τῷ νέφει ζοφερῷ φαίνεται καὶ ἐν νυκτί. ὥσπερ οὖν πῦρ ἐπὶ πῦρ, μέλαν παρὰ μέλαν ποιεῖ τὸ ἡρέμα λευκὸν παντελῶς φαίνεσθαι λευκόν· τοῦτο δ᾿  ἐστὶν τὸ φοινικοῦν. γίγνεται δὲ τοῦτο τὸ πάθος καταφανὲς καὶ ἐπὶ τῶν ἀνθῶν· ἐν γὰρ τοῖς ὑφάσμασιν καὶ ποικίλμασιν ἀμύθητον διαφέρει τῇ φαντασίᾳ ἄλλα παῤ ἄλλα τιθέμενα τῶν χρωμάτων, οἷον καὶ τὰ πορφυρᾶ ἐν λευκοῖς ἢ μέλασιν ἐρίοις, ἔτι δ᾿  ἐν αὐγῇ τοιᾳδὶ ἢ τοιᾳδὶ· διὸ καὶ οἱ ποικιλταί φασι διαμαρτάνειν ἐργαζόμενοι πρὸς τὸν λύχνον πολλάκις τῶν ἀνθῶν, λαμβάνοντες ἕτερα ἀνθ᾿  ἑτέρων. διότι μὲν οὖν τρίχρως τε, καὶ ὅτι ἐκ τούτων φαίνεται τῶν χρωμάτων μόνων ἡ ἦρις, εἴρηται. διπλῇ δὲ καὶ ἀμαυροτέρα τοῖς χρώμασιν ἡ περιέχουσα, καὶ τῇ θέσει τὰς χρόας ἐξ ἐναντίας ἔχει κειμένας διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν· μακροτέρα γὰρ [*](13 οὖν om. E1: γὰρ H Ν αὐτοῦ] (αυτο- in ras. E): αὐτῆς ci. Th. ‖ φοινικιοῦν Ε1 ‖ 14 ἐκεῖνο Ecorr. Nrec. ‖ πάλιν ἀπο- in ras. J1 ‖ -μαραινομένης in spatio 14 litt. J ‖ 15 ἐγγυτάτω F: deest codex H: om. E1 Ap Ol ‖ 17 σημιον E1 ‖ 18 ἶρις ex ἦρις corr. F1: (ante ς in E ras. unius litt.) ‖ λευκὸν var. J ‖ l9 τῷ om. 𝔚 ‖ ζοφερῷ] ζοφερῷ ὄντι J F 𝔐 𝔅 (Ap) ‖ φαίνηται corr. H: φέτεται (ut videtur) φαίνεται N1 ‖ 2Ο πῦρ ἐπὶ πῦρ μέλαν παρὰ μέλαν] ἐπὶ πῦρ ἐν μὲλανι παρὰ μέλαν E1 (ut videtur); πῦρ ἐπὶ πῦρ ἐν μέλανι παρὰ μέλαν 𝔚; πῦρ παρὰ μέλαν H  Ncorr.: παρὰ μέλαν πῦρ N1 ‖ post ποιεῖ in F ras unius litt. ‖ 21 ἐστὶ marg. J1 22 φοινικιοῦν E1 ‖ τὸ πάθος om. E1 ‖ ἐπὶ om. E1 ‖ 23 ἀμύθητα var. E 24 τὴν 𝔙rec. ‖ τιθέμενα (Ap?) (Op?): τιθέμενα ἔνια E 𝔚 ‖ 25 τὰ om. E 𝔚 ‖ πορφύρεα Erec. 𝔚 ‖ 26 μέλανσιν  𝔐 𝔙1  Fcorr. m. 1 ‖ ἔτι] (sequitur in rasura unius litt.): quid scripserit E1, incertum αὐτῇ J E1 ‖ ἢ τοιᾳδί· δι- om. (ut videtur) E1 28 λαμβάνοντες] (Ap): καὶ διαλανθάνειν λαμβάνοντες J F1 𝔐 𝔙: καὶ λανθάνειν λαμβάνοντες 𝔚 ‖ 28—29 διότι μὲν οὖν om. J1: δίό μὲν οὖν Jrec. ‖ 29 τρίχρως ex τρίχως corr. 𝔙1 ‖ 3Ο μόνον ἡ ἰρεις E1: μόνων ἡ ἷρις 𝔐 𝔙 F 𝔚: μόνω ἡ ἶρις H1: ἡ ἴρις μόνη Ν ‖ διπλῆς ci Th., qui Alexandrum, quod saltem videtur, non respexit καὶ om. F1 ‖ ἀμαυροτέρα]  (-ο- in ras. E) 31 χρόας ex χρας corr. J1 ‖ 32 μακροτέρα] Ol: μακροτέραν Bk.: μακρότερον Eras. II) ἀποτεινομένη ἡ ὄψις ὥσπερ τὸ πορρώτερον ὁρᾷ, καὶ τὸ ἐνταῦθα τὸν αὐτὸν τρόπον. ἀσθενεστέρα οὖν ἀπὸ τῆς ἔξωθεν ἡ [*](375b) ἀνάκλασις γίγνεται διὰ τὸ πορρώτερον ποιεῖσθαι τὴν ἀνάκλασιν, ὥστ᾿  ἐλάττων προσπίπτουσα τὰ χρώματα ποιεῖ ἀμαυρότερα φαίνεσθαι. καὶ ἀντεστραμμένως δὴ διὰ τὸ πλείω ἀπὸ τῆς ἐλάττονος καὶ τῆς ἐντὸς περιφερείας προσπίπτειν πρὸς τὸν ἥλιον· ἐγγυτέρω γὰρ τῆς ὄψεως οὖσα ἀνακλᾶται ἀπὸ τῆς ἐγγυτάτω περιφερείας τῆς πρώτης ἴριδος. ἐγγυτάτω δὲ ἐν τῇ ἔξωθεν ἴριδι ἡ ἐλαχίστη περιφέρεια, ὥστε αὕτη ἕξει τὸ χρῶμα φοινικοῦν· ἡ δ᾿  ἐχομένη καὶ ἡ τρίτη κατὰ λόγον. ἡ ἔξω ἶρις ἐφ᾿  ᾧ τὸ B· ἡ ἔσω, ἡ πρώτη, ἐφ᾿  τὸ Α· τὰ χρώματα δ᾿ , ἐφ᾿  ᾧ τὸ Γ, φοινικοῦν, ἐφ᾿  ᾧ τὸ Δ, πράσινον, ἐφ᾿  ᾧ Ε, ἁλουργόν· τὸ ξανθὸν δὲ φαίνεται ἐφ᾿  οὗ τὸ Ζ. τρεῖς δ᾿  οὐκέτι γίγνονται, οὐδὲ πλείους ἴριδες, διὰ τὸ καὶ τὴν δευτέραν γίγνεσθαι ἀμαυροτέραν ὥστε καὶ τὴν τρίτην ἀνάκλασιν πάμπαν ἀσθενῆ γίγνεσθαι καὶ ἀδυνατεῖν ἀφικνεῖσθαι πρὸς τὸν ἥλιον.

5 ὅτι δ᾿  οὔτε κύκλον σἷόν τε γενέσθαι τῆς ἴριδος οὔτε μεῖζον ἡμικυκλίου τμῆμα, καὶ περὶ τῶν ἄλλων τῶν συμβαινόντων περὶ αὐτήν, ἐκ τοῦ διαγράμματος ἔσται θεωροῦσι δῆλον. ἡμισφαιρίου γὰρ ὄντος ἐπὶ τοῦ ὁρίζοντος κύκλου τοῦ [*](33 ἡ supra add. Ν1 ‖ πορρώτερον ex πορώτερον corr. F1 ‖ ὁρᾷ] ὁρᾶται Ε 𝔚 Ν ‖ 375 b 1 ἀνάκλασις ex ἀνακλάσεις (ut videtur) corr. E1 ‖ 2 ἐλάττω J F1, 𝔐 𝔙1 ‖ 3 ἀμαυρώτερα E1 ‖ ἀντιστραμμένως E1 ‖ δὲ F1 ‖ 4 πλεῖον E1( ut videtur) 𝔚  𝔅rec.: πλείων (ut videtur) F1 ‖ περιφερείας ex περιφερίας corr. E1 ‖ προσπίπτειν ex προσπίπτει corr, 𝔙1 ‖ 5 οὖσα om, E ‖ 6 περιφερείας ex περιφερίας corr. Ε1 ‖ 7 ἔξωθεν] (-εν in ras. 𝔚rec.) ‖ ἴριδει (ut videtur) E1 ‖ ὥστε om. E1 ‖ 8 αὐτῆς 𝔐 𝔙1 F ‖ φοινεικιοῦν (ut videtur) E1: φοινικιοῦν 𝔚 ‖ ἡ (post καὶ) om. Ε 𝔚‖ 9 καλογον E1: ἁλουργὸν Jvar. ‖ ᾧ τὸ (ante B)] ᾧ Jcorr. F 𝔐 𝔙: ᾗ J1 ‖ ἡ πρώτη om. J F 𝔐 𝔅 Ecor.r m.1 ‖ ᾧ (ante τὸ A)] ᾗ J1 ‖ 10 ᾧ (ante τὸ Γ)] ὧν J1 F 𝔐 𝔙1 ‖ Γ] ε H1 Ν1 ‖ φοινικιοῦν J1 𝔚 ‖ (ante τὸ Δ)] ὦν J1 𝔐 𝔙1 ‖ τὸ (ante Δ) in ras. E ‖ a supra add. E: ᾱ 𝔐 𝔙1 (ut videtur) F1: γ H1 Ν1 ‖ 11 ἐφ᾿  ᾧ om. E1 ‖ Ε] θ F1 H1 Ν1 ‖ δὲ ξανθὸν J F 𝔐 𝔙 ‖ οὗ τὸ] τὸ H N: ᾧ J F 𝔐 𝔙 ‖ 12 ἴρδες ex εἴριδες (ut videtur) corr. E1 ‖ 14 πᾶσαν Ecorr. 𝔚 ‖ ἀφικνεῖσθαι] ἀφικνεῖσθαι και δυνατει E1 ‖ 16 γενέσθαι ApΙ Ol: γίγνεσθαι E 𝔚 F Al ApWB ‖ εἴριδος E1 ‖ 17 τῶν (post ἄλλων) om. Ε1 ‖ 18 διαγράμματος] (-γ- in ras. 2 litt. E) ‖ θεωροῦσι ἔσται Erec. 𝔚1: ex θεωροῦσι corr. Ν1 ‖ 19 τοῦ (post κύκλου) supra add. F1)

ἐφ᾿  ᾧ τὸ Α, κέντρου δὲ τοῦ Κ, ἄλλου δέ τινος ἀνατέλλοντος σημείου ἐφ᾿  ᾧ τὸ Η, ἐὰν ἀπὸ τοῦ Κ γραμμαὶ κατὰ κῶνον ἐκπίπτουσαι ποιῶσιν ὡσπερεὶ ἄξονα τὴν ἐφ᾿  ᾗ ΗΚ, καὶ ἀπὸ τοῦ Κ ἐπὶ τὸ ἐπιζευχθεῖσαι ἀνακλασθῶσιν ἀπὸ τοῦ ἡμισφαιρίου ἐπὶ τὸ Η ἐπὶ τὴν μείζω γωνίαν, πρὸς κύκλου περιφέρειαν προσπεσοῦνται αἱ ἀπὸ τοῦ Κ· καὶ ἐὰν μὲν ἐπ᾿  ἀνατολῆς ἢ ἐπὶ δύσεως τοῦ ἄστρου ἡ ἀνάκλασις γένηται, ἡμικύκλιον ἀποληφθήσεται τοῦ κύκλου ὑπὸ τοῦ ὁρίζοντος τὸ ὑπὲρ γῆν γιγνόμενον, ἐὰν δ᾿  ἐπάνω, ἀεὶ ἔλαττον ἡμικυκλίου· ἐλάχιστον δέ, ὅταν ἐπὶ τοῦ μεσημβρινοῦ γένηται τὸ ἄστρον. ἔστω γὰρ ἐπ᾿  ἀνατολῆς πρῶτον, οὗ τὸ Η, καὶ ἀνακεκλάσθω ἡ ΚM ἐπὶ τὸ Η, καὶ τὸ ἐπίπεδον ἐκβεβλήσθω ἐν ᾧ ἡ Α, τὸ ἀπὸ τοῦ τριγώνου ἐν ᾧ τὸ ΗΚΜ. κύκλος οὖν ἡ τομὴ ἔσται τῆς σφαίρας ὁ μέγιστος. ἔστω ὁ ἐφ᾿  ᾧ Α· διοίσει γὰρ οὐδὲν ἂν ὁποιονοῦν τῶν ἐπὶ τῆς ΗΚ κατὰ τὸ τρίγωνον τὸ ΚΜΗ ἐκβληθῇ τὸ ἐπίπεδον. αἱ οὖν ἀπὸ τῶν ἀναγόμεναι [*](376a) γραμμαὶ ἐν τούτῳ τῷ λόγῳ οὐ συσταθήσονται τοῦ ἐφ᾿  ᾧ Α ἡμικυκλίου πρὸς ἄλλο καὶ ἄλλο σημεῖον· ἐπεὶ γὰρ [*](20 οὓ Ε ‖ κύκλου 𝔙1 F1 ‖ τοῦ ex τὸ corr. 𝔚1 ‖ 21 οὗ Η ‖ ἂν Ε 𝔚 ‖ ἀπὸ] Ocl: αἱ ἀπὸ J(α prior in ras. m.1) F 𝔐 𝔙 Ac ‖ 22 ἐκπίπτουσαι] Ac 0cl: ἐμπίπτουσαι 𝔙1 ΗΝ: ἐκπίπτωσιν Ε 𝔙 ‖ ποιοῦσιν Ε 𝔚: ποριήσωσιν Ocl ‖ ὡς περὶ J 𝔐 𝔙corr. m.1: ὥσπερ E OcI: ὡς περὶ τὸν 𝔚 ‖ ᾗ] OcV Ol: ὧν ἡ E: ἣν ἡ 𝔚: ᾗ ἡ OcG ‖ ΗΚ] OcV OlV: η 𝔙1 F1: κ OcG OlG ‖ 23 καὶ]  αἱ J1: om. E 𝔚 ‖ ἐπὶ τὸ ἀπὸ μ Ε1 𝔚: ἀπὸ τοῦ κ 𝔐 ‖ M] η J: ex corr. F1: om., spatio relicto, Ν1 ‖ ἀνακλαθῶσιν Ε1 ‖ 24 ἐπὶ (2)] Ol: υπι E1: ὑπὸ Erec. 𝔚 ‖ 25 αἱ om. J F1 𝔐 𝔙 Ν Oc ‖ Κ] η Ν ‖ 26 ἐπ᾿ ] (ἐ- ex corr. 𝔚1): ἀπ᾿  Ν ‖ δύσεως] δύσεως ὄντος 𝔙rec. ‖ ἡ om. 𝔚 ‖ 27 ἀπολειφθήσεται 𝔙1 F1 𝔚1 ‖ τὸ om. E 𝔚 ‖ 28 γῆν] τὴν γῆν J ‖ ἂν J F 𝔐 𝔙 ΗΝ ‖ ἀεὶ ἔλαττον] Ap: ἐλάττων ἀεὶ E1: ἔλαττον ἀεὶ Ecorr. 𝔚: ἀεὶ ἐλάττω OlV: δὴ ἐλάττω OlG ἡμικύκλιον Ν ‖ 30 ἔστω γὰρ om. E1: (ἔστω ex corr. F1) ‖ ἀνατολῆς] Alp: ἀνατολῇ J H: ἀνατο F ἀνακεκλάσθω ex ἀνακλάσθω corr. Ε1 ‖ 31 τὸ (ante ἐπίπεδον) om. N ‖ ἐκκεκλήσθω Ν1 ‖  ἐν ᾧ ἡ A] OlV: (ἐν marg, ἡ α in ras. E1): ἐν ἡ τὸ α 𝔙 F1: om. H Ν: ἐν τῷ τὸ α OlG 33 ἔσται om. F ‖ ὁ (2)] τὸ Ε 𝔚 ‖ A in ras.6 vel 7 litt. 1 ‖ διοίσει] (-ει in ras. Ε) ‖ 34 ἂν om. 𝔚 ‖ ὁποιονοῦν] Ac OlV Op: ex ὁποῖον corr. J1(-ον in ras.) OlG: ὁποιανοῦν E 𝔚 ‖ κη 𝔙 ‖ κατὰ ρίγωνον Ecorr. ‖ 34—376a 1 τὸ KMH]  Ol: marg. E1: om. 𝔚 Ac ‖ 376 a 1 τὸ] AcI OlG: om. 𝔙rec. Hcorr. (ut videtur) AcWB OlV τῶν] AcIW Ol: τῆς E 𝔚: τοῦ H Ν AB ‖ H K] κέν〈τρου〉 2 οὐ om. 𝔚 ‖ συνσταθήσονται E1 ‖ 8 ἡμικυκλίου ex ἡμικλκλίου corr. J1 ‖ ἐπεί ex ἐπὶ corr.1) τὰ τε Κ Η σημεῖα δέδοται καὶ ἡ HΚ, δεδομένη ἂν εἴη καὶ ἡ ΜΗ, ὥστε καὶ λόγος τῆς ΜΗ πρὸς ΜΚ. δεδομένης οὖν περιφερείας ἐφάψεται τὸ Μ. ἔστω δὴ αὕτη ἐφ᾿  ἧς τὰ ΝΜ· ὥστε ἡ τομὴ τῶν περιφερειῶν δέδοται. πρὸς ἄλλη δέ γε ἢ τῇ ΜΝ περιφερείᾳ ἀπὸ τῶν αὐτῶν σημείων ὁ αὐτὸς λόγος ἐν τῷ αὐτῷ ἐπιπέδῳ οὐ συνίσταται. ἐκκείσθω οὖν τις γραμμὴ ἡ ΔΒ, καὶ τετμήσθω ὡς ἡ ΜΗ πρὸς ΜΚ ἡ Δ πρὸς B. μείζων δὲ ἡ ΜΗ τῆς ΚΜ, ἐπείπερ ἐπὶ τὴν μείζω γωνίαν ἡ ἀνάκλασις τοῦ κώνου· ὑπὸ γὰρ τὴν μείζω γωνίαν ὑποτείνει τοῦ τριγώνου. μείζων ἄρα καὶ ἡ Δ τῆς B. προσπεπορίσθω οὖν πρὸς τὴν B, ἐφ᾿  ἧς τὸ Ζ· ὥστ᾿  εἶναι ὅπερ τὴν Δ πρὸς τὴν B, τὴν ΒΖ πρὸς τὴν Δ. εἶτα ὅπερ ἡ Ζ πρὸς τὴν ΚΗ, ἡ τὸ B πρὸς ἄλλην πεποιήσθω τὴν ΚΠ, καὶ ἀπὸ τοῦ ἐπὶ τὸ Μ ἐπεζεύχθω ἡ τὸ ΜΠ. ἔσται οὖν τὸ Π πόλος τοῦ κύκλου, πρὸς ὃν αἱ ἀπὸ τοῦ Κ γραμμαὶ προσπίπτουσιν· ἔσται γὰρ ὅπερ [*](4 ΚH] Ac Ol: η κ 𝔐 𝔙 F Ν 𝔚: deest codex H ‖ σημεῖον Ν1 ‖ K] Ac: κμ J F, 𝔙1 𝔚 OlG: κη 𝔐 𝔙rec. N Fcorr.m.1 OlV: κ (ut videtur) E1: quid voluerit Erec., incertum δεδομένοι F ‖ 5 ἡ] ὁ F1 ‖ λόγος] ὁ λόγος E 𝔚 F Nrec. Ol ‖ τῆς MH ex τῆς μη ωστε και ο λογος της μη corr. E1 ‖ MK ex corr. E: τὸ Cam.: τὴν μκ Mor, ‖ 6 τεριφερίας E1; ex περιφερείας, ἀπὸ τῶν αὐτῶν σημείων, ὁ αὐτὸς λόγος corr. Ν1 ‖ ἐφάψεται ex corr. E ‖ δὲ 𝔐 𝔙 F ‖ 7 τὰ] τὸ F1 Ol ‖ μ ν 𝔐 ἡ τομὴ ex ἡ τομὶ corr. E1: εἰ τὸ μὴ 𝔙1; τὸ μν Ol ‖ περιφερειῶν ex περιφεριῶν corr. Ε1 ‖ 8 ἄλλῃ δὲ γε ἢ τῇ MΝ περιφερείᾳ] Ol: ἄλλῃ δε γη η τῆ μν περιφερείᾳ E1; ἄλλῃ δε γη τη, τῆ μν περιφερεία corr. E1; ἄλλη δε γη τη τε ημ, τη μν περιφερείᾳ var. E1; ἄλληλα δὲ γε τῆ, τῆ μν περιφερείᾳ Erec,: ἄλληλα δὲ γε, ἢ τῆ τε η. ἢ τῆ μη περιφερείᾳ 𝔚: ἄλλῃ δὲ γε τῇ τε η καὶ τῇ μν περιφερείᾳ J F1, 𝔙1: ἄλλω δὲ γε σημείω τῆς (νμ F) περιφερείας Fcorr. m.1. N: ἄλλῃ δὲ γε τῆς μν περιφερείας 𝔙rec.: ἄλλῃ δὲ γε καὶ τῆς μν περιφερείας 𝔐: ἄλλῳ σημείῳ τῆς περιφερείας Ap; ἄλλῃ δὲ τῇ πρὸς τῇ μν περιφερείᾳ Mor. ‖ αὐτῶν om. E1 10 ἡ (ante ΔΒ) del. Fcorr. ‖ τεμνήσθω E1 ‖ ὡς supra add. Ν1 ‖ ἡ (ante ΜΗ)] ὁ F1 ‖ 11 πρὸς (1)] πρὸς τὴν 𝔐 ‖ ἡ Δ — ΚΜ om. E1 N ‖ B] Ol: τὸ β Erec. (vide supra) 𝔐 ‖ ΚΜ] μκ Erec. (vide supra) 𝔐 Ap Op 12 ἐπείπερ ex corr. E ἀνακλασεις E1 ‖ 13 τὴν om. Ε 𝔐 ‖ μίζω E1 ‖ ὑποτίνει E1 ‖ τοῦ] τὴν τοῦ Fcorr. m. 1 H N: om. 𝔙rec. ‖ KMH] Ap: μκη E1 𝔚 Hcorr.m.1 τριγώνου](-ι- in ras. Erec,) ‖ 14 μείζων — τῆς B habent Ecorr. Fcorr. H N (cf. Ap Op) ‖ 15 εἶνα Ε1 ‖ τὴν (post πρὸς)] Ap Op: om. Ε1 𝔚: τὸ Erec, βξ 𝔙1 ‖ 16 τὴν (ante Δ)]Ap Op: om. E 𝔚 Ζ] Ap Op: ζβ Ε1, 𝔚 ‖ τὴν ante ΚΗ)] Ap (Op): τὸ J F 𝔙1 ‖ 17 κη 𝔙1 ἐπὶ] Ap: ἐπὶ μὲν 𝔐 𝔙 F1, H ‖ 18 πμ Ε1 𝔚 Ap ‖ ἔστω Ε1 ‖ πόλος ex πῶλος corr. F1) ἡ Ζ πρὸς ΚΗ, καὶ ἡ Β πρὸς ΚΠ, καὶ ἡ Δ πρὸς ΠΜ. μὴ γὰρ ἔστω, ἀλλ᾿  ἢ πρὸς ἐλάττω ἢ πρὸς μείζω τῆς ΠΜ· οὐδὲν γὰρ διοίσει. ἔστω πρὸς ΠΡ. τὸν αὐτὸν ἄρα λόγον αἱ καὶ ΚΠ καὶ ἡ ΠΡ πρὸς ἀλλήλας ἕξουσιν ὃνπερ αἱ ΔΒ Ζ. αἱ δὲ Δ Β Ζ ἀνὰ λόγον ἦσαν, ὅνπερ ἡ Δ πρὸς Β, ἡ ΖΒ πρὸς Δ· ὥστε ὅπερ ἡ ΠΗ πρὸς τὴν ΠΡ, ἡ τὸ ΠΡ πρὸς τὴν ΠΚ. ἂν οὖν ἀπὸ τῶν Κ αἱ ΗΡ καὶ ΚΡ ἐπὶ τὸ Ρ ἐπιζευχθῶσιν, αἱ ἐπιζευχθεῖσαι αὗται τὸν αὐτὸν ἕξουσι λόγον ὅνπερ ἡ ΗΠ πρὸς τὴν ΠΡ· περὶ γὰρ τὴν αὐτὴν γωνίαν τὴν ἀνάλογον αἵ τε τοῦ ΗΠΡ τριγώνου καὶ τοῦ ΚΡΠ. ὥστε καὶ ἡ ΠΡ πρὸς τὴν ΚΡ τὸν αὐτὸν ἕξει λόγον, καὶ ἡ τὸ ΗΠ πρὸς τὴν ΠΡ. ἔχει δὲ καὶ ἡ ΜΗ πρὸς ΚΜ τοῦτον τὸν λόγον· ὅνπερ γὰρ ἡ τὸ Δ πρὸς τὴν Β ἀμφότεραι. ὥστε ἀπὸ τῶν ΗΚ σημείων [*](376b) οὐ μόνον πρὸς τὴν Ν περιφέρειαν συσταθήσονται τὸν αὐτὸν ἔχουσαι λόγον, ἀλλὰ καὶ ἄλλοθι· ὅπερ ἀδύνατον. ἐπεὶ οὖν [*](20 ΚΗ ex κη καὶ ἀπὸ τοῦ π corr. F1: τὴν κη H N: τὴν ηκ Ap (Op) ‖ ΚΠ] κη 𝔙1 F1(?) 𝔚: τὴν κπ Ap: πκ Op ‖ 21 ΠΜ] μπ 𝔐 𝔙 F N: τὴν μπ H: τὴν πμ Ap: (ἡ πρ Op) ‖ ἔστω γὰρ 𝔐 𝔙 F ‖ ἀλλ᾿  ἢ] ἀλλὰ E1( ut videtur) 𝔚 ‖ 22 τῆς] τῶ 𝔙1: τοῦ Frec. ‖ ΠΜ] Ap: μπ Erec. 𝔐 𝔙 F Op ‖ γὰρ om. 𝔐 𝔙1 ‖ ἔστω] ἔστω γάρ H N ‖ 23 ΗΚ καὶ ΚΠ] κ καὶ ηπ (ut videtur) E1: ηκ καὶ ἡ κπ 𝔚 ‖ ἡ om. E 𝔚 ‖ 24 Δ Β Ζ prius] ζ β δ E1 (ut videtur) 𝔚 𝔙 corr. Ap OpV: ζ β OpG ‖ Δ Β Ζ alterum] β δ Ε1(ut videtur) 𝔚 Ap ‖ 25 ὅνπερ] ὅνπερ ἄρα 𝔐 𝔙1 F1: ὅπερ var. F1: ὡς Ap Op ‖ post Δ priorem in E ras. unius litt. ‖ ἡ ΖΒ πρὸς Ap Op: ἡ βζ πρὸς E1 𝔚: ἡ ζδ πρὸς β ἡ πρὸς 𝔙1 ἡ δζ πρὸς β (?) ἡ ζβ πρὸς F1 ‖ ὥστ᾿  εἴπερ 𝔙1: ex ὥστε εἴπερ corr. F1 ‖ ΠΗ] π Op ‖ 26 τὴν (ante ΠΡ)] AcW: om. Ε 𝔚 AcIB Op ‖ ἡ τὸ] ἡ J F 𝔐 𝔙 Ecorr. m.1 Ac: om. Op ‖ ΠΡ alterum] Op: ρπ Ac ‖ τὴν (ante ΠΚ) om. 𝔚  Ac Op ‖ ΠΚ] κπ H Ν: κρ Op ‖ 27 ἐπιζευχθῶσιν ex ἐπειζευχθῶσιν corr. E1 ‖ 28 λόγον ἕξουσι 𝔐 ‖ ΗΠ] ApB: π E1 𝔚: κπ 𝔙1, ApIW: πη Ecorr. H N ‖ 29 τὴν (ante ΠΡ om. Ε 𝔚 Ap ‖ ἀνάλογοι 𝔐 ‖ 30 τοῦ (ante ΗΠΡ) ex τὸ corr. J1 ‖ τετραγώνου F1 ‖ καὶ (ante τοῦ) καὶ αἱ E 𝔚: om. N ‖ ἡ ΠΡ] (Op): ἡ ρ E1: ρπ 𝔚: ἡ ηρ Jrec. 𝔐 𝔙rec. ‖ 31 τὴν (ante ΚΡ)] (Op): om. E 𝔚 Ap ‖ ΚΡ] κπ ex κη (ut videtur) corr. F1: πκ (fortasse recte) H Ν ApWB: ηκ ApI ‖ λόγον] λόγ ὃν E1: λόγον ὃν corr. Ε1 𝔐 Fcorr. ‖ τὸ om. Ap Op ‖ ΗΠ] Ap: κπ 𝔙1 Op ‖ τὴν (ant ΠΡ) om. E 𝔚 ‖ ΠΡ] (-ρ in ras. E) ‖ 32 ΜΗ] Op: ημ ApWB: κμ ApI ‖ ΚΜ] τὴν κμ F: μκ Ε 𝔚 Ap Op ‖ τοῦτον τὸν] τουτὸν αὐτὸν E1: τὸν αὐτὸν Ecorr. 𝔚 ‖ ὅνπωρ] ὃν J 𝔐 ‖ γὰρ om. Ecorr. 1 𝔚 𝔙 F H Ν ‖ 376 b 1 Δ] δε, κμ 1 (ut videtur) N ‖ τὴν] Ap Op: τὸ Ε 𝔚 Hcorr. m.1 ‖ B in ras. E ‖ ἀμφόρεται in ras. Erec. ‖ 2 τὴν] τῇ Ε1 𝔚 Ol ‖ νμ Erec.: corr. F1 ‖ περιφερείᾳ E1 𝔚 Ol ‖ 3 ἄλλοθι ex ἄλλοθεν corr. 𝔙1 ‖ ἐπεὶ ex ἐπὶ corr. E1) ἡ Δ οὔτε πρὸς ἔλαττον τοῦ ΜΠ οὔτε πρὸς μείζω (ὁμοίως γὰρ δειχθήσεται), δῆλον ὅτι πρὸς αὐτὴν ἂν εἴη τὴν ἐφ᾿  ᾗ Μ Π. ὥστ᾿  ἔσται ὅπερ ἡ ΜΠ πρὸς ΠΚ, ἡ ΠΗ πρὸς τὴν ΜΠ καὶ λοιπὴ ἡ τὸ ΜΗ πρὸς ΜΚ. ἐὰν οὖν τῷ ἐφ᾿  ᾧ τὸ πόλῳ χρώμενος, διαστήματι δὲ τῷ ἐφ᾿  ᾧ Μ Π, κύκλος γραφῇ, ἁπασῶν ἐφάψεται τῶν γωνιῶν ἃς ἀνακλώμεναι ποιοῦσιν αἱ ἀπὸ τοῦ ΜΑ κύκλου· εἰ δὲ μή, ὁμοίως δειχθήσονται τὸν αὐτὸν ἔχουσαι λόγον αἱ ἄλλοθι καὶ ἄλλοθι τοῦ ἡμικυκλίου συνιστάμεναι, ὅπερ ἦν ἀδύνατον. ἐὰν οὖν περιαγάγῃς τὸ ἡμικύκλιον τὸ ἐφ᾿  ᾧ τὸ Α περὶ τὴν ἐφ᾿  ᾗ Η Κ Π διάμετρον, αἱ ἀπὸ τοῦ ΗΚ ἀνακλώμεναι πρὸς τὸ ἐφ᾿  ᾧ τὸ Μ ἐν πᾶσι τοῖς ἐπιπέδοις ὁμοίως ἕξουσι, καὶ ἴσην ποιήσουσι γωνίαν τὴν ΚΜ καὶ ἣν ποιήσουσι δὲ γωνίαν αἱ ΗΠ καὶ ΜΠ ἐπὶ τῆς ΗΠ, ἀεὶ ἴση ἔσται. τρίγωνα οὖν ἐπὶ τῆς ΗΠ καὶ ΚΠ ἴσα τῷ ΗΜΠ ΚΜΠ συνεστήκασι. τούτων δὲ αἱ κάθετοι ἐπὶ τὸ αὐτὸ σημεῖον πεσοῦνται τῆς ΗΠ καὶ ἴσαι ἔσονται. πιπτέτωσαν ἐπὶ τὸ Ο. κέντρον ἄρα τοῦ κύκλου τὸ Ο, ἡμικύκλιον δὲ τὸ περὶ τὴν ΜΝ ἀφῄρηται [*](4 ἐλάττω Jrec, Ε 𝔚: ἐλάττων Nrec.: ἐλάττονα Ap; ἐλάττω ἐστὶ Op ‖ τοῦ] τῆς 𝔚 𝔙rec. Ncorr.m.1 Ap Op ‖ πμ E 𝔚 Ap Op ‖ 5 δειχθήσεται] Ap: δείξομεν Ε 𝔚 Op ‖ τῆ ἐφʼ ἧ  πη E1: τὴν ἐφ᾿  ἧ πη 𝔚: (τὴν πμ Ap) ‖ 6 ΜΠ] ηπ E1( ut videtur) 𝔚: πμ Ap ‖ πρὸς (1) ex τὸ (ut videtur) corr. F1 ‖ Ap: πμ 1 (ut videtur) 𝔚: κπ Ν ‖ ΠΗ] τὸ πμ E1( ut videtur) 𝔚: ηπ Ap ApWB: κπ ApI ‖ 6—7 πρὸς τὴν ΜΠ in ras. E1; πρὸς κπ 𝔚: πρὸς τὴν πμ Ap: πρὸς πμ Ap ‖ 7 καὶ λοιπὴ ἡ τὸ πη. πρὸς ηκ 𝔚: καὶ λοιπὴ ἡ τὸ ημ πρὸς μ〈κ〉 corr. H1: om. cet.: καὶ ἡ ημ πρὸς μκ Ap ‖ τὸ (post ᾧ)] Ol: om. 𝔚 ‖ 8 πὸλῳ ex πολλω corr. E1 ‖ δὲ om. F ‖ τῷ ἐφ᾿  ᾧ Ol: τῷ ἐφ᾿  ᾗ J F 𝔐 𝔙1: τῷ ἐφ᾿  ἧς τὸ Ε 𝔚: om. Ap ‖ π μ E1 𝔚 Ap Ol ‖ 9 ἁπῶν E1 ‖ ἀφάψεται J1 ‖ ἃς om. E1 ‖ 10 μα Jrec.: μη corr. F1: κ ἐπὶ τὸ η τοῦ α 𝔐: μδ 𝔙1: om. N: μ OlG: μν (?) OlV 11 αἱ om. E1 ‖ ἄλλοθεν καὶ ἄλλοθεν 𝔙1 ‖ 12 ἂν Ε 𝔚 ‖ οὖν om. 𝔙1 ‖ περιαγάγῃς (-αγ- altera in ras. E): περιάγης 𝔚 ‖ 13 τὸ (ante ἡμικύκλιον)] τε ὡς F1 ‖ Η Κ Π] κπ Ε1 𝔚: ‘η κ corr. E1: ηκ 𝔙 H1 N: ἡ κπ Ol ‖ 14 φ᾿  E1 ‖ 15 M in ras. Nrec.; γ supra add. N1 ‖ ποιήσωσι J1 ‖ 16 ΚΜΗ] (-μη in ras. N1): πμη corr. 𝔙: κπμ ApI: ηπμ ApWB1 ‖ ἣν ποιοῦσιν E1 𝔚 Ap: ἢν ποιήσωσι Ol ‖ δὲ] (δ- in ras. Ε) ‖ 17 ΜΠ] OlV: μς OlG ‖ ἐπὶ (1)] Ol: ἐπί τε Erec. 𝔚 ‖ HΠ, ἀεὶ ἴση] Ap: ηπ εἰ ἴση Ecorr. (vide infra) 𝔚: ηπ ἴση OlV: ηπα ἴση OlG ‖ ἀεὶ — ΗΠ (18) om. E1 ‖ 18 ΚΠ ex ηπ corr. E1 ‖ τῷ] τῷ κη corr. J1: om. Frec.: τὰ Nrec. ΗΜΠ] Ap: ηκπ 𝔚: ημπ καὶ Eras. II ‖ ΚΜΠ] Ap: κπμ J: om. E1 𝔚 ‖ 19 σημεῖον ex σημιον corr. E1 ‖ 20 κέντρον om. 𝔙1 F1: κ‵ 𝔙rec. ‖ 21 μη F1 𝔚 (?)) ἀπὸ τοῦ ὁρίζοντος· τῶν μὲν γὰρ ἄνω τὸν ἥλιον οὐ κρατεῖν, τῶν δὲ ---προσπτεριζομένων--- κρατεῖν, καὶ διαχεῖν τὸν ἀέρα· καὶ διὰ τοῦτο τὴν ἶριν οὐ συμβάλλειν τὸν κύκλον· γίγνεσθαι δὲ καὶ νύκτωρ ἀπὸ τῆς σελήνης ὀλιγάκις· οὔτε γὰρ ἀεὶ πλήρης, ἀσθενεστέρα τε τὴν φύσιν ὥστε κρατεῖν τοῦ ἀέρος· μάλιστα δ᾿  ἵστασθαι τὴν ἶριν, ὅπου μάλιστα κρατεῖται ὁ ἥλιος· πλείστη γὰρ ἐν αὐτῇ ἰκμὰς ἐνέμεινεν. πάλιν ἔστω ὁρίζων μὲν ἐφ᾿  οὗ τὸ ΑΚΓ, ἐπανατεταλκέτω δὲ τὸ Η, ὁ δ᾿  ἄξων ἔστω νῦν ἐφ᾿  οὗ τὸ ΗΠ. τὰ μὲν οὖν ἄλλα πάντα ὁμοίως δειχθήσεται ὡς καὶ πρότερον, ὁ δὲ πόλος τοῦ κύκλου ὁ ἐφ᾿  Π κάτω ἔσται τοῦ ὁρίζοντος τοῦ ἐφ᾿  τὸ ΑΓ, ἀρθέντος τοῦ ἐφ᾿  ᾧ τὸ Η σημείου. ἐπὶ δὲ τῆς αὐτῆς ὅ τε πόλος [*](377a) καὶ τὸ κέντρον τοῦ κύκλου καὶ τὸ τοῦ ὁρίζοντος νῦν τὴν ἀνατολήν· ἔστι γὰρ οὗτος ἐφ᾿  ᾧ τὸ HΠ. ἐπεὶ δὲ τῆς διαμέτρου τῆς ΑΓ τὸ ΚΗ ἐπάνω, τὸ κέντρον εἴη ἂν ὑποκάτω τοῦ ὁρίζοντος πρότερον τοῦ ἐφ᾿  ᾧ τὸ ΑΓ, ἐπὶ τῆς ΚΠ γραμμῆς, ἐφ᾿  οὗ τὸ Β. ὥστ᾿  ἔλαττον ἔσται τὸ ἐπάνω τμῆμα ἡμικυκλίου τὸ ἐφ᾿  ᾧ Ψ Υ· τὸ γὰρ ΨΥΟ ἡμικύκλιον ἦν, νῦν δὲ ἀποτέτμηται ἀπὸ τοῦ ΑΓ ὁρίζοντος. τὸ δὴ ΟΥ ἀφανὲς [*](22 ὑπὸ 𝔐 𝔙rec. Fcorr. m. 1 H N ‖ τῶν μὲν—ἐνέμεινεν (28) om. E1 Α ‖ τῶν (ante μὲν)] τὰ (ut videtur) Ν1: in restat τ- solum ‖ 23 πρὸς τῇ γῇ στηριζομένων Jrec. Evar. Ol; πρὸς τῇ γῇ προσπτεριζομένων 𝔐: πτεριζομένων (SS. διασκορπιζομένων) Η; πτζομένων N; προσπεριποριζομένων Cam.: num προσποριζομένων vel προσπεριοριζομένων? ‖ 24 συμβάλλλειν Erec. (Vide supra): συμβάλλει 𝔙1 F1 ‖ 27 μάλιστα — ἐνέμεινεν (28) om. O ‖ δ᾿  ἵστασθαι ex corr. Nrec.: διίστασθαι 𝔚 ‖ ὁ— ἐνέμεινεν (28) om. 𝔚 ‖ 28 πλείστη—ἐνέμεινεν del. Id. ‖ ἰκμὰς] ἡ ἰκμὰς J F 𝔐 𝔙 ‖ 29 ὁρίζων] Al Ol: ὁ ὁρίζων Ε 𝔚 ‖ τὸ (ante ΑΚΓ)] AlIB: om. Ε AlW ‖ ΑΚΓ] (-κ- in ras. Erec.): (ittera altera in H erasa): αβγ Nrec. (-β- in ras.) AlB Op: αγ AlIW ἐπανατεταλκέτω] (ἐπ- in ras. Erec.) ‖ 30 οὗ] ᾧ Ε1 𝔚: ὧν Ol ‖ νπ Ol ‖ 31—32 τοῦ κύκλου, ὡς ὁ 𝔚: ὁ Η: om. Ν ‖ 32 τὸ] τοῦ 𝔙1, aut F1 aut corr. F1 ‖ ακυ E1( ut videtur) 𝔚 ‖ 377 a 1 τὸ ᾱ J F1: οὗ τὸ η Fcorr.: οὗ τοῦ α (ut videtur) 𝔙1: τὸ ω 𝔙corr. ‖ σημιου E1 ‖ 2 τὸ (ante τοῦ) om. 𝔚 ‖ 3 αὐτὸς Ε 𝔚 ‖ ἐπεὶ] ἐπὶ J Ν1 (ut videtur) E1 ‖ 4 τῆς] (-ς in ras. Erec.) ‖ ΑΓ om. E1 ‖ ὑποκάτω] ὑπὸ τοῦ κάτω Ν 5 ὁριζον E1 ‖ ΚΠ] ηκπ Erec. ‖ 6 Β] Op: ο Erec. 𝔙rec. Fcorr. m.1: ῡ 𝔐 ‖ 7 τὸ ante ἐφ᾿ )] τοῦ E 𝔚 Hrec. ‖  ψ Υ] ψγ (ut videtur) 𝔙1: ψυο 𝔐rec.: ψ Fcorr.: ψυω Ald. ‖ γὰρ] γ Ν ‖ ΨΥΟ] ψυ ον E1: ψω Erec. 𝔙rec.: ψγο 𝔙1: ψυω corr. F1 ‖ 8 ὑπὸ 𝔙corr. Fcorr. m.1 H Ν ‖ δὴ] δὲ Ε1 F1: γὰρ δὴ Erec. ΟΥ] υω J1 𝔙rec. Erec. in ras.: γω 𝔚) ἔσται αὐτοῦ, ἐπαρθέντος τοῦ ἡλίου· ἐλάχιστον δ᾿ , ὅταν ἐπὶ μεσημβρίας· ὅσον γὰρ ἀνώτερον τὸ Η, κατώτερον ὅ τε πόλος καὶ τὸ κέντρον τοῦ κύκλου ἔσται. ὅτι δ᾿  ἐν μὲν ταῖς ἐλάττοσιν ἡμέραις ταῖς μετ᾿  ἰσημερίαν τὴν μετοπωρινὴν ἐνδέχεται ἀεὶ γίγνεσθαι ἶριν, ἐν δὲ ταῖς μακροτέραις ἡμέραις ταῖς ἀπὸ ἰσημερίας τῆς ἑτέρας ἐπὶ τὴν ἰσημερίαν τὴν ἑτέραν περὶ μεσημβρίαν οὐ γίγνεται ἶρις, αἴτιον ὅτι τὰ μὲν πρὸς ἄρκτον τμήματα πάντα μείζω ἡμικυκλίου καὶ ἀεὶ ἐπὶ μείζω ἡμικυκλίου, τὸ δ᾿  ἀφανὲς μικρόν, τὰ δὲ πρὸς μεσημβρίαν τμήματα τοῦ ἰσημερινοῦ, τὸ μὲν ἄνω τμῆμα μικρόν, τὸ δ᾿  ὑπὸ γῆν μέγα, καὶ ἀεὶ δὴ μείζω τὰ πορρώτερα· ὥστ᾿  ἐν μὲν ταῖς πρὸς θερινὰς τροπὰς ἡμέραις διὰ τὸ μέγεθος τοῦ τμήματος, πρὶν ἐπὶ τὸ μέσον ἐλθεῖν τοῦ τμήματος καὶ ἐπὶ τὸν μεσημβρινὸν τὴν τὸ Η, κάτω ἤδη τελέως γίγνεται ἡ τὸ Π, διὰ τὸ πόρρω ἀφεστάναι τῆς γῆς τὴν μεσημβρίαν διὰ τὸ μέγεθος τοῦ τμήματος. ἐν δὲ ταῖς πρὸς τὰς χειμερινὰς τροπὰς ἡμέραις, διὰ τὸ μὴ πολὺ ὑπὲρ γῆς εἶναι τὰ τμήματα τῶν κύκλων, τοὐναντίον ἀναγκαῖον γίγνεσθαι· βραχὺ γὰρ ἀρθείσης τῆς ἐφ᾿  ᾧ τὸ Η, ἐπὶ τῆς μεσημβρίας γίγνεται ὁ ἥλιος.

6 τὰς δ᾿  αὐτὰς αἰτίας ὑποληπτέον καὶ περὶ παρηλίων καὶ ῥάβδων ταῖς εἰρημέναις. γίγνεται γὰρ παρήλιος μὲν [*](9 ἐπαρθέντος αὐτοῦ Ε 𝔚: post αὐτοῦ interp. distinxi ‖ ἐλάχιστον] ἐπὶ ἐλάχιστον Ε 𝔚 ‖ 10 μεσημβρίαν Ε 𝔚 ‖ ὅσαν 𝔐: ὄσῳ Ε 𝔚 ‖ γὰν F ‖ κατωτέρω Ε 𝔚 Ac: κατώτερός (ὅ om.) Cam. ‖ 11 ἔσται om. E1 ‖ ταῖς ἐλάττωσιν E1: ται ἐλάττωσιν J1 ‖ 12 τὴν om. E1 𝔚 Ap ‖ μετωπωρινὴν E1 ‖ 13 ἀεὶ supra add Ε1 ‖ ἷριν ex corr. E ‖ ταῖς (post ἡμέραις)] τῆς 𝔙 ‖ 14 τῆς ἑτέρας om. ΗΝ ‖ ἰσημερίαν τὴν om. E1; ἰσημερίαν N ‖ τὴν ἑτέραν περὶ om. J1 ‖ 14—15 περὶ μεσημβρίαν om. Ε1 𝔚: πρὸς μεσημβρίαν ΗΝ ‖ 15 ἶρις ex corr. Erec. ‖ ὅτι] δ᾿  ὅτι E1 𝔚: ὄντι 𝔙1 ‖ 16 μιζω E1 ‖ ἀεὶ om. 𝔚: αἰεὶ 𝔙 F Η N ‖ μιζω E1 ‖ ἡμικυκλίου om. E1 𝔚 ‖ 19 interp. Buss. ‖ τα πορρωτερον μιζω E1; τὰ πορρώτερον μείζω Erec.: τὰ πορρωτέρω μείζω 𝔚 ‖ 20 ταῖς] τας E1 ‖ θερινὰς] Ap: τὰς θερινὰς ΗΝ ‖ 22 τὸν] τὸ 𝔚: τὸ μέσον ἐλθεῖν τοῦ τμήματος καὶ ἐπὶ τὸν 𝔐 ‖ ἤδη τελέως] παντελῶς Ε 𝔚 Ap: δη παντελῶς Mor. ‖ ἡ om. E1 𝔚 (Ap) ‖ 23 ἀφανεσταναι Ε1 ‖ 24 μέρος H(?) Ν ‖ τοῦ] ταν E1 ‖ 27 αρθήσης E1 ‖ τῆς (ante ἐφ᾿ )] τῆς τὸ J F 𝔚 𝔙1  Η N: της γης E ‖ 29 ὑποληπτέον] (-τε- in ras. Erec.) ‖ περὶ om. N παρηλίων Ol: παρηλίου E1 𝔚 Al: τῶν παρηλίων Erec. ‖ 30 ῥάυδων Ν ‖ τὰς εἰρημένας E1)

ἀνακλωμένης τῆς ὄψεως πρὸς τὸν ἥλιον, ῥάβδοι δὲ διὰ τὸ προσπίπτειν τοιαύτην οὖσαν τὴν ὄψιν, οἵαν εἴπομεν ἀεὶ γίγνεσθαι ὅταν πλησίον ὄντων τοῦ ἡλίου νεφῶν ἀπό τινος ἀνακλασθῇ τῶν ὑγρῶν πρὸς τὸ νέφος· φαίνεται γὰρ αὐτὰ μὲν ἀχρωμάτιστα τὰ νέφη κατ᾿  εὐθυωρίαν εἰσβλέπουσιν, ἐν δὲ [*](377b) τῷ ὕδατι ῥάβδων μεστὸν τὸ νέφος· πλὴν τότε μὲν ἐν τῷ ὕδατι δοκεῖ τὸ χρῶμα τοῦ νέφους εἶναι, ἐν δὲ ταῖς ῥάβδοις ἐπ᾿  αὐτοῦ τοῦ νέφους. γίγνεται δὲ τοῦτο ὅταν ἀνώμαλος ἡ τοῦ νέφους ᾖ σύστασις, καὶ τῇ μὲν πυκνότερον τῇ δὲ μανόν, καὶ τῇ μὲν ὑδατωδέστερον τῇ δ᾿  ἧττον· ἀνακλασθείσης γὰρ τῆς ὄψεως πρὸς τὸν ἥλιον, τὸ σχῆμα μὲν τοῦ ἡλίου οὐχ ὁρᾶται διὰ μικρότητα τῶν ἐνόπτρων, τὸ δὲ χρῶμα· διὰ δὲ τὸ ἐν ἀνωμάλῳ φαίνεσθαι λαμπρὸν καὶ λευκὸν τὸν ἥλιον, πρὸς ὃν ἀνεκλάσθη ἡ ὄψις, τὸ μὲν φοινικοῦν φαίνεται, τὸ δὲ πράσινον ξανθόν. διαφέρει γὰρ οὐδὲν διὰ τοιούτων ὁρᾶν ἢ ἀπὸ τοιούτων ἀνακλωμένην· ἀμφοτέρως γὰρ φαίνεται τὴν χρόαν ὅμοιον, ὥστ· εἰ κἀκείνως φοινικοῦν, καὶ οὕτως. αἱ μὲν οὖν ῥάβδοι γίγνονται δι᾿  ἀνωμαλίαν τοῦ ἐνόπτρου οὐ τῷ σχήματι ἀλλὰ τῷ χρώματι· ὁ δὲ παρήλιος, ὅταν ὅτι μάλιστα ὁμαλὸς ᾖ ὁ ἀὴρ καὶ πυκνὸς ὁμοίως· διὸ φαίνεται λευκός. ἡ μὲν γὰρ ὁμαλότης τοῦ ἐνόπτρου ποιεῖ χρόαν μίαν τῆς ἐμφάσεως· ἡ δ᾿  ἀνάκλασις ἀθρόας τῆς ὄψεως, διὰ τὸ ἅμα προσπίπτειν πρὸς τὸν ἥλιον ἀπὸ πυκνῆς οὔσης τῆς ἀχλύος, [*](31 ἥλιον] ἥλνον, ἀπὸ τινος ὑποκειμένου νέφους Erec. ‖ ῥάβδῳ J1 ‖ 32 τὴν ὄψιν τοιαύτην (om. οὖσαν) Ν ‖ εἴπωμεν J ‖ γίνεσθαι ἀεὶ Ν ‖ 33 πλησίων 𝔙1 ‖ τοῦ] τῶν 𝔐 ‖ εφῶν E1:: τῶν νέφων Erec. ‖ ἀπὸ ex ὑπό corr. F1 ‖ ἀνακλασθῆναι 𝔐 1 F1 ‖ 34 αὐτὰ] αὐτὸν F1 ‖ 377 b 2 μεστὸν ex μεστῶν corr. F1 ‖ νέφος] νέφος πλην τοτε μεστον το νεφος Ε1 ‖ 3 ταῖς ex τοῖς corr. F1 ‖ 4 γίγνονται E1 ‖ δὲ supra add. F1 ‖ ᾖ Frec. Ol ‖ 5 ᾖ συστασεις (ut videtur) E1: σύστασις 𝔐 𝔙1 F1 Ol: σύστασις ἦ H Ν ‖ πυκνότερον ex πυκνώτερον corr. Ν1; πυκνὸν Ε 𝔚 Ap 6 ἀνακλασθησης E1 ‖ 7 τοῦ ἡλίου habent Erec. (quae ante μὲν coll.) H Ν Ap ‖ 8 διὰ μικρότητα τῶν ἐνόπτρων habent Erec. H Ν (Ap); τῶν ἐνόπτρων ὄντων μικρῶν marg. F ‖ δὲ τὸ ἐν] τὸ E1: τὸ ἐν 𝔐 𝔙1 𝔚 ‖ 10 φοινικοῦν] Ecorr. m. 1 (Op): φοινικιου E1; φοινικιοῦν Ecorr. 𝔚 ‖ 11 τούτων N: το τοιουτον E1 ‖ ὁρᾶν — τοιούτω (12) om. E1 ‖ 12 ἀνακλωμένη Erec. ‖ φέρεται (ut videtur) J1 13 φοινικιοῦν Ε 𝔚 ‖ οὐ E1 ‖ 15 interp. Buss. ‖ δὲ] τε 𝔚 ‖ 16 ἀστὴρ 𝔙1 ‖ 17 ὁμαλότης] ὁμοίως τῆς J: ὁμαλότητος (ut videtur) E1 ‖ ἐνόπτρου ex corr. E1 ‖ 19 πρὸς] τηὸς (ut videtur) 𝔙rec. ‖ τὸν ἥλιον] Ap: τὴν ἀχλὺν J F 𝔙1 Ε1 𝔚: τὸν ἤλιον τὴν ἀχλὺν Η) καὶ οὔπω μὲν οὔσης ὕδωρ ἐγγὺς δ᾿  ὕδατος, διὰ τὸ ὑπάρχον τῷ ἡλίῳ ἐμφαίνεσθαι χρῶμα ποιεῖ, ὥσπερ ἀπὸ χαλκοῦ λείου κλωμένην διὰ τὴν πυκνότητα. ὥστ᾿  ἐπεὶ τὸ χρῶμα τοῦ ἡλίου λευκόν, καὶ ὁ παρήλιος φαίνεται λευκός. διὰ δὲ τὸ αὐτὸ τοῦτο μᾶλλον ὕδατος σημεῖον ὁ παρήλιος τῶν ῥάβδων· μᾶλλον γὰρ συμβαίνει τὸν ἀέρα εὐεργῶς ἔχειν πρὸς γένεσιν ὕδατος. ὁ δὲ νότιος τοῦ βορείου μᾶλλον, ὅτι μᾶλλον ὁ νότιος ἀὴρ εἰς ὕδωρ μεταβάλλει τοῦ πρὸς ἄρκτον. γίγνονται δ᾿ , ὥσπερ εἴπομεν, περί τε δυσμὰς καὶ περὶ τὰς ἀνατολάς, καὶ οὔτε ἄνωθεν οὔτε κάτωθεν, ἀλλ᾿  ἐκ τῶν πλαγίων καὶ ῥάβδοι καὶ παρήλιοι· καὶ οὔτ᾿  ἐγγὺς τοῦ ἡλίου λίαν οὔτε πόρρω παντελῶς· ἐγγὺς μὲν γὰρ οὖσαν ὁ ἥλιος διαλύει τὴν σύστασιν, πόρρω δ᾿  οὔσης ἡ ὄψις οὐκ ἀνακλασθήσεται· ἀπὸ γὰρ μικροῦ ἐνόπτρου πόρρω ἀποτεινομένη ἀσθενὴς γίγνεται· διὸ καὶ αἱ ἅλως οὐ γίγνονται ἐξ ἐναντίας τοῦ ἡλίου. ἄνω [*](378a) μὲν οὖν ἐὰν γίγνηται καὶ ἐγγύς, διαλύσει ὁ ἥλιος· ἐὰν δὲ πόρρω, ἐλάττων ἡ ὄψις οὖσα ἢ ὥστε ποιεῖν ἀνάκλασιν οὐ προσπεσεῖται. ἐν δὲ τῷ πλαγίῳ ὑπὸ τὸν ἥλιον ἐστὶ τοσοῦτον ἀποστῆναι τὸ ἔνοπτρον, ὥστε μήτε τὸν ἥλιον διαλῦσαι, τήν τε ὄψιν ἀθρόαν ἐλθεῖν, διὰ τὸ πρὸς τὴν γῆν φερομένην μὴ διασπᾶσθαι ὥσπερ δι᾿  ἀχανοῦς φερομένην. ὑπὸ δὲ τὸν ἥλιον οὐ γίγνεται διὰ τὸ πλησίον μὲν τῆς γῆς διαλύεσθαι ἂν ὑπὸ τοῦ ἡλίου, ἄνω δὲ μεσουρανίου γιγνομένης συστάσεως τὴν ὄψιν διασπᾶσθαι. [*](20 post οὔσης in E ras. 2 litt. ‖ ὕδατος] (-ς in ras. Erec.) ‖ διὰ habent J F1 𝔙1 E1 𝔚: ἀνακλωμένη ἡ ὄψις Erec.: διὸ 𝔐: om. 𝔙corr. Fcorr. m.1 H Ν (Ap) ‖ 21 λίου E1 ‖ 22 κλωμένη Erec.: κλωμένης H N: ἀνακλωμένην Frec. ‖ 23 περηλιου Ε1 ‖ 24 σημιον Ε1: σημείου 𝔙1 ‖ 25 σημαίνει E1 ( ut videtur) 𝔚 (Ap) ‖ ἐναργῶς F1 ‖ 26 νότειος 𝔚 ‖ βοριου E1 ‖ 26—27 μᾶλλον ὁ νότι- om. E1 ‖ 27 γίγνονται — παρήλιοι (3O) bis exaravit 𝔙1 ‖ 28 εἴπωμεν J ‖ τε om. J1 ‖ δυσμὰς] τὰς δυσμὰς Mor. ‖ περὶ (post καὶ) om. Ε 𝔚 Ν1 ‖ 30 ἐγγὺς] εὐθὺς E1 ‖ 31 διαλύει] (Ap Op): διαλύσει E 𝔚 ‖ 32 post ὄψις in E ras. unius litt. ‖ 33 γὰρ om. E1 𝔐 𝔙1 F1: post μικροῦ posuit Frec. ‖ ἀποτινομένης E1; ἀποτεινομένου F1 34 ἅλω Ε1 ‖ 378 a 1 ἐγγὺς ex corr. Ν1 ‖ 2 οὗσα ἡ ὄψις H N (ἡ supra add. m. 1) ‖ 3 ἐν — ἐλθεῖν (5) post φερομένην (6) coll. Th. πλαίῳ F1 ‖ ὑπὸ τὸν ἥλιον habent Ε 𝔚: om. cet. Acp ‖ τοσοῦτο J1: ἐν τοσούτω Frec. ‖ 4 ἀπωσθῆναι Ν ‖ 5 ἐλθεῖν] διελθεῖν Ε 𝔚 Ac ‖ τὴν] τη E1 ‖ 6 διασπᾶσθαι] δύνασθαι ἀφικνεῖσθαι Erec. H1 N: δύνασθαι διικνεῖσθαι 𝔙rec. Hvar. Ac: δύνασθαι διικνεῖσθαι τὴν ὄψιν Fcorr. ‖ ἀχάνου N1 ‖ 7 ἂν ὑπὸ] ἀπὸ E1 ‖ 8 γιγνομένης συστάσεως scripsi; γιγνομένης) καὶ ὅλως οὐδ᾿  ἐκ πλαγίου μεσουρανίου γίγνεται· ἡ γὰρ ὄψις οὐχ ὑπὸ τὴν γῆν φέρεται, ὥστε ὀλίγη ἀφικνεῖται πρὸς τὸ ἔνοπτρον, καὶ ἡ ἀνακλωμένη γίγνεται πάμπαν ἀσθενής. ὅσα μὲν οὖν ἔργα συμραίνει παρέχεσθαι τὴν ἔκκρισιν ἐν τοῖς τόποις τοῖς ὑπὲρ τῆς γῆς, σχεδόν ἐστι τοσαῦτα καὶ τοιαῦτα.

ὅσα δ᾿  ἐν αὐτῇ τῇ γῇ, ἐγκατακλειομένη τοῖς τῆς γῆς μέρεσιν, ἀπεργάζεται, λεκτέον. ποιεῖ γὰρ δύο διαφορὰς σωμάτων διὰ τὸ διπλῆ πεφυκέναι καὶ αὐτή, καθάπερ καὶ ἐν τῷ μετεώρῳ· δύο μὲν γὰρ αἱ ἀναθυμιάσεις, ἡ μὲν ἀτμιδώδης ἡ δὲ καπνώδης, ὥς φαμεν, εἰσίν· δύο δὲ καὶ τὰ εἴδη τῶν ἐν τῇ γῇ γιγνομένων, τὰ μὲν ὀρυκτὰ τὰ δὲ μεταλλευτά. ἡ μὲν οὖν ξηρὰ ἀναθυμίασίς ἐστιν ἥ τις ἐκπυροῦσα ποιεῖ τὰ ὀρυκτὰ πάντα, οἷον λίθων τε γένη τὰ ἄτηκτα καὶ σανδαράκην καὶ ὤχραν καὶ μίλτον καὶ θεῖον καὶ τἆλλα τὰ τοιαῦτα. τὰ δὲ πλεῖστα τῶν ὀρυκτῶν ἐστιν τὰ μὲν κονία κεχρωματισμένη, τὰ δὲ λίθος ἐκ τοιαύτης γεγονὼς συστάσεως, οἷον τὸ κιννάβαρι. τῆς δ᾿  ἀναθυμιάσεως τῆς ἀτμιδώδους, ὅσα μεταλλεύεται, καὶ ἔστιν ἢ χυτὰ ἢ ἐλατά, οἷον σίδηρος, χρυσός, χαλκός. ποιεῖ δὲ ταῦτα πάντα ἡ ἀναθυμίασις ἡ ἀτμιδώδης ἐγκατακλειομένη, καὶ μάλιστα ἐν τοῖς λίθοις, διὰ ξηρότητα εἰς ἓν συνθλιβομένη καὶ πηγνυοἷον [*](μένης τῆς συστάσεως Ap: ὄντος Ε 𝔚: διὰ τὸ Fcorr. m. 1 H N: om. J F1 𝔐 𝔙 ‖ 9 πλαγίας E1 𝔚 ‖ 10 ἐπὶ τὴν γῆν 𝔙rec.: πρὸς τῇ γῇ Ap ‖ 11 ἀνακλωμέν] (-η in ras. Ε) ‖ 13 τὴν γῆν 𝔐 𝔚 Ap: γῆν Ol ‖ 15 ενκατακλιομενη E1: ἐγκατακλειομένης (ut videtur) F ‖ τοῖς om. Ν ‖ 16 μέρος N ‖ ποιεῖ ex ποιῆ corr. Ν1 ‖ 17 διὰ om. H Ν ‖ τῶ H Ncorr. m. 1 ‖ διπλῆ ex διπλῆν corr. Ν1 ‖ 18 αἱ om. E1 H Ν ‖ 19 μὲν in ras. F1 ‖ ἀτμιδώδης] (post ι σ eras., - ς in ras. Erec.) ‖ ἐστιν J 𝔐 𝔙 H N: om. F ‖ 20 καὶ om. 𝔐 𝔙 F ‖ ἐν τῇ τῇ γιγνομένων] εἰρημένων E1 𝔚 ‖ ὀρεκτὰ 𝔙1 ‖ τὰ (post ὀρυκτὰ) om. J1 ‖ 21 δὲ om. E1 ‖ μεταλευτὰ N1 ‖ ἀναθυμιασεις (ut videtur) E1 ‖ ἐστιν εἴ τις J1; om. Ε 𝔚 Ol ‖ 22 τὰ (ante ὀρυκτὰ)] τ J1 ‖ ὀρεκτὰ 𝔙1 ‖ λίθον E1 ‖ γένη] (γέ- supra add. F1) ‖ τὰ (post γένη)] ται E1 ‖ 23 ἄτικτα 𝔐 F1 ‖ ὤχραν ex ὤχρον (ut videtur) corr. F1: ὄχραν Ν ‖ μίλτον] (-λ- in ras. E1) ‖ θιον E1 ‖ 24 τὰ δὲ in ras. 5 litt. Erec. ὀρεκτῶν 𝔙1 ‖ 25 κεχρωματισμένα H Ν ‖ λίθοις (ut videtur) 𝔙1 ‖ 25—26 γεγονὼς συστάσεως] (Ol): συστάσεως γεγονὼς (-νὸς Ν) J F 𝔐 𝔙 Ν ‖ 26 τὸ] Ol: om. E 𝔚 ‖ κινάβαρι 𝔚  𝔙 H Ν 𝔚 ‖ 27 ὅσα] σα E1: καὶ ὅσα Ν μεταλεύεται Η ‖ ἐλατά] ἐλα E1 ‖ 28 χρυσός, χαλκός] Ap Ol: χαλκός, χρυσός Ε1 𝔚 ‖ 29 ἀτμιδώδης ἀναθυμίσθις (om. ἡ) Ν ‖ ἐνκατακλειομένη E1 ‖ 3Ο λίθοις] χλίοις (ut videtur)1)

ἢ δρόσος ἢ πάχνη, ὅταν ἀποκριθῇ. ἐνταῦθα δὲ πρὶν ἀποκριθῆναι γεννᾶται ταῦτα. διὸ ἔστι μὲν ὡς ὕδωρ ταῦτα, ἔστιν δ᾿  ὡς οὔ· δυνάμει μὲν γὰρ ἡ ὕλη ὕδατος ἦν, ἔστι δ᾿  οὐκέτι, οὐδ᾿  ἐξ ὕδατος γενομένου διά τι πάθος, ὥσπερ [*](378b) οἱ χυμοί· οὐδὲ γὰρ οὕτω γίγνεται τὸ μὲν χαλκὸς τὸ δὲ χρυσός, ἀλλὰ πρὶν γενέσθαι παγείσης τῆς ἀναθυμιάσεως ἕκαστα τούτων ἐστίν. διὸ καὶ πυροῦται πάντα καὶ γῆν ἔχει· ξηρὰν γὰρ ἔχει ἀναθυμίασιν· ὁ δὲ χρυσὸς μόνος οὐ πυροῦται. κοινῇ μὲν οὖν εἴρηται περὶ αὐτῶν ἁπάντων, ἰδίᾳ δὲ σκεπτέον προχειριζομένοις περὶ ἕκαστον γένος.