Meteorologica

1 Περὶ δὲ θαλὰττης, καὶ τίς ἡ φύσις αὐτῆς, καὶ διὰ τίνʼ αἰτίαν ἁλμυρὸν τοσοῦτὸν ἐστιν ὕδατος πλῆθος, ἔτι δὲ περὶ τῆς ἐξ ἀρχῆς γενέσεως λέγωμεν. οἱ μὲν οὖν ἀρχαῖοι καὶ διατρίβοντες περὶ τὰς θεολογίας ποιοῦσιν αὐτῆς πηγάς, ἵνʼ αὐτοῖς ὥσιν ἀρχαὶ καὶ ῥίζαι γῆς καὶ θαλάττης· τραγικῶτερον [*](353b) [*](16 τάναϊς] OI: τάναις ποταμὸς E 𝔚 Ap  ‖ ἔρρει ex ἔρει corr. J1: ῥεῖν in ras E1: ῥεῖ 𝔚 Ol ‖ 17 αὐτῶ E1 ‖ 19 ποταμῶν ἁρμόσει J 𝔐 𝔄 Ν: ποταμῶν ἁρμόσειε F μὸν μὴν καὶ Ν (deest codex H) καὶ] Ol: om. Ε 𝔚 20 οἱ om. E ‖ 22 θαλάσσης N‖ ἀπολιπούσης 𝔚 τὰ δʼ ἐπιούσης marg. Erec. 23 μὲν] μεν αὐτά J ‖ 25 χερσεύει] Ac: χερσεύεται E 𝔚 27 διὰ τί] διότι Ε 𝔚 ἀένναοι Ecorr. 𝔚 𝔐 𝔄 F Ν 28 εἰσίν om. F: (in voc. ποταμῶν cadit Ol) ‖ ‘περὶ δε θαλάττης καὶ τίς ἡ φύσις αὐτῆς. καὶ δια τίνα αἰτίαν ἀλμμυρόν’ J; περὶ δὲ θαλάττης καὶ τίς ἡ φύσις αὐτῆς καὶ διὰ τνʼ (-ι- in ras. m.1 ) αἰτίαν ἁλμυρόν] ἀριστοτὲλους μετεωρολσγικῶν; ᾱ; Ε.) [*](Adhibiti codices J F 𝔐 𝔄 (in quo desiderantur versus 369 b 11 — 370 a 32) H N E 𝔚.) [*](Inscriptio: ἀρισστοτέλοτ, μετεωρολσγικων β J; μετεωρολστιμκῶν, β F; Ἀρι- στοτε μετεωρολογικῶν, β 𝔐; ἀριστοτελους μετεωρολσγικῶν β 𝔄; μετεώρων β H; αριστοτέλους μετεώρων; β N; δεύτερον E (in marg. add. m. rec. ἀριστοτὲλουυς μετεωρολσγικῶν β); Ἀριστοτὲλους μετεωρολσγικῶν, δευτερον 𝔚 ‖ p. 3 353 a, v. 33 ἀλμνρὸν om. 𝔚 ‖ 34 τῆς ex τὸν corr. E1 ‖ 35 πηγάς πηγὰς διὰ τὸ 𝔐 ‖ 353 b 1 αὐτοῖς Ap: αὑτῶν Ν: αὐτῆς 𝔚: αὖται Ol γῆς] αὐτῆς Ol)

γὰρ οὕτω καὶ σεμνότερον ὑπέλαβον ἴσως εἶναι τὸ λεγόμενον, ὡς μέγα τι τοῦ παντὸς τοῦτο μόριον ὄν· καὶ τὸν λοιπὸν οὐρανὸν ὅλον πεοὶ τοῦτον συνεστάναι τὸν τόπον καὶ τούτου χάριν ὡς ὄντα τιμμιῶτατον καὶ ἀρχήν. οἱ δὲ σοφώτεροι τὴν ἀνθρωπίνην σοφίαν ποιοῦσιν αὐτῆς γένεσιν· εἶναι γὰρ τὸ πρῶτον ὑγρὸν ἅπαντα τὸν περὶ τὴν γῆν τόπον, ὑπὸ δὲ τοῦ ἡλίου ξηραινόμενον τὸ μὲν διατμίσαν πνεύματα καὶ τροπὰς ἡλίου καὶ σελήνης φασὶ ποιεῖν, τὸ δὲ λειφθὲν θάλατταν εἶναι· διὸ καὶ ἐλάττω γίγνεσθαι ξηραινομένην οἴονται, καὶ τέλος ἔσεσθαὶ ποτε πᾶσαν ξηράν. ἔνιοι δʼ αὐτῶν θερμαινομένης φασὶν ὑπὸ τοῦ ἡλίου τῆς γῆς οἶον ἱδρῶτα γίγνεσθαι· διὸ καὶ ἁλμυρὰν εἶναι· καὶ γὰρ ὁ ἱδρὼς ἁλμυρός. οἱ δὲ τῆς ἀλμιυρδτητος αἰτίαν τὴν γῆν εἶναὶ φασιν· καθάπερ γὰρ τὸ διὰ τῆς τέφρας ἠθούμενον ἀλμμυρὸν γίγνεται, τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ταύτην ἁλμυρὰν εἶναι μειχθείσης αὐτῇ τοιαύτης γῆς. ὅτι μὲν οὖν πηγὰς τῆς θαλάττης ἀδύνατον εἶναι, διὰ τῶν ὑπαρχόντων ἤδη θεωρεῖν δεῖ. τῶν γὰρ περὶ τὴν γῆν ὑδάτων τὰ μὲν ῥυτὰ τυγχάνει ὄντα τὰ δὲ στάσιμα. τὰ μὲν οὖν ῥυτὰ πάντα πηγαῖα· περὶ δὲ τῶν πηγῶν εἰρήκαμεν πρότερον ὅτι δεῖ νοεῖν οὐχ ὥσπερ ἐξ ἀγγείου ταμιευόμενον τὴν ἀρχὴν εἶναι πηγήν, ἀλλʼ εἰς ἓν ἀεὶ γιγνόμενον καὶ συρρέον ἀπαντᾶν πρώτην. τῶν δὲ στασίμων τὰ μὲν συλλογιμμαῖα καὶ ὑποστάσεις, οἶον τὰ τελματιαῖα καὶ ὅσα λιμνώδη, πλήθει καὶ ὀλιγότητι διαφέροντα, τὰ δὲ πηγαῖα. ταῦτα δὲ πάντα χειρόκμητα, λέγω δʼ οἷον τὰ φρεατιαῖα καλούμενα· πάντων γὰρ ἀνωτέρω δεῖ τὴν πηγὴν εἶναι τῆς ῥύσεως. διὸ τὰ μὲν αὐτόματα δεῖ τὰ κρηναῖα καὶ ποτάμια, ταῦτα δὲ τέοὅτως [*](2 𝔐 𝔄 H Ν: οὗτοι Ald. περὶ om. E1: περὶ τὴν γῆν 𝔐 ‖ συστῆναι E 𝔚 7 τὴν om. 𝔐 8 διατμίσαν ἀτμίσαν 𝔐 ‖ 9 καὶ σελήνης om. 𝔐 θάλασσαν 𝔐 10 οἴνται] (-αι ex corr. E1) 13 ἱδρὸς J 14 εἶναι φασὶ, τὴν γῆν F 15 ἰθούμενον N ἁλμμυρὸν — τρόπον] (Ap): om. Ε1 𝔚: ὕδωρ ἁλμμυρὸν γίνεται marg. E1: (ὕδωρ habet Ol) 16 αὐτῆ] αὐτῆ τῆς H Ν: αὐτῆς Ald. ‖ γῆς ex γῆν (ut videtur) corr. J1 17 τῆς] Alp Ol: om. E 𝔚 18 ῆδη ex ἠ corr. Ε1 γὰρ om. E ‖ 21 ταμιeυσομὲνων (ut videtur) E1; ταμμιεινομμὲνων Ecorr, 𝔚 22 ἔν ἢν E1 𝔐 Νcorr.m.l ἀπαντᾶ Ε1 𝔚 𝔐 Ν ‖  23 πρῶτον F ‖ 24 πλήη Ν 25 ταῦτα δὲ] ταῦτα γὰρ 𝔐 πάντα om. E1 ‖ 28 αὐτόματα ex ἀτμα corr. 21 κρηνιαῖα 𝔐 𝔄 H Ν ποταμιαι E1: ποταμιαῖα Erec. 𝔚 𝔐) χνης προσδεῖται τῆς ἐργασομένης. αἱ μὲν οὖν διαφοραὶ τοσαῦται καὶ τοιαῦται τῶν ὑδάτων εἰσίν· τούτων δʼ οὕτω διωρισμένων ἁδύνατον πηγὰς εἶναι τῆς θαλάττης· ἐν οὐδετέρῳ γὰρ τούτων οἶον τʼ εἶναι τῶν γενῶν αὐτήν· οὔτε γὰρ ἀπόρρυτός ἐστιν οὔτε χειροποίητος, τὰ δὲ πηγαῖα πάντα τούτων θάτερον πέπονθεν· αὐτόματον δὲ στάσιμον τοσοῦτον πλῆθος οὐδὲν ὁρῶμεν πηγαῖον γιγνόμενον. ἔτι δʼ ἐπεὶ πλείους εἰσὶ θάλατται πρὸς ἀλλήλας οὐ συμμμμειγνύουσαι κατʼ οὐδένα τόπον, ὧν ἡ [*](354a) μὲν ἐρυθρὰ φαίνεται κατὰ μικρὸν κοινωνοῦσα πρὸς τὴν ἔξω στηλῶν θάλατταν, ἡ δʼ Ὑρκανία καὶ Κασπία κεχωρισμέναι τε ταύτης καὶ περιοικοῦμμεναι κύκλῳ, ὥστʼ οὐκ ἂν ἐλάνθανον αἱ πηγαί, εἰ κατά τινα τόπον αὐτῶν ἠσαν. ῥέουσα δʼ ἡ θάλαττα φαίνεται κατά τε τὰς στενότητας, εἴ που διὰ τὴν περιέχουσαν γῆν εἰς μικρὸν ἐκ μεγάλου συνάγεται πελάγους, διὰ τὸ ταλαντεύεσθαι δεῦρο κἀκεῖσε πολλάκις. τοῦτο δʼ ἐν μὲν πολλῷ πλήθει θαλάττης ἄδηλον· ᾗ δὲ διὰ τὴν στενότητα τῆς γῆς ὀλίγον ἐπέχει τόπον, ἀναγκαῖον τὴν ἐν τῷ πελάγει μικρὰν ταλάντωσιν ἐκεῖ φαίνεσθαι μεγάλην. ἡ δʼ ἐντὸς Ἡρακλείων στηλῶν ἄποσα κατὰ τὴν τῆς γῆς κοιλότητα ῥεῖ, καὶ τῶν ποταμῶν τὸ πλῆθος· ἡ μὲν γὰρ Μαιῶτις εἰς τὸν ὸντον ῥεῖ, οὗτος δʼ εἰς τὸν Aἰγαῖον. τὰ δʼ ἤδη τούτων ἔξω πελάγη ᾖττον ποιεῖ τοῦτʼ ἐπιδήλως. ἐκείνοις δὲ διά τε τὸ τῶν ποταμῶν πλῆθος συμβαίνει τοῦτο (πλείους γὰρ εἰς τὸν Eὔξεινον ῥέουσιν ποταμοὶ καὶ τὴν Μαιῶτιν ἢ τὴν πολλαπλασίαν χώραν αὐτῆς) καὶ διὰ τὴν βραχύτητα τοῦ βάθους· [*](29—2Ο τοσαῦται (ut videtur) καὶ τοσαῦται E1; τοιαῦται καὶ τοσαῦται Ecorr. 𝔚: τοσαῦται καὶ τοιαῦτα Ν ‖ 30 τῶν om. 𝔐 𝔄 H Ν ‖ 3l θαλάσσης Ν  ‖ 33 θ᾿  άτερον J; θάτερα Ν ‖34 πεπόνθασιν N ‖ τοσοῦτο F1 35 ὑκεὶ] ὑκι E1 ‖ ἐστὶ F1 θάλασσαι H Ν 354 a 1 ἀλλήλας ex ἀλλήλαις (ut videtur) corr. F1 ‖ κατʼ οὐ κατ· 𝔚 τρὸπον 𝔐 H1 ‖ 3 θάλασαν Ν 𝔚 ἡ corr. E: οἱ Ν1 ‖ 4 τε] τῆς N1: del. Nrec, 5 εἰ supra add. E1‖ θαλασσα Ν 6 τε τὰς] Ol: τι F1: τὸς Fcorr. m.l E 𝔚 H Ν εἴ που] ὅπου H Ν ‖ 8 κάκεῖσε] Ap Ol: κἀκεῖ E 𝔚 ‖ 9 θαλάσσης Ν ‖ 10 πελάγει] 𝔐var. ApI: πλάτει J F1 𝔐 𝔄  H Ν 𝔚: πλατεῖ Ap WΑ‖ 12 τῆς supra add. N1 ‖ γῆς om. E1 13 καὶ —ῥεἄ (14) supra add. F1 καὶ — πλῆθος del. Th. τῶν om. Ν1 14 π6ντον] πὁντοντο E1; τόπον Ν1 τὰ δʼ ἤδη] F1 (Ap): πάντα δʼ ἤδη τὰ Erec. 𝔚 𝔐 Fcorr.: πάντα δʼ ήτα Ε1 15 τοῶτο ex τοὐτοαω corr. Ε1 16 τοῦτο συμβαίνει Ν 17 μαιῶτιν] (μ- in ras.2 litt. E1) ‖ 18 αὐτῆς χώραν F ‖ βραδντῆτα E) ἀεὶ γὰρ ἔτι βαθυτέρα φαίνεται οὖσα ἡ θάλαττα, καὶ τῆς μὲν Μαιώτιδος ὁ Πόντος, τούτου δʼ ὁ Αἰγαῖος, τοῦ δʼ Αἰγαίου ὁ Σικελικός· ὁ δὲ Σαρδονικὸς καὶ Τυρρηνικὸς βαθύτατοι πάντων. τὰ δʼ ἔξω στηλῶν βραχέα μὲν διὰ τὸν πηλόν, ἄπνοα δʼ ἐστὶν ὡς ἐν κοίλῳ τῆς θαλάττης οὔσης. ὥσπερ οὖν καὶ κατὰ μέρος ἐκ τῶν ὑψηλῶν οἱ ποταμοὶ φαίνονται ῥέοντες, οὕτω καὶ τῆς ὅλης γῆς ἐκ τῶν ὑψηλοτέρων τῶν πρὸς ἄρκτον τὸ ῥεῦμα γίγνεται τὸ πλεῖστον· ὥστε τὰ μὲν διὰ τὴν ἔκχυσιν οὐ βαθέα, τὰ δʼ ἕξω πελάγη βαθέα μᾶλλον. περὶ δὲ τοῦ τὰ πρὸς ἄρκτον εἶναι τῆς γῆς ὑψηλὰ σημεῖόν τι καὶ τὸ πολλοὺς πεισθῆναι τῶν ἀρχαίων μετεωρολόγων τὸν ἥλιον μὴ φέρεσθαι ὑπὸ γῆν ἀλλὰ περὶ τὴν γῆν καὶ τὸν τόπον τοῦτον, ἀφανίζεσθαι δὲ καὶ ποιεῖν νύκτα διὰ τὸ ὑψηλὴν εἶναι πρὸς ἄρκτον τὴν γῆν. ὅτι μὲν οὖν οὔτε πηγὰς οἷόν τʼ εἶναι τῆς θαλάττης, καὶ διὰ τίνʼ αἰτίαν οὕτως φαίνεται ῥέουσα, τοιαῦτα καὶ τοσαῦθʼ ἡμῖν εἰρήσθω.

[*](354b)

2 περὶ δὲ τῆς γενέσεως αὐτῆς, εἰ γέγονε, καὶ τοῦ χυμοῦ, τίς ἡ αἰτία τῆς ἁλμυρότητος καὶ πικρότητος, λεκτέον. ἡ μὲν οὖν αἰτία ἡ ποιήσασα τοὺς πρότερον οἴεσθαι τὴν θάλατταν ἀρχὴν εἶναι καὶ σῶμα τοῦ παντὸς ὕδατος ἥδ᾿  ἐστίν· δόξειε γὰρ ἄν εὔλογον εἶναι, καθάπερ καὶ τῶν ἄλλων στοιχείων ἐστὶν ἠθροισμένος ὄγκος καὶ ἀρχὴ διὰ τὸ πλῆθος, ὅθεν μεταβάλλει τε μεριζόμενον καὶ μείγνυται τοῖς ἄλλοις οἷον πυρὸς [*](19 ἔτι] ἐκεῖ J F1: ἐκεῖθεν Fcorr. ‖ ἡ om. 𝔚 ‖ θάλασσα 𝔐 ‖ 20 μαιώτιδος ex μιώτιδος corr. Ε1 πόντος ex πόντο corr. E1‖ αἰγαῖος] αἰγαῖο (-αῖ- ex corr.) E1 ‖ 21 σαρδωνικὸς Ecorr. 𝔄corr.: σαρδοικὸς 𝔐 ‖ τυρρηνικὸς] τυρηνικὸς F: τυρηννικὸς 𝔄: τυραννικὸς καὶ τυρρηνικὸς N1: τυρρηνικὸς καὶ τυρρηνικὸς Ncorr. m.1: ὁ τυρρηνικὸς J Ε 𝔚  Ap ‖ 22 βραχέα Fvar.: βαθέα F1 ‖ τὸν πηλὸν ex τῶν πηλῶ corr. Ν1 ‖ ἄπνοα Ap 0lV: ex ἄπνα corr. J1: ἄποια E1: ἁπλᾶ OlG (Op) 23 κοίλῳ ex κόλῳ corr. Ε1 ‖ 25 τὸ] (τ- in ras. E1) ‖ 27 βαθέα μᾶλλον πελάγη F ‖ περὶ δὲ τοῦ] τοῦ δὲ ci. Th. ‖ 29 πειθῆναι E1 ‖ μεταιωρολόγων N ‖ 30 γῆν (1)] Ap Op: τὴν γῆν J F 𝔐 𝔄 H N ‖ 32 οὖν supra add. J1 ‖ οὔτε] οὐ (ut videtur) F1 ‖ 33 τίν᾿ ] (τι- in ras. 4 litt. E1) ‖ οὕτω J F 𝔐 𝔄 H Ν ‖ 34 τοαῦθ᾿ 1 ἡμῖν] (-ι- in ras. E1) ‖ 354 b 1 αὐτῆς supra add. Ν1 ‖ εἰ ex corr. Ν1 ‖ 2 ἡ (post τίς) om. E1 ‖ καὶ πικρότητος om. E1 ‖ ἡ (post λεκτέον) postea add. Ν1 ‖ 3 θάλασσαν 𝔐 𝔄 F ‖ 4—6 δόξειε γάρ (-ε- γὰρ in ras. E1): δόξη γὰρ Ol ‖ 5 εὔλογον ἂν Ν ‖ 7 τε μεριζόμενον] μετεοριζόμενον E1: μετεωριζόμενον Ecorr. m.1:  τε διαμεριζόμενον Nrec. ‖ interp. Bon. ‖ πῦρ E 𝔚 Fcorr.)

μὲν ἐν τοῖς ἄνω τόποις, ἀέρος δὲ πλῆθος τὸ μετὰ τὸν τοῦ πυρὸς τόπον, γῆς δὲ σῶμα περὶ ὃ ταῦτα πάντα κεῖται φανερῶς· ὥστε δῆλον ὅτι κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον καὶ περὶ ὕδατος ἀνάγκη ζητεῖν. τοιοῦτον δʼ οὐδὲν ἄλλο φαίνεται σῶμα κείμενον ἀθρόον, ὥσπερ καὶ τῶν ἄλλων στοιχείων, πλὴν τὸ τῆς θαλάττης μέγεθος· τὸ γὰρ τῶν ποταμῶν οὔτʼ ἀθρόον οὔτε στάσιμον, ἀλλʼ ὡς γιγνόμενον ἀεὶ φαίνεται καθʼ ἡμέραν. ἐκ ταύτης δὴ τῆς ἀπορίας καὶ ἀρχὴ τῶν ὑγρῶν ἔδοξεν εἶναι καὶ τοῦ παντὸς ὕδατος ἡ θάλαττα. διὸ καὶ τοὺς ποταμοὺς οὐ μόνον εἰς ταύτην ἀλλὰ καὶ ἐκ ταύτης φασί τινες ῥεῖν· διηθούμενον γὰρ γίγνεσθαι τὸ ἁλμυρὸν πότιμον. ἀντίκειται δὲ ἑτέρα πρὸς ταύτην τὴν δόξαν ἀπορία, τί δή ποτʼ οὐκ ἔστιν τὸ συνεστὸς ὕδωρ τοῦτο πότιμον, εἴπερ ἀρχὴ τοῦ παντὸς ὕδατος, ἀλλʼ ἁλμυρόν. τὸ δʼ αἴτιον ἅμα ταύτης τε τῆς ἀπορίας λύσις ἔσται, καὶ περὶ θαλάττης τὴν πρώτην λαβεῖν ὑπόληψιν ἀναγκαῖον ὀρθῶς. τοῦ γὰρ ὕδατος περὶ τὴν γῆν περιτεταμένου, καθάπερ περὶ τοῦτο ἡ τοῦ ἀέρος σφαῖρα καὶ περὶ ταύτην ἡ λεγομένη πυρός (τοῦτο γάρ ἐστι πάντων ἔσχατον, εἶθʼ ὡς οἱ πλεῖστοι λέγουσιν εἴθ᾿  ὡς ἡμεῖς), φερομένου δὲ τοῦ ἡλίου τοῦτον τὸν τρόπον, καὶ διὰ ταῦτα τῆς μεταβολῆς καὶ γενέσεώς τε καὶ φθορᾶς οὔσης, τὸ μὲν λεπτότατον καὶ γλυκύτατον ἀνάγεται καθʼ ἑκάστην ἡμέραν καὶ φέρεται διακρινόμενον καὶ ἀτμίζον εἰς τὸν ἄνω τόπον, ἐκεῖ δὲ πάλιν [*](8 μὲν om. F1 ‖ τὸ] τὸν F ‖ 9 τοῦ om. E πάντα ταῦτα J ‖ 11 ζητεῖν] ζει E1 ‖ ἄλλο σῶμα φαίνεται J; φαίνεται ἄλλο σῶμα F‖ 12 καὶ om. N ‖ τὸ] τοῦ Nrec. 13 θαλάσσης F ‖ τῶν supra add. Ν1 ‖ 14 ἄλλως 𝔚 ‖ φαίνεται Fvar,: φέφεται F1 ‖ 15 δὲ 𝔄 H Ν ‖ ἀπορείας 𝔄; Ν ‖ καὶ om. J F 𝔐 𝔄 H Ν1 ‖ 16 σάλασσα N 17 εἰς]  (-ς in ras. E) ‖ φησὶν J1‖ τινες supra add. F1 ‖ 18 ἁλμυροῦν J 𝔄 ‖ 19 ἑτέρα] ἄλλη 𝔐 ‖ πρὸς ex προ corr. E1 ‖ 20 συνεστὼς J rec. Fcorr. (ut videtur) 𝔐 𝔄corr. m.1 H Ncorr. (ut videtur) E1 𝔚 ‖ τοῦτο πότιμον]  πότιμον F OlV: τοῦ ποτίμου OlG παντὸς Ol: παντός ἐστιν Ε 𝔚 ‖ 22 ἀπορείας 𝔄1 ‖ καὶ] καὶ τοῦ F1 θαλάσσης F τὴν πρώτην] Ac: om. E1 23 ὑπόληψιν] post η in E ras. unius litt.) 24 περιτεταμένου] (περι- marg. N1) ‖ 25 πάντων] τούτων J F 𝔄 Ν Ac: τὸ Ol ‖ 26 οἱ]  Acp: om. H Ν Ol ‖ πλεῖστοι Acp: πλεῖστοι τοῦτο 𝔐 𝔄 H Ν: πολλοὶ Ol ‖ δὲ] Ol: om. E 𝔚 ‖ 27 μεταβολῆς ex corr. Ν1 ‖ 22 τε om, F λεπτότατον] Ap; λεπτότατόν τε 𝔚 ‖ 29 καὶ γλυκύτατον om. N ‖ φέρεται] Ap): φαίνεται E 𝔚 ‖ 30 πάλι H) συστὰν διὰ τὴν ψύξιν καταφέρεται πάλιν πρὸς τὴν γῆν. καὶ τοῦτʼ ἀεὶ βούλεται ποιεῖν ἡ φύσις οὕτως, καθάπερ εἴρηται πρότερον. διὸ καὶ γελοῖοι πάντες ὅσοι τῶν πρότερον ὑπέλαβον τὸν ἥλιον τρέφεσθαι τῷ ὑγρῷ· καὶ διὰ τοῦτʼ ἔνιοί γέ [*](355a) φασιν καὶ ποιεῖσθαι τὰς τροπὰς αὐτόν· οὐ γὰρ αἰεὶ τοὺς αὐτοὺς δύνασθαι τόπους παρασκευάζειν αὐτῷ τὴν τροφήν· ἀναγκαῖον δʼ εἶναι τοῦτο συμβαίνειν περὶ αὐτὸν ἢ φθείρεσθαι· καὶ γὰρ τὸ φανερὸν πῦρ, ἕως ἂν ἔχῃ τροφήν, μέχρι τούτου ζῆν, τὸ δʼ ὑγρὸν τῷ πυρὶ τροφὴν εἶναι μόνον, — ὥσπερ ἀφικνούμενον μέχρι πρὸς τὸν ἥλιον τὸ ἀναγόμενον τοῦ ὑγροῦ, ἢ τὴν ἄνοδον τοιαύτην οὖσαν οἵανπερ τῇ γιγνομένῃ φλογί, διʼ ἧς τὸ εἰκὸς λαβόντες οὕτω καὶ περὶ τοῦ ἡλίου ὑπέλαβον. τὸ δʼ οὐκ ἔστιν ὅμοιον· ἡ μὲν γὰρ φλὸξ διὰ συνεχοῦς ὑγροῦ καὶ ξηροῦ μεταβαλλόντων γίγνεται καὶ οὐ τρέφεται (οὐ γὰρ ἡ αὐτὴ οὖσα διαμένει οὐδένα χρόνον ὡς εἰπεῖν), περὶ δὲ τὸν ἥλιον ἀδύνατον τοῦτο συμβαίνειν, ἐπεὶ τρεφομένου γε τὸν αὐτὸν τρόπον, ὥσπερ ἐκεῖνοί φασιν, δῆλον ὅτι καὶ ὁ ἥλιος οὐ μόνον καθάπερ Ἡράκλειτός φησιν, νέος ἐφʼ ἡμέρῃ ἐστίν, ἀλλʼ ἀεὶ νέος συνεχῶς. ἔτι δʼ ἡ ὑπὸ τοῦ ἡλίου ἀναγωγὴ τοῦ ὑγροῦ ὁμοία τοῖς θερμαινομένοις ἐστὶν ὕδασιν ὑπὸ πυρός· εἰ οὖν μηδὲ τὸ ὑποκαόμενον τρέφεται πῦρ, οὐδὲ τὸν ἥλιον εἰκὸς ἦν ὑπολαβεῖν, οὐδʼ εἰ πᾶν θερμαίνων ἐξατμίσειεν τὸ ὕδωρ. ἄτοπον δὲ καὶ τὸ μόνον φροντίσαι τοῦ ἡλίου, τῶν δʼ ἄλλων ἄστρων [*](31 καταφέρεται] Ap; φέρεται F: κάτω φέρεται Cam. πρὸς] εἰς F ‖ 32 ἀεὶ] (-ει in ras. E1) ποιεῖν βούλεται ἀεὶ F ‖ οὕτω J F 𝔄 H ‖ 33—34 τὸν ἥλιον τρέφεσθαι ὑπέλαβον Ν ‖ 34 καὶ — μόνον (355 a 5) interclusionem distinguit Th. ‖ γʼ ἔνιοι F: ἔνιοι 𝔚 ‖ 355 a 1 καὶ φασὶ 𝔚 αὐτόν] αὐτῶν 𝔄 corr. m.1 ἀεὶ E 𝔚 𝔐 𝔄 F H Ν αὐτοὺς ex corr. F1 ‖ 2 τὴν om. E 𝔚 ‖ 3 συμβαίνειν om. F ‖ 5 ἀφικνούμενον] ἀφικνούμενον ἄνω 𝔐 ‖ 6 μέχρι] (post ε in E ras. duarum triumve litt.) ‖ τὸ] τὸν N1 ‖ ἢ om. E ‖ 7 οἵανπερ] οἵαν περὶ (ι altera in ras. m.1) Ε ‖ 9 γὰρ om. E1 ‖ post ὑγροῦ in E ras. unius litt. ‖ 10 οὐ (ante τρέφεται) om. Ecorr. 𝔚 ‖ 14 ἡράκλειτός] Ap Ol: ὁ ἡράκλειτος E 𝔚 ‖ φασὶ 𝔄1: om. F ‖ἐφ᾿  ἡμέρα 𝔄 ‖ ἀεὶ] ει E1: αἰεὶ F ‖ 15 ἔτι in ras. 4 litt. F1 ‖ ἡ] ὁ F1 ‖ 16 θερμαινομένοις (-οι- in ras. J1) ὕδασίν ἐστιν E 𝔚 Ol: ὕδασιν F ‖ 17 τὸ ὑποκαιόμενον Bcorr. m.1 𝔚 𝔐 F: τῷ ὐποκαομένῳ ci. Th. ‖ 18 πᾶν] πᾶν ὁ ἥλιος 𝔐 𝔄 H Ν ‖ ἐξατμίσειεν] (-ει- in ras. E1) 19—20 ἄστρων αὐτοὺς παριδεῖν] (inter παρ- et -ιδεῖν intercedit in J ras. 2 litt.): ἄστρων αὐτοῖς παριδεῖν N1: παριδεῖν αὐτοὺς ἄστρων F; ἄστρων παριδεῖν αὐτοὺς E(ι prior in ras.) αὐτοὺς παριδεῖν τὴν σωτηρίαν, τοσούτων καὶ τὸ πλῆθος καὶ τὸ μέγεθος ὄντων. τὸ δʼ αὐτὸ συμβαίνει καὶ τούτοις ἄλογον καὶ τοῖς φάσκουσι τὸ πρῶτον ὑγρᾶς οὔσης καὶ τῆς γῆς, καὶ τοῦ κόσμου τοῦ περὶ τὴν γῆν ὑπὸ τοῦ ἡλίου θερμαινομένου, ἀέρα γενέσθαι καὶ τὸν ὅλον οὐρανὸν αὐξηθῆναι, καὶ τοῦτον πνεύματά τε παρέχεσθαι καὶ τὰς τροπὰς αὐτοῦ ποιεῖν· φανερῶς γὰρ ἀεὶ τὸ ἀναχθὲν ὁρῶμεν καταβαῖνον πάλιν ὕδωρ· κἂν μὴ κατʼ ἐνιαυτὸν ἀποδιδῷ καὶ καθʼ ἑκάστην ὁμοίως χώραν, ἀλλʼ ἔν γέ τισιν τεταγμένοις χρόνοις ἀποδίδωσι πᾶν τὸ ληφθέν, ὡς οὔτε τρεφομένων τῶν ἄνωθεν, οὔτε τοῦ μὲν μένοντος ἀέρος ἤδη μετὰ τὴν γένεσιν, τοῦ δὲ γιγνομένου καὶ φθειρομένου πάλιν εἰς ὕδωρ, ἀλλʼ ὁμοίως ἅπαντος διαλυομένου καὶ συνισταμένου πάλιν εἰς ὕδωρ. τὸ μὲν οὖν πότιμον καὶ γλυκὺ διὰ κουφότητα πᾶν ἀνάγεται, τὸ δʼ ἁλμυρὸν ὑπομένει διὰ βάρος οὐκ ἐν τῷ αὐτοῦ οἰκείῳ τόπῳ· τοῦτο γὰρ οἰητέον ἀπορηθῆναί τε προσηκόντως (ἄλογον γὰρ εἰ μή τίς ἐστιν τόπος ὕδατος ὥσπερ καὶ τῶν ἄλλων στοιχείων) καὶ ταύτην [*](355b) εἶναι λύσιν· ὃν γὰρ ὁρῶμεν κατέχουσαν τόπον τὴν θάλατταν, οὗτος οὐκ ἔστιν θαλάττης ἀλλὰ μᾶλλον ὕδατος. φαίνεται δὲ θαλάττης, ὅτι τὸ μὲν ἁλμυρὸν ὑπομένει διὰ τὸ βάρος, τὸ δὲ γλυκὺ καὶ πότιμον ἀνάγεται διὰ τὴν κουφότητα, καθάπερ ἐν τοῖς τῶν ζῴων σώμασιν. καὶ γὰρ ἐν τούτοις τῆς τροφῆς εἰσελθούσης γλυκείας ἡ τῆς ὑγρᾶς τροφῆς ὑπόστασις καὶ τὸ περίττωμα φαίνεται πικρὸν ὂν καὶ ἁλμυρόν· τὸ γὰρ γλυκὺ καὶ πότιμον ὑπὸ τῆς ἐμφύτου [*](m.1) 𝔚: ἀστέρων παριδεῖν Ol ‖ 20 τοσοῦτον J 𝔄 ‖ 22 ὑγρᾶς οὔσης τὸ πρῶτον F ‖ 23 κόσμου] κώνου H1 Ν1 ‖ τὴν om. F ‖ θερμαινομένου] 𝔄1( ut videtur) Fvar.: θερμενον E1; θερμαινομένην Hvar. θερμαινόμενον cet. ‖ 24 γενέσθαι ex γίνεσθαι corr. Η1 ‖ καὶ om. E ‖ αὐξηθῇν 𝔐: αὐξηθῆ N 25 τε om. Ε ‖ 27 ἀποδμδῷ] ἀποδιδῶσι F ‖ καὶ om. F1 𝔚 ‖ ὥραν F Ν ‖ 29 ὡς] ὥστε F1 ‖ 30 γιγνομένου ex γιγνομένου καὶ τρεφομένου corr. F1 ‖ 31 παντὸς Ecorr. m. 1 ‖ 32 εἰς ὕδωρ om. E1 𝔚 23 ‖ πόσιμον H1( ut videtur) Ν 33 καὶ om. F1 ‖ 34 ἀπομένει Ν ‖ αὐτοῦ] αὐτῶ F1 𝔚 ‖ 35 γάρ ex γὰρ εἰκὸς corr. F1 ‖ ἀπορηθῆναι οἰητέον F γε προσηκόντως E: om. F ‖ 355 b 1 καὶ (ante τῶν) om. E 𝔚 ‖ 2 κατέχουσα E1 ‖ θάλασσαν 𝔐 𝔄 F H ‖ 3 θαλάσσης F ‖ μᾶλλον ex μόνον corr. F1 ‖ 4 θαλάσσης F post ἁλμνρὸν in E ras. unius litt. ‖ 5 πότιμον] τὸ πότιμον H Ν ‖ τὴν om. F 6 ἐν ex οὐδὲν (ut videtur) corr. F1 ‖ 7 τῆς (ante τροφῆς) om. F) θερμότητος ἑλκυσθὲν εἰς τὰς σάρκας καὶ τὴν ἄλλην σύνταξιν ἦλθεν τῶν μερῶν, ὡς ἕκαστον πέφυκεν. ὥσπερ οὖν κἀκεῖ ἄτοπον εἶ τις τῆς ποτίμου τροφῆς μὴ νομίζοι τόπον εἶναι τὴν κοιλίαν, ὅτι ταχέως ἀφανίζεται, ἀλλὰ τοῦ περιττώματος, ὅτι τοῦθʼ ὁρᾷ ὑπομένον, οὐκ ἂν ὑπολαμβάνοι καλῶς. ὁμοίως δὲ καὶ ἐν τούτοις· ἔστιν γάρ, ὥσπερ λέγομεν, οὗτος ὁ τόπος ὕδατος· διὸ καὶ οἱ ποταμοὶ ῥέουσιν εἰς αὐτὸν ἅπαντες καὶ πᾶν τὸ γιγνόμενον ὕδωρ· εἴς τε γὰρ τὸ κοιλότατον ἡ ῥύσις. καὶ ἡ θάλαττα τὸν τοιοῦτον ἐπέχει τῆς γῆς τόπον· ἀλλὰ τὸ μὲν ἀναφέρεται ταχὺ διὰ τὸν ἥλιον ἅπαν, τὸ δʼ ὑπολείπεται διὰ τὴν εἰρημένην αἰτίαν. τὸ δὲ ζητεῖν τὴν ἀρχαίαν ἀπορίαν, διὰ τὶ τοσοῦτον πλῆθος ὕδατος οὐδαμοῦ φαίνεται (καθʼ ἑκάστην γὰρ ἡμέραν ποταμῶν ῥεόντων ἀναρίθμων καὶ τὸ μέγεθος ἀπλέτων οὐδὲν ἡ θάλαττα γίγνεται πλείων), τοῦτο οὐδὲν μὲν ἄτοπον ἀπορῆσαί τινας, οὐ μὴν ἐπιβλέψαντά γε χαλεπὸν ἰδεῖν. τὸ γὰρ αὐτὸ πλῆθος ὕδατος εἰς πλάτος τε διαταθὲν καὶ ἀθρόον οὐκ ἐν ἴσῳ χρόνῳ ἀναξηραίνεται, ἀλλὰ διαφέρει τοσοῦτον ὥστε τὸ μὲν διαμεῖναι ἂν ὅλην τὴν ἡμέραν, τὸ δʼ ὥσπερ εἴ τις ἐπὶ τράπεζαν μεγάλην περιτείνειεν ὕδατος κύαθον, ἅμα διανοουμένοις ἄν ἀφανισθείη πᾶν. ὃ δὴ καὶ περὶ τοὺς ποταμοὺς συμβαίνει· συνεχῶς γὰρ ῥεόντων ἀθρόων ἀεὶ τὸ ἀφικνούμενον εἰς ἀχανῇ καὶ πλατὺν τόπον ἀναξηραίνεται ταχὺ καὶ ἀδήλως. τὸ δʼ ἐν τῷ Φαίδωνι γεγραμμένον περί τε τῶν ποταμῶν καὶ τῆς θαλάττης ἀδύνατόν ἐστιν. λέγεται γὰρ ὡς ἅπαντα μὲν εἰς ἄλληλα συντέτρηται [*](1Ο σύνπηξιν Nrec. ‖ 11 εἰσῆλθε F κἀκεῖ om. F1 ‖ 12 ἄτοπον om. Ν ‖ τῆς ex τοῦ corr. F1 ‖ 13 κοίλην H Ν1 14 ὑπολαμβάνοι] Nvar.: ὑπολαμβάνει N1: ὑπολαμβάνῃ F 15 δὴ ci. Th. ‖ γάρ] μὲν γὰρ J 𝔚 16 ποταμοὶ] παμυ E1 ῥέουσιν (post ε in E ras. unius litt.) ‖ 17 εἴς τε] εἴ τε J1 ‖ τὸ κοιλότατον ex κοιλότατον corr. F1: τὴν κοιλότητα 18 θάλασσα 𝔐 𝔄 Η 21 ἀπορείαν J1: (-αν ex corr. Ν1) 22 ἀναριθμήτων E 𝔚 𝔐 F Hcorr. ‖ 23 θάλασσα H ‖ πλέον F1 ‖ 24 μὲν οὐθὲν F ‖ ἐπιβλέψαντί 𝔚 Ap: ἔτι βλέψανι E ‖ 26 τε διατεθὲν 𝔐 𝔄: διατεθέν Ol 27 διαφθείρει Ν1 ‖ ἂν διαμεῖναι F ‖ 28 εἴ τις supra add. F1 προτείνειεν N ‖ 30 δὴ om. F ‖ καὶ om. 𝔚 ‖ ποταμοὺς supra add. N1: ποταμοὺς δὴ F συμαι΄ F 31 ἀθρόον J F1 𝔐  𝔄1(ut videtur) Ecorr. m.1 𝔚: ἀθρόως Ap 32 κἂν H1 Ν1 ‖ 33 θαλάσσης 𝔐 𝔄 𝔚 ‖ 34 συντετήρηται N rec.: οὖν τέτρηται 𝔚) ὑπὸ γῆν, ἀρχὴ δὲ πάντων εἴη καὶ πηγὴ τῶν ὑδάτων ὁ καλούμενος Τάρταρος, περὶ τὸ μέσον ὕδατός τι πλῆθος, [*](356a) ἐξ οὗ καὶ τὰ ῥἐοντα καὶ τὰ μὴ ῥέοντα ἀναδίδωσιν πάντα· τὴν δʼ ἐπίρρυσιν ποιεῖν ἐφʼ ἕκαστα τῶν ῥευμάτων διὰ τὸ σαλεύειν ἀεὶ τὸ πρῶτον καὶ τὴν ἀρχήν· οὐκ ἔχειν γὰρ ἕδραν, ἀλλʼ ἀεὶ περὶ τὸ μέσον εἰλεῖσθαι· κινούμενον δʼ ἄνω καὶ κάτω ποιεῖν τὴν ἐπίχυσιν τοῖς ῥεύμασιν. τὰ δὲ πολλαχοῦ μὲν λιμνάζειν, οἷον καὶ τὴν παρʼ ἡμῖν εἶναι θάλατταν, πάντα δὲ πάλιν κύκλῳ περιάγειν εἰς τὴν ἀρχήν, ὅθεν ἤρξαντο ῥεῖν, πολλὰ μὲν κατὰ τὸν αὐτὸν τόπον, τὰ δὲ καὶ καταντικρὺ τῇ θέσει τῆς ἐκροῆς, οἶον εἰ ῥεῖν ἤρξαντο κάτωθεν, ἄνωθεν εἰσβάλλειν. εἶναι δὲ μέχρι τοῦ μέσου τὴν κάθεσιν· τὸ γὰρ λοιπὸν πρὸς ἄναντες ἤδη πᾶσιν εἶναι τὴν φοράν. τοὺς δὲ χυμοὺς καὶ τὰς χρόας ἴσχειν τὸ ὕδωρ διʼ οἵας ἄν τύχωσι ῥέοντα γῆς. συμβαίνει δὲ τοὺς ποταμοὺς ῥεῖν οὐκ ἐπὶ ταὐτὸν ἀεὶ κατὰ τὸν λόγον τοῦτον· ἐπεὶ γὰρ εἰς τὸ μέσον εἰσρέουσιν ἀφʼ οὗπερ ἐκρέουσιν, οὐδὲν μᾶλλον ῥευσοῦνται κάτωθεν ἢ ἄνωθεν, ἀλλʼ ἐφʼ ὁπότερ’ ἄν ῥέψη κυμαίνων ὁ Τάρταρος. καίτοι τούτου συμβαίνοντος γένοιτʼ ἂν τὸ λεγόμενον ἄνω ποταμῶν· ὅπερ ἀδύνατον. ἔτι τὸ γιγνόμενον ὕδωρ καὶ τὸ πάλιν ἀναγόμενον πόθεν ἔσται; τοῦτο γὰρ ἐξαίρειν [*](35 δὲ om. Ν ‖ 356 a 2 καὶ τὰ μὴ ῥέοντα om. 𝔚 ‖ ἀναδίδωσιν] (δ altera in ras. Erec.) ‖ 3 δʼ ἐπίρρυσιν 𝔚rec. var. Ol (Ap): δὲ περίρρυσιν J 𝔐 𝔄rec.: ἐπίρρυσιν F1: δὲ ἐπιπερίρρυσιν 𝔄1 ‖ ἑκάστω 𝔚 0lG: ἀκάστου OlV ‖ ῥευμάτων] ὑδάτων. ὁ καλούμενος τάρταρος περὶ τὸ μέσον ἐξ αὗ καὶ τὰ ῥέοντα καὶ τὰ μὴ ῥέοντα ἀναδίδωσι πάντα F1: ὑδάτων corr. F1 ‖ 4 ἔχειν] 0lV: ἔχει Ν OlG 5 εἱλεῖσθαι] Evar. Ap: εἰλεῖσθαι 𝔐 𝔄 Ol: ἕλκεσθαι Ε1 𝔚 ‖ ἄνω] ἀεὶ ἄνω F 6 ἐπίχυσιν var. E: ἔκχυσιν E1: ἐπʼ έκχυσιν 𝔚 ‖ 7 μὲν om. 𝔚 ‖ ὄαν E 𝔚 ‖ θάλασσαν E 𝔚 ‖ 8 εἰς om. 𝔄 ‖ ὅθεν] ὅθεν καὶ 𝔐 ‖ ἤρξατο J 𝔐 𝔄 H Ν 𝔚 Ap Ol ‖ 9 μὲν Ap Ol: μὲν καὶ E 𝔚 Fcorr. ‖ 10 καὶ]  Ap: om. 𝔐 Ol ‖ post τῆς in E ras. unius litt. ‖ ἤρξατο J F 𝔐 𝔄 H Ν 𝔚 Ap Ol ‖ 11 εἰσβάλειν Ν ‖ κατάθεσιν Erec. 𝔚 Nvar.: εἴσρυσιν Nrec. ‖ 12 ἄναντες τὸ ἄναντες F πάλω H1( ut videtur) Ν Ac ‖ 13 τάς] (Ap): om. E 𝔚 Ol ‖ οἵας] ρι-ex corr. F1): οἵαν Ν ‖ 14 ἄν om. F Ν ‖ ῥέοντες F1 𝔚 ‖ δὴ 𝔄 ‖ ποταμου E1 ‖ εἰσρεῖν F: ἀεὶ ῥεῖν Ν ‖ 15 ταὐτὸ 𝔐 corr. ‖ ἀεὶ] ἀεὶ καὶ E: om. H Ν ‖ εἰς supra add. E1: ἐπὶ 𝔚 Ap ‖ τὸ supra add. F1 ‖ 16 ῥέουσιν F ‖ οὗ περι J; οὗπερ ἂν F ‖ ἐκρέωσιν corr. F1 ‖ ῥεύσονται J; ῥευσουται E1 ‖ 17 ὁκότερʼ ex οτερ corr. E1; ὅσερ 𝔄 Ν ῥεύσῃ 𝔄 F N: ῥέψει Ecorr. m.1 ‖ 18 καίτοι τοῦτο J F: καὶ τοῦ τοιούτου 𝔄 H N ‖ 20 τὸ] 0lV: om. F 0lG ‖ 20—21 ἔξ ὡρεῖν ὅλον 𝔚: ὅλον ἐξαίρειν) ὅλον ἀναγκαῖον, εἴπερ ἀεὶ σῴζεται τὸ ἴσον· ὅσον γὰρ ἔξω ῥεῖ, πάλιν ῥεῖ πρὸς τὴν ἀρχήν. καίτοι πάντες οἱ ποταμοὶ φαίνονται τελευτῶντες εἰς τὴν θάλατταν, ὅσοι μὴ εἰς ἀλλήλους· εἰς δὲ γῆν οὐδείς, ἀλλὰ κἂν ἀφανισθῇ, πάλιν ἀναδύνουσιν. μεγάλοι δὲ γίγνονται τῶν ποταμῶν οἱ μακρὰν ῥέοντες διὰ κοίλης· πολλῶν γὰρ δέχονται ῥεύματα ποταμῶν, ὑποτεμνόμενοι τῷ τόπῳ καὶ τῷ μήκει τὰς ὁδοὺς· διόπερ ὅ τʼ Ἴστρος καὶ ὁ Νεῖλος μέγιστοι τῶν ποταμῶν εἰσιν τῶν εἰς τήνδε τὴν θάλατταν ἐξιόντων. καὶ περὶ τῶν πηγῶν ἄλλοι λέγουσιν ἑκάστου τῶν ποταμῶν ἄλλας αἰτίας διὰ τὸ πολλοὺς εἰς τὸν αὐτὸν ἐμβάλλειν. ταῦτα δὴ πάντα φανερὸν ὡς ἀδύνατόν ἐστι συμβαίνειν ἄλλως τε καὶ τῆς θαλάττης ἐκεῖθεν τὴν ἀρχὴν ἐχούσης. ὅτι μὲν οὖν ὕδατός τε ὁ τόπος ἐστὶν οὗτος καὶ οὐ θαλάττης, καὶ διὰ τίνʼ αἰτίαν τὸ μὲν πότιμον ἄδηλον πλὴν ῥέον, τὸ δʼ ὑπομένον, καὶ διότι τελευτὴ [*](356b) μᾶλλον ὕδατος ἢ ἀρχή ἐστιν ἡ θάλαττα, καθάπερ τὸ ἐν τοῖς σώμασιν περίττωμα τῆς τροφῆς πάσης, καὶ μάλιστα τὸ τῆς ὑγρᾶς, εἰρήσθω τοσαῦθʼ ἡμῖν.

3 περὶ δὲ τῆς ἁλμυρότητος αὐτῆς λεκτέον, καὶ πότερον αἰεί ἐστιν ἡ αὐτή, ἢ οὔτʼ ἦν οὔτʼ ἔσται ἀλλʼ ὑπολείψει· καὶ γὰρ οὕτως οἴονταί τινες. τοῦτο μὲν οὖν ἐοίκασι πάντες ὁμολογεῖν, ὅτι γέγονεν, εἴπερ καὶ πᾶς ὁ κόσμος· ἅμα γὰρ αὐτῆς ποιοῦσι τὴν γένεσιν. ὥστε δῆλον ὡς εἴπερ ἀίδιον τὸ πᾶν, καὶ περὶ τῆς θαλάττης οὕτως ὑποληπτέον. τὸ δὲ νομίζειν ἐλάττω τε γίγνεσθαι τὸ πλῆθος, ὥσπερ φησὶ Δημόκριτος, καὶ τέλος ὑπολείψειν, τῶν Αἰσώπου μύθων οὐδὲν [*](J F 𝔐 𝔄 H N: ὅλον ἐξαιρεῖ ApI: ἐξαιρεῖ ApWA ‖ 21–22 ἔξω ῥεῖ Evar.: ἐξεχώρει E1 𝔚 ‖ 23 θάλασσαν F ‖ 24 εἰς ex εἰ corr. E1 ‖ γῆν] τὴν γῆν E 𝔚 Ap ‖ 25 τῶν om. F ‖ μακρ F ‖ 27 μήκει καὶ τῶ τόπω H N ‖ 29 θάλασσαν 𝔐 𝔄 F ‖ 30 ἄλλοι ἄλλοι δὲ E1 ‖ ἑκάστου supra add. F1 ‖ αἰτίας αἰτίας ἔκάστον F1: del. Th. ‖ 31 ἐμβάλειν Ν ‖ ταῦτα —συμβαίνειν (32) marg. F ‖ 32 ἐστι] ἔτι Ε ‖ 33 τὴν ἀρχὴν ἐκεῖθεν Ν ‖ 34 οὗτος ἐστὶ F ‖ θαλάσσης F: θαλάσης N ‖ διὰ] οὐ διὰ J1 ‖ 35 ὑπομένει E‖  𝔚 ‖ 356 b 1 θάλασσα F ‖ 2 τροφῆς τροφῆ καὶ J ‖ 3 τὸ supra add. F1 ‖ 4 πρότερον E1 ‖ 5 ἀεὶ E ‖ 𝔚 𝔄 H N ‖ ἡ supra add. J1 ‖ ἀλλʼ ὑπολείψει om. F1 ‖ 6 οὖν om. F ‖ 7 ὅτι] εἰ 𝔚 ‖ 8 αὐτῶ Nrec. ‖ ὡς ὤσπερ E1; om. Ecorr.m.l 𝔚 ‖ 9 θαλάττης ex θαλάττης θαλάττης corr. E1 ‖ οὕτως om. J ‖ 11 ἀπολείψειν 𝔐)

διαφέρειν ἔοικεν ὁ πεπεισμένος οὕτως· καὶ γὰρ ἐκεῖνος ἐμυθολόγησεν ὡς δὶς μὲν ἡ Χάρυβδις ἀναρροφήσασα τὸ μὲν πρῶτον τὰ ὅρη ἐποίησεν φανερά, τὸ δὲ δεύτερον τὰς νήσους, τὸ δὲ τελευταῖον ῥοφήσασα ξηρὰν ποιήσει πάμπαν. ἐκείνῳ μὲν οὖν ἥρμοττεν ὀργιζομένῳ πρὸς τὸν πορθμέα τοιοῦτον εἰπεῖν μῦθον, τοῖς δὲ τὴν ἀλήθειαν ζητοῦσιν ἧττον· διʼ ἣν γὰρ αἰτίαν ἔμεινε τὸ πρῶτον, εἴτε διὰ βάρος, ὥσπερ τινὲς καὶ τούτων φασίν (ἐν προχείρῳ γὰρ τούτου τὴν αἰτίαν ἰδεῖν), εἴτε καὶ διʼ ἄλλο τι, δῆλον ὅτι διὰ τοῦτο διαμένειν ἀναγκαῖον καὶ τὸν λοιπὸν χρόνον αὐτήν. ἢ γὰρ λεκτέον αὐτοῖς ὅτι οὐδὲ τὸ ἀναχθὲν ὕδωρ ὑπὸ τοῦ ἡλίου ἥξει πάλιν, ἢ εἴπερ τοῦτʼ ἔσται, ἀναγκαῖον ἤτοι ἀεὶ ἢ μέχρι οὗπερ ἄν ᾖ τοῦτο ὑπολείπεσθαι τὴν θάλατταν, καὶ πάλιν ἀναχθῆναι ἐκεῖνο πρότερον δεήσει τὸ πότιμον. ὥστε οὐδέποτε ξηρανεῖται· πάλιν γὰρ ἐκεῖνο φθήσεται καταβὰν εἰς τὴν αὐτὴν τὸ προανελθὸν· διαφέφει γὰρ οὐδὲν ἅπαξ τοῦτʼ εἰπεῖν ἢ πολλάκις. εἰ μὲν οὖν τὸν ἥλιον παύσει τις τῆς φορᾶς, τὶ ἔσται τὸ ξηραῖνον; εἰ δʼ ἐάσει εἶναι τὴν περιφοράν, ἀεὶ πλησιάζων τὸ πότιμον, καθάπερ εἴπομεν, ἀνάξει, ἀφήσει δὲ πάλιν ἀναχωρῶν. ἔλαβον δὲ ταύτην τὴν διάνοιαν κατὰ τῆς θαλάττης ἐκ τοῦ πολλοὺς τόπους φαίνεσθαι ξηροτέρους νῦν ἢ πρότερον· περὶ οὗ τὴν αἰτίαν εἴπομεν, ὅτι τῶν κατά τινα χρόνον ὑπερβολῶν γιγνομένων ὕδατος τοῦτʼ ἐστὶν τὸ πάθος, ἀλλʼ οὐ διὰ τὴν τοῦ παντὸς γένεσιν καὶ τῶν μορίων· καὶ πάλιν γʼ ἔσται τοὐναντίον· καὶ [*](15 ξηρ F ‖ πάμπαν Fvar.: πάντα F ‖ ἐκεῖνο J1 ‖ 16 οὖν supra add. F1 ‖ ἥρμοζεν N ‖ πορθμέα] (-ε- in ras. E1) 18 τοῦτο J rec.: τούτους E ‖ 19 γὰρ τούτου] (γάρ in ras. F1): τούτου γὰρ J ‖ 22 ἢ om. E H1: ἢ ὡς F1 ‖ 23 ἐστὶν 𝔐 ‖ μέκρις J rec. Fcorr Nrec. Ecorr: μέχριτ E1 ‖ λείπεσθαι Ε 24 θάλασσαν F ‖ ἀναχθῆναι ex ἀναχθεῖναι corr. 𝔄1 ‖ 25 οὐδέποτε in ras. E ‖ ξηραίνεται Ecorr. 𝔚: ξηρανθόσεται F ‖ 26 φθίσεται 𝔐1: ὁφθήσεται 𝔚 ‖ τὸ] καὶ Ε: καὶ 𝔚 ‖ προανελθόν] (προαν- in ras. F): πρότερον ἀνελθὸν Nrec. ‖ φέρει E1 28 παύσι E1: ex corr. F1 ‖ τί]  τότε 𝔚 ‖ 29 πλησιάζον 𝔚1 30 ἀνάξι E1 ‖ ἀφήσει (-η- in ras. 2 litt. J1) ἀποχωρῶν E 𝔚 Ap ‖ 31 κατὰ ex κατὰ τὰ corr. F1 ‖ θαλάσσης F ‖ 32 post φαίνεσθαι in 𝔐 spatium 4 vel 5 litt. ‖ 33 εἴπωμεν corr. J1 ‖ χρόνον] 𝔄var.: χρόνων 𝔄1 Fcorr. m. 1: τόπον Ν γενομένων F ‖ 35 πάλιν γ᾿] (-ν γ- in ras. F1): πάλιν γάρ 𝔐 𝔄 H Ν: πάλιν E: πάλιν δʼ 𝔚) [*](357a) ὅταν γένηται, ξηρανεῖται πάλιν· καὶ τοῦθʼ οὕτως κατὰ κύκλον ἀναγκαῖον ἀεὶ βαδίζειν· μᾶλλον γὰρ οὕτως εὔλογον ὑπολαβεῖν ἢ διὰ ταῦτα τὸν οὐρανὸν ὅλον μεταβάλλειν. ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων πλείω τῆς ἀξίας ἐνδιατέτριφεν ὁ λόγος· περὶ δὲ τῆς ἁλμυρότητος, τοῖς μὲν ἅπαξ γεννήσασι καὶ ὅλως αὐτὴν γεννῶσιν ἀδύνατόν ἐστιν ἁλμμυρὰν ποιεῖν. εἰ γὰρ παντὸς τοῦ ὑγροῦ τοῦ περὶ τὴν γῆν ὄντος καὶ ἀναχθέντος ὑπὸ τοῦ ἡλίου τὸ ὑπολειφθὲν ἐγένετο θάλαττα, εἴτʼ ἐνυπῆρχε τοσοῦτος χυμὸς ἐν τῷ πολλῷ ὕδατι καὶ γλυκεῖ διὰ τὸ συμμμειχθῆναί τινα γῆν τοιαύτην, οὐδὲν ἧττον ἐλθόντος πάλιν τοῦ διατμίσαντος ὕδατος ἀνάγκη, ἴσου γʼ ὄντος τοῦ πλήθους, καὶ τὸ πρῶτον· ἢ εἰ μηδὲ τὸ πρῶτον, μηδʼ ὕστερον ἁλμυρὰν αὐτὴν εἶναι. εἰ δὲ καὶ τὸ πρῶτον εὐθὺς ἦν, λεκτέον τίς ἡ αἰτία, καὶ ἅμα διὰ τὶ οὐκ εἰ καὶ τότε ἀνήχθη καὶ νῦν πάσχει ταὐτὸ. ἀλλὰ μὴν καὶ ὅσοι τὴν γῆν αἰτιῶνται τῆς ἁλμυρότητος ἐμμειγνυμένην (ἔχειν γάρ φασι πολλοὺς χυμοὺς αὐτήν, ὥσθʼ ὑπὸ τῶν ποταμῶν συγκαταφερομένην διὰ τὴν μεῖξιν ποιεῖν ἁλμυράν), ἄτοπον τὸ μὴ καὶ τοὺς ποταμοὺς ἁλμυροὺς εἶναι· πῶς γὰρ δυνατὸν ἐν πολλῷ μὲν πλήθει ὕδατος ἐπίδηλον οὕτως ποιεῖν τὴν μεῖξιν τῆς τοιαύτης γῆς, ἐν ἑκάστῳ δὲ μή; δῆλον γὰρ ὅτι ἡ θάλαττά ἐστιν ἅπαν τὸ ποτάμιον ὕδωρ· οὐδενὶ γὰρ διέφερεν ἀλλʼ ἢ τῷ ἁλμυρὰ εἶναι [*](357 a 1 κατὰ F1 ( ut videtur) 𝔄 var.: καὶ cet. ‖ 3 ταῦτα marg. E ‖ ὅλον μεταβαλειν] μεταβαλεῖν H Ν ‖ 4 μὲν] μὲν οὖν N ‖ πλέον F ‖ ἐνδιέτριψεν N rec. 5 γεννήσας (ut videtur) J 1: γενήσασι E1 ‖ 6 ἁλμυρὸν E ‖ εἰ] Ol: εἴτε E corr. m.1 𝔚 rec. 𝔐 H N Ap ‖ 7 παντὸς Ap Ol: ἅπαντος E 𝔚 ‖ 8 ἐγένετο Ap Ol: γέγονε E(antecedit rasura unius litt.) 𝔚 ‖ θάλασσα 𝔚: τὴν θάλαττα (an τὴν θάλαττας ?) Ν1 ‖ 1O συμμιγῆναί 𝔐 ‖ 11 διατμίζοντος E: διατμισθέντος N rec. Ol ‖ ὄντος ὄντος καὶ J 𝔄 ‖ 12 τὸ (post καὶ) supra add. Ν1 ‖ ἢ om. E1 𝔚1 ‖ μηδὲ]  μὴ δὲ καὶ Ν: μήτε Ol ‖ μηδʼ — εἷναι (13) om. N1 ‖ μηδʼ] μὴ δὲ Nrec.: μήθʼ F: μήτε Ol ‖ ἁλμυρὰν (post λ in E ras. 2 vel 3 litt.) 13 ἧν] in E ras. 2 litt., in qua tamen, ut videtur, neque η stetit neque ν 16 ἐμμεμιγμένην 𝔄 N: μεμιγνυμένην 𝔐: ἐμμιγνυμὲνης OlV: ἐγγινομένης OlG ‖ ἔχει γάρ E1: ἔχειν E rec.: γὰρ ἔχειν 𝔚 ‖ φησι 𝔐1 𝔄 ‖ 18 ἁλμυράν] τοιαύτην τὴν ἁλμυράν ci. Th. ‖ τὸ μὴ καὶ τὸ J1: καὶ τὸ μὴ τοὺς F ‖ 20 οὕτω Ε 𝔚 F Nrec: ὅπως N1 ‖ 21 ὅτι] ὅτι εὶ 𝔐 𝔄 H(7): εἰ N ‖ 22 πότιμον E 𝔚 ‖ οὐδενὶ γάρ οὐθὲν γάρ E 𝔚: ἐν οὐθενὶ 𝔐: ἐν οὐδ[εν 𝔄1: ἐν οὐδενὶ 𝔄corr. Hq N:H1 N: ἐν οὐδενὶ γάρ F Hcorr. m.1 ‖ διαφέρειν Ecorr. 𝔚: διαφέρει (-αφέρει in ras. m. 1) F ‖ ἦι J rec. ‖ ἁλμυρὰν E) τῶν ποταμῶν· τοῦτο δ᾿ ἐν ἐκείνοις ἔρχεται εἰς τὸν τόπον εἰς ὃν ἀθρόοι ῥέουσιν. ὁμοίως δὲ γελοῖον κἂν εἴ τις εἰπὼν ἱδρῶτα τῆς γῆς εἶναι τὴν θάλατταν οἴεταί τι σαφὲς εἰρηκέναι, καθάπερ Ἐμπεδοκλῆς· πρὸς ποίησιν μὲν γὰρ οὕτως εἰπὼν ἴσως εἴρηκεν ἱκανῶς (ἡ γὰρ μεταφορὰ ποιητικόν), πρὸς δὲ τὸ γνῶναι τὴν φύσιν οὐχ ἱκανῶς· οὐδὲ γὰρ ἐνταῦθα δῆλον πῶς ἐκ γλυκέος τοῦ πόματος ἁλμυρὸς γίγνεται ὁ ἱδρώς, πότερον ἀπελθόντος τινὸς μόνον οἷον τοῦ γλυκυτάτου, ἢ συμμειχθέντος τινός, καθάπερ ἐν τοῖς διὰ τῆς τέφρας ἠθουμένοις ὕδασιν. φαίνεται δὲ τὸ αἴτιον ταὐτὸ καὶ περὶ τὸ εἰς τὴν κύστιν περίττωμα συλλεγόμενον· καὶ γὰρ ἐκεῖνο πικρὸν καὶ ἁλμυρὸν γίγνεται τοῦ πινομένου καὶ τοῦ ἐν τῇ τροφῇ ὑγροῦ γλυκέος ὄντος. εἰ δὴ ὥσπερ τὸ διὰ τῆς κονίας ἠθούμενον ὕδωρ [*](357b) γίγνεται πικρόν, καὶ ταῦτα, τῷ μὲν οὔρῳ συγκαταφερομένης τοιαύτης τινὸς δυνάμεως οἵα καὶ φαίνεται ὑφισταμένη ἐν τοῖς ἀγγείοις ἁλμυρίς, τῷ δ᾿ ἱδρῶτι συνεκκρινομένης ἐκ τῶν σαρκῶν, οἷον καταπλύνοντος τὸ τοιοῦτον ἐκ τοῦ σώματος τοῦ ἐξιόντος ὑγροῦ, δῆλον ὅτι κἀν τῇ θαλάττῃ τὸ ἐκ τῆς γῆς συγκαταμισγόμενον τῷ ὑγρῷ αἴτιον τῆς ἁλμυρότητος. ἐν μὲν οὖν τῷ σώματι γίγνεται τὸ τοιοῦτον ἡ τῆς τροφῆς ὑπόστασις διὰ τὴν ἀπεψίαν· ἐν δὲ τῇ γῇ τίνα τρόπον ὑπῆρχε, λεκτέον. ὅλως δὲ πῶς οἷόν τε τοσοῦτον ὕδατος πλῆθος ξηραινομένης καὶ θερμαινομένης ἐκκριθῆναι; πολλοστὸν γὰρ δεῖ [*](24 ῥέουσιν] (post ε in E ras. unius litt.) ὁμοίως δὲ] ὁμοίως γὰρ 𝔐 1 γὰρ 𝔄corr. ‖ κἂν] Ol: καὶ F 𝔚 ‖ 26 οὗτος Hcorr. (?) N ‖ 27 ἵσως] ὅσος N1 ‖ 28 ἐντεῦθεν F1 ‖ 29 δῆλον] (δη— in ras. F1) ‖ γλυκέος (γ- supra add. J1) ‖ τοῦ ex τὸ corr. N1 ‖ σώματος 𝔚 ‖ γίνεσθαι 𝔄1 ‖ ὁ om. F ‖ 30 τινὸς μόν E1: μόνον τινὸς 𝔐 𝔄: τινὸς F ‖ τοῦ γλυκυτάτου] γλυκυτάτου μόνον F ‖ συμμιγέντος F ‖ 31 τῆς om. Ν ‖ ἠθουμένοις (post θ in 𝔄 ras. unius litt.): διηθουμένοις Nrec. ‖ 32 καὶ] καὶ τὸ E 𝔚 ‖ 33 κύστην J ‖ 34 πινομένου ex πιννομένου corr. E1 ‖ τῇ om. F ὑγροῦ supra add. F1 ‖ 357 b 1 γλυκέως Ν ‖ εἰ δὴ om. E1 ‖ ὕδωρ om. 𝔚 ‖ 2 πυκρὸν N ‖ ταύτῃ H: ταύτην (ut videtur) Ν1 ‖ 3 τοιαύτης om. F ‖ 4 ἀγγείοις ex ἀγγίοις corr. E1 ‖ 5 τοῦ (post σώματος)] Ap Ol: om. JF 𝔐 𝔄: οῦ Hcorr. 6 ὑγροῦ ἐξιόντος F: διεξιόντος ὑγροῦ Nrec. ‖ καὶ F1 ‖ 7 καταμιγνύμενον E 𝔚: συγκαταμιγόμενον Jcorr. F: συγκατασμιγδμενον N: συγκαταμεμιγμένον Ap ‖ τὸ ὑγρὸν N: ὑγρὸν F1: τῶ τῆς θαλάσσης ὑγρῶ corr. F1 ‖ ἔν in ras. E ‖ 8 τὸ om. J F ‖ 10 δὲ om. F ‖ οἶόν τε] οἴονται E ‖ 11 πολοστὸν 𝔐 𝔄 ‖ δεῖ supra add. F1) μέρος αὐτὸ τοῦ λειφθέντος εἶναι ἐν τῇ γῇ. ἔτι διὰ τί οὐ καὶ νῦν ὅταν ξηραινομένη τύχῃ γῆ, εἴτε πλείων εἴτε ἐλάττων, ἰδίει; (ἡ γὰρ ὑγρότης καὶ ὁ ἱδρὼς γίγνεται πικρός.) εἴπερ γὰρ καὶ τότε, καὶ νῦν ἐχρῆν. οὐ φαίνεται δὲ τοῦτο συμβαῖνον, ἀλλὰ ξηρὰ μὲν οὖσα ὑγραίνεται, ὑγρὰ δ᾿ οὖσα οὐδὲν πάσχει τοιοῦτον. πῶς οὖν οἷόν τε περὶ τὴν πρώτην γένεσιν, ὑγρᾶς οὔσης τῆς γῆς, ἰδίειν ξηραινομένην; ἀλλὰ μᾶλλον εἰκός, ὥσπερ φασί τινες, ἀπελθόντος τοῦ πλείστου καὶ μετεωρισθέντος τοῦ ὑγροῦ διὰ τὸν ἥλιον, τὸ λειφθὲν εἶναι θάλατταν· ὑγρὰν δ᾿ οὖσαν ἰδίειν ἀδύνατον. τὰ μὲν οὖν λεγόμενα τῆς ἁλμυρότητος αἴτια διαφεύγειν φαίνεται τὸν λόγον· ἡμεῖς δὲ λέγωμεν ἀρχὴν λαβόντες τὴν αὐτὴν ἣν καὶ πρότερον· ἐπειδὴ γὰρ κεῖται διπλῆν εἶναι τὴν ἀναθυμίασιν, τὴν μὲν ὑγρὰν τὴν δὲ ξηράν, δῆλον ὅτι ταύτην οἰητέον ἀρχὴν εἶναι τῶν τοιούτων. καὶ δὴ καὶ περὶ οὗ ἀπορῆσαι πρότερον ἀναγκαῖον, πότερον καὶ ἡ θάλαττα ἀεὶ διαμένει τῶν αὐτῶν οὖσα μορίων ἀριθμῷ ἢ τῷ εἴδει καὶ τῷ ποσῷ μεταβαλλόντων ἀεὶ τῶν μερῶν, καθάπερ ἀὴρ καὶ τὸ πότιμον ὕδωρ καὶ πῦρ (ἀεὶ γὰρ ἄλλο καὶ ἄλλο γίγνεται τούτων ἕκαστον, τὸ δ᾿ εἶδος τοῦ πλήθους ἑκάστου τούτων μένει, καθάπερ [*](12 αὐτοῦ E ‖ ληφθέντος E 𝔄1 ‖ εἶναι om. F1 ‖ ἔτι] Ol: ἔτι δὲ Ε 𝔚 Nrec. ‖ 13 τύχη supra add. F1: τύχοι N ‖ γῆ] ἡ γῆ F H N Ap Ol ‖ πλεῖον J1 F1: πλείων οὖσα Ap 14 ἐλάττων] ἐλάττων οὖσα 𝔐 𝔄 H N ‖ ἰδίει] (ι prima et altera ex corr. Ε): ἱδρίει Fvar. H ‖ ἡ γὰρ ὑγρότης om. H1 N1 Th. ‖ ἡ γὰρ] εἰ γὰρ (ut videtur) E1: εἰ γὰρ ἡ 𝔚: εἰ 𝔐 ‖ ὑγρότης δρότης Nrec. ‖ interrogationis signum non post ἰδίει sed post πικρός coll. Th. ‖ 15 γὰρ καὶ] Ap: om. E1: γὰρ corr. E1: καὶ 𝔚 ‖ 16 ξηρᾶς E1 𝔚: ὑγρὰ Jrec. οὖσα (ante ὑγραίνεται) οὔσης E1 𝔚 ‖ ξηραίνεται Jrec. ‖ ὑγρὰ] (in ras. E): ξηρα J 𝔚 17 πάσχει τοιοῦτον ex πασχει τοοῦτον corr. J1: τοιοῦτον πάσχει N ‖ οὖν Ap: δ᾿ οὖν E 𝔚 ‖ τε περὶ ex τὰ corr. E1 ‖ 18 ἰδίειν] (ι prima et altera ex corr. E) ‖ ξηραινομένη Ecorr. 𝔚corr. (ut videtur) 20 τοῦ supra add. F1 ‖ 21 ἱδίειν (ι prima in ras.) E ἀδύνατον (ante δ in E ras. unius litt.) 22 αἴτια in ras. 𝔚rec. ‖ φαίνονται N 23 λέγομεν E1 N ἣν καὶ] ἣν E1: ἤνπερ καὶ N 24 ἐπεὶ Ecorr. 𝔚: ἐπὶ E1 ‖ 25 ταύτην ex τοιαύτην corr. F1 25—26 εἶναι ἀρκὴν F: ἀρχὴν εἷναι περὶ 𝔚 26 δὴ] (-η in ras. 𝔚) οὗ] τούτων Nrec. προαπορῆσαι E 𝔚 ‖ 27 πότερον ex πρότερον corr. E1 ‖ θάλασσα F ‖ ἀεὶ] (-ε- ex corr. 𝔚rec.) 27—28 τὸν αὐτὸν N1 ‖ 29 μερῶν] (Op): μορίων J F 𝔐 𝔄 H N (Ap) ‖ ἀὴρ] ἂν 𝔐 F1 ‖ τὸ supra add. F1 ‖ 30—32 interp. Bon. ‖ 31 τοῦ πλήθους] καὶ τὸ πλῆθος ci. Bon. ‖ τούτων ante τοῦ coll. F) τὸ τῶν ῥεόντων ὑδάτων καὶ τὸ τῆς φλογὸς ῥεῦμα)· φανερὸν δὴ καὶ τοῦτο καὶ πιθανόν, ὡς ἀδύνατον μὴ τὸν αὐτὸν εἶναι περὶ πάντων τούτων λόγον, καὶ διαφέρειν ταχυτῆτι καὶ βραδυτῆτι τῆς μεταβολῆς, ἐπὶ πάντων τε φθορὰν εἶναι καὶ [*](358a) γένεσιν, ταύτην μέντοι τεταγμένως συμβαίνειν πᾶσιν αὐτοῖς. τούτων δ᾿ οὕτως ἐχόντων, πειρατέον ἀποδοῦναι τὴν αἰτίαν καὶ περὶ τῆς ἁλμυρότητος. φανερὸν δὴ διὰ πολλῶν σημείων ὅτι γίγνεται τοιοῦτος ὁ χυμὸς διὰ σύμμειξίν τινος. ἔν τε γὰρ τοῖς σώμασι τὸ ἀπεπτότατον ἁλμυρὸν καὶ πικρόν, ὥσπερ καὶ πρότερον εἴπομεν· ἀπεπτότατον γὰρ τὸ περίττωμα τῆς ὑγρᾶς τροφῆς· τοιαύτη δὲ πᾶσα μὲν ἡ ὑπόστασις, μάλιστα δὲ ἡ εἰς τὴν κύστιν (σημεῖον δ᾿ ὅτι λεπτοτάτη ἐστίν· τὰ δὲ πεττόμενα πάντα συνίστασθαι πέφυκεν)· ἔπειτα ἱδρώς ἀεί· ἐν οἷς τὸ αὐτὸ σῶμα συνεκκρίνεται, ὃ ποιεῖ τὸν χυμὸν τοῦτον. ὁμοίως δὲ καὶ ἐν τοῖς καομένοις· οὗ γὰρ ἂν μὴ κρατήσῃ τὸ θερμόν, ἐν μὲν τοῖς σώμασι γίγνεται περίττωσις, ἐν δὲ τοῖς καομένοις τέφρα. διὸ καὶ τὴν θάλαττάν τινες ἐκ κατακεκαυμένης φασὶ γενέσθαι γῆς. ὃ οὕτω μὲν εἰπεῖν ἄτοπον, τὸ μέντοι ἐκ τοιαύτης ἀληθές· ὥσπερ γὰρ καὶ ἐν τοῖς εἰρημένοις, οὕτω καὶ ἐν τῷ ὅλῳ ἔκ τε τῶν φυομένων καὶ γιγνομένων κατὰ φύσιν ἀεὶ δεῖ νοεῖν, ὥσπερ ἐκ πεπυρωμένων τὸ λειπόμενον τοιαύτην εἶναι γῆν, καὶ δὴ καὶ τὴν ἐν τῇ ξηρᾷ ἀναθυμίασιν πᾶσαν· αὕτη γὰρ καὶ παρέχεται τὸ πολὺ τοῦτο πλῆθος. μεμειγμένης δ᾿ οὔσης, ὥσπερ εἴπομεν, τῆς τε ἀτμιδώδους ἀναθυμιάσεως καὶ τῆς ξηρᾶς, ὅταν συνιστῆται [*](32 τὸ (ante τῶν) om. H N ‖ 33 καὶ (ante τοῦτο) om. F 𝔚 ‖ 34 διαφερει ‖ 358 a 1 τε] γε E: καὶ 𝔚: τε καὶ Bk.: δὲ καὶ ci. Bon., ut qui nesciret καὶ codicibus plerisque deesse 5 ὁ om. F1 Ol ‖ 7 γὰρ] μὲν γὰρ E1 𝔚: γὰρ μὲν γὰρ Ecorr. ‖ περίττωμα] (-τω- ex corr. N1) ‖ 8 μὲν om. J ‖ 9 εἰς] ἐπὶ (ut videtur) J1 ‖ λεπτοτάτη] (λ- ex corr. E1) ‖ 10 πεττώμενα J1 ‖ ἅπαντα 𝔐 𝔄 H N ‖ ἔπειτα] ἔπειτα δὲ 𝔐 F1: ἐπειτα δὲ ὁ Fcorr. ἀεὶ, quod exhibent J F 𝔐 Hcorr. m. 1, fortasse post αὐτὸ (11) collocandum ‖ ἐν οἷς εἰς 𝔚 ‖ 11 τοιοῦτον F ‖ 12 καιομένοις corr. F1 ‖ οὐ 𝔄1 N1 ‖ μὴ ex μι corr. E1 ‖ 14 καιομένοις F θάλαττάν] θάλασσάν φασι F ‖ ατακεκαυμένης E1 ‖ 15 φασὶ om. F ‖ ὃ] τὸ δ᾿ E 𝔚 𝔐 F Nrec. ‖ εἰτιν E1 ‖ 17 τῷ supra add. F1 ‖ 18 ὥσπερ] ὥσπερ καὶ E1 𝔄 ‖ 19 εἶναι γῆν τοιαύτην F 20 ἀναθυμιάσει ci. Th. ‖ 21 ὡς F ‖ τε supra add. F1 ‖ 22 post τῆς in E ras. unius litt. ‖ συνίστηται codd.: συστῇ Ol) εἰς νέφη καὶ ὕδωρ, ἀναγκαῖον ἐμπεριλαμβάνεσθαί τι πλῆθος ἀεὶ ταύτης τῆς δυνάμεως, καὶ συγκαταφέρεσθαι πάλιν ὕοντος, καὶ τοῦτ᾿ ἀεὶ γίγνεσθαι κατά τινα τάξιν, ὡς ἐνδέχεται μετέχειν τὰ ἐνταῦθα τάξεως. ὅθεν μὲν οὖν ἡ γένεσις ἔνεστιν τοῦ ἁλμυροῦ ἐν τῷ ὕδατι, εἴρηται. καὶ διὰ τοῦτο τά τε νότια ὕδατα πλατύτερα καὶ τὰ πρῶτα τῶν μετοπωρινῶν· ὅ τε γὰρ νότος καὶ τῷ μεγέθει καὶ τῷ πνεύματι ἀλεεινότατος ἄνεμός ἐστιν, καὶ πνεῖ ἀπὸ τόπων ξηρῶν καὶ θερμῶν, ὥστε μετ᾿ ὀλίγης ἀτμίδος. διὸ καὶ θερμός ἐστιν· εἰ γὰρ καὶ μὴ τοιοῦτος, ἀλλ᾿ ὅθεν ἄρχεται πνεῖν ψυχρός, οὐδὲν ἧττον προϊὼν διὰ τὸ συμπεριλαμβάνειν πολλὴν ἀναθυμίασιν ξηρὰν ἐκ τῶν σύνεγγυς τόπων θερμός ἐστιν· ὁ δὲ βορέας ἅτε ἀφ᾿ ὑγρῶν τόπων ἀτμιδώδης· διὸ ψυὑδατώδης. [*](358b) χρός· τῷ δ᾿ ἀπωθεῖν αἴθριος ἐνταῦθα, ἐν δὲ τοῖς ἐναντίοις ὑδατώδης. ὁμοίως δὲ καὶ ὁ νότος αἴθριος τοῖς περὶ τὴν Λιβύην. πολὺ οὖν ἐν τῷ καταφερομένῳ ὕδατι συμβάλλεται τοιοῦτον, καὶ τοῦ μετοπώρου πλατέα τὰ ὕδατα· ἀνάγκη γὰρ τὰ βαρύτατα πρῶτα φέρεσθαι. ὥστ᾿ ἐν ὅσοις ἔνεστι τῆς τοιαύτης γῆς πλῆθος, ῥέπει τάχιστα κάτω ταῦτα. καὶ θερμή γε ἡ θάλαττα διὰ τοῦτό ἐστιν· πάντα γὰρ ὅσα πεπύρωται, ἔχει δυνάμει θερμότητα ἐν αὑτοῖς. ὁρᾶν δ᾿ ἔξεστι καὶ τὴν κονίαν καὶ τὴν τέφραν καὶ τὴν ὑπόστασιν τῶν ζῷων καὶ τὴν ξηρὰν καὶ τὴν ὑγράν· καὶ τῶν θερμοτάτων γε κατὰ τὴν κοιλίαν ζῴων συμβαίνει θερμοτάτην εἶναι τὴν [*](24 ἀεὶ ταύτης τῆς δυνάμεως] τῆς τοιαύτης ἀεὶ ἀναθυμιάσεως F1: τῆς τοιαύτης ξηρᾶς καὶ ἀπέπτου ἀεὶ δυνάμεως corr. F1 ‖ 25 ὕοντος] οἴοντος N1: ἐν ὑετίοις var. F: ἐν τοῖς ὑετοῖς E 𝔚 ‖ ταῦτα ἀεὶ Ecorr. 𝔚: ταῦτα E1: ἀεὶ ταῦτα d. ‖ 27 τοῦ ἁλμυροῦ ἔνεστιν J F 𝔄 N ‖ 30 ἐστιν om. E 𝔚 ‖ πνεῖ supra add. F1 ‖ 31 θερμῶν καὶ ξηρῶν F ‖ 33 προιὸν N ‖ συμπεριλαμβάνειν] (Ap): συμπαραλαμβάνειν E 𝔚 N ‖ 34 ἀναθυμίασιν] τὴν ἀναθυμίασιν F θερμός — τόπων (35) om. 1 ‖ 35 βορρέας 𝔐rec. ‖ ἅτε om. F1 ‖ διὸ] διὸ καὶ 𝔐 F H N Ap 358 b 1 τῷ] τὸ N | ἐναντίοις] νοτίοις Nrec. ‖ 3 πολὺ ex πολλὺ corr. 𝔄1 ‖ 4 τὸ τοιοῦτον J F: τοιοῦτο N vocabula τοιοῦτον καὶ maiore interpunctione distinguit Th. ‖ μετοπόρου (ut videtur) E1 ‖ τὰ] τὰ πρῶτα ci. Th. ‖ 5 βαρύτατα] Ap: βαρύτερα E 𝔚 ‖ πρῶτον φέρεσθαι: κάτω φέρεσθαι πρῶτα F: φέρεσθαι E1 ἔνεστι] (ἔν- supra add. F1) ‖ 7 γε] δὲ ci. Th. ‖ 8 δύναμιν θερμότητος corr. E1 ‖ 9 κοινωνίαν 𝔄1 ‖ 10 ὑγρὰν καὶ τὴν ξηρὰν F ‖ θερμωτάτων J1 ‖ 11 τὴν (2)] καὶ τὴν F) ὑπόστασιν. γίγνεται μὲν οὖν ἀεί τε πλατυτέρα διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν, ἀνάγεται δ᾿ ἀεί τι μέρος αὐτῆς μετὰ τοῦ γλυκέος (ἀλλ᾿ ἔλαττον τοσούτῳ ὅσῳ καὶ ἐν τῷ ὑομένῳ τὸ ἁλμυρὸν καὶ πλατὺ τοῦ γλυκέος ἔλαττον· διόπερ ἰσάζει ὡς ἐπίπαν εἰπεῖν). ὅτι δὲ γίγνεται ἀτμίζουσα πότιμος καὶ οὐκ εἰς θάλατταν συγκρίνεται τὸ ἀτμίζον, ὅταν συνιστῆται πάλιν, πεπειραμένοι λέγωμεν. πάσχει δὲ καὶ τἆλλα ταὐτό· καὶ γὰρ οἶνος καὶ πάντες οἱ χυμοί, ὅσοι ἂν ἀτμίσαντες πάλιν εἰς ὑγρὸν συστῶσιν, ὕδωρ γίγνονται· πάθη γὰρ τἆλλα διά τινα σύμμειξιν τοῦ ὕδατός ἐστιν, καὶ οἷον ἄν τι ᾖ τὸ συμμειχθέν, τοιοῦτον ποιεῖ τὸν χυμόν. ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων ἐν ἄλλοις καιροῖς οἰκειοτέροις ποιητέον τὴν σκέψιν. νῦν δὲ τοσοῦτον λέγωμεν, ὅτι τῆς θαλάττης ὑπαρχούσης αἰεί τι ἀνάγεται καὶ γίγνεται πότιμον καὶ ἄνωθεν ἐν τῷ ὑομένῳ κατέρχεται ἄλλο γεγενημένον, οὐ τὸ ἀναχθέν· καὶ διὰ βάρος ὑφίσταται τῷ ποτίμῳ. καὶ διὰ τοῦτο οὔτ᾿ ἐπιλείπει, ὥσπερ οἱ ποταμοί, ἀλλ᾿ ἢ τοῖς τόποις (τοῦτο δ᾿ ἐπ᾿ ἀμφοτέρων ἀνάγκη συμβαίνειν ὁμοίως), οὔτε ἀεὶ τὰ αὐτὰ μέρη διαμένει, οὔτε γῆς οὔτε θαλάττης, ἀλλ᾿ ἢ μόνον ὁ πᾶς ὄγκος. καὶ γὰρ καὶ περὶ γῆς ὁμοίως δεῖ ὑπολαβεῖν· τὸ μὲν γὰρ ἀνέρχεται, τὸ δὲ πάλιν συγκαταβαίνει, καὶ τοὺς τόπους μεταβάλλει τά τ᾿ ἐπιπολάζοντα καὶ τὰ κατιόντα πάλιν. ὅτι δ᾿ ἐστὶν ἐν μείξει τινὸς τὸ ἁλμυρόν, δῆλον οὐ μόνον ἐκ τῶν εἰρημένων, ἀλλὰ καὶ ἐάν τις ἀγγεῖον [*](12 τε om. Ecorr. 𝔚 H N ‖ πλατυτέρα] (post υ in E ras. 2 litt., — καὶ ἑ-, si recte Bk.): καὶ ἑτέρα J 𝔐 𝔄: om. H1 N ‖ 13 μιτὰ 𝔚 ‖ 14 τοσούτῳ ὅσῳ] Ap WA: τοσοῦτο ὅσῳ E1: τοσοῦτο ὅσον 𝔚: τοσοῦτον ὅσον ApI υἱομένω 𝔄1 H: οἰομένω N1 ‖ 15 γλυκέως N: γλυκέος ὕδατος F ‖ διόπερ] διόπερ τὲ F 17 συνίσταται 𝔄: συνίστηται cet. 18 λέγομεν E1 N δὲ] τὲ F 19 ἂν supra add. F1 ‖ 21 σύμμειξιν τοῦ ὕδατος ὕδατος σύμμιξιν F ‖ εἰσί F οἷον] ὁποῖον corr. F1 ‖ 22 μὲν] μὲν οὖν N 23 οἰκειοτέροις ex ὑκιοτέροις corr. E1; om. O 24 τοῦτον N1 ‖ λέγομεν J F 𝔐 𝔄 ‖ θαλάττης ex θαλάττης ἁλμυρας corr. F1 ‖ ὑπαρχου E1 ‖ ἀεὶ J F 𝔐 𝔄 H N ‖ 25 καὶ γίγνεται om. E1 ‖ οἰομένω N1 ‖ 26 γεγεννημένον E1 ‖ καὶ — ποτίμῳ (27) post πότιμον (359 a 6) coll. Th. 27 τῷ ex τι τῷ corr. F1 ‖ ὥσπερ] ὥσπερ οὐδὲ Fcorr. m. 1 H N 𝔚 ‖ 28 ἀλλ᾿ ἢ] (Ol): ἀλλὰ E 𝔚: ἀλλ᾿ ἢ μόνον Ap ‖ 29 ἀνάξιον H1(ut videtur) N1 ‖ 30 διαμένειν N ‖ ἀλλ᾿ ἢ] ἀλλὰ E 𝔚 Ap ‖ 33 μεταβάλλεν Ν1: συμμεταβάλλε Ald. ‖ κατιόντα] ὑφιστάμενα H N ‖ 35 ἀγγῖον E1) [*](359a) πλάσας θῇ κήρινον εἰς τὴν θάλατταν, περιδήσας τὸ στόμα τοιούτοις ὥστε μὴ παρεγχεῖσθαι τῆς θαλάττης· τὸ γὰρ εἰσιὸν διὰ τῶν τοίχων τῶν κηρίνων γίγνεται πότιμον ὕδωρ· ὥσπερ γὰρ δι᾿ ἠθμοῦ τὸ γεῶδες ἀποκρίνεται καὶ τὸ ποιοῦν τὴν ἁλμυρότητα διὰ τὴν σύμμειξιν. τοῦτο γὰρ αἴτιον καὶ τοῦ βάρους (πλέον γὰρ ἕλκει τὸ ἁλμυρὸν ἢ τὸ πότιμον) καὶ τοῦ πάχους· καὶ γὰρ τὸ πάχος διαφέρει τοσοῦτον ὥστε τὰ πλοῖα ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ τῶν ἀγωγίμων βάρους ἐν μὲν τοῖς ποταμοῖς ὀλίγου καταδύνειν, ἐν δὲ τῇ θαλάττῃ μετρίως ἔχειν καὶ πλευστικῶς· διόπερ ἔνιοι τῶν ἐν τοῖς ποταμοῖς γεμιζόντων διὰ ταύτην τὴν ἄγνοιαν ἐζημιώθησαν. τεκμήριον δὲ τοῦ μειγνυμένου τὸ παχύτερον εἶναι τὸν ὄγκον· ἐὰν γάρ τις ὕδωρ ἁλμυρὸν ποιήσῃ σφόδρα μείξας ἅλας, ἐπιπλέουσι τὰ ᾠά, κἂν ᾖ πλήρη· σχεδὸν γὰρ ὥσπερ πηλὸς γίγνεται· τοσοῦτον ἔχει σωματῶδες πλῆθος ἡ θάλαττα. ταὐτὸ δὲ τοῦτο δρῶσι καὶ περὶ τὰς ταριχείας. εἰ δ᾿ ἔστιν ὥσπερ μυθολογοῦσί τινες ἐν Παλαιστίνῃ τοιαύτη λίμνη, εἰς ἣν ἐάν τις ἐμβάλῃ συνδήσας ἄνθρωπον ἢ ὑποζύγιον ἐπιπλεῖν καὶ οὐ καταδύεσθαι κατὰ τοῦ ὕδατος, μαρτύριον ἂν εἴη τι τοῖς εἰρημένοις· λέγουσι γὰρ πικρὰν οὕτως εἶναι τὴν λίμνην καὶ ἁλμυρὰν ὥστε μηδένα ἰχθὺν ἐγγίγνεσθαι, τὰ δὲ ἱμάτια ῥύπτειν, ἐάν τις διασείσῃ βρέξας. ἔστι δὲ καὶ τὰ τοιαῦτα σημεῖα πάντα τῶν εἰρημένων, ὅτι τὸ ἁλμυρὸν ποιεῖ σῶμά τι, καὶ γεῶδές ἐστιν τὸ ἐνυπάρχον· ἔν τε γὰρ τῇ Χαονίᾳ κρήνη τίς ἐστιν ὕδατος πλατυτέρου, ἀπορρεῖ δ᾿ [*](359 a 1 θείη F ‖ τὴν om. F ‖ θάλασσαν N ‖ περιδήσας] οὒ περιδήσας Nrec ||. τὸ στόμα] (τὸ στό- ex corr. N1) ‖ 2 τῆς] τί τῆς F ‖ γὰρ εἰσιὸν] παρεισιὸν E1 (ut videtur) 𝔚 ‖ 3 τοίχων τῶν] τυχόντων E1 ‖ 4 δι᾿ ἠθμοῦ ex διθμοῦ corr. F1: διηθούμενον 𝔄corr.: δι᾿ ἰθμοῦ Ncorr. ‖ 6 βάρους corr. 𝔚 ‖ 7 γὰρ om. E1 ‖ τοῦ πάχους Nrec. ‖ 8 τῶν ἀγωγήμων J1: τῶν ἀγωγίμου 𝔄1: τοῦ ἀγωγίμου Nrec. ‖9 ὀλίγον (ut videtur) J ‖ 11 γεμιζομένων 𝔚: γεμιζόντων τῶν πλοίων E1 ‖ 12 γιγνομένου 𝔚 ‖ τὸ] E1(ut videtur): τινὸς Erec. H N: om. 𝔄 ‖ 15 ἔχει om. H1 N: in marg. post σωματῶδες add. H1 ‖ θάλασσα F ‖ 16 ποιοῦσι F ‖ ταρικείας] ταριπείας ὄντα ἐπιπλέοι 𝔄1: ταριχείας ὅταν ἐπιπλέοι corr. ‖ 17 θολογοῦσι N1 ‖ παλαιστίνοις J1 (Ol) ‖ 18 ἐμβαλεῖ J1: ἐμβάλλη H (si recte Bk.): ἐμβάλει N1 ‖ 19 κατὰ om. F ‖ 20 τι om. E 𝔄 F ‖ γὰρ] δὲ F ‖ 22 ῥύπτειν ex ῥίπτειν corr. N1 ‖ διασείσει N ‖ 22—23 καὶ τὰ] κατὰ E: τὰ F ‖ 24 γῶδες H ‖ τε om. E) αὕτη εἰς ποταμὸν πλησίον γλυκὺν μέν, ἰχθῦς δ᾿ οὐκ ἔχοντα· εἵλοντο γὰρ δή, ὡς οἱ ἐκεῖ μυθολογοῦσιν, ἐξουσίας δοθείσης ὑπὸ τοῦ Ἡρακλέους, ὅτ᾿ ἦλθεν ἄγων ἐκ τῆς Ἐρυθείας τὰς βοῦς, ἅλας ἀντὶ τῶν ἰχθύων, οἳ γίγνονται αὐτοῖς ἐκ τῆς κρήνης· τούτου γὰρ τοῦ ὕδατος ἀφέψοντές τι μέρος τιθέασι, καὶ γίγνεται ψυχθέν, ὅταν ἀπατμίσῃ τὸ ὑγρὸν ἅμα τῷ θερμῷ, ἅλες, οὐ χονδροὶ ἀλλὰ χαῦνοι καὶ λεπτοὶ ὥσπερ χιών. εἰσίν τε τήν τε δύναμιν ἀσθενέστεροι τῶν ἄλλων καὶ πλείους ἡδύνουσιν ἐμβληθέντες, καὶ τὴν χροιὰν οὐχ ὁμοίως λευκοί. τοιοῦτον δ᾿ ἕτερον γίγνεται καὶ ἐν Ὀμβρικοῖς· ἔστι γάρ τις τόπος ἐν ᾧ πεφύκασι κάλαμοι καὶ σχοῖνος· [*](359b) τούτων κατακάουσι, καὶ τὴν τέφραν ἐμβάλλοντες εἰς ὕδωρ ἀφέψουσιν· ὅταν δὲ λίπωσί τι μέρος τοῦ ὕδατος, τοῦτο ψυχθὲν ἁλῶν γίγνεται πλῆθος. ὅσα δ᾿ ἐστὶν ἁλμυρὰ ῥεύματα ποταμῶν ἢ κρηνῶν, τὰ πλεῖστα θερμά ποτε εἶναι δεῖ νομίζειν, εἶτα τὴν μὲν ἀρχὴν ἀπεσβέσθαι τοῦ πυρός, δι᾿ ἧς δὲ διηθοῦνται γῆς, ἔτι μένειν οὖσαν οἷον κονίαν καὶ τέφραν. εἰσὶ δὲ πολλαχοῦ καὶ κρῆναι καὶ ῥεύματα ποταμῶν παντοδαποὺς ἔχοντα χυμούς, ὧν πάντων αἰτιατέον τὴν ἐνοῦσαν ἢ ἐγγιγνομένην δύναμιν πυρός· καομένη γὰρ ἡ γῆ τῷ μᾶλλον καὶ ἧττον παντοδαπὰς λαμβάνει μορφὰς καὶ χρόας χυμῶν· στυπτηρίας γὰρ καὶ κονίας καὶ τῶν ἄλλων τῶν τοιούτων γίγνεται πλήρης δυνάμεων, δι᾿ ὧν τὰ ἠθούμενα ὕδατα [*](26 ποταμὸν] τὸν ποταμὸν 𝔄 πλησίον om. Id. ‖ 27 εἵλοντο] (-λ- in ras. E) ‖ δὴ om. 𝔚 Ol ‖ οἱ om. E Ol ‖ 28 ἡρακλέος N ‖ ἐκ τῆς om. E1: ἐξ F ‖ ἐρυθίας E: ἐριθείας F 29 ἅλας] (-ας in ras. E) ‖ 30 τι] ἔστι 𝔚 31 ἀπατμήση 1 ἀποτμίση F ‖ 33 τε τήν τε] δὲ τήν τε F: δὲ τὴν E 𝔚 ‖ 34 πλείους ex λείους corr. N1 ‖ χρόαν Ecorr. m. 1 𝔚 𝔐 𝔄 FHN ‖ 35 καὶ ἐν ὀμβρικοις δὲ τοιοῦτόν τι ἕτερον γίνεται F ‖ 359 b 1 κάλαμοι] Evar. (Ap) Op: κάλαμος E1 𝔚 N1(?) ‖ σχοῖνοι Evar. F1: σχῖνος 𝔚 ‖ 2 τοῦτον N1: τούτους Nrec.: τούτων οὖν E 𝔚 ‖ κατακαίουσιν Ecorr. m. 1 𝔚 F ‖ ἀμβαλόντες E F ‖ ἐς corr. F1 ‖ 3 λείπωσί Ecorr. m. 1 𝔚 N ‖ τι μέρος τοῦ] τι τὸ E: τι τοῦ 𝔚: μέρος τοῦ F1 ‖ 4—5 ποταμῶν ἁλμυρὰ πνεύματα F ‖ 5 ποτὲ θερμὰ F: θερμά τε E 𝔚: θερμὰ Ol ‖ 6 ἀποσβέσθαι H1(ut videtur) N ‖ 7 δὲ διηθοῦνται] δὲ ἠθοῦνται E 𝔚: διηφοῦνται Ol ‖ κονίαν] (-ίαν ex corr. N1) ‖ 8 τὲ 𝔄 H N1 ‖ πολλαχοῖ J: πολλαχῆ F ‖ καὶ (ante κρῆναι) om. E 𝔚 Ap ‖ 9 μυχοὺς N1 ‖ 10 ἐγγενομένην J ‖ καιομένη F ‖ 12 στιπτηρίας N ‖ 13 τὰ ἠθούμενα] καὶ τὰ διηθούμενα F ‖ ὔδατα] ρδατα 1) ὄντα γλυκέα μεταβάλλει, καὶ τὰ μὲν ὀξέα γίγνεται, καθάπερ ἐν τῇ Σικάνῃ τῆς Σικελίας· ἐκεῖ γὰρ ὀξάλμη γίγνεται, καὶ χρῶνται καθάπερ ὄξει πρὸς ἔνια τῶν ἐδεσμάτων αὐτῷ. ἔστι δὲ καὶ περὶ Λύγκον κρήνη τις ὕδατος ὀξέος, περὶ δὲ τὴν Σκυθικὴν πικρά· τὸ δ᾿ ἀπορρέον αὐτῆς τὸν ποταμὸν εἰς ὃν εἰσβάλλει ποιεῖ πικρὸν ὅλον. αἱ δὲ διαφοραὶ τούτων ἐκεῖθεν δῆλαι, ποῖοι χυμοὶ ἐκ ποίων γίγνονται κράσεων· εἴρηται δὲ περὶ αὐτῶν χωρὶς ἐν ἄλλοις. περὶ μὲν οὖν ὕδατος καὶ θαλάττης, δι᾿ ἃς αἰτίας αἰεί τε συνεχῶς εἰσι καὶ πῶς μεταβάλλουσι καὶ τίς ἡ φύσις αὐτῶν, ἔτι δ᾿ ὅσα πάθη κατὰ φύσιν αὐτοῖς συμβαίνει ποιεῖν ἢ πάσχειν, εἴρηται σχεδὸν ἡμῖν περὶ τῶν πλείστων.

4 περὶ δὲ πνευμάτων λέγωμεν, λαβόντες ἀρχὴν τὴν εἰρημένην ἡμῖν ἤδη πρότερον. ἔστι γὰρ δύ᾿ εἴδη τῆς ἀναθυμιάσεως, ὥς φαμεν, ἡ μὲν ὑγρὰ ἡ δὲ ξηρά· καλεῖται δ᾿ ἡ μὲν ἀτμίς, ἡ δὲ τὸ μὲν ὅλον ἀνώνυμος, τῷ δ᾿ ἐπὶ μέρους ἀνάγκη χρωμένους καθόλου προσαγορεύειν αὐτὴν οἷον καπνόν· ἔστι δ᾿ οὔτε τὸ ὑγρὸν ἄνευ τοῦ ξηροῦ οὔτε τὸ ξηρὸν ἄνευ τοῦ ὑγροῦ, ἀλλὰ πάντα ταῦτα λέγεται κατὰ τὴν ὑπεροχήν. φερομένου δὴ τοῦ ἡλίου κύκλῳ, καὶ ὅταν μὲν [*](14 μεταβάλλει καὶ μεταβάλλει (-ει ex corr. m. 1) 15 ἐν τὰ ἐν J  𝔚 σικάνῃ τῆς σικελίας] Fvar. (Ap): σικανικῇ τῆς σικελίας E: σικα τῆς σιλείας 𝔚: σικελία F1 ‖ ἐκεῖ] ἐκεῖνα 𝔚 ‖ ὀξάλμη] (ο- in ras. E1) 16 ὀξεῖ J1 ἔνια] (-νια ex corr. E1) 17 λύγκην F 18 ὀξέως J1 F τὴν σκυθικὴν δὲ F αὐτῆς αὐτῆς εἰς 𝔚 ‖ 19 ἐμβάλλει F ‖ πικρὸν] (πι- in ras. E1) δὲ om. N ‖ 20 ποῖοι] (Ap): ποιῶν 𝔄: ποῖοι δὲ Ecorr. (-οι in ras. m. 1, δὲ supra add.) Frec. Nrec. ‖ χυμοὶ ἐκ ποίων om. 𝔄 ‖ 21 γίγνονται] εἴρηνται F1 ‖ δὲ] (Ap): om. Ecorr. m. 1 𝔚 22 οὖν om. N ‖ ὕδατος] Acl Ol: ὑδάτων Ecorr. m. 1 𝔚 N1(?) θαλάσσης F ‖ 23 συνεχῶς] συν και τις η φυσις συνεχως (συ- altera in ras. m. 1) E1 ‖ καὶ πῶς τε μεταβάλλουσι E: post αὐτῶν (24) coll. 𝔚 24 ὅσα] Ol: ὁπόσα (ο altera ex corr. E) E 𝔚 ‖ 25 ἢ] καὶ ci. Bon. ‖ 27 λέγωμεν] AlW Ol: λέγομεν Jcorr. m. 𝔐1 𝔄 N Ecorr. AllA ‖ ἀρχὴν] Al: ἄλλην ἀρχὴν H N: τὴν ἀρχὴν Ol: 28 ἤδη] Al: (η prima in ras. E1): om. Ol ‖ δύο ἤδη 𝔄1: εἴδη δύο N 29 καλεῖται] (post κ in 𝔄 ras. unius litt.) 30 ὅλον μὲν E1 ‖ ἀνώνυμος] (ν altera in ras. E1) τῷ] τὸ N 31 ἀναγκαῖον (ut videtur) H1: ἀνάξίω N1 ‖ χρωμένους E: χρωμένη 𝔄1 ‖ αὐτὸν H1(?) N ‖ 32 δὲ ὅτε N1 ‖ ξηρὸν ἄνευ τοῦ ὑγροῦ N ‖ 32—33 ξηρὸν ἄνευ τοῦ ὑγροῦ corr. F1: ὑγρὸν ἄνευ τοῦ ξηροῦ H N ‖ 33 ταῦτα πάντα 𝔐 F: καὶ ταῦτα πάντα N ‖ 34 δὲ 𝔐)

πλησιάζῃ, τῇ θερμότητι ἀνάγοντος τὸ ὑγρόν, πορρωτέρω δὲ γιγνομένου διὰ τὴν ψύξιν συνισταμένης πάλιν τῆς ἀναχθείσης [*](360a) ἀτμίδος εἰς ὕδωρ (διὸ χειμῶνός τε μᾶλλον γίγνεται τὰ ὕδατα, καὶ νύκτωρ ἢ μεθ᾿ ἡμέραν· ἀλλ᾿ οὐ δοκεῖ, διὰ τὸ λανθάνειν τὰ νυκτερινὰ τῶν μεθ᾿ ἡμέραν μᾶλλον), τὸ δὴ κατιὸν ὕδωρ διαδίδοται πᾶν εἰς τὴν γῆν, ὑπάρχει δ᾿ ἐν τῇ γῇ πολὺ πῦρ καὶ πολλὴ θερμότης, καὶ ὁ ἥλιος οὐ μόνον τὸ ἐπιπολάζον τῆς γῆς ὑγρὸν ἕλκει, ἀλλὰ καὶ τὴν γῆν αὐτὴν ξηραίνει θερμαίνων· τῆς δ᾿ ἀναθυμιάσεως, ὥσπερ εἴρηται, διπλῆς οὔσης, τῆς μὲν ἀτμιδώδους τῆς δὲ καπνώδους, ἀμφοτέρας ἀναγκαῖον γίγνεσθαι. τούτων δ᾿ ἡ μὲν ὑγροῦ πλέον ἔχουσα πλῆθος ἀναθυμίασις ἀρχὴ τοῦ ὑομένου ὕδατός ἐστιν, ὥσπερ εἴρηται πρότερον, ἡ δὲ ξηρὰ τῶν πνευμάτων ἀρχὴ καὶ φύσις πάντων. ταῦτα δὲ ὅτι τοῦτον τὸν τρόπον ἀναγκαῖον συμβαίνειν, καὶ ἐξ αὐτῶν τῶν ἔργων δῆλον· καὶ γὰρ τὴν ἀναθυμίασιν διαφέρειν ἀναγκαῖον, καὶ τὸν ἥλιον καὶ τὴν ἐν τῇ γῇ θερμότητα ταῦτα ποιεῖν οὐ μόνον δυνατὸν ἀλλ᾿ ἀναγκαῖόν ἐστιν. ἐπειδὴ δ᾿ ἕτερον ἑκατέρας τὸ εἶδος, φανερὸν ὅτι διαφέρει, καὶ οὐχ ἡ αὐτή ἐστιν ἥ τε ἀνέμου φύσις καὶ ἡ τοῦ ὑομένου ὕδατος, καθάπερ τινὲς λέγουσιν· τὸν γὰρ αὐτὸν ἀέρα κινούμενον μὲν ἄνεμον [*](35 πορρωτέρωτέρω H ‖ 360 a 2 ὕδωρ] ὕδωρ καὶ πάλιν εἰς ὕδωρ διαλυομένης Ecorr. 𝔚 ‖ 2—4 interclusionem distinxit d. ‖ 2 διὸ] δι᾿ ῥεῖ N1 ‖ τε om. 𝔚 ‖ 3 post καὶ in E ras. 2 litt. ἡμέραν ex ἡμεραν μαλλον γιγνεται τα ὑδατα corr. E1 ‖ 5 δὲ H N κατιὼν 𝔄1 ‖ πάλιν E1 Nrec. ‖ ὑπάρχει (-ει in ras. 𝔄1) ‖ 6 ἐν] ἔν τε E 𝔚 ‖ πολὺ ex πολλὺ corr. 𝔄1 ‖ πολλὴ ex πολὺ corr. 𝔄1 ‖ 7 ἀλλὰ supra add. E1 ‖ 9 διττῆς 𝔚 Ap ‖ 10 ἀναγκαῖον γίγνεσθαι τούτων] ἀναγκαῖον γίγνεσθαι ἅμα 𝔐 (cf. v. 11): ἀναγκαῖον γίγνεσθαι ἄμα· τούτων 𝔄 H: γίνεσθαι ἅμα ἀναγκαῖον. τούτων ‖ 11 μὲν] μὲν τούτων 𝔐 πλέον ex πλέονος corr. E1 ‖ ἀναθυμίασις] (ι altera ex corr. E1) ‖ ἀρχὴ] ἀρχὴ H: ὕλη ἀρκὴ N ‖ 12 υἱομένου 𝔄1 ‖ ἐστιν om. F ‖ 13 post ὅτι in 𝔐 ras. 2 litt. ‖ 14 καὶ] καὶ τὸ E1: om. Ecorr. m. 1 𝔚 ‖ τῶν om. E 𝔚 ‖ 15 ργων om. E1 ‖ post δῆλον lacunam fortasse statuendam putat Th. γὰρ] γὰρ καὶ 𝔐 ‖ 16 ταῦτα] ταῦτα πάντα F ‖ 17 ἀλλ᾿ ] ἀλλὰ καὶ Hcorr. ἐστιν postea add. F1 ἐπειδὴ — ὕδωρ (21) post θερμός (27) coll. Id. ‖ ἐπειδὴ δ᾿ Ol OlV: ἐπεἴ δ (sub accentu rasura unius litt.) E: ἐπεὶ δ᾿ 𝔚: ἐπεὶ δὴ N1: ἐπεὶ δὲ corr. N1: ἔτι δ᾿ OlG ‖ ἕτερον] (ἕ- in ras. N1) 18 καὶ — ἑστιν post φύσις (19) coll. N ‖ 19 ἀνέμου] τοῦ ἀνέμου J E 𝔚 ‖ φύσις] ὕλη ss. HN ‖ 20 μὲν om. F) εἶναι, συνιστάμενον δὲ πάλιν ὕδωρ. ὁ μὲν οὖν ἀήρ, καθάπερ ἐν τοῖς πρὸ τούτων λόγοις εἰρήκαμεν, γίγνεται ἐκ τούτων· ἡ μὲν γὰρ ἀτμὶς ὑγρὸν καὶ ψυχρόν (εὐόριστον μὲν γὰρ ὡς ὑγρόν, διὰ δὲ τὸ ὕδατος εἶναι ψυχρὸν τῇ οἰκείᾳ φύσει, ὥσπερ ὕδωρ μὴ θερμανθέν), ὁ δὲ καπνὸς θερμὸν καὶ ξηρόν· ὥστε καθάπερ ἐκ συμβόλων, συνίσταιτο ἂν ὁ ἀὴρ ὑγρὸς καὶ θερμός. καὶ γὰρ ἄτοπον εἰ ὁ περὶ ἑκάστους περικεχυμένος ἀὴρ οὗτος γίγνεται κινούμενος πνεῦμα, καὶ ὅθεν ἂν τύχῃ κινηθείς, ἄνεμος ἔσται, ἀλλ᾿ οὐ καθάπερ τοὺς ποταμοὺς ὑπολαμβάνομεν οὐχ ὁπωσοῦν τοῦ ὕδατος εἶναι ῥέοντος, οὐδ᾿ ἂν ἔχῃ πλῆθος, ἀλλὰ δεῖ πηγαῖον εἶναι τὸ ῥέον· οὕτω γὰρ καὶ περὶ τῶν ἀνέμων ἔχει· κινηθείη γὰρ ἂν πολὺ πλῆθος ἀέρος ὑπό τινος μεγάλης πτώσεως, οὐκ ἔχον ἀρχὴν οὐδὲ πηγήν. μαρτυρεῖ δὲ τὰ γιγνόμενα τοῖς εἰρημένοις· διὰ γὰρ τὸ συνεχῶς μὲν μᾶλλον δὲ καὶ ἧττον καὶ πλείω καὶ ἐλάττω γίγνεσθαι τὴν 360b ἀναθυμίασιν, ἀεὶ νέφη τε καὶ πνεύματα γίγνεται κατὰ τὴν ὥραν ἑκάστην ὡς πέφυκεν· διὰ δὲ τὸ ἐνίοτε μὲν τὴν ἀτμιδώδη γίγνεσθαι πολλαπλασίαν ὁτὲ δὲ τὴν ξηρὰν καὶ καπνώδη, ὁτὲ μὲν ἔπομβρα τὰ ἔτη γίγνεται καὶ ὑγρά, ὁτὲ δὲ ἀνεμώδη καὶ αὐχμοί. ὁτὲ μὲν οὖν συμβαίνει καὶ τοὺς αὐχμοὺς καὶ τὰς ἐπομβρίας πολλοὺς ἄμα καὶ κατὰ συνεχῆ γίγνεσθαι χώραν, ὁτὲ δὲ κατὰ μέρη· πολλάκις γὰρ ἡ μὲν κύκλῳ χώρα λαμβάνει τοὺς ὡραίους ὄμβρους ἢ καὶ πλείους, ἐν δέ τινι μέρει ταύτης αὐχμός ἐστιν· ὁτὲ δὲ τοὐναντίον τῆς κύκλῳ πάσης ἢ μετρίοις χρωμένης ὕδασιν ἢ [*](21 ὁ — θερμός (27) post πηγήν (33) coll. Th. ‖ 22 ἡ post εὐόριστον (23) coll. J ‖ 24 τὸ] τοῦ J1 ‖ 26 συνίσταιτο ἀν ἀὴρ E1: συνίσταιτ᾿ ἂν ὁ ἄνω ἀὴρ 𝔚: συνίσταται ὁ ἄνω ἀὴρ J F 𝔄 H N OlG: συνίσταται ὁ ἄνω OlV ‖ 26—27 θερμὸς καὶ ὑγρὸς F ‖ 27 ἑκάστου περικεπυμένος 𝔄1: ἕκαστον περικεχυμένος 𝔄rec.: ἑκάστους κεχυμένος F: κεπυμένος E ‖ 28 τύχοι N ‖ 30 ὁποσοῦν F: (ὁ- ex corr. 𝔐1 𝔄1) ‖ ῥέοντος εἷναι F ‖ ἂν] ἂν ἐὰν F ‖ 31 δεῖ] ἀεὶ E 𝔚 ‖ῥέον] (-ε- ex corr. J1) ‖ γὰρ] δὴ F Ap: om. E 𝔚 ‖ 32 πλῆθος om. F ‖ 35 καὶ (ante ἧττον) supra add. 𝔐1 𝔄1 ‖ 360 b 2 ἀτμιτώδη E1 ‖ 4 γίνεται τὰ ἔτη F ‖ δὲ ex δὲ, ὁτὲ δὲ corr. N1 ‖ 5 αὐχμοί] αὐχμώδη Ald. 6 πολλὰς N ‖ συνεχῆ] πολλὴν συνεχῆ E: πολλὴν καὶ συνεχῆ 𝔚: τὴν συνεχῆ ‖ 7 κατὰ] καὶ κατὰ E 𝔚 Ap γὰρ corr. H: om. N: μὲν γὰρ F ‖ 8 ὁριαίους corr. E1: ὡριαίους 𝔚 ‖ 10 κύκλῳ var. E: μέσης E ‖ ἢ (post ὕδασιν) om. E1: corr. 𝔚) καὶ μᾶλλον αὐχμώσης, ἕν τι μόριον ὕδατος ἄφθονον λαμβάνει πλῆθος. αἴτιον δ᾿ ὅτι ὡς μὲν τὰ πολλὰ τὸ αὐτὸ πάθος ἐπὶ πλείω διήκειν εἰκὸς χώραν, διὰ τὸ παραπλησίως κεῖσθαι πρὸς τὸν ἥλιον τὰ σύνεγγυς, ἐὰν μή τι διάφορον ἔχωσιν ἴδιον· οὐ μὴν ἀλλ᾿ ἐνίοτε κατὰ τοδὶ μὲν τὸ μέρος ἡ ξηρὰ ἀναθυμίασις ἐγένετο πλείων, κατὰ δὲ τὸ ἄλλο ἡ ἀ ὁτὲ δὲ τοὐναντίον. καὶ αὐτοῦ δὲ τούτου αἴτιον τὸ ἑκατέραν μεταπίπτειν εἰς τὴν τῆς ἐχομένης χώρας ἀναθυμίασιν, οἷον ἡ μὲν ξηρὰ κατὰ τὴν οἰκείαν ῥεῖ χώραν, ἡ δ᾿ ὑγρὰ πρὸς τὴν γειτνιῶσαν, ἢ καὶ εἰς τῶν πόρρω τινὰ τόπων ἀπεώσθη ὑπὸ πνευμάτων· ὁτὲ δὲ αὕτη μὲν ἔμεινεν, ἡ δ᾿ ἐναντία ταὐτὸν ἐποίησεν. καὶ συμβαίνει τοῦτο πολλάκις, ὥσπερ ἐπὶ τοῦ σώματος, ἐὰν ἡ ἄνω κοιλία ξηρὰ ᾖ, τὴν κάτω ἐναντίως διακεῖσθαι, καὶ ταύτης ξηρᾶς οὔσης ὑγρὰν εἶναι τὴν ἄνω καὶ ψυχράν, οὕτω καὶ περὶ τοὺς τόπους ἀντιπεριίστασθαι καὶ μεταβάλλειν τὰς ἀναθυμιάσεις. ἔτι δὲ μετά τε τοὺς ὄμβρους ἄνεμος ὡς τὰ πολλὰ γίγνεται ἐν ἐκείνοις τοῖς τόποις καθ᾿ οὓς ἂν συμπέσῃ γενέσθαι τοὺς ὄμβρους, καὶ τὰ πνεύματα παύεται ὕδατος γενομένου. ταῦτα γὰρ ἀνάγκη συμβαίνειν διὰ τὰς εἰρημένας ἀρχάς· ὕσαντός τε γὰρ ἡ γῆ ξηραινομένη ὑπό τε τοῦ ἐν αὐτῇ θερμοῦ καὶ ὑπὸ τοῦ ἄνωθεν ἀναθυμιᾶται, τοῦτο δ᾿ ἦν ἀνέμου σῶμα· καὶ ὅταν ἡ τοιαύτη ἀπόκρισις ᾖ καὶ ἄνεμοι κατέχωσι, παυομένων διὰ τὸ ἀποκρίνεσθαι τὸ θερμὸν ἀεὶ καὶ ἀναφέρεσθαι εἰς τὸν ἄνω τόπον συνίσταται ἡ ἀτμὶς ψυχομένη καὶ γίγνεται ὕδωρ· καὶ ὅταν εἰς ταὐτὸν συνωσθῶσι τὰ νέφη καὶ ἀντιπεριστῇ εἰς [*](361a) [*](13 χώραν εἰκός F ‖ 14 τὰς E 𝔚𝔐 ‖ διάφορον] Ol: διαφοράν ApI: διαφορὰς ApWA ‖ 15 τοδεὶ E1 ‖ 16 πλείων ex πλεῖον corr. E1 ‖ 17 αὐτοῦ δὴ (ut videtur) F ‖ 18 ἑκάτερον E 𝔚 ‖ ἐμπίπτειν F1 ‖ ἀναθυμίασιν ex ἀναθυμίασις corr. N1 ‖ 19 οἰκίαν E1 ‖ χώραν ῥεῖ 𝔐 ‖ 20 γιτνιῶσαν E1 ‖ τόπον E1 ‖ 21 ἀπὸ N ‖ 22 ταὐτὸ corr. 𝔐 ‖ 23 ἂν JF 𝔐 𝔄 H N ‖ 26 ἔτι] Hcorr. (?): ὅτι N ‖ 27 τε om. 𝔚 Ol ‖ 28 γίνεσθαι E: γίγνεσθαι 𝔚 ‖ 29 τὰ om. 𝔚 γινομένου 𝔄 N ‖ 30 ἀρχάς var. F: αἰτίας F1 ‖ τε om. F 31 ὑπὸ (post καὶ) om. F1 33 ᾖ] ᾖ ἱκανὴ ci Th. ‖ κατέχουσιν E1 Frec. ‖ παυομένων] παυομένων δὲ Erec. 𝔚 Fcorr.: aut παυομένων delendum aut post παυομένων interpungendum censet Th. ‖ 34 ἀποκρίνασθαι F ‖ 35 ὕδωρ] νέφος ci. Th. ‖ 361 a 1 καὶ (ante ὅταν) om. E1 𝔐 N ‖ ταὐτὸ J 𝔐 𝔄 H N ‖ συνωσθῶσι] (post ῶ in E ras. unius litt.)) αὐτὰ ἡ ψύξις, ὕδωρ γίγνεται καὶ καταψύχει τὴν ξηρὰν ἀναθυμίασιν. παύουσί τε οὖν τὰ ὕδατα γιγνόμενα τοὺς ἀνέμους, καὶ παυομένων αὐτὰ γίγνεται διὰ ταύτας τὰς αἰτίας. ἔτι δὲ τοῦ γίγνεσθαι μάλιστα πνεύματα ἀπό τε τῆς ἄρκτου καὶ μεσημβρίας τὸ αὐτὸ αἴτιον· πλεῖστοι γὰρ βορέαι καὶ νότοι γίγνονται τῶν ἀνέμων· ὁ γὰρ ἥλιος τούτους μόνους οὐκ ἐπέρχεται τοὺς τόπους, ἀλλὰ πρὸς τούτους καὶ ἀπὸ τούτων, ἐπὶ δυσμὰς δὲ καὶ ἐπ᾿ ἀνατολὰς ἀεὶ φέρεται· διὸ τὰ νέφη συνίσταται ἐν τοῖς πλαγίοις, καὶ γίγνεται προσιόντος μὲν ἡ ἀναθυμίασις τοῦ ὑγροῦ, ἀπιόντος δὲ πρὸς τὸν ἐναντίον τόπον ὕδατα καὶ χειμῶνες. διὰ μὲν οὖν τὴν φορὰν τὴν ἐπὶ τροπὰς καὶ ἀπὸ τροπῶν θέρος γίγνεται καὶ χειμών, καὶ ἀνάγεταί τε ἄνω τὸ ὕδωρ καὶ γίγνεται πάλιν· ἐπεὶ δὲ πλεῖστον μὲν καταβαίνει ὕδωρ ἐν τούτοις τοῖς τόποις ἐφ᾿ οὓς τρέπεται καὶ ἀφ᾿ ὧν, οὗτοι δέ εἰσιν ὅ τε πρὸς ἄρκτον καὶ μεσημβρίαν, ὅπου δὲ πλεῖστον ὕδωρ ἡ γῆ δέχεται, ἐνταῦθα πλείστην ἀναγκαῖον γίγνεσθαι τὴν ἀναθυμίασιν παραπλησίως οἷον ἐκ χλωρῶν ξύλων καπνόν, ἡ δ᾿ ἀναθυμίασις αὕτη ἄνεμός ἐστιν, εὐλόγως ἂν οὖν ἐντεῦθεν γίγνοιτο τὰ πλεῖστα καὶ κυριώτατα τῶν πνευμάτων. καλοῦνται δ᾿ οἱ μὲν ἀπὸ τῆς ἄρκτου βορέαι, οἱ δὲ ἀπὸ τῆς μεσημβρίας νότοι. ἡ δὲ φορὰ λοξὴ αὐτῶν ἐστιν· περὶ γὰρ τὴν γῆν πνέουσιν εἰς ὀρθὸν γιγνομένης τῆς ἀναθυμιάσεως, ὅτι πᾶς ὁ κύκλῳ ἀὴρ συνέπεται τῇ φορᾷ. διὸ καὶ ἀπορήσειεν ἄν τις ποτέρωθεν ἡ ἀρχὴ τῶν πνευμάτων ἐστί, πότερον ἄνωθεν ἢ κάτωθεν· ἡ μὲν γὰρ κίνησις ἄνωθεν καὶ πρὶν πνεῖν, ὁ δ᾿ ἀὴρ ἐπίδηλος, κἂν ᾖ νέφος [*](4 δὲ om. F 𝔚 ‖ 5 τοῦτο N1 ‖ μάλιστα] OlV: μᾶλλον τὰ F: μᾶλλον OlG ‖ πνεύματα] πνεῦμά τε N ‖ ἀπό τε] ἀπ᾿ αὐτῆς τε E 𝔚: (ἀπὸ Ap) ‖ 6 μεσιμβρίας J ‖ βορέαι] (-ε- supra add. J1) ‖ 7 ἐπέρχεται ex ἀπέρχεται corr. F1 9 δὲ] τε Jrec. ‖ ἐπὶ F: om. Ε 𝔚 ‖ ἀεὶ om. F1 ‖ διὸ] διὸ καὶ F ‖ 12 χειμῶνες] (-ες ex corr. E1) 13 καὶ πο E1: καὶ πρὸ Erec.: καὶ ἐκὶ N θέρος] θέρος τε E 𝔚 Ap ‖ 14 τε om. F H1 ‖ τὸ ὕδωρ ἄνω F γείνεται E1 ‖ ἐπὶ E1 ‖ 15 μὲν] Ol: om. E 𝔚 ἐφ᾿ ex ἐπ᾿ corr. F1 ‖ 17 ὕδωρ ἡ γῆ δέχεται] ἡ γῆ ὕδωρ γίνεται F1: ἡ γῆ ὕδωρ δέχεται corr. F1 ‖ 18 ἀναγκαίαν E ‖ 19 χλορῶν J ‖ 20 ἂν οὖν] οὖν καὶ F: ἂν N1 ‖ 21 ἀπὸ τῆς om. E1 ‖ 23 λοξὴ αὐτῶν] Al: αὐτῶν λοξή F Ol ‖ 24 ὅτι] ὅτι δὲ 𝔄: ὅτι δὴ Fcorr. m.1 H N ‖ συνέπεται] (-α- ex corr. 𝔄1): συνεται E1 ‖ 27 πνῖν E1 ‖ δὲ J1: om. Jcorr.: τ᾿ H N) ἀχλύς· σημαίνει γὰρ κινουμένην πνεύματος ἀρχὴν πρὶν φανερῶς ἐληλυθέναι τὸν ἄνεμον, ὡς ἄνωθεν αὐτῶν ἐχόντων τὴν ἀρχήν. ἐπεὶ δ᾿ ἐστὶν ἄνεμος πλῆθός τι τῆς ξηρᾶς ἐκ γῆς ἀναθυμιάσεως κινούμενον περὶ τὴν γῆν, δῆλον ὅτι τῆς μὲν κινήσεως ἡ ἀρχὴ ἄνωθεν, τῆς δὲ ὕλης καὶ τῆς γενέσεως κάτωθεν· ᾗ μὲν γὰρ ῥευσεῖται τὸ ἀνιόν, ἐκεῖθεν τὸ αἴτιον· ἡ γὰρ φορὰ τῶν πορρωτέρω κυρία τῆς γῆς· καὶ ἅμα κάτωθεν μὲν εἰς ὀρθὸν ἀναφέρεται, καὶ πᾶν ἰσχύει μᾶλλον ἐγγύς, ἡ δὲ τῆς γενέσεως ἀρχὴ δῆλον ὡς ἐκ τῆς γῆς ἐστιν. ὅτι δ᾿ ἐκ πολλῶν ἀναθυμιάσεων συνιουσῶν κατὰ [*](361b) μικρόν, ὥσπερ αἱ τῶν ποταμῶν ἀρχαὶ γίγνονται νοτιζούσης τῆς γῆς, δῆλον καὶ ἐπὶ τῶν ἔργων· ὅθεν γὰρ ἐκάστοτε πνέουσιν, ἐλάχιστοι πάντες εἰσί, προϊόντες δὲ καὶ πόρρω λαμπροὶ πνέουσιν. ἔτι δὲ καὶ τὰ περὶ τὴν ἄρκτον ἐν τῷ χειμῶνι νήνεμα καὶ ἄπνοα, κατ᾿ αὐτὸν ἐκεῖνον τὸν τόπον· ἀλλὰ τὸ κατὰ μικρὸν ἀποπνέον καὶ λανθάνον ἔξω προϊὸν ἤδη πνεῦμα γίγνεται λαμπρόν. τίς μὲν οὖν ἐστιν ἡ τοῦ ἀνέμου φύσις καὶ πῶς γίγνεται, ἔτι δὲ αὐχμῶν τε πέρι καὶ ἐπομβρίας, καὶ διὰ τίν᾿ αἰτίαν καὶ παύονται καὶ γίγνονται μετὰ τοὺς ὄμβρους, διὰ τί τε βορέαι καὶ νότοι πλεῖστοι τῶν ἀνέμων εἰσίν, εἴρηται· πρὸς δὲ τούτοις καὶ περὶ τῆς φορᾶς αὐτῶν.

5 ὁ δ᾿ ἥλιος καὶ παύει καὶ συνεξορμᾷ τὰ πνεύματα· ἀσθενεῖς μὲν γὰρ καὶ ὀλίγας οὔσας τὰς ἀναθυμιάσεις μαραίνει τῷ πλείονι θερμῷ τὸ ἐν τῇ ἀναθυμιάσει ἔλαττον ὄν, [*](28 συμβαίνει N ‖ κινουμένη corr. ‖ 29 ἐξηλυθῆναι 𝔚 ‖ 30 ἐκεὶ δ᾿ ἐστὶν ὁ ἄνεμος marg. F1 ‖ post πλῆθος in F ras. 6 litt. ‖ 30–31 τῆς ξηρᾶς ἐκ γῆς] τῆς ἐκ γῆς ξηρᾶς E 𝔚: ξηρᾶς F ‖ 31 τὴν om. F ‖ 32 ἡ supra add. E1 ‖ δ᾿ ex λ corr. E1 sequitur rasura unius litt.) ὕλης] (-λ- in ras. E) ‖ 33 ᾗ] OIV: εἰ Ecorr. 𝔚 OlG ‖ ᾗ — αἴτιον (34)] ἐκεῖθεν N1: τὸ αἴτιον γὰρ καθὸ μὲν ῥευσεῖται τὸ ἀνιόν, ἐκεῖθεν Nrec. ‖ ἐκεῖθεν — γῆς (34) post ἀναφέρται (35) coll. Th. ‖ 34 πορρωτερωι J: πορρωτέρων E 𝔚 F: πόρρω Olp ‖ 36 ἐγγὺς ex corr. E1 𝔄1 ‖ 361 b 2 ἀρκαὶ] Ap: πηγαὶ E 𝔚: ἀρχαὶ καὶ N ‖ 4 καὶ del. Jrec. ‖ 5 καὶ τὰ] καὶ E 𝔚 OlG: τὰ OIV ‖ τὴν — κατ᾿ (6)] τ᾿ 𝔄 ‖ 7 τὸ om. J F1 ‖ ἤδη om. F ‖ 9 τε] τε καὶ 𝔄1 ‖ 10 τίν᾿] (post ι in E ras. unius litt.) ‖ 11 βορέαι] βορέαι τὲ N ‖ 12 φορᾶς] περιφορᾶς 𝔄: φύσεως N 14 ξυνορμᾶ N ‖ 15 τὰς ἀναθυμιάσεις supra add. F1 ‖ μαραίνει] ἐκμαραίνει Nrec.)

καὶ διακρίνει. ἔτι δὲ αὐτὴν τὴν γῆν φθάνει ξηραίνων πρὶν γενέσθαι ἔκκρισιν ἀθρόαν, ὥσπερ εἰς πολὺ πῦρ ἐὰν ὀλίγον ἐμπέσῃ ὑπέκκαυμα, φθάνει πολλάκις πρὶν καπνὸν ποιῆσαι κατακαυθέν. διὰ μὲν οὖν ταύτας τὰς αἰτίας καταπαύει τε τὰ πνεύματα καὶ ἐξ ἀρχῆς γίγνεσθαι κωλύει, τῇ μὲν μαράνσει καταπαύων, τῷ δὲ τάχει τῆς ξηρότητος γίγνεσθαι κωλύων· διὸ περὶ Ὠρίωνος ἀνατολὴν μάλιστα γίγνεται νηνεμία, καὶ μέχρι τῶν ἐτησίων καὶ προδρόμων. ὅλως δὲ γίγνονται αἱ νηνεμίαι διὰ δύ᾿ αἰτίας· ἢ γὰρ διὰ ψῦχος ἀποσβεννυμένης τῆς ἀναθυμιάσεως, οἷον ὅταν γένηται πάγος ἰσχυρός, ἢ καταμαραινομένης ὑπὸ τοῦ πνίγους. αἱ δὲ πλεῖσται καὶ ἐν ταῖς ἀνὰ μέσον ὥραις, ἢ τῷ μήπω ἀναθυμιᾶσθαι, ἢ τῷ ἤδη ἐξεληλυθέναι τὴν ἀναθυμίασιν καὶ ἄλλην μήπω ἐπιρρεῖν. ἄκριτος δὲ καὶ χαλεπὸς ὁ Ὠρίων εἶναι δοκεῖ, καὶ δύνων καὶ ἐπιτέλλων, διὰ τὸ ἐν μεταβολῇ ὥρας συμβαίνειν τὴν δύσιν καὶ τὴν ἀνατολήν, θέρους ἢ χειμῶνος, καὶ διὰ τὸ μέγεθος τοῦ ἄστρου ἡμερῶν γίγνεται πλῆθος· αἱ δὲ μεταβολαὶ πάντων ταραχώδεις διὰ τὴν ἀοριστίαν εἰσίν. οἱ δ᾿ ἐτησίαι πνέουσι μετὰ τροπὰς καὶ κυνὸς ἐπιτολήν, καὶ οὔτε τηνικαῦτα ὅτε μάλιστα πλησιάζει ὁ ἥλιος, [*](362a) οὔτε ὅτε πόρρω· καὶ τὰς μὲν ἡμέρας πνέουσι, τὰς δὲ νύκτας παύονται. αἴτιον δ᾿ ὅτι πλησίον μὲν ὢν φθάνει ξηραίνων πρὶν γενέσθαι τὴν ἀναθυμίασιν· ὅταν δ᾿ ἀπέλθῃ μικρόν, σύμμετρος ἤδη γίγνεται ἡ ἀναθυμίασις καὶ ἡ θερμότης, ὥστε τὰ πεπηγότα ὕδατα τήκεσθαι, καὶ τῆς γῆς ξηραινομένης [*](17 διακρίνει (ι altera in ras. E) ‖ αὐτὸς (ut videtur) H ‖ φθάνει] (-θ- supra add. J1) ‖ ἐξηραίνων F1 ‖ 18 post πολὺ in 𝔄 ras. unius litt. 19 πέση ποιήσει H N ‖ 20 κατακαφθέν H N ‖ καταπαύει τε] καταπαύειται J1: καὶ παύει F ‖ 21 τῇ] τὴν E1 𝔚 ‖ 22 τῷ] τὴν E1 𝔚 ‖ τῆς om. E 𝔚 ‖ 24 ἐτησίων] (ε- ex corr. E1) ‖ προδρομίων H1(ut videtur) N 25 αἱ om. E 𝔚 ‖ γὰρ om. F ‖ 26 τῆς] (τ- ex corr. E) γίγνηται F ‖ 28 καὶ] καὶ αἱ F ‖ ἀνατεθυμιᾶσθαι Nrec. ‖ 29 ἤδη om. E1: post ἀξεληλυθέναι add. Erec. ‖ 32 ex corr. F1 33 καὶ — πλῆθος post εἰσίν (35) coll. Th. ‖ Id.: “scribe διότι διὰ τὸ μέγεθος aut pro γίνεται corrige γίνεσθαι, quarum rationum prior placet.” ‖ ἡμερῶν] κακῶν N ‖ γίγνεται] γίγνεταί τι E 𝔚 ‖ 34 διὰ τὴν ἀοριστίαν om. 𝔐 ‖ 35 αἰτήσιαι J1 ‖ τροπὰς] τροπὰς θερινὰς Erec. 𝔚 ‖ 36 ὅτι 𝔄1 ‖ μάλιστα πλησιάζει] Ol: πλησιάζει μάλιστα E 𝔚 ‖ 362 a 2 φθάνει] μᾶλλον φθάνει F ‖ 4 ἀναθυμίασις καὶ ἡ om. E 𝔚 Ap Ol) ὑπό τε τῆς οἰκείας θερμότητος καὶ ὑπὸ τῆς τοῦ ἡλίου οἷον τύφεσθαι καὶ θυμιᾶσθαι. τῆς δὲ νυκτὸς λωφῶσι διὰ τὸ τὰ πεπηγότα τηκόμενα παύεσθαι διὰ τὴν ψυχρότητα τῶν νυκτῶν. θυμιᾶται δ᾿ οὔτε τὸ πεπηγὸς οὔτε τὸ μηδὲν ἔχον ξηρόν, ἀλλ᾿ ὅταν ἔχῃ τὸ ξηρὸν ὑγρότητα, τοῦτο θερμαινόμενον θυμιᾶται. ἀποροῦσι δέ τινες διὰ τί βορέαι μὲν γίγνονται συνεχεῖς, οὓς καλοῦμεν ἐτησίας, μετὰ τὰς θερινὰς τροπάς, νότοι δὲ οὕτως οὐ γίγνονται μετὰ τὰς χειμερινάς. ἔχει δὲ οὐκ ἀλόγως· γίγνονται μὲν γὰρ οἱ καλούμενοι λευκόνοτοι τὴν ἀντικειμένην ὥραν, οὐχ οὕτως δὲ γίγνονται συνεχεῖς· διὸ λανθάνοντες ποιοῦσιν ἐπιζητεῖν. αἴτιον δ᾿ ὅτι ὁ μὲν βορέας ἀπὸ τῶν ὑπὸ τὴν ἄρκτον πνεῖ τόπων, οἳ πλήρεις ὕδατος καὶ χιόνος εἰσὶ πολλῆς, ὧν τηκομένων ὑπὸ τοῦ ἡλίου μετὰ τὰς θερινὰς τροπὰς μᾶλλον ἢ ἐν αὐταῖς πνέουσιν οἱ ἐτησίαι· οὕτω γὰρ καὶ τὰ πνίγη γίγνεται, οὐχ ὅταν μάλιστα πλησιάζῃ πρὸς ἄρκτον, ἀλλ᾿ ὅταν πλείων μὲν ᾖ χρόνος θερμαίνοντι, ἔτι δὲ ἐγγύς. ὁμοίως δὲ καὶ μετὰ χειμερινὰς τροπὰς πνέουσιν οἱ ὀρνιθίαι· καὶ γὰρ οὗτοι ἐτησίαι εἰσὶν ἀσθενεῖς· ἐλάττους δὲ καὶ ὀψιαίτεροι τῶν ἐτησίων πνέουσιν· ἑβδομηκοστῇ γὰρ ἄρχονται πνεῖν διὰ τὸ πόρρω ὄντα τὸν ἥλιον ἐνισχύειν ἧττον. οὐ συνεχεῖς δ᾿ ὁμοίως πνέουσι, διότι τὰ μὲν ἐπιπολῆς καὶ ἀσθενῇ τότε ἀποκρίνεται, τὰ δὲ μᾶλλον πεπηγότα πλείονος δεῖται θερμότητος. διὸ διαλείποντες οὗτοι πνέουσιν, ἕως ἂν ἐπὶ τροπαῖς πάλιν ταῖς θεριναῖς πνεύσωσιν οἱ [*](7 θυμιᾶσθαι] ἀναθυμιᾶσθαι Erec. λοφῶσι J1(ut videtur) N ‖ τὸ om. N ‖ 10 ὅτε N ‖ τὸ ξηρὸν ἔχῃ E ‖ 11 μὲν, βορέαι F: βορέαι 𝔐 𝔄 H N 12 αἰτησίας J 𝔄1 ‖ 13 οὕτως] πῶς E 𝔚 ‖ 15 οὕτω J 𝔄 H N: οὕτ 𝔐 ‖ 17 οἷον πλήρης 𝔄1 ‖ 19 ἐν αὐταῖς] Ol: ἐπ᾿ αὐταῖς E 𝔚 ApI: ὑπ᾿ αὐτὰς Ap WA ‖ αἰτησίαι J ‖ 20 μάλιστα supra add. F1 ‖ πλησιάζει N1 ‖ 21 ὅταν] ὁπόταν F ‖ πλείων μὲν ᾖ χρόνῳ θερμαίνοντι 𝔄: μὲν πλείονα χρόνον θερμαίνηται F1: πλείων μὲν ἢ χιόνος θερμαίνοντι H1 N1: μὲν πλείων ἢ χρόνος θερμαίνοντι Nrec. ‖ 22 δὲ (ante ἐγγύς) ex corr. Nrec. ‖ ἐγγύς] ἐγγὺς ἦ F1: ἐγγὺς εἴη Ol ‖ χειμερινὰς] τὰς χειμερινὰς F Ap ‖ 23 ὀνιθίαι N: (ι prima in ras. E1) 24 -ουσιν — πνε- (25) om. E1 ‖ εὐδομηκοστῇ F 25 ἐνισχύειν ex ἀνισχύει corr. 𝔄1 ‖ 27 ἐπιπολῆ E1 ‖ τότε] (-οτ- ex corr. Jrec.) ‖ ἀποκρίνεται] (ι prior in ras. E1) πεπηγότα] ἀποπεπηγότα 𝔚 ‖ 28 πολλῆς F ‖ 29 πάλι J: μᾶλλον N ‖ ταῖς θεριναῖς πνέωσιν 𝔚: θεριναῖς πνέωσιν E1: πνεύσωσι ταῖς θεριναῖς N ‖ 29–30 οἱ ἐτησίαι] post ε in E ras. unius litt.): om. 𝔄 Frec. H1 N) ἐτησίαι, ἐπεὶ θέλει γε ὅτι μάλιστα συνεχῶς ἐντεῦθεν ἀεὶ πνεῖν ἄνεμος. ὁ δὲ νότος ἀπὸ τῆς θερινῆς τροπῆς πνεῖ, καὶ οὐκ ἀπὸ τῆς ἑτέρας ἄρκτου. δύο γὰρ ὄντων τμημάτων τῆς δυνατῆς οἰκεῖσθαι χώρας, τῆς μὲν πρὸς τὸν ἄνω πόλον, καθ᾿ ἡμᾶς, τῆς δὲ πρὸς τὸν ἕτερον καὶ πρὸς μεσημβρίαν, καὶ οὔσης οἷον τυμπάνου (τοιοῦτον γὰρ σχῆμα τῆς γῆς ἐκ [*](362b) τέμνουσιν αἱ ἐκ τοῦ κέντρου αὐτῆς ἀγόμεναι, καὶ ποιοῦσι δύο κώνους, τὸν μὲν ἔχοντα βάσιν τὸν τροπικόν, τὸν δὲ τὸν διὰ παντὸς φανερόν, τὴν δὲ κορυφὴν ἐπὶ τοῦ μέσου τῆς γῆς· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον πρὸς τὸν κάτω πόλον ἕτεροι δύο κῶνοι τῆς γῆς ἐκτμήματα ποιοῦσι. ταῦτα δ᾿ οἰκεῖσθαι μόνα δυνατόν, καὶ οὔτ᾿ ἐπέκεινα τῶν τροπῶν (σκιὰ γὰρ οὐκ ἂν ἦν πρὸς ἄρκτον, νῦν δ᾿ ἀοίκητοι πρότερον γίγνονται οἱ τόποι πρὶν ἢ ὑπολείπειν ἢ μεταβάλλειν τὴν σκιὰν πρὸς μεσημβρίαν) τὰ θ᾿ ὑπὸ τὴν ἄρκτον ὑπὸ ψύχους ἀοίκητα. φέρεται δὲ καὶ ὁ στέφανος κατὰ τοῦτον τὸν τόπον· φαίνεται γὰρ ὑπὲρ κεφαλῆς γιγνόμενος ἡμῖν, ὅταν ᾖ κατὰ τὸν μεσημβρινόν. διὸ καὶ γελοίως γράφουσι νῦν τὰς περιόδους τῆς γῆς· γράφουσι γὰρ κυκλοτερῆ τὴν οἰκουμένην, τοῦτο δ᾿ ἐστὶν ἀδύνατον κατά τε τὰ φαινόμενα καὶ κατὰ τὸν λόγον. ὅ τε γὰρ λόγος δείκνυσιν ὅτι ἐπὶ πλάτος μὲν ὥρισται, τὸ δὲ κύκλῳ συνάπτειν ἐνδέχεται διὰ τὴν κρᾶσιν, — οὐ γὰρ ὑπερβάλλει τὰ καύματα καὶ τὸ ψῦχος κατὰ μῆκος, ἀλλ᾿ ἐπὶ πλάτος, ὥστ᾿ εἰ μή που κωλύει θαλάττης πλῆθος, ἅπαν [*](30—31 ἀεὶ πνεῖν ἐντεῦθεν ἄνεμος 𝔐: ἐνπεῦθεν πνεῖν ἄνεμος ἀεὶ F ‖ 33 προ E1 ‖ πόλον] πόλον τὸν Mor. ‖ 34 τὸν ex τὸ corr. F1 ‖ προ E1 ‖ μεσημβρίαν] (-ι- in ras. E1) ‖ 35 καὶ om. N ‖ τυμπάνου] (-ου ex corr. N1) ‖ 362 b 1 ἀγόμεναι] ἀγόμεναι γραμμαὶ Fcorr. Ol 2 κώνους] (ω et ς ex corr. E) ‖  τὸν (ante μὲν)] τὸ E1 ‖ 3 τὸν διὰ om. J1: διὰ F Ol ‖ 4 δ᾿ αὐτὸν F1: αὐτὸν Frec. τρόπον] τρόπον καὶ F ‖ τὸν (post πρὸς) om. E1 ‖ 5 ἐκτμήματα ex ἐκμήματα corr. E1: (-μη- in ras. unius litt. 𝔄1): ἔκτμημα corr. F1 H Nrec: ιτμημα N1 ‖ 6 δυνατόν] Ap Ol: δυνατά E 𝔚 ‖ τῶν om. E1 ‖ 7 ἦ 𝔐 𝔄 ‖ οἱ om. N1 ‖ 8 ἢ (ante ὑπολείπειν) in ras. E: om. 𝔚 ‖ ὑπολιπεῖν Ecorr. 𝔐corr. H N: ὑπολίπειν 𝔐1: ὑπολειπεῖν 𝔄 ‖ μεταβαλεῖν Ecorr. m. 1 𝔐 9 θ᾿] δ᾿ 𝔚 ‖ ἀοικητα] (-η- ex corr. N1) ‖ 10 ὁ om. E ‖ τρόπον J1 E1 ‖ 11 μεσιμβρινόν J ‖ 12 γράφουσι] (-ι in ras. E1) ‖ τῆς om. E1 ‖ 14 καὶ om. E ‖ 16 ἐνδέχεται] Ol: οὐκ ἐνδέχεται E 𝔚 ἀκρᾱ΄ N ‖ ὑποβάλλει E1 ‖ 17 κατὰ] καὶ τὸ N ‖ 18 μή που] μήπω 𝔐𝔄 F H: πη΄ N ‖ ἅπαν] (-αν in ras. Nrec.)) εἶναι πορεύσιμον, — καὶ κατὰ τὰ φαινόμενα περί τε τοὺς πλοῦς καὶ τὰς πορείας· πολὺ γὰρ τὸ μῆκος διαφέρει τοῦ πλάτους. τὸ γὰρ ἀπὸ Ἡρακλείων στηλῶν μέχρι τῆς Ἰνδικῆς τοῦ ἐξ Αἰθιοπίας πρὸς τὴν Μαιῶτιν καὶ τοὺς ἐσχατεύοντας τῆς Σκυθίας τόπους πλέον ἢ πέντε πρὸς τρία τὸ μέγεθός ἐστιν, ἐάν τέ τις τοὺς πλοῦς λογίζηται καὶ τὰς ὁδούς, ὡς ἐνδέχεται λαμβάνειν τῶν τοιούτων τὰς ἀκριβείας. καίτοι ἐπὶ πλάτος μὲν μέχρι τῶν ἀοικήτων ἴσμεν τὴν οἰκουμένην· ἔνθα μὲν γὰρ διὰ ψῦχος οὐκέτι κατοικοῦσιν, ἔνθα δὲ διὰ τὴν ἀλέαν. τὰ δὲ τῆς Ἰνδικῆς ἔξω καὶ τῶν στηλῶν τῶν Ἡρακλείων διὰ τὴν θάλατταν οὐ φαίνεται συνείρειν, τῷ συνεχῶς εἶναι πᾶσαν οἰκουμένην)· ἐπεὶ δ᾿ ὁμοίως ἔχειν ἀνάγκη τόπον τινὰ πρὸς τὸν ἕτερον πόλον ὥσπερ ὃν ἡμεῖς οἰκοῦμεν πρὸς τὸν ὑπὲρ ἡμῶν, δῆλον ὡς ἀνάλογον ἕξει τά τ᾿ ἄλλα καὶ τῶν πνευμάτων ἡ στάσις· ὥστε καθάπερ ἐνταῦθα βορέας ἐστίν, κἀκείνοις ἀπὸ τῆς ἐκεῖ ἄρκτου τις ἄνεμος οὕτως ὤν, ὃν οὐδὲν δυνατὸν διέχειν δεῦρο, ἐπεὶ οὐδ᾿ ὁ βορέας οὗτος εἰς τὴν ἐνταῦθα οἰκουμένην πᾶσάν ἐστιν· ἔστιν γὰρ ὥσπερ ἀπόγειον τὸ πνεῦμα [*](363a) τὸ βόρειον ἕως ὁ βορέας οὗτος εἰς τὴν ἐνταῦθα οἰκουμένην πνεῖ. ἀλλὰ διὰ τὸ τὴν οἴκησιν κεῖσθαι ταύτην πρὸς ἄρκτον, πλεῖστοι βορέαι πνέουσιν. ὅμως δὲ καὶ ἐνταῦθα ἐλλείπει καὶ οὐ δύναται πόρρω διήκειν, ἐπεὶ περὶ τὴν ἔξω Λιβύης θάλατταν τὴν νοτίαν, ὥσπερ ἐνταῦθα οἱ βορέαι καὶ οἱ νότοι πνέουσιν, [*](19 προεύσιμα N1: πορεύσιμα Nrec. ‖ 20 διαφέρει] (δι- in ras. E1) ‖ πλάτου E1 ‖ 21 ἐξ] ἐξω 𝔚 ‖ 22 μαιῶτιν] (ι altera in ras. E1) ‖ ἐσχατεύοντας] Ol: ἐσχατους οντα E1: ἐσχάτους ὄντας Ecorr. 𝔚 ‖ 23 τρία] τὰ τρία F ‖ μέθος corr. E1 ‖ 23—24 ἄν τις τούς τε J: ἄν γέ τις τοὺς H N: ἐάν τις τούς τε E 𝔚: ἄν τε τις τοὺς 𝔐 𝔄 F1: ἄν τε τίς τούς τε Frec. ‖ 24 λογίζηται] (-ητ- in ras. E1) ‖ ἐνδέχετα E1: δέχεται N ‖ 25 πλάτος] Ap: πλάτους Mor. ‖ 26 τὴν del. Th. ‖ μὲν om. N ‖ 29 πᾶσαν] πᾶσαν τὴν N ‖ 31 ὥσπερ] ἔτιπερ N ‖ 32 ὡς] ἔτι N ‖ τά τ᾿] καὶ  τὰ 𝔐: τὰ 𝔄 N: καὶ τά τε F1 ‖ 33 σύστασις Ecorr. 𝔚 𝔄 H N ‖ ὤστε] ἔτι τὲ N1 ‖ 34 τῆς ex τοῖς corr. N1 ‖ οὕτως ὤν] οὕτως E1 𝔚1: οὕτωο corr. 𝔚: οὗτος N1: οὗτος ὢν corr. N ‖ οὐδὲν] οὐ F ‖ 35 δεῖ ἔχειν 𝔐 𝔄1: διήκειν 𝔄rec. F H1(ut videtur) Erec.: διικνεῖσθαι N Ap ‖ οὗτος] ὁ αὐτὸς J F 𝔐 𝔄 H N 363 a 1 πᾶσάν om. F1 ‖ ἐστιν om. E1 ‖ 2 ἕως — πνεῖ (3) om. E1 𝔐 𝔄 H1 N Ap ‖ οὗτος om. Erec. 𝔚 ‖ 3 οἴκησιν] (-η- in ras. E1) ‖ 4 ὁμοίως 𝔚 ‖ ἐλλείπειν (λ prior in ras.) E ‖ 5 διέχειν E 𝔚 𝔄1(ut videtur) ‖ ἐπεὶ] ἐπεὶ καὶ 𝔐 ‖ θάλασσαν E) οὕτως ἐκεῖ εὖροι καὶ ζέφυροι διαδεχόμενοι συνεχεῖς ἀεὶ πνέουσιν. ὅτι μὲν οὖν ὁ νότος οὐκ ἔστιν ὁ ἀπὸ τοῦ ἑτέρου πόλου πνέων ἄνεμος, δῆλον. ἐπεὶ δ᾿ οὔτ᾿ ἐκεῖνος, οὔτε ὁ ἀπὸ χειμερινῆς τροπῆς (δέοι γὰρ ἂν ἄλλον ἀπὸ θερινῆς εἶναι τροπῆς· οὕτως γὰρ τὸ ἀνάλογον ἀποδώσει· νῦν δ᾿ οὐκ ἔστιν· εἷς γὰρ μόνος φαίνεται πνέων ἐκ τῶν ἐκεῖθεν τόπων)· ὥστ᾿ ἀνάγκη τὸν ἀπὸ τοῦ κατακεκαυμένου τόπου πνέοντα ἄνεμον εἶναι νότον. ἐκεῖνος δ᾿ ὁ τόπος διὰ τὴν τοῦ ἡλίου γειτνίασιν οὐκ ἔχει ὕδατα καὶ νομάς, αἳ διὰ τὴν πῆξιν ποιήσουσιν ἐτησίας· ἀλλὰ διὰ τὸ τὸν τόπον εἶναι πολὺ πλείω ἐκεῖνον καὶ ἀναπεπταμένον, μείζων καὶ πλείων καὶ μᾶλλον ἀλεεινὸς ἄνεμος ὁ νότος ἐστὶ τοῦ βορέου, καὶ διήκει μᾶλλον δεῦρο ἢ οὗτος ἐκεῖ. τίς μὲν οὖν αἰτία τούτων ἐστὶ τῶν ἀνέμων, καὶ πῶς ἔχουσι πρὸς ἀλλήλους, εἴρηται.

6 περὶ δὲ θέσεως αὐτῶν, καὶ τίνες ἐναντίοι τίσι, καὶ ποίους ἅμα πνεῖν ἐνδέχεται καὶ ποίους οὔ, ἔτι δὲ καὶ τίνες καὶ πόσοι τυγχάνουσιν ὄντες, καὶ πρὸς τούτοις περὶ τῶν ἄλλων παθημάτων ὅσα μὴ συμβέβηκεν ἐν τοῖς προβλήμασιν εἰρῆσθαι τοῖς κατὰ μέρος, νῦν λέγωμεν. δεῖ δὲ περὶ τῆς θέσεως ἅμα τοὺς λόγους ἐκ τῆς ὑπογραφῆς θεωρεῖν. γέγραπται μὲν οὖν, τοῦ μᾶλλον εὐσήμως ἔχειν, ὁ τοῦ ὁρίζοντος κύκλος· διὸ καὶ στρογγύλος. δεῖ δὲ νοεῖν αὐτοῦ τὸ ἕτερον ἔκτμημα τὸ ὑφ᾿ ἡμῶν οἰκούμενον· ἔσται γὰρ κἀκεῖνο διελεῖν [*](7 ἐκεῖ om. E1 ‖ συνεχῶς 𝔄 ‖ 8 ὁ νότος] AlA: νότος E 𝔚 AlIW ‖ post πνέων in F ras. unius litt. ‖ 9 δ᾿ om. E ‖ 10—12 interclusionem distinxit Bon. ‖ 10 ἄλλο N εἶναι ἀπὸ θερινῆς F ‖ οὕτω J F 𝔐𝔄 H N ‖ 13 κεκαυμένου 𝔐 𝔄 F N ‖ 14 γειτνείασιν E1: γειτρίασιν N1 ‖ ἔσχεν 𝔐 𝔄 ‖ 15 τὴν supra add. F1 ‖ πῆξιν] ApI Ol: τῆξιν Jrec. Fcorr. m. 1 H N E(-η- in ras. 3 vel 4 litt. m. 1) 𝔚 Ap WA ‖ ποιοῦσιν H N τὸ om. F N1 ‖ 16 πολὺ εἶναι F ‖ πλείων E1 ‖ μείζω J F1 𝔐 ‖ 17 πλείω καὶ J 𝔐 𝔄: om. E ἀλεεινὸς ApWA: ἀληθινὸς J F1 E1 𝔚 ApI ‖ 18 οὗτοι F: οὕτως N1 ‖ αἰτία] ἡ αἰτία 𝔐 Hcorr. m. 1 N 21 δὲ om. E1 | ἐναντφι τίσι] ἐναντίοι εἰσὶ H N: εἰσὶν ἐναντίοι F: αὐτῶν ἐναντίοι εἰσί Ap 22 καὶ (post δὲ) om. E 𝔚 23 πρὸς om. E1 ‖ τούτους N1: τούτοις καὶ 𝔐 περὶ τῶν] (-ερὶ τῶν in ras. Nrec.) 24 μαθημάτων N ‖ μὴ] μὲν 1 ‖ εἰρήσεται N1 ‖ 25 τοῖς] τῶν ci. Th. ‖ δὲ δὲ καὶ 𝔐 𝔄 27 εὐσήμως var. E: σαφῶς var. E: συστήμως E ‖ 28 αὐτὸν F1 H N 29 ἔκτμημα (ἔκ- ex corr. E): τμῆμα 𝔚 ‖ τὸ — οἰκούμενον supra add. F1 ‖ ἔστι 𝔐 ‖ κἀκεῖνον διελεῖν 𝔄: διελεῖν κἀκεῖνο N)

τὸν αὐτὸν τρόπον. ὑποκείσθω δὲ πρῶτον μὲν ἐναντία κατὰ τόπον εἶναι τὰ πλεῖστον ἀπέχοντα κατὰ τόπον, ὥσπερ κατ᾿ εἶδος ἐναντία τὰ πλεῖστον ἀπέχοντα κατὰ τὸ εἶδος· πλεῖστον δ᾿ ἀπέχει κατὰ τόπον τὰ κείμενα πρὸς ἄλληλα κατὰ διάμετρον. ἔστω οὖν τὸ μὲν ἐφ᾿ ᾧ Α δυσμὴ ἰσημερινή, ἐναντίος δὲ τούτῳ τόπος, ἐφ᾿ οὗ τὸ Β, ἀνατολὴ ἰσημερινή· ἄλλη [*](363b) δὲ διάμετρος ταύτην πρὸς ὀρθὴν τέμνουσα, ἧς τὸ ἐφ᾿ οὗ H ἔστω ἄρκτος· τούτῳ δ᾿ ἐναντίον ἐξ ἐναντίας, τὸ ἐφ᾿ οὗ Θ, μεσημβρία· τὸ δ᾿ ἐφ᾿ οὗ Ζ ἀνατολὴ θερινή, τὸ δ᾿ ἐφ᾿ ᾧ Ε δυσμὴ θερινή, τὸ δ᾿ ἐφ᾿ οὗ Δ ἀνατολὴ χειμερινή, τὸ δ᾿ ἐφ᾿ οὗ Γ δυσμὴ χειμερινή. ἀπὸ δὲ τοῦ Ζ ἤχθω διάμετρος ἐπὶ τὸ Γ, καὶ ἀπὸ τοῦ Δ ἐπὶ τὸ Ε. ἐπεὶ οὖν τὰ μὲν πλεῖστον ἀπέχοντα κατὰ τόπον ἐναντία κατὰ τόπον, πλεῖστον δ᾿ ἀπέχει τὰ κατὰ διάμετρον, ἀναγκαῖον καὶ τῶν πνευμάτων ταῦτα ἀλλήλοις ἐναντία εἶναι, ὅσα κατὰ διάμετρόν ἐστιν. καλεῖται δὲ κατὰ τὴν θέσιν τῶν τόπων τὰ πνεύματα ὧδε· ζέφυρος μὲν τὸ ἀπὸ τοῦ Α· τοῦτο γὰρ δυσμὴ ἰσημερινή. ἐναντίος δὲ τούτῳ ἀπηλιώτης ἀπὸ τοῦ Β· τοῦτο γὰρ ἀνατολὴ ἰσημερινή. βορέας δὲ καὶ ἀπαρκτίας ἀπὸ τοῦ Η· ἐνταῦθα γὰρ ἡ ἄρκτος. ἐναντίος δὲ τούτῳ νότος ἀπὸ τοῦ Θ· μεσημβρία τε γὰρ αὕτη ἀφ᾿ ἧς πνεῖ, καὶ τὸ Θ τῷ Η· ἐναντίον· κατὰ διάμετρον γάρ. ἀπὸ δὲ τοῦ Ζ καικίας· αὕτη γὰρ ἀνατολὴ θερινή. ἐναντίος δ᾿ οὐχ ὁ ἀπὸ τοῦ Ε πνέων, [*](30 μὲν om. Ε 𝔚 ‖ κατὰ] τὰ κατὰ 𝔐: εἶναι κατὰ 𝔄 F (cf. v. 31): κεῖται N1 ‖ 31 εἶναι om. 𝔄 F ‖ πλεῖστον] (-ον in ras. 𝔄rec.) ‖ κατὰ] κατὰ τὸν J: supra ras. unius litt. add. F ‖ 34 ἐναντίως J F1 ‖ 363 b 1 τούτου F: om. 𝔄 τρόπος 𝔄1 ‖ οὗ] ὧ F ‖ τὸ om. F H N 2 δὲ supra add. N1 ‖ διάμετρος] κατὰ διάμετρον 𝔐 𝔄 ταύτη E1 𝔚 ‖ ὀρθὰς Jrec. ἡ τὸ J: ἧς τὸ μὲν Ecorr. m. 1 (ἧς in ras., μὲν supra add.) N 3 ἄρκτος ἔστω H N τοῦτο δ᾿ ἐναντία N1 μεσημβρία ex μεσιμβρία corr. J1 ‖ 4 θερινή] (θ- in ras. 3 litt. F1) ‖ τὸ alterum —χειμερινή (5) om. F1 ‖ ᾧ οὗ E 𝔚 N: ὃ Frec. ‖ 5 δυσμὴ θερινή] μ et θ in rass. E) ‖ τὸ ἐφ᾿ ὃ Frec. Δ] ζ Ecorr. χειμερινή] θερινὴ corr. E1 ‖ 6 ε δυσμὴ θερινὴ corr. E ‖ ἤχθω ex ἤχθω ἤχθω corr. N1 ‖ 7 γ in ras. 6 litt. N1 ‖ τοῦ om. N1 ‖ 8 ἐναντία κατὰ τόπον om. N ‖ 9 ἐπέχει F ‖ τὰ supra add. H1 ‖ 11 τὰ] καὶ τὰ N 12 τὸ om. 𝔐 ‖ 13 ναντίως 𝔄1 ‖  τούτω 𝔄 ‖ 14 καὶ habent Erec. 𝔚: ὁ καὶ Frec.: ὁ 𝔐 ‖ H] η. ἐν τοῦ η E1 ‖ 15 ἐναντίος] (-ος in ras. E) ἀπὸ] ὁ ἀπὸ] 𝔐 ‖ 16 μεσιμβρία J ‖ τῷ] τὸ J1 𝔄1 ‖ 17 δὲ om. F αὕτη om. E1 ‖ 18 θερινή ex θερινηη corr. E1 ‖ τοῦ postea add. F1 ‖ πνέον E1) ἀλλ᾿ ὁ ἀπὸ τοῦ Γ λίψ· οὗτος γὰρ ἀπὸ δυσμῆς χειμερινῆς, ἐναντίος δὲ τούτῳ (κατὰ διάμετρον γὰρ κεῖται). ἀπὸ δὲ τοῦ Δ εὖρος· οὗτος γὰρ ἀπ᾿ ἀνατολῆς χειμερινῆς πνεῖ, γειτνιῶν τῷ νότῳ· διὸ καὶ πολλάκις εὐρόνοτοι λέγονται πνεῖν. ἐναντίος δὲ τούτῳ οὐχ ὁ ἀπὸ τοῦ Γ λίψ, ἀλλ᾿ ὁ ἀπὸ τοῦ Ε, ὃν καλοῦσιν οἱ μὲν ἀργέστην, οἱ δ᾿ ὀλυμπίαν, οἱ δὲ σκίρνα· οὗτος γὰρ ἀπὸ δυσμῆς θερινῆς πνεῖ, καὶ κατὰ διάμετρον αὐτῷ κεῖται μόνος. οὗτοι μὲν οὖν οἱ κατὰ διάμετρόν τε κείμενοι ἄνεμοι καὶ οἷς εἰσιν ἐναντίοι· ἕτεροι δ᾿ εἰσὶν καθ᾿ οὓς οὐκ ἔστιν ἐναντία πνεύματα. ἀπὸ μὲν γὰρ τοῦ ὃν καλοῦσι θρασκίαν· οὗτος γὰρ μέσος ἀργέστου καὶ ἀπαρκτίου· ἀπὸ δὲ τοῦ Κ ὃν καλοῦσιν μέσην· οὗτος γὰρ μέσος καικίου καὶ ἀπαρκτίου. ἡ δὲ τοῦ ΙΚ διάμετρος βούλεται μὲν κατὰ τὸν διὰ παντὸς εἶναι φαινόμενον, οὐκ ἀκριβοῖ δέ. ἐναντία δὲ τούτοις οὐκ ἔστι τοῖς πνεύμασιν, οὔτε τῷ μέσῃ (ἔπνει γὰρ ἄν τις ἐφ᾿ οὗ τὸ Μ· τοῦτο γὰρ κατὰ διάμετρον) [*](364a) οὔτε τῷ I, τῷ θρασκίᾳ (ἔπνει γὰρ ἂν ἀπὸ τοῦ Ν· τοῦτο γὰρ κατὰ διάμετρον τὸ σημεῖον, εἰ μὴ ἀπ᾿ αὐτοῦ καὶ ἐπ᾿ ὀλίγον πνεῖ τις ἄνεμος, ὃν καλοῦσιν οἱ περὶ τὸν τόπον ἐκεῖνον φοινικίαν). τὰ μὲν οὖν κυριώτατα καὶ διωρισμένα πνεύματα ταῦτ᾿ ἐστὶ καὶ τοῦτον τέτακται τὸν τρόπον· τοῦ δ᾿ εἶναι πλείους ἀνέμους ἀπὸ τῶν πρὸς ἄρκτον τόπων ἢ τῶν πρὸς μεσημβρίαν αἴτιον τό τε τὴν οἰκουμένην ὑποκεῖσθαι [*](19 ἀλλ᾿ ὁ] ἀλ᾿λ F ‖ τοῦ supra add. F1 ‖ Γ ex τρίτου corr. N1 ‖ λίψ] (-ι- in ras. E) ‖ χειμερινῆς χειμερινῆς πνεῖ Ε 𝔚 20 τούτῳ ex τούτων corr. E1 ‖ γὰρ om. κεῖται om. F ‖ ἀπὸ δὲ Op: ὁ δὲ ἀπὸ E 𝔚 ‖ 22 γεινιῶν E1 ‖ τῷ om. E 𝔚 ‖ λέγονται] πνέουσιν. οὕτω γὰρ λέγονται F ‖ 23 ἐναντίος] (-ς in ras. 4 vel 5 litt. Erec.) ‖ Γ supra add. H1 ‖ λίψ] (λ- in ras. Erec.) ‖ 24 ἀργέτην 𝔐1 F1 N: ἀργέστιν 𝔄 ‖ ὀλύμπιον H N ‖ οἱ (post ὀλυμπίαν) οἱς J1 ‖ 25 σκείρωνα J F 𝔐 𝔄1 ‖ δυσμῆς] δυσμῆς τὲ J ‖ 27 τε om. 𝔐 𝔄 F N (de H incertum) 28 πεύματα E1 ‖ γὰρ om. 𝔚 ‖ I in ras. 6 litt. N1 ‖ 29 ἀργέτου F H1(ut videtur) ἀρχέτου N ‖ ἀπαρκτίου] (post ι in E ras. unius litt.) ‖ 30 ἀπὸ — ἀπαρκτίου (31) om. F1 ‖ η N ‖ μέσσην J E1 ‖ 31 ἀπαρκτίου] (post ι in E ras. unius litt.) ‖ τοῦ] τῶν 𝔄 ‖ 33 οὔτε τῷ] (Ap): οὐδὲ τῷ H1 N: οὔτε τῷ θρασκίᾳ οὔτε τῷ Ε 𝔚 Frec. Hcorr. m. 1 ‖ 34 μέσσῃ J E1(ut videtur): μεσσῆ 𝔄1 ‖ 364 a 1 τῷ (post I) om. 𝔚 ‖ ἔπνει γὰρ ἂν om. E 𝔚 ‖ 2 ἀπ᾿ ] ἀντ᾿ F1 ‖ 3 πνεῖ τις] (Ap): τις πνεῖ F: ἔστι τις E 𝔚 ‖ 5 τὸ δ᾿ F Nrec.: οὐδ᾿ N1 ‖ 6 ἄρκτον (post τ in E ras. unius litt.) ‖ 7 πρὸς supra add. E1: ex corr. F1 ‖ τε] γε 𝔐 ‖ ὑποκεῖσθαι] Nvar. ut videtur Nrec.: προσκεῖσθαι N1) πρὸς τοῦτον τὸν τόπον, καὶ ὅτι πολλῷ πλέον ὕδωρ καὶ χιὼν ἀπωθεῖται εἰς τοῦτο τὸ μέρος διὰ τὸ ἐκεῖνα ὑπὸ τὸν ἥλιον εἶναι καὶ τὴν ἐκείνου φοράν, ὧν τηκομένων εἰς τὴν γῆν καὶ θερμαινομένων ὑπὸ τοῦ ἡλίου καὶ τῆς γῆς ἀναγκαῖον πλείω καὶ ἐπὶ πλείω τόπον γίγνεσθαι τὴν ἀναθυμίασιν διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν. ἔστι δὲ τῶν εἰρημένων πνευμάτων βορέας μὲν ὅ τ᾿ ἀπαρκτίας κυριώτατα, καὶ θρασκίας καὶ μέσης· ὁ δὲ καικίας κοινὸς ἀπηλιώτου καὶ βορέου· νότος δὲ ὅ τε ἰθαγενὴς ὁ ἀπὸ μεσημβρίας καὶ λίψ· ἀπηλιώτης δὲ ὅ τε ἀπ᾿ ἀνατολῆς ἰσημερινῆς καὶ ὁ εὖρος· ὁ δὲ φοινικίας κοινός· ζέφυρος δὲ ὅ τε ἰθαγενὴς καὶ ὁ ἀργέστης καλούμενος. ὅλως δὲ τὰ μὲν βόρεια τούτων καλεῖται, τὰ δὲ νότια· προστίθεται δὲ τὰ μὲν ζεφυρικὰ τῷ βορέᾳ (ψυχρότερα γὰρ διὰ τὸ ἀπὸ δυσμῶν πνεῖν), νότῳ δὲ τὰ ἀπηλιωτικά (θερμότερα γὰρ διὰ τὸ ἀπ᾿ ἀνατολῆς πνεῖν). διωρισμένων οὖν τῷ ψυχρῷ καὶ τῷ θερμῷ καὶ ἀλεεινῷ τῶν πνευμάτων οὕτως ἐκάλεσαν. θερμότερα μὲν τὰ ἀπὸ τῆς ἕω τῶν ἀπὸ δυσμῆς, ὅτι πλείω χρόνον ὑπὸ τὸν ἥλιόν ἐστι τὰ ἀπ᾿ ἀνατολῆς· τὰ δ᾿ ἀπὸ δυσμῆς ἀπολείπει τε θᾶττον καὶ πλησιάζει τῷ τόπῳ ὀψιαίτερον. οὕτω δὲ τεταγμένων τῶν ἀνέμων, δῆλον ὅτι ἅμα πνεῖν τοὺς μὲν ἐναντίους οὐχ οἷόν τε (κατὰ διάμετρον γάρ· ἅτερος οὖν παύσεται ἀποβιασθείς), τοὺς δὲ μὴ οὕτως κειμένους πρὸς ἀλλήλους οὐδὲν κωλύει, οἷον τὸν Ζ καὶ Δ. διὰ [*](8 χιὼν] (-ι- in ras. E1): χειμὼν Nrec. 9 ἀποθεῖται J1 ‖ τοῦτον τὸν τόπον F εκειν E1: ἐκεῖνο Erec.: ἐκεῖνον corr. F1 ‖ 10 καὶ (post γῆν) om. E1 ‖ 12 δ αὐτὴν 𝔚 ‖ 14 κυριώτατος (sic enim) ante βορέας (13) coll. N ‖ θρασκίας] Ol: θρησκίας N1: θρασκέας F1: ὁ θρασκέας corr. F1: seq. in J F 𝔐 κοινὸς ἀργέστου (ἀργέτου F) ‖ 15 μέσης — καὶ om. J F1 𝔐: add. (vocabulo κοινὸς omisso) Fcorr. m. 1 ‖ μέσης] Ol: μέσου Cam. ‖ 16 ὁ om. F ‖ μεσημβρίαν J1 ‖ λίψ] (-ι- in ras. E): ὁ λίψ 𝔐 Fcorr. m. 1 ‖ 16—17 ὅ τε] ὅταν N1 ‖ 17 κονος E1 𝔚 18 ἀργέτης N1 ‖ 19 βόρεια τούτων κεῖται 𝔐: τούτων, βόρεια καλεῖται F: βόρεια καλεῖται τούτων 𝔚 ‖ 21 δυσμοῦ 𝔄1: δυσμῆς 𝔄rec. ‖ νότια δὲ E1 𝔚: τῷ δὲ νότῳ F ‖ 22 διὰ τὸ in ras. Erec.: τῷ 𝔚 ‖ ἀπ᾿ supra add. N1 ‖ 23 ψυχρῷ καὶ θερμῷ F: θερμῶ καὶ τῶ ψυχρῶ H N ‖ ἀλεεινῷ] τῶ ἀλεεινῶ N ‖ 24 ἐκάλεσαν] ἐκάλεσαν θερμότερα γὰρ διὰ τὸ ἀπὸ ἀνατολῆς πνεῖν F1 ‖ μὲν] δὲ E 𝔚 Ol τὰ] τὸ 𝔄1 τὰ ἀπὸ ἕω (sic enim) post δυσμῆς coll. F 25 πλείονα H N 26 ἀπολείπει τε] ἀπολείπεται J 𝔐𝔄: ἀπολείπει F1 ‖ πλησιάζει] (-ει in ras. J1) ‖ 29 του E1 ‖ οὕτω JF 𝔐 𝔄 H N ‖ 30 τὸ E 𝔚 𝔐corr. (?) F H N ‖ διὰ] καὶ διὰ 𝔐) τοῦτο ἅμα πνέουσιν ἐνίοτε ἀμφότεροι οὔριοι, ἐπὶ τὸ αὐτὸ σημεῖον, οὐκ ἐκ ταὐτοῦ οὐδὲ τῷ αὐτῷ πνεύματι. κατὰ δὲ τὰς ὥρας τὰς ἐναντίας οἱ ἐναντίοι μάλιστα πνέουσιν, οἷον περὶ [*](354b) ἰσημερίαν τὴν μὲν ἐαρινὴν καικίας καὶ ὅλως τὰ ἐπέκεινα τροπῆς θερινῆς, περὶ δὲ τὴν μετοπωρινὴν λίβες, περὶ δὲ τροπὰς θερινὰς μὲν ζέφυρος, χειμερινὰς δὲ εὖρος. ἐπιπίπτουσι δὲ τοῖς ἄλλοις μάλιστα καὶ παύουσιν ἀπαρκτίαι καὶ θρασκίαι καὶ ἀργέσται· διὰ τὸ ἐγγυτάτω γὰρ τὴν ὁρμὴν αὐτῶν εἶναι πολλοί τε καὶ ἰσχυροὶ πνέουσι μάλιστα οὗτοι. διὸ καὶ αἰθριώτατοί εἰσι τῶν ἀνέμων· πνέοντες γὰρ ἐγγύθεν μάλιστα ἀποβιαζόμενοί τε τἆλλα πνεύματα παύουσι, καὶ ἀποφυσῶντες τὰ συνιστάμενα νέφη ποιοῦσιν αἰθρίαν, ἂν μὴ ψυχροὶ σφόδρα τύχωσιν ἅμα ὄντες. τότε δὲ οὐκ αἴθριοι· ἐὰν γὰρ ὦσι μᾶλλον ψυχροὶ ἢ μεγάλοι, φθάνουσι πηγνύντες ἢ προωθοῦντες. ὁ δὲ καικίας οὐκ αἴθριος, ὅτι ἀνακάμπτει εἰς αὑτόν· ὅθεν καὶ λέγεται ἡ παροιμία “ἕλκων ἐφ᾿ αὑτὸν ὥστε καικίας νέφος.” αἱ δὲ περιστάσεις γίγνονται αὐτῶν καταπαυομένων εἰς τοὺς ἐχομένους κατὰ τὴν τοῦ ἡλίου μετάστασιν, διὰ τὸ κινεῖσθαι μάλιστα τὸ ἐχόμενον τῆς ἀρχῆς· ἡ δὲ ἀρχὴ οὕτω κινεῖται τῶν πνευμάτων ὡς ὁ ἥλιος. οἱ ἐναντίοι δὲ ἢ ταὐτὸ ποιοῦσιν ἢ ἐναντίον, οἷον ὑγροὶ λὶψ καὶ καικίας, ὃν ἑλλησποντίαν ἔνιοι καλοῦσιν, καὶ εὖρος, ὃν ἀπηλιώτην. ξηροὶ δὲ ἀργέστης καὶ εὖρος· ἀπ᾿ ἀρχῆς δὲ οὗτος ξηρός, τελευτῶν δὲ ὑδατώδης. νιφετώδης δὲ μέσης καὶ ἀπαρκτίας μάλιστα· [*](31 τοῦτο] τοῦτο καὶ F ‖ πνέουσιν] (ν prior in ras. E) ‖ οὔριαι E1 𝔚: εὖροι N1: οὗροι Nrec. ‖ 32 τὰς om. F ‖ 364 b 1 καικίαι E1 𝔚 ‖ 3 μὲν om. J ‖ δὲ χειμερινὰς E1 ‖ πίπτουσι E ‖ 4 μάλιστα τοῖς ἄλλοις N ‖ 5 ἀργέται F N ‖ 6 πολυ τε E1 ‖ μάλιστα πνέουσιν H N ‖ 7 ἐγγύθι corr. F1: ἐκεῖθεν 𝔚 ‖ μάλιστα ex μάλιστά τε corr. E1 ‖ 8 παύουσι πνεύματα F ‖ ἀποφυσσῶντες Erec. 𝔐 ‖ 9 ἂν om. E1 ‖ 10 σφόδρα om. F1 𝔚: ἄγαν 𝔐 ‖ ἅμα τύχωσιν 𝔄 F: τύχωσιν 𝔐 ‖ δὲ] γὰρ ‖ εθριοι E1 ‖ ἂν 𝔚 ‖ 11 ψυχροὶ μᾶλλον παρωθοῦντες N1 12 εἰς] ει E1 ‖ 13 καὶ om. F1 ‖ ἐφ᾿] πρὸς H ‖ ὥσπερ 𝔐 𝔄 F N Ecorr. 14 γίγνον E1: γίνονται μὲν Fcorr. H παυομένων H ‖ -παυομένων — κατὰ (15) om. N (cf. v. 15) ‖ 15 μετασιν E1: μετάστασιν. αἱ δὲ περιστάσεις γίνονται αὐτῶν καταπαυομένων εἰς τοὺς ἐχομένους N1: μετάστασιν. καταπαυομένων εἰς τοὺς ἐχομένους corr. N1 ‖ 17 ὁ om. J ‖ 18 καὶ om. F1 ‖ 19 ελισποντίαν J ‖ ὃν ἀπηλιώτην del. F1 ‖ 20 ἀργέτης F1 N ‖ 21 νιφετώδης ex νηφετώδης corr. J1: (-ι- in ras. 𝔄1): νιφετώδεις Evar. 𝔐var. ‖ μέσσης J: μεσσῆς ) οὗτοι γὰρ ψυχρότατοι. χαλαζώδεις δὲ ἀπαρκτίας καὶ θρασκίας καὶ ἀργέστης. καυματώδης δὲ νότος καὶ ζέφυρος καὶ εὖρος. νέφεσι δὲ πυκνοῦσι τὸν οὐρανὸν καικίας μὲν σφόδρα, λὶψ δὲ ἀραιοτέροις, καικίας μὲν διά τε τὸ ἀνακάμπτειν πρὸς αὑτὸν καὶ διὰ τὸ κοινὸς εἶναι βορέου καὶ εὔρου, ὥστε διὰ μὲν τὸ ψυχρὸς εἶναι πηγνὺς τὸν ἀτμίζοντα ἀέρα συνίστησι, διὰ δὲ τὸ τῷ τόπῳ ἀπηλιωτικὸς εἶναι ἔχει πολλὴν ὕλην καὶ ἀτμίδα ἣν προωθεῖ. αἴθριοι δὲ ἀπαρκτίας, θρασκίας, ἀργέστης· ἡ δ᾿ αἰτία εἴρηται πρότερον. ἀστραπὰς δὲ ποιοῦσιν μάλιστα οὗτοί τε καὶ ὁ μέσης· διὰ μὲν γὰρ τὸ ἐγγύθεν πνεῖν ψυχροί εἰσιν, διὰ δὲ τὸ ψυχρὸν ἀστραπὴ γίγνεται· ἐκκρίνεται γὰρ συνιόντων τῶν νεφῶν. διὸ καὶ ἔνιοι τῶν αὐτῶν τούτων χαλαζώδεις εἰσίν· ταχὺ γὰρ πηγνύουσιν. ἐκνεφίαι δὲ γίγνονται [*](365a) μετοπώρου μὲν μάλιστα, εἶτα ἔαρος, καὶ μάλιστα ἀπαρκτίας καὶ θρασκίας καὶ ἀργέστης. αἴτιον δ᾿ ὅτι οἱ ἐκνεφίαι γίγνονται μάλιστα ὅταν τῶν ἄλλων πνεόντων ἐμπίπτωσιν ἕτεροι, οὗτοι δὲ μάλιστα ἐμπίπτουσιν τοῖς ἄλλοις πνέουσιν· ἡ δ᾿ αἰτία εἴρηται καὶ τούτου πρότερον. οἱ δ᾿ ἐτησίαι περιίστανται τοῖς μὲν περὶ δυσμὰς οἰκοῦσιν ἐκ τῶν ἀπαρκτίων εἰς θρασκίας καὶ ἀργέστας καὶ ζεφύρους (ὁ γὰρ ἀπαρκτίας--- ζέφυρός ἐστιν), ἀρχόμενοι μὲν ἀπὸ τῆς ἄρκτου, τελευτῶντες δ᾿ εἰς τοὺς πόρρω· [*](22 χαλαζώδεις] Evar. Ol: χαλαζώδης E1 𝔚 ‖ θραισκίας J ‖ 23 ἀργέτης F1 N ‖ καυματώδεις 𝔐 𝔄 F H N Ol ‖ καὶ ζέ- marg. E1 ‖ 24 μὲν marg. E1 ‖ 25 ἀραιότερος J Evar.: ἀραιοτέρως F ‖ καικίας] καὶ καικίας 𝔐 𝔄 H ‖ 26 διὰ (2)] διὰ τὸ N ‖ 28 τὸ om. J F1: τῶ Frec. 29 αἴθριοι] (ι altera in ras. E1) ‖ ἀπαρκίας E1 ‖ θραισκίας J: καὶ θρασκίας καὶ F H N: om. E1 ‖ 30 ἀργέτης F N ‖ ἀστραπὰς δὲ ποιοῦσιν μάλιστα] ἀστραπαῖοι δὲ μάλιστα E 𝔚 Al (Ap): ἀστραπὰς δὲ μάλιστα ποιοῦσιν F ‖ 31 τε] γε F ‖ μέσσης J: μεσσῆς 𝔄1 ‖ ἐγγύθεν] ApIA: ἐκεῖθεν ApW ‖ 32 ψυχροί] ψυχρότεροι 𝔐 ‖ δὲ om. N ‖ 365 a 2 ἔαρος (ἔα- in ras. J1) ‖3 θραισκίας J ‖ ἀργέτης F N ‖ οἱ om. F ‖ ἐκνεφίαι] (-αι supra add. E1) ‖ 4 γίνονται (γ- in ras. m. 1) E ‖ τῶν om. E 𝔚 Ap ‖ πνεόντων] Ap: ἐκπνεόντων E 𝔚 ‖ ἐπειπείπτωσιν E1: ἐπιπίπτωσιν Ecorr. m. 1 𝔚 ‖ ἐπιπείπτουσιν E1: ἐπιπίπτουσιν Ecorr. m. 1 𝔚 ‖ πνέοντες F1: (ν prior in ras. E1) 6 ἐτησίαι] (ἐ- in ras. E) τοῖς — ἐστιν (8) post πόρρω (9) coll. Th. ‖ 7 ἀπαρκτικῶν E ‖ θραισκίας J1 ‖ 8 ἀργέτας F N ‖ ἀπαρκτίας ζέφυρός ἐστιν] Ac: αρκτικος ζεφυρός ἐστιν E1: ἄρκτιος ζέφυρός ἐστιν 𝔚: ζέφυρος, ἀπαρκτίας ἐστίν 𝔐: ζέφυρος ἐστὶν ἀπαρκτίας 𝔄: ζέφυρος ἀρκτικός ἐστιν ci. Id.: (post ἀπαρκτίας lacunam stat. Th.) ‖ 9 -οι μὲν om. 𝔐1 ‖ τοὺς supra add. F1) τοῖς δὲ πρὸς ἕω περιίστανται μέχρι τοῦ ἀπηλιώτου. περὶ μὲν οὖν ἀνέμων, τῆς τε ἐξ ἀρχῆς αὐτῶν γενέσεως καὶ οὐσίας καὶ τῶν συμβαινόντων κοινῇ τε παθημάτων καὶ περὶ ἕκαστον, τοσαῦθ᾿ ἡμῖν εἰρήσθω.

7 περὶ δὲ σεισμοῦ καὶ κινήσεως γῆς μετὰ ταῦτα λεκτέον· ἡ γὰρ αἰτία τοῦ πάθους ἐχομένη τούτου τοῦ γένους ἐστίν. ἔστι δὲ τὰ παρειλημμένα μέχρι γε τοῦ νῦν χρόνου τρία καὶ παρὰ τριῶν. Ἀναξαγόρας τε γὰρ ὁ Κλαζομένιος καὶ πρότερον Ἀναξιμένης ὁ Μιλήσιος ἀπεφήναντο, καὶ τούτων ὕστερον Δημόκριτος ὁ Ἀβδηρίτης. Ἀναξαγόρας μὲν οὖν φησι τὸν αἰθέρα πεφυκότα φέρεσθαι ἄνω, ἐμπίπτοντα δ᾿ εἰς τὰ κάτω τῆς γῆς καὶ κοῖλα κινεῖν αὐτήν· τὰ μὲν γὰρ ἄνω συναληλεῖφθαι διὰ τοὺς ὄμβρους (ἐπεὶ φύσει γε ἅπασαν ὁμοίως εἶναι σομφήν), ὡς ὄντος τοῦ μὲν ἄνω τοῦ δὲ κάτω τῆς ὅλης σφαίρας, καὶ ἄνω μὲν τούτου ὄντος τοῦ μορίου ἐφ᾿ οὗ τυγχάνομεν οἰκοῦντες, κάτω δὲ θατέρου. πρὸς μὲν οὖν ταύτην τὴν αἰτίαν οὐδὲν ἴσως δεῖ λέγειν ὡς λίαν ἁπλῶς εἰρημένην· τό τε γὰρ ἄνω καὶ τὸ κάτω νομίζειν οὕτως ἔχειν ὥστε μὴ πρὸς μὲν τὴν γῆν πάντῃ φέρεσθαι τὰ βάρος ἔχοντα τῶν σωμάτων, ἄνω δὲ τὰ κοῦφα καὶ τὸ πῦρ, εὔηθες, καὶ ταῦθ᾿ ὁρῶντας τὸν ὁρίζοντα τὴν οἰκουμένην, ὅσην ἡμεῖς ἴσμεν, ἕτερον ἀεὶ γιγνόμενον μεθισταμένων, ὡς οὔσης κυρτῆς καὶ σφαιροειδοῦς· καὶ τὸ λέγειν μὲν ὡς διὰ τὸ μέγεθος ἐπὶ τοῦ ἀέρος μένειν, σείεσθαι δὲ [*](11 τῆς τε] τηστ (post τ superscriptam rasura unius litt.) J: καὶ τῆς F: τῆς H N ‖ 12 κοινῆ καὶ καθ᾿ ἕκαστον παθημάτων F ‖ ἕκαστα H N ‖ 13 τοαῦθ᾿ E1 ‖ 15 τοῦ (post τούτου) om. E1 ‖ ἔστι om. E ‖ 16 τὰ om. J ‖ παρειλλημμένα 𝔄1 ‖ γε] τε J: om. F: καὶ H: ante παρειλημμένα (γ- in ras. m. 1) coll. E: utrobique praebet 𝔚 ‖ 17 ἀναξαγόρα E1 ‖ τε om. 𝔐 𝔄 H N: μὲν F ‖ κλαζομένιος (post κ in E ras. unius litt.) ‖ πρότερος E F ‖ 18 ὕστερος E 𝔚 ‖ 19 ἀβδηρείτης (antecedit rasura 2 litt.) E1: αὐδηρίτης N ‖ 21 καὶ om. Frec. 𝔐 𝔄 Ap: καὶ τὰ Ald. ‖ τὰ — σομφήν (23) interclusionem distingui Th. ‖ συναληλίφθαι Ecorr. 𝔚 Fcorr.m. 1 Nrec.: quid habuerit N1, incertum ‖ 22 τε 𝔐 ‖ πᾶσον E 𝔚 ‖ 23 lacunam suspicatur Th. ‖ κάτω marg. E1 ‖ 25 δὲ om. E1 ‖ 26 λέγειν δεῖ 𝔐 𝔄corr.m.1: λέγειν δὴ 𝔄1 27 τὸ] Ap: om. E ‖ μὴ del. N1 ‖ μὲν om. E 𝔚 F 28 φέρεσθαι πάντα F: κάτω φέρεσθαι Ecorr. (κάτω φ- in ras.) 𝔚 ‖ τὰ] τὸ 𝔚 ‖ 29 ὁρῶντες 𝔐 H1 ‖ 30 ὅσυν E1 ‖ αἰεὶ 𝔚 ‖ 31 μεθιστάμενον 𝔚 ‖ κυρτοῦς N ‖ σφαιροειδοῦς ex ροειδοῦς corr. E1 ‖ 32 ἐπὶ] ὠδὶ 𝔐: ἀεὶ 𝔄 ‖ μένει J1 𝔐 𝔄 H N ‖ σίεσθαι E1)

φάσκειν τυπτομένην κάτωθεν ἄνω δι᾿ ὅλης. πρὸς δὲ τούτοις οὐδὲν ἀποδίδωσι τῶν συμβαινόντων περὶ τοὺς σεισμούς· οὔτε γὰρ χῶραι οὔτε ὧραι αἱ τυχοῦσαι μετέχουσι τούτου τοῦ πάθους. Δημόκριτος δέ φησι πλήρη τὴν γῆν ὕδατος οὖσαν, καὶ πολὺ [*](365b) δεχομένην ἕτερον ὄμβριον ὕδωρ, ὑπὸ τούτου κινεῖσθαι· πλείονός τε γὰρ γιγνομένου διὰ τὸ μὴ δύνασθαι δέχεσθαι τὰς κοιλίας ἀποβιαζόμενον ποιεῖν τὸν σεισμόν, καὶ ξηραινομένην ἕλκουσαν εἰς τοὺς κενοὺς τόπους ἐκ τῶν πληρεστέρων τὸ μεταβάλλον ἐμπῖπτον κινεῖν. Ἀναξιμένης δέ φησιν βρεχομένην τὴν γῆν καὶ ξηραινομένην ῥήγνυσθαι, καὶ ὑπὸ τούτων τῶν ἀπορρηγνυμένων κολωνῶν ἐμπιπτόντων σείεσθαι· διὸ καὶ γίγνεσθαι τοὺς σεισμοὺς ἔν τε τοῖς αὐχμοῖς καὶ πάλιν ἐν ταῖς ἐπομβρίαις· ἔν τε γὰρ τοῖς αὐχμοῖς, ὥσπερ εἴρηται, ξηραινομένην ῥήγνυσθαι, καὶ ὑπὸ τῶν ὑδάτων ὑπερυγραινομένην διαπίπτειν. ἔδει δὲ τούτου συμβαίνοντος ὑπονοστοῦσαν πολλαχῇ φαίνεσθαι τὴν γῆν. ἔτι δὲ διὰ τίν᾿ αἰτίαν περὶ τόπους τινὰς πολλάκις γίγνεται τοῦτο τὸ πάθος οὐδεμιᾷ διαφέροντας ὑπερβολῇ τοιαύτῃ παρὰ τοὺς ἄλλους; καίτοι ἐχρῆν. ὅλως δὲ τοῖς οὕτως ὑπολαμβάνουσιν ἀναγκαῖον ἧττον ἀεὶ τοὺς σεισμοὺς φάναι γίγνεσθαι, καὶ τέλος παύσασθαί ποτε σειομένην· τὸ γὰρ σαττόμενον τοιαύτην ἔχει φύσιν. ὥστ᾿ εἰ τοῦτ᾿ ἀδύνατον, δῆλον ὅτι ἀδύνατον καὶ ταύτην εἶναι τὴν αἰτίαν.

[*](33 ἄνωθεν κάτω 𝔄1: ἄνω κάτωθεν N ‖ ὅλης] ὅλης εὔηθες Hrec. (ut videtur) N ‖ 34 οτε E1 ‖ 35 μετέχουσι αἱ τυχοῦσαι 𝔐 τοῦ om. E1 ‖ 365 b 1 δέ ex γαρ δέ corr. E1 ‖ ὕδατος om. N 2 ὄμβριον] (-βριον marg. E1) ‖ 3 μὴ om. N ‖ 4 ξηραιυνομὲνη E1: ξηραινομένην καὶ Frec. H N: ξηραινομένπς ci. Th. ‖ 5 ἑλκούσης ci. Th. ‖ καινοὺς E1 ‖ πληρεστάτων 𝔚 ‖ μεταβάλλον καὶ corr. E ‖ 6 ἐρχομένην 𝔄1 ‖ 7 τούτων post ἀπορρηγνυμένων (8) coll. F ‖ 8 ἀπορρηγνυμένων] (ρ altera et γν corr. Erec.) ‖ σείεσθαι ex σίεσθαι corr. E1 ‖ 9 γείνεσθαι E1 ‖ 10 ὑπερομβρίαις E 𝔚 Ap ‖ 11 ῥήγνυσθαι] ῥήγνυσθαι καὶ ὑπὸ τούτων τῶν ἀπορρηγνυμένων κολωνῶν ἐμπιπτόντων, σείεσθαι E1 𝔚 ‖ ὑπερυγραιμνομένην] (-γραι- in ras. E1) ‖ 12 ἔδει] (ἔδ- in ras. Erec.) ‖ 13 πολλαχῶς J1 𝔄: πολλαχοῦ Jrec. E 𝔚 ‖ τὴν γῆν] αὐτὸν Jrec. ‖ ὅτι Ν ‖ τιν᾿] (-ιν in ras. E1) ‖ 14 τοῦτο om. F ‖ οὐδεμιᾃ] οὐδεμιᾷ δὲ J1 ‖ 15 τοιαύτῃ ex τοιαύτηαυτη corr. E1 ‖ 17 φαι corr. E1 ‖ παύεσθαι F ‖ 18 σατττόμενον corr. F1 ‖ 19 εἶναι καὶ ταύτην 𝔐 𝔄 F H N)

8 ἀλλ᾿ ἐπειδὴ φανερὸν ὅτι ἀναγκαῖον καὶ ἀπὸ ὑγροῦ καὶ ἀπὸ ξηροῦ γίγνεσθαι ἀναθυμίασιν, ὥσπερ εἴπομεν ἐν τοῖς πρότερον, ἀνάγκη τούτων ὑπαρχόντων γίγνεσθαι τοὺς σεισμούς. ὑπάρχει γὰρ ἡ γῆ καθ᾿ αὑτὴν μὲν ξηρά, διὰ δὲ τοὺς ὄμβρους ἔχουσα ἐν αὑτῇ νοτίδα πολλήν, ὥσθ᾿ ὑπό τε τοῦ ἡλίου καὶ τοῦ ἐν αὐτῇ πυρὸς θερμαινομένης πολὺ μὲν ἔξω πολὺ δ᾿ ἐντὸς γίγνεσθαι τὸ πνεῦμα· καὶ τοῦτο ὁτὲ μὲν συνεχὲς ἔξω ῥεῖ πᾶν, ὁτὲ δ᾿ εἴσω πᾶν, ἐνίοτε δὲ καὶ μερίζεται. εἰ δὴ τοῦτ᾿ ἀδύνατον ἄλλως ἔχειν, τὸ μετὰ τοῦτο σκεπτέον ἂν εἴη ποῖον κινητικώτατον εἴη τῶν σωμάτων· ἀνάγκη γὰρ τὸ ἐπὶ πλεῖστόν τε πεφυκὸς ἰέναι καὶ σφοδρότατον μάλιστα τοιοῦτον εἶναι. σφοδρότατον μὲν οὖν ἐξ ἀνάγκης τὸ τάχιστα φερόμενον· πλήσσει γὰρ μάλιστα διὰ τὸ τάχος· ἐπὶ πλεῖστον δὲ πέφυκε διιέναι τὸ διὰ παντὸς ἰέναι μάλιστα δυνάμενον, τοιοῦτον δὲ τὸ λεπτότατον. ὥστ᾿ εἴπερ ἡ τοῦ πνεύματος [*](366a) τος φύσις τοιαύτη, μάλιστα τῶν σωμάτων τὸ πνεῦμα κινητικόν· καὶ γὰρ τὸ πῦρ ὅταν μετὰ πνεύματος ᾖ, γίγνεται φλὸξ καὶ φέρεται ταχέως. οὐκ ἂν οὖν ὕδωρ οὐδὲ γῆ αἴτιον εἴη, ἀλλὰ πνεῦμα τῆς κινήσεως, ὅταν εἴσω τύχῃ ῥυὲν τὸ ἔξω ἀναθυμιώμενον. διὸ γίγνονται νηνεμίας οἱ πλεῖστοι καὶ μέγιστοι τῶν σεισμῶν· συνεχὴς γὰρ οὖσα ἡ ἀναθυμίασις ἀκολουθεῖ ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ τῇ ὁρμῇ τῆς ἀρχῆς, ὥστε ἢ ἔσω ἅμα ἢ ἔξω ὁρμᾷ πᾶσα. τὸ δ᾿ ἐνίους γίγνεσθαι καὶ πνεύματος ὄντος οὐδὲν ἄλογον· ὁρῶμεν γὰρ ἐνίοτε ἅμα πλείους πνέοντας ἀνέμους, ὧν ὅταν εἰς τὴν γῆν ὁρμήσῃ θάτερον, ἔσται πνεύματος ὄντος ὁ σεισμός. ἐλάττους δ᾿ οὗτοι τὸ μέγεθος γίἐπεὶ [*](21 H(ut videtur) N ‖ 22 ὥσπερ — πρότερον (23) om. E1 ‖ τούτοις Erec. 𝔚 ‖ 23 προτέροις F N ‖ γείνεσθαι E1 ‖ τοὺς om. F ‖ 25 γε H N ‖ 27 συνεχῶς H N ‖ 28 ῥεῖν corr. E1 ‖ εἴσω] εἴσω ῥεῖ E1 ‖ 𝔚: εἴσω ῥεῖν corr. E1 ‖ μερίζεσθαι J1 𝔐 𝔄 ‖ 30 ποῖον] Ap: ὁποῖον E 𝔚 ‖ εἴη] ἂν εἴη E 𝔚 F: ἐστὶ H: ἔσται N ‖ 31 γε 𝔄 ‖ 32 ἀνάγκης ex ἀνάγκη corr. E1 ‖ 33 φερόμενον (-ον in ras. E) ‖ πλήσσει] Ap: πλήσσει μὲν F: τύπτειν E1: τύπτει Ecorr. 𝔚 ‖ 34 διιέναι] (διιε- in ras. E) ‖ 366 a 1 τῶν] ἀπὸ τῶν N ‖ τὸ πνεῦμα κινητικόν om. E1 ‖ 4 ἦ N ‖ 5 νηνεμίας] Ap: νηνεμίᾳ E 𝔚 ‖ 6 σεισμῶν ex σισμῶν corr. E1 ‖ ἀνα N ‖ 8 ὁρμᾷ ex ἐξορμᾶ corr. E1: ῥεῖ F ‖ ἐνίοις 𝔐 ‖ 9 ὁρῶμεν] ὁρῶμεν μὰν 𝔄 ‖ 10 ὁρμίσῃ J ‖ θάτερος H N ‖ 11 ὄντος πνεύματος H N: πνεύματος 𝔐 𝔄 ‖ ὁ om. E ‖ τῶ μεγέθει F)

γνονται διὰ τὸ διηρῆσθαι τὴν ἀρχὴν καὶ τὴν αἰτίαν αὐτῶν. νυκτὸς δ᾿ οἱ πλείους καὶ μείζους γίγνονται τῶν σεισμῶν, οἱ δὲ τῆς ἡμέρας περὶ μεσημβρίαν· νηνεμώτατον γάρ ἐστιν ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ τῆς ἡμέρας ἡ μεσημβρία (ὁ γὰρ ἥλιος ὅταν μάλιστα κρατῇ, κατακλείει τὴν ἀναθυμίασιν εἰς τὴν γῆν· κρατεῖ δὲ μάλιστα περὶ τὴν μεσημβρίαν), καὶ αἱ νύκτες δὲ τῶν ἡμερῶν νηνεμώτεραι διὰ τὴν ἀπουσίαν τὴν τοῦ ἡλίου· ὥστ᾿ ἔσω γίγνεται πάλιν ἡ ῥύσις, ὥσπερ ἄμπωτις, εἰς τοὐναντίον τῆς ἔξω πλημμυρίδος, καὶ πρὸς ὄρθρον μάλιστα· τηνικαῦτα γὰρ καὶ τὰ πνεύματα πέφυκεν ἄρχεσθαι πνεῖν. ἐὰν οὖν εἴσω τύχῃ μεταβάλλουσα ἡ ἀρχὴ αὐτῶν ὥσπερ Εὔριπος, διὰ τὸ πλῆθος ἰσχυρότερον ποιεῖ τὸν σεισμόν. ἔτι δὲ περὶ τόπους τοιούτους οἱ ἰσχυρότατοι γίγνονται τῶν σεισμῶν, ὅπου θάλαττα ῥοώδης ἢ ἡ χώρα σομφὴ καὶ ὕπαντρος· διὸ καὶ περὶ Ἑλλήσποντον καὶ περὶ Ἀχαΐαν καὶ Σικελίαν, καὶ τῆς Εὐβοίας περὶ τούτους τοὺς τόπους· δοκεῖ γὰρ διαυλωνίζειν ὑπὸ τὴν γῆν ἡ θάλαττα· διὸ καὶ τὰ θερμὰ τὰ περὶ Αἰδηψὸν ἀπὸ τοιαύτης αἰτίας γέγονε. περὶ δὲ τοὺς εἰρημένους τόπους οἱ σεισμοὶ γίγνονται μάλιστα διὰ τὴν στενότητα· τὸ γὰρ πνεῦμα γιγνόμενον σφοδρὸν καὶ διὰ τὸ πλῆθος τῆς θαλάττης πολλῆς προσφερομένης ἀπωθεῖται πάλιν εἰς τὴν γῆν, τὸ πεφυκὸς ἀποπνεῖν ἐκ τῆς γῆς. αἵ τε χῶραι ὅσαι σομφοὺς ἔχουσι τοὺς κάτω τόπους, πολὺ δεχόμεναι πνεῦμα σείονται [*](366b) μᾶλλον. καὶ ἔαρος δὲ καὶ μετοπώρου μάλιστα καὶ ἐν [*](12 διῃρῆσθαι ex διαιρεῖσθαι corr. F1 ‖ τὴν (post καὶ) supra add. N1 ‖ 13 νυκτὸς δ᾿] καὶ νυκτὸς Ε 𝔚 ‖ 14 πρὸς F ‖ μεσημβρείαν ηνεμώτατον E1 ‖ 16 κρατεῖ F ‖ κατακλείει] (λ et altera ει ex corr. E) ‖ 17 πρὸς N1 ‖ post τὴν in E ras. .4 litt. ‖ 18 τὴν (post ἀπουσίαν) om. 𝔐 F N 19 εἴσω E 𝔚 ‖ πάλιν] πᾶσα 𝔄 ‖ 20 ἔξω] Ap: ἔξωθεν E 𝔚 ‖ 22 ἂν J F 𝔐 𝔄 H N ‖ 23 εὔριππος J 𝔐 𝔄: εὔρειπος E1 ‖ ἰσχυρὸν F ‖ 24 οἱ om. F ἰσχυρότεροι N ‖ 25 θάλαττα] Ap: θάλασσα F: ἡ θάλασσα E: ἡ θαλαττα 𝔚 ‖ ἢ ἡ] ἦ. ἢ Jrec.: ἢ F ‖ σομφὴ om. E1 ‖ 26 ἑλλίσποντον J1 ‖ 27 περὶ καὶ περὶ 𝔐 F ‖ διαυλωνίζειν — γῆν (28) post θάλαττα (28) coll. F ‖ 28 θάλασσα N ‖ 29 ἐδηψὸν J 𝔄: ἔδηψον F H N: ἐδεψὸν 𝔐: ἐδεψον E: αἱδηψὸν 𝔚 τοιαύτης] τῆς τοιαύτης H N ‖ 30 γείνονται E1 ‖ τὴν om. H N ‖ 31 πνεῦμα] Ap: ῥεῦμα E 𝔚 Fvar. ‖ σφοδρὸν] (σφόδρ- in ras. 𝔚1): om. F1 ‖ καὶ om. Fcorr. m. 1 ‖ θαλάσσης 𝔄 ‖ 32 τὸ] τὸ δὲ (ut videtur) H: τό γε Ald. ‖ 33 ἐκ] ἀπὸ E 𝔚 ‖ ὅσαι] (ὅ- in 𝔄 ex οἷ- corr.) ‖ 366 b 2 μᾶλλον] μάλιστα F ‖ μάλιστα] πάλιν F) ἐπομβρίαις καὶ ἐν αὐχμοῖς γίγνονται διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν· αἵ τε γὰρ ὧραι αὗται πνευματωδέσταται· τὸ γὰρ θέρος καὶ ὁ χειμών, τὸ μὲν διὰ τὸν πάγον, τὸ δὲ διὰ τὴν ἀλέαν ποιεῖ τὴν ἀκινησίαν· τὸ μὲν γὰρ ἄγαν ψυχρόν, τὸ δ᾿ ἄγαν ξηρόν ἐστι· καὶ ἐν μὲν τοῖς αὐχμοῖς πνευματώδης ὁ ἀήρ· τοῦτο γὰρ αὐτό ἐστιν ὁ αὐχμός, ὅταν πλείων ἡ ἀναθυμίασις ἡ ξηρὰ γίγνηται τῆς ὑγρᾶς· ἐν δὲ ταῖς ὑπερομβρίαις πλείω τε ποιεῖ τὴν ἐντὸς ἀναθυμίασιν, καὶ τῷ ἐναπολαμβάνεσθαι ἐν στενοτέροις τόποις καὶ ἀποβιάζεσθαι εἰς ἐλάττω τόπον τὴν τοιαύτην ἀπόκρισιν, πληρουμένων τῶν κοιλιῶν ὕδατος, ὅταν ἄρξηται κρατεῖν διὰ τὸ πολὺ εἰς ὀλίγον πιληθῆναι τόπον, ἰσχυρῶς κινεῖ ῥέων ὁ ἄνεμος καὶ προσπίπτων· δεῖ γὰρ νοεῖν ὅτι ὥσπερ ἐν τῷ σώματι ἡμῶν καὶ τρόμων καὶ σφυγμῶν αἴτιόν ἐστιν ἡ τοῦ πνεύματος ἐναπολαμβανομένη δύναμις, οὕτω καὶ ἐν τῇ γῇ τὸ πνεῦμα παραπλήσιον ποιεῖν, καὶ τὸν μὲν τῶν σεισμῶν οἷον τρόμον εἶναι τὸν δ᾿ οἷον σφυγμόν, καὶ καθάπερ συμβαίνει πολλάκις μετὰ τὴν οὔρησιν (διὰ τοῦ σώματος γὰρ γίγνεται ὥσπερ τρόμος τις ἀντιμεθισταμένου τοῦ πνεύματος ἔξωθεν εἴσω ἀθρόου), τοιαῦτα γὰρ γίγνεσθαι καὶ περὶ τὴν γῆν. ὅσην δ᾿ ἔχει τὸ πνεῦμα δύναμιν, οὐ μόνον ἐκ τῶν ἐν τῷ ἀέρι δεῖ θεωρεῖν γιγνομένων (ἐνταῦθα μὲν γὰρ διὰ τὸ μέγεθος ὑπολάβοι τις ἂν τοιαῦτα δύνασθαι [*](3 καὶ ἐν om. E: καὶ 𝔚 F: τε καὶ Ap ‖ αὐχμοι Ecorr. ‖ 4 τε om. E 𝔚: supraadd. F1: τ Fcorr. ‖ ὧραι] αἱ ὧραι F πνευματωδέστεραι F: πνευματοδέστατοι (ut videtur) N ‖ 5 τὸ (1)] ἀεὶ τὸ E ‖ διὰ τὴν ἀλέαν ὁ δὲ διὰ τὸν πάγον N ‖ 6 τὸ (1)] ὁ N ‖ ψυχρὸς N: ξηρόν 𝔐 𝔄 ‖ ξηρόν] θερμὸν καὶ ξηρὸν F: ψυχρόν 𝔐 𝔄 ‖ 7 ὁ om. N ‖ 9 γένηται F N: (-ητ- in ras. E) ‖ ταῖς ex corr. E ‖ ὑπερομβρίαις] Ap: ἐπομβρίαις 𝔄 F1 H N ‖ 10 τὴν] τὰ 𝔚 ‖ τὸ Ecorr. (sequitur rasura unius litt.) 𝔚 ‖ ἀπολαμβάνεσθαι 𝔐 ‖ 11 στενοτέροις] (ς supra add. E1): στενωτέροις 𝔄1: τοῖς στενοτέροις H: τοῖς στενωτέροις N ‖ 12 κυλίων J ‖ 13 ἄρξειται E1 ‖ κρατεῖν διὰ] διακρατεῖν E1: διακρατεῖν διὰ Erec.: διὰ F1: τὸ ὕδωρ κρατεῖν διὰ N ‖ πολὺ] πολὺ πνεῦμα N πιληθῆναι] (ι prior in ras. E1) ‖ 15 ὅτι om. F σφιγμῶν 𝔄1 N ‖ 16 ἀπολαμβανομένη E 𝔚: ἐναπολαμβάνει 1 𝔄1 ‖ 17 οὕτω ex οὕτω γαρ corr. E1 ‖ παραπλήσια E 𝔚 ‖ ποιεῖ F H N ‖ 18 τῶν σεισμῶν ex τὸν σεισμὸν corr. 𝔄1 ‖ 19 καὶ marg. F1 ‖ 20 γίγνεται γὰρ E 𝔚 Fcorr. m.1 H N ‖ τις om. E 𝔚 F1 ‖ 21 ἔσω E 𝔚 ‖ ἀθρόον F1 ‖ τοαῦτα E1 ‖ γὰρ habent J F1 𝔐 𝔄 H N ‖ 23 ἐκ τῶν om. F1 ‖ ἐν om. E 𝔚 ‖ τῷ ex corr. E ‖ δεῖ om. 𝔚 ‖ θεωρεῖν ex θεωρεῖ corr. J1) ποιεῖν) ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς σώμασι τοῖς τῶν ζῴων· οἵ τε γὰρ τέτανοι καὶ οἱ σπασμοὶ πνεύματος μέν εἰσιν κινήσεις, τοσαύτην δὲ ἔχουσιν ἰσχὺν ὥστε πολλοὺς ἅμα πειρωμένους ἀποβιάζεσθαι μὴ δύνασθαι κρατεῖν τῆς κινήσεως τῶν ἀρρωστούντων. τοιοῦτον δὴ δεῖ νοεῖν τὸ γιγνόμενον καὶ ἐν τῇ γῇ, ὡς εἰκάσαι πρὸς μικρὸν μεῖζον. σημεῖα δὲ τούτων καὶ πρὸς τὴν ἡμετέραν αἴσθησιν πολλαχῇ γέγονεν· ἤδη γὰρ σεισμὸς ἐν τόποις τισὶν γιγνόμενος οὐ πρότερον ἔληξε πρὶν ἐκρήξας εἰς τὸν ὑπὲρ τῆς γῆς τόπον φανερῶς ὥσπερ ἐκνεφίας ἐξῆλθεν ὁ κινήσας ἄνεμσς, οἷον καὶ περὶ Ἡράκλειαν ἐγένετο τὴν ἐν τῷ Πόντῳ νεωστί, [*](367a) καὶ πρότερον περὶ τὴν Ἱερὰν νῆσον (αὕτη δ᾿ ἐστὶν μία τῶν Αἰόλου καλουμένων νήσων)· ἐν ταύτῃ γὰρ ἀνῴδει τι τῆς γῆς, καὶ ἀνῄει οἷον λοφώδης ὄγκος μετὰ ψόφου· τέλος δὲ ῥαγέντος ἐξῆλθεν πνεῦμα πολὺ καὶ τὸν φέψαλον καὶ τὴν τέφραν ἀνῆκεν καὶ τήν τε Λιπαραίων πόλιν οὖσαν οὐ πόρρω πᾶσαν κατετέφρωσε καὶ εἰς ἐνίας τῶν ἐν Ἰταλίᾳ πόλεων ἦλθεν· καὶ νῦν ὅπου τὸ ἀναφύσημα τοῦτο ἐγένετο, δῆλόν ἐστιν. καὶ γὰρ δὴ τοῦ γιγνομένου πυρὸς ἐν τῇ γῇ ταύτην οἰητέον εἶναι τὴν αἰτίαν, ὅταν κοπτόμενον ἐκπρησθῇ πρῶτον εἰς μικρὰ κερματισθέντος τοῦ ἀέρος. τεκμήριον δ᾿ ἐστὶ τοῦ ῥεῖν ὑπὸ γῆν τὰ πνεύματα καὶ τὸ γιγνόμενον περὶ ταύτας τὰς νήσους· ὅταν γὰρ ἄνεμος μέλλῃ πνευσεῖσθαι νότος, προτοῖς [*](25 (post σώμασι) om. E 𝔚 ‖ τῶν] τῶ E1 ‖ 26 τίτανοι N1 ‖ οἱ in ras. E: om. 𝔚 ‖ πνευμάτων 𝔚 μέν om. F ‖ κηνήσεις N1 ‖ 27 ἰσχὺν ἔχουσιν J F 𝔐 𝔄 H N ‖ πειρωμένοις ex πειρομένους corr. E1 ‖ 28 ἀρρωτούντων E1 ‖ 29 τοιοῦτον δὴ δεῖ νοεῖν τὸ] τοιοῦτον δεῖ νοεῖν τὸ F: τὸ αὐτὸ δεῖ νοεῖν E 𝔚 ‖ καὶ om. 𝔐 ‖ 1 0 μικρὸν] (-ι- in ras. E1) ‖ μεῖζον] μέγα F ‖ 31 πολλαχοῖ 𝔄1: πολλαχοῦ E 𝔚 F ‖ σεισμὸς ex σισμὸς corr. E1 ‖ τίσ F ‖ 32 ἐκρήξας ex ἐκρίξας corr. 𝔄1: (post κ in E ras. unius litt.) ‖ τῆς om. F: τῆ corr. E ‖ γῆς om. E1 ‖ 367 a 1 γέγονε F 2 ἐν τῆ ἱερᾶ νήσω F τοῦ F ‖ 3 αἰόλου ex αἰούλου corr. E1 ‖ ἀνῴδει τι] ἄνω διὰ E1 𝔚: ἐξσανώδει τι corr. E1: ἐξ ἀνώδει τι 𝔄 ‖ 4 καὶ om. 𝔚 ‖ λοφώδης ex οοφώδης (ut videtur) corr. J1 ‖ ὄγγος N ῥαέντος N1 ‖ 5 πολύ om. E1 ‖ φέψαλλον 𝔚 ‖ 6 ἀνῆκεν] ἀνήνεγκε 𝔚 ‖ τε λιπαρέων 𝔐 H N 𝔚: πορέων (ut videtur) E1 ‖ 8 νῦν] νῦν ἔτι E 𝔚 Fcorr. m. 1 ‖ 9 δὴ τοῦ] δήπου E1 𝔚: τοῦ Evar. F1 ‖ 10 κοπτόμενος Erec. (ante μ ras. unius litt.): ἐκκοπτόμενον Nrec.: τὸ πνεῦμα κοπτόμενον ci. Th. ‖ πρῶτον ἐκπρησθῇ F1 ‖ 11 κερματιζομένου F ‖ ἔτι E 𝔚corr. m. 1 ‖ 12 γῆν] Ap: τὴν γῆν E 𝔚 F ‖ 13 νήσσους E ‖ μέλλει E1 Frec.: με F1 ‖ πνευσῖσθαι E1 ‖ νότος] τοιοῦτος E1 Nrec. ‖ προσημίνει E1) σημαίνει πρότερον· ἠχοῦσι γὰρ οἱ τόποι ἐξ ὧν γίγνεται τὰ ἀναφυσήματα, διὰ τὸ τὴν θάλατταν μὲν προωθεῖσθαι ἤδη πόρρωθεν, ὑπὸ δὲ ταύτης τὸ ἐκ τῆς γῆς ἀναφυσώμενον ἀπωθεῖσθαι πάλιν εἴσω, ᾗπερ ἐπέρχεται ἡ θάλαττα ταύτῃ. ποιεῖ δὲ ψόφον ἄνευ σεισμοῦ διά τε τὴν εὐρυχωρίαν τῶν τόπων (ὑπερχεῖται γὰρ εἰς τὸ ἀχανὲς ἔξω) καὶ δι᾿ ὀλιγότητα τοῦ ἀπωθουμένου ἀέρος. ἔτι τὸ γίγνεσθαι τὸν ἥλιον ἀχλυώδη καὶ ἀμαυρότερον ἄνευ νέφους, καὶ πρὸ τῶν ὀρθρίων σεισμῶν ἐνίοτε νηνεμίαν τε καὶ κρύος ἰσχυρόν, σημεῖον τῆς εἰρημένης αἰτίας ἐστίν. τόν τε γὰρ ἥλιον ἀχλυώδη καὶ ἀμαυρὸν ἀναγκαῖον εἶναι ὑπονοστεῖν ἀρχομένου τοῦ πνεύματος εἰς τὴν γῆν τοῦ διαλύοντος τὸν ἀέρα καὶ διακρίνοντος, καὶ πρὸς τὴν ἕω καὶ περὶ τοὺς ὄρθρους νηνεμίαν τε καὶ ψῦχος. τὴν μὲν γὰρ νηνεμίαν ἀναγκαῖον ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ συμβαίνειν, καθάπερ εἴρηται καὶ πρότερον, οἷον μεταρροίας εἴσω γιγνομένης τοῦ πνεύματος, καὶ μᾶλλον πρὸ τῶν μειζόνων σεισμῶν· μὴ διασπώμενον γὰρ τὸ μὲν ἔξω τὸ δ᾿ ἐντός, ἀλλ᾿ ἀθρόως φερόμενον ἀναγκαῖον ἰσχύειν μᾶλλον. τὸ δὲ ψῦχος συμβαίνει διὰ τὸ τὴν ἀναθυμίασιν εἴσω τρέπεσθαι, φύσει θερμὴν οὖσαν καθ᾿ αὑτήν. οὐ δοκοῦσι δ᾿ οἱ ἄνεμοι εἶναι θερμοὶ διὰ τὸ κινεῖν τὸν ἀέρα πλήρη πολλῆς ὄντα καὶ ψυχρᾶς ἀτμίδος, [*](367b) ὥσπερ τὸ πνεῦμα τὸ διὰ τοῦ στόματος φυσώμενον· καὶ γὰρ τοῦτο ἐγγύθεν μέν ἐστι θερμόν, ὥσπερ καὶ ὅταν ἀάζωμεν, ἀλλὰ δι᾿ ὀλιγότητα οὐχ ὁμοίως ἐπίδηλον, πόρρωθεν δὲ ψυχρὸν διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν τοῖς ἀνέμοις. ἐκλειπούσης οὖν εἰς [*](14 γίνονται F Hcorr. m. 1 N ‖ 15 θάλαττα E1 N (ut videtur): θάλασσαν F ‖ 16 ἀναφυσσώμενον Erec. 𝔐 ‖ 17 εἴσω ex ἴσω corr. E1 ‖ θάλασσα F ‖ 18 τὴν om. 𝔚 ‖ 19 ὑπέρχεται E 𝔚 H N1 ‖ 20 καὶ ex καὶ καὶ corr. N1 ‖ 21 ὀρθρίων ex ὀοθρίων corr. N1 ‖ 22—23 ἐστὶν αἰτίας F H N ‖ 23 ἀμαυρὸν] Ap: ἀμαυρότερον 𝔐 𝔄 H N ‖ 24 εἶναι om. E1 𝔚 ‖ ἐρχομένου Ecorr. 𝔚 ‖ 26 ὄρθους N1 ‖ 28 καὶ om. 𝔐 𝔄 F H N ‖ 30 ἀθρόον E 𝔚 ‖ 32 τρέπεσθαι Ap: τρέφεσθαι E1: περιτρέπεσθαι 𝔐 𝔄 H N1 ‖ 34 τὸν om. E1: τὸν λιμνάζοντα ss. Erec. ‖ πολλῆς ὄντα ψυχρᾶς 𝔐: ὄντα πολλῆς καὶ ψυχρᾶς N: ψυχρᾶς ὄντας καὶ πολλῆς E1: ψυχρᾶς ὄντα καὶ πολλῆς Ecorr. 𝔚: vel cum J F 𝔄 vel cum H N facit Ap ‖ 367 b 1 ὥσπερ] ὥσπερ δὴ F ‖ τὸ (post πνεῦμα)] Ald.: om. codd. ‖ στόματος in ras. F1 ‖ φυσέμενον E1: φυσσώμενον Ecorr. 𝔐1 𝔄 ‖ 2 ἀάζωμεν] ἀτμίζωμεν E: αἰάζωμεν cet. (Ac) ‖ 3 ογοτητα E1 ‖ 4 διὰ] δὲ διὰ E1 ‖ ἐπιλειπούσης E: ἐπιλιπούσης 𝔐 𝔚 ‖ οὖν om. 𝔚 ‖ 4—5 εἰς τὴν γῆν supra add. J1: εἰς γῆν E) τὴν γῆν τῆς τοιαύτης δυνάμεως, συνιοῦσα δι᾿ ὑγρότητα ἡ ἀτμιδώδης ἀπόρροια ποιεῖ τὸ ψῦχος, ἐν οἷς συμβαίνει τόποις γίγνεσθαι τοῦτο τὸ πάθος. τὸ δ᾿ αὐτὸ αἴτιον καὶ τοῦ εἰωθότος ἐνίοτε γίγνεσθαι σημείου πρὸ τῶν σεισμῶν· ἢ γὰρ μεθ᾿ ἡμέραν ἢ μικρὸν μετὰ δυσμάς, αἰθρίας οὔσης, νεφέλιον λεπτὸν φαίνεται διατεῖνον καὶ μακρόν, οἷον γραμμῆς μῆκος εὐθύτητι διηκριβωμένον, τοῦ πνεύματος ἀπομαραινομένου διὰ τὴν μετάστασιν. τὸ δ᾿ ὅμοιον συμβαίνει καὶ ἐν τῇ θαλάττῃ περὶ τοὺς αἰγιαλούς· ὅταν μὲν γὰρ κυμαίνουσα ἐκβάλλῃ, σφόδρα παχεῖαι καὶ σκολιαὶ γίγνονται αἱ ῥηγμῖνες, ὅταν δὲ γαλήνη ᾖ, διὰ τὸ μικρὰν ποιεῖσθαι τὴν ἔκκρισιν λεπταί εἰσι καὶ εὐθεῖαι. ὅπερ οὖν ἡ θάλαττα ποιεῖ περὶ τὴν γῆν, τοῦτο τὸ πνεῦμα περὶ τὴν ἐν τῷ ἀέρι ἀχλύν, ὥσθ᾿ ὅταν γένηται νηνεμία, πάμπαν εὐθεῖαν καὶ λεπτὴν καταλείπεσθαι ὥσπερ ῥηγμῖνα οὖσαν ἀέρος τὴν νεφέλην. διὰ ταῦτα δὲ καὶ περὶ τὰς ἐκλείψεις ἐνίοτε τῆς σελήνης συμβαίνει γίγνεσθαι σεισμόν· ὅταν γὰρ ἤδη πλησίον ᾖ ἡ ἀντίφραξις, καὶ μήπω μὲν ᾖ πάμπαν ἀπολελοιπὸς τὸ φῶς καὶ τὸ ἀπὸ τοῦ ἡλίου θερμὸν ἐκ τοῦ ἀέρος, ἤδη δ᾿ ἀπομαραινόμενον, νηνεμία γίγνεται ἀντιμεθισταμένου τοῦ πνεύματος εἰς τὴν γῆν, ὃ ποιεῖ τὸν σεισμὸν πρὸ τῶν ἐκλείψεων. γίγνονται γὰρ καὶ ἄνεμοι πρὸ τῶν ἐκλείψεων πολλάκις, ἀκρόνυχον μὲν πρὸ τῶν μεσονυκτίων ἐκλείψεων, μεσονύκτιον δὲ πρὸ τῶν ἑῴων. συμβαίνει [*](5 δι᾿] δ᾿ N1 ‖ 6 ἀπορροὴ E 𝔚 ‖ 6—7 γίνεσθαι τόποις F: γίνεσθαι H N ‖ 7 εἰωθότος ex εἰοθότος corr. E1 ‖ 9 μεικρὸν E1 ‖ 10 διατεῖνον ex διατῖνον corr. E1 ‖ καὶ μακρὸν ante λεπτὸν (9) coll. F: μακρόν E ‖ 11 τοῦ] τοῦ γὰρ E 𝔚 ‖ ἀπομαραινομένου ex αιτομαραινομένου corr. E1 ‖ 12 τὴν] τὴν ὑπὸ γῆν Hcorr. N ‖ τὸ δ᾿ om. E 𝔚 ‖ θαλάσση F H ‖ 13 περὶ om. E1 ‖ κβάλλῃ] (-ῃ in ras. J1): ἐκβάλη E N ‖ 14 σκολιαὶ καὶ παχεῖαι F ‖ γίνονται ex γείγνονται corr. E1 ‖ ῥηγμῖνες] (ι et ε ex corr. E) δὲ om. F ‖ 15 γαλήνη ᾖ] γαληνὴ E 𝔚 ‖ 16 εὐθεῖαι ex εὐθίαι corr. E1 ‖ θάλασσα F ‖ 17 γίνηται H ‖ 18 πάμπαν ex πάνπαν corr. E1 19 ῥηγμῖνα ex ῥηγμεῖνα corr. E1 ‖ ἀέρος οὖσαν F ‖ 20 τῆς σελήνης ἐνίοτε F ‖ γίνεσθαι ex γείνεσθαι corr. E1 ‖ 21 ᾖ ἡ in ras. E ‖ 22 ᾖ om. E 𝔚 ‖ πάμπαν ex πάνπαν corr. E1 ‖ 23 δ᾿ om. 𝔚 ‖ 25 ἐκλείψεων] (ἐκ- in ras. E) ‖ καὶ om. 𝔐 ‖ 26 ἐκλείψεων] (ἐκ- in ras., -ει- ex -ι- corr.) E ‖ ἀκρώνυχον E1(ut videtur) 𝔚: ἀκρόννυχοι corr. E: ἀκρώνυχοι J F: ἀκρόνυχοι 𝔐 H N (ut videtur) (Ap) πρὸ supra add. F1 ‖ μεσοννυκίων E1 ‖ 27 ἐκλείψεων] (ἐκ- in ras., -ει- ex -ι- corr.) E ‖ μεσοννύκτιον E1: μεσονύκτιοι J F) δὲ τοῦτο διὰ τὸ ἀμαυροῦσθαι τὸ θερμὸν τὸ ἀπὸ τῆς σελήνης, ὅταν πλησίον ἤδη γίγνηται ἡ φορὰ ἐν ᾧ γενομένων ἔσται ἡ ἕκλειψις. ἀνιεμένου οὖν ᾧ κατείχετο ὁ ἀὴρ καὶ ἠρέμει, πάλιν κινεῖται καὶ γίγνεται πνεῦμα τῆς ὀψιαίτερον ἐκλείψεως ὀψιαίτερον. ὅταν δʼ ἰσχυρὸς γένηται σεισμός, οὐκ εὐθὺς οὐδʼ εἰσάπαξ παύεται σείσας, ἀλλὰ τὸ πρῶτον μὲν μέχρι περὶ τετταράκοντα πρόεισι πολλάκις ἡμέρας, ὕστερον δὲ καὶ ἐφʼ [*](368a) ἓν καὶ ἐπὶ δύο ἔτη ἐπισημαίνει κατὰ τοὺς αὐτοὺς τόπους. αἴτιον δὲ τοῦ μὲν μεγέθους τὸ πλῆθος τοῦ πνεύματος καὶ τῶν τόπων τὰ σχήματα διʼ οἴων ἂν ῥυῇ· ᾗ γὰρ ἂν ἀντιτυπήσῃ καὶ μὴ ῥᾳδίως διέλθῃ, μάλιστά τε σείει καὶ ἐγκαταλείπεσθαι ἀναγκαῖον ἐν ταῖς δυσχωρίαις, οἶον ὕδωρ ἐν σκεύει οὐ δυνάμενον διεξελθεῖν. διὸ καθάπερ ἐν σώματι οἱ σφυγμοὶ οὐκ ἐξαίφνης παύονται οὐδὲ ταχέως, ἀλλʼ ἐκ προσαγωγῆς ἅμμα καταμαραινομένου τοῦ πάθους, καὶ ἡ ἀρχὴ ἀφʼ ἧς ἡ ἀναθυμίασις ἐγένετο καὶ ἡ ὁρμὴ τοῦ πνεύματος δῆλον ὅτι οὐκ εὐθὺς ἅπασαν ἀνήλωσεν τὴν ὕλην, ἐξ ἧς ἐποίησε τὸν ἄνεμον, ὃν καλοῦμεν σεισμόν. ἕως ἂν οὖν ἀναλωθῇ τὰ ὑπόλοιπα τούτων, ἀνάγκη σείειν, ἠρεμαιότερον δὲ καὶ μέχρι τούτου ἕως ἂν ἔλαττον ᾖ τὸ ἀναθυμίωμενον ἢ ὥστε δύνασθαι κινεῖν ἐπιδήλως. ποιεῖ δὲ καὶ τοὺς ψόφους τοὺς ὑπὸ τὴν γῆν γιγνομένους τὸ πνεῦμα, καὶ τοὺς πρὸ τῶν σεισμῶν· καὶ ἄνευ δὲ σεισμῶν [*](29 δὴ J ‖ γένηται N ‖ φθορὰ E1 ‖ ἡ om. E 𝔚 ‖ 30 ἀνιέμενος Nrec.: (-ι- in ras. E1) ‖ 31 τῆς om. 𝔄 ‖ ὀψιαίτερον (ante ἐκλείψεως) om. 𝔄 F H N ‖ ἐκλείψεως] (-κ- in ras. E) ‖ 32 ὀψιαίτερον] πρωιαίτερον N ‖ 33 σείσας ex εἰσας corr. E1 ‖ περὶ om. F ‖ 34 τεττεράκοντα E ‖ ἡμέρας πρόεισι πολλάκις E 𝔚: σείη ἡμέρας J: σείει ἡμέρας 𝔐 𝔄: σείει ἡμερῶν F ‖ καὶ om. 𝔚 ‖ 368 a 1 ἐπισυμμαίνει corr. E: ἐπισηβαίνει corr. N1 ‖ αὐτοὺς om. E 𝔚 ‖ 2-3 τοῦ τόπου F ‖ οἵων] ὧν E 𝔚 F N Ap ‖ ῥυῇ] antecedit in E ras. 2 litt.): ῥηῇ (ut videtur) 𝔄1 ‖ ἂν (post γάρ) om. F H N ‖ ἀντιτυπήσει H N ‖ 4 τε om. 𝔄 F1 ‖ ἐγκαταλείπεσθαι ex ἐνκαταλείπεσθαι corr. E1 N1 ‖ 5 τοῖς E1 ‖ ἐν σκεύει] Ap: om. J F: ἐν σώματι cet. ‖ οὐ supra add. 𝔄1: μἡ F 6 διελθεῖν F ‖ σφυγμοὶ ex σφιγμοὶ corr. N1 ‖ ἐξέφνης E1 ‖ 7 μαραινομένου H N ‖ 8 ἡ (post ἦς) om. E F ‖ 9 δῆλον ὅτι om. H N: δῆον ὅτι ὡς 𝔚 ‖ 1Ο ἀνειλωσεν 21: ἀνάλωσεν E 𝔚 H N ‖ τὸν ἄνεμον] ὁ ἄνεμος ci. Th. ‖ 11 ἂν οὗν οὗν J Fcorr.m.1 1: ἂν F1 N: οὓν ἂν Frec.. 12 ἀνάγκη om. E1 ‖ σείει E1 ‖ ἠρεμαιότεροω ἡρεμεότερον (ut videtur) J1; ἠρεμεώτερον Jrec.: ἡρεματτερον (-αιτ- in ras.) E 13 ὥστε] ὥστε μἡ 𝔐 𝔚 δύνασθαι] (δ- ex corr. F1) 14 τὴν om. F γεινὁμενον E1) ἤδη που γεγόνασιν ὑπὸ γῆν· ὥσπερ γὰρ καὶ ῥαπιζόμενος ὁ ἀὴρ παντοδαποὺς ἀφίησι φόφους, οὕτως καὶ τύπτων αὐτός· οὐδὲν γὰρ διαφέρει· τὸ γὰρ τύπτον ἅμα καὶ αὐτὸ τύπτεται πᾶν. προέρχεται δὲ ὁ ψόφος τῆς κινήσεως διὰ τὸ λεπτομερέστερον εἶναι καὶ μᾶλλον διὰ παντὸς ἰέναι τοῦ πνεύματος τὸν ψόφον. ὅταν δʼ ἔλαττον ᾖ ἢ ὥστε κινῆσαι τῆν γῆν διὰ λεπτότητα, διὰ μὲν τὸ ῥάδίως διηθεῖσθαι οὐ δύναται κινεῖν, διὰ δὲ τὸ προσπίπτειν στερεοῖς ὄγκοις καὶ κοίλοις καὶ παντοδαποῖς σχήμασι παντοδαπὴν ἀφίησι φωνήν, ὥστʼ ἐνίοτε δοκεῖν ὅπερ λέγουσιν οἱ τερατολογοῦντες, μυκᾶσθαι τὴν γῆν. ἤδη δὲ καὶ ὕδατα ἀνερράγη γιγνομένων σεισμῶν· ἀλλʼ οὐ διὰ τοῦτο αἴτιον τὸ ὕδωρ τῆς κινήσεως, ἀλλʼ ἂν ᾗ ἐξ ἐπιπολῆς ἢ κάτωθεν βιάζηται τὸ πνεῦμα, ἐκεῖνο τὸ κινοῦν ἐστιν, ὥσπερ τῶν κυμάτων οἱ ἄνεμοι ἀλλʼ οὐ τὰ κύματα τῶν ἀνέμων εἰσὶν αἴτια, ἐπεὶ καὶ τὴν γῆν οὕτως ἄν τις αἰτιῷτο τοῦ πάθους· ἀνατρέπεται γὰρ σειομένη, καθάπερ ὕδωρ (ἡ γὰρ ἔκχυσις ἀνάτρεψίς τίς ἐστιν). ἀλλʼ αἴτια ταῦτα μὲν ἄμφω ὡς ὕλη (πάσχει γάρ, ἀλλʼ οὐ ποιεῖ), τὸ δὲ πνεῦμα ὡς ἀρχή. ὅπου δʼ ἄμα κῦμα σεισμῷ γέγονεν, αἴτιον, ὅταν ἐναντία γίγνηται τὰ πνεύματα. τοῦτο δὲ γίγνεται ὅταν τὸ σεῖον τὴν γῆν πνεῦμα φερομένην ὑπʼ ἄλλου πνεύματος τὴν [*](368b) θάλατταν ἀπῶσαι μὲν ὅλως μὴ δύνηται, προωθοῦν δὲ καὶ συστέλλον εἰς ταὐτὸν συναθροίσῃ πολλήν· τότε γὰρ ἀναγκαῖον ἡττηθέντος τούτου τοῦ πνεύματος ἀθρόαν ὠθουμένην ὑπὸ [*](16 ἤδη] ἤδη γὰρ Erec. 𝔚 ‖ γεγόνασιν] γεγόνασιν ἄνευ σεισμῶν E ‖ γῆν] τὴν γῆν corr. F1 ‖ καὶ om. E 𝔐 𝔄 H Ap ‖ 17 ἀφίησιν (ι prior in ras.) E1 ‖ οὕτω J F 𝔐 𝔄 H N ‖ αὐτὸς ὁ αὐτὸς F H ‖ 19 ὁ om. E ‖ λεπτομερέστερον] Ap: λεπτομερέστερος] E 𝔚 𝔄 ‖ 20 ναι] (ι prior in ras. E1) ‖ 21 ἐλάττων Ecorr. 𝔚: (-ττο- in ras. 𝔄1) ‖ διά λεπτότητα del. Koenigmann 22 μὲν supra add. N1 ‖ διηθῆσθαι 𝔄 ‖ 23 ἑτέροις E ‖ 24 παντοδαπάς ἀφίησι φωνάς E 𝔚 H N: παντδαπὸν ποιεῖ ψόφον Ap ‖ 26 σεισμῶν γενομένων N ‖ 27 αἴτιον τὸ] τὸ αἴτιον E ἢ ἐξ F1 H Ncorr.: ἢ E 𝔚 ‖ 28 τὸ (1)] το J1 ‖ 29 οἱ τῶν κυμάτων F1 ‖ 30 στὶν αἴτια E H Fcorr.: αἴτια εἰσὶν 𝔚: om. J F1 ‖ τὴν supra add. N1 ‖ τις om. 𝔄1 F1 N1 ‖ 31 γάρ] Ap: γʼ οὖν J F ‖ 32 ἐστί τις H N: τῆς γῆς ἐστιν F ‖ 32-33 μὲν ἄμφω ταῦτα F ‖ 34 σεισμὸς corr, E ‖ γέγονεν supra add. F1: γέγονεν, κατακλυσμὸς E 𝔚 ‖ 368 b 2 θάλασσαν E1 F ‖ μὲν supra add. F1 ‖ 3 συναθρόση E1: συναθροίση εἰς Erec. 𝔚: συναθροίσει F ‖ πολλήν] πάλιν Nrec. ‖ 4 ἀθρόον — πνεύματος (5) marg. Frec. ὠθουμένην] (-η- in ras. 𝔄)) τοῦ ἐναντίου πνεύματος ἐκρήγνυσθαι καὶ ποιεῖν τὸν κατακλυσμόν. ἐγένετο δὲ τοῦτο καὶ περὶ Ἀχαΐαν· ἕξω μὲν γὰρ ἦν νότος, ἐκεῖ δὲ βορέας, νηνεμίας δὲ γενομένης καὶ ῥυέντος εἴσω τοῦ ἀνέμου ἐγένετο τὸ τε κῦμα καὶ ὁ σεισμὸς ἅμα, καὶ μᾶλλον διὰ τὸ τὴν θάλατταν μὴ διδόναι διαπνοὴν τῷ ὑπὸ τὴν γῆν ὡρμημένῳ πνεύματι, ἀλλʼ ἀντιφράττειν· ἀποβιαζόμενα γὰρ ἄλληλα τὸ μὲν πνεῦμα τὸν σεισμὸν ἐποίησεν, ἡ δ᾿ ὑπόστασις τοῦ κύματος τὸν κατακλυσμόν. κατὰ μέρος δὲ γίγνονται οἱ σεισμοὶ τῆς γῆς, καὶ πολλάκις ἐπὶ μικρὸν τόπον, οἱ δʼ ἄνεμοι οὔ· κατὰ μέρος μέν, ὅταν αἱ ἀναθυμιάσεις αἱ κατὰ τὸν τόπον αὐτὸν καὶ τὸν γειτνιῶντα συνέλθωσιν εἰς ἕν, ὥσπερ καὶ τοὺς αὐχμοὺς ἔφαμεν γίγνεσθαι καὶ τὰς ὑπερομβρίας τὰς κατὰ μέρος. καὶ οἱ μὲν σεισμοὶ γίγνονται διὰ τοῦτον τὸν τρόπον, οἱ δʼ ἄνεμοι οὔ· τὰ μὲν γὰρ ἐν τῇ γῇ τὴν ἀρχὴν ἔχει, ὥστʼ ἐφʼ ἓν ἁπάσας ὁρμᾶν· ὁ δʼ ἥλιος οὐχ ὁμοίως δύναται, τὰς δὲ μετεώρους μᾶλλον, ὥστε ῥεῖν, ὅταν ἀρχὴν λάβωσιν ἀπὸ τῆς τοῦ ἡλίου φορᾶς ἤδη κατὰ τὰς διαφορὰς τῶν τόπων, ἐφʼ ἕν. ὅταν μὲν οὖν ᾗ πολὺ τὸ πνεῦμα, κινεῖ τὴν γῆν, ὥσπερ δὲ ὁ τρόμος, ἐπὶ πλάτος· γίγνεται δʼ ὀλιγάκις καὶ κατά τινας τόπους, οἶον σφυγμός, ἄνω κάτωθεν· διὸ καὶ ἐλαττονάκις σείει τοῦτον τὸν τρόπον· οὐ γὰρ [δίδωσιν] ῥᾴδιον οὕτω πολλὴν συνελθεῖν ἀρχήν· ἐπὶ μῆκος γὰρ πολλαπλασία τῆς ἀπὸ [*](5 καὶ om. 𝔐 ‖ 6 γὰρ om. 𝔚 ‖ ἦ E1 ‖ γενομένας F ‖ 8 ἄμα] (-μ- in ras. E) ‖ 9 θάλασσαν F ‖ 10 ἀποβιαζόμενα ex ἀποιαζόμενα corr. E1 ‖ 11 μὲν om. F1 ‖ 12 ὑπονόστησις 𝔐 ‖ τῶν κυμάτων Frec.: om. F1: τοῦ πνεύματος N1 cet. (Ap) ‖ τὸν om. 𝔐 𝔄 ‖ 13-14 μικροῦ τόπου 𝔐: (-ι- in ras. E) ‖ 16 μέρος] μέρος κατὰ μέρος Erec. 𝔐 𝔄 Fcorr. H N ‖ 15 τὸν (ante τόπον) om. 𝔐 ‖ γειτνιῶντα ex γιτνιῶνατα corr. E1 ‖ 17 τὰς (post ὑπερομβρίας) om. J F1 ‖ 18 διὰ] κατὰ 𝔚 2Ο ὁμοίως] ὁμοίως κρατεῖν αὐτὰς ci. Capelle ‖ τὰς δὲ] αἱ δὲ ἐπομβρίαι J Ecorr. 𝔚: τάς μέντοι Ap ‖ 21 ἀρχὴ E1 ‖ 22 φορὰς 𝔐 ‖ ἐφ᾿ ἓν ante ὅταν (21) coll F ‖ 23 πνεῦμα πνεῦμα κάτωθεν, ἄνω N ‖ δὲ] ἂν 𝔐 𝔄 Fcorr.m.1 H N Ecorr.m.1 om. 𝔚 ‖ τρόμος] μ- in ras. E) ‖ 24 πλάτος πλάτος κάτω Ecorr. (κάτω in ras. 3 litt.) 𝔚: πλάτος μὲν Ald. ‖ καὶ om. H ‖ 25 σφυγμὸς ὁ σφυγμός E 𝔚 H N ‖ ἄνω καὶ κάτωθεν E1; ἄνωθεν καὶ κάτωθεν Erec. 𝔚 𝔄: om. N: κάτωθεν ἄνω Ap 26 σείει ex ειει corr. E1 ‖ τὸν τρόπον τοῦτον N ‖ δίδωσιν hic praebent E 𝔚 H N: post οὕτω 𝔐 𝔄: om. J F Ap ‖ 27 τὴν ἀρκὴν συνελθεῖν F: συνελθεῖν E1 ‖ πολλαπλάσιον N) τοῦ βάθους ἡ διάκρισις. ὅπου δʼ ἂν γένηται τοιοῦτος σεισμός, ἐπιπολάζει πλῆθος λίθων, ὥσπερ τῶν ἐν τοῖς λίκνοις ἀναβραττομένων· τοῦτον γὰρ τὸν τρόπον γενομένου σεισμοῦ τά τε περὶ Σίπυλον ἀνετράπη καὶ τὸ Φλεγραῖον καλούμενον πεδίον καὶ τὰ περὶ τὴν Λιγυστικὴν χώραν. ἐν δὲ ταῖς νήσοις ταῖς ποντίαις ἧττον γίγνονται σεισμοὶ τῶν προσγείων· τὸ γὰρ πλῆθος τῆς θαλάττης καταψύχει τὰς ἀναθυμιάσεις καὶ κωλύει τῷ βάρει καὶ ἀποβιάζεται· ἔτι δὲ ῥεῖ καὶ οὐ σείεται κρατουμένη ὑπὸ τῶν πνευμάτων· καὶ διὰ τὸ πολὺν ἐπέχειν [*](369a) τόπον οὐκ εἰς ταύτην ἀλλʼ ἐκ ταύτης αἱ ἀναθυμιάσεις γίγνονται, καὶ ταύταις ἀκολουθοῦσιν αἱ ἐκ τῆς γῆς. αἱ δʼ ἐγγὺς τῆς ἠπείρου μόριόν εἰσιν τῆς ἠπείρου· τὸ γὰρ μεταξὺ διὰ μικρότητα οὐδεμίαν ἔχει δύναμιν· τὰς δὲ ποντίας οὐκ ἔστιν κινῆσαι ἄνευ τῆς θαλάττης ὅλης, ὑφʼ ἧς περιεχόμεναι τυγχάνουσιν. περὶ μὲν οὖν σεισμῶν καὶ τίς ἡ φύσις, καὶ διὰ τίνα αἰτίαν γίγνονται, καὶ περὶ τῶν ἄλλων τῶν συμβαινόντων περὶ αὐτούς, εἴρηται σχεδὸν περὶ τῶν μεγίστων.

9 περὶ δὲ ἀστραπῆς καὶ βροντῆς, ἔτι δὲ περὶ τυφῶνος καὶ πρηστῆρος καὶ κεραυνῶν λέγωμεν· καὶ γὰρ τούτων τὴν αὐτὴν ἀρχὴν ὑπολαβεῖν δεῖ πάντων. τῆς γὰρ ἀναθυμιάσεως, ὥσπερ εἴπομεν, οὔσης διττῆς, τῆς μὲν ὑγρᾶς τῆς δὲ ξηρᾶς, καὶ τῆς συγκρίσεως ἐχούσης ἄμφω ταῦτα δυνάμει καὶ συνισταμένης εἰς νέφος, ὥσπερ εἴρηται πρότερον, ἔτι δὲ πυκνοτέρας τῆς συστάσεως τῶν νεφῶν γιγνομένης πρὸς [*](28 τοιοῦτος σεισμός ex τοιοῦτον σεισμόν corr. E1 ‖ 29 λίκνοις] λίμνις (ut videtur) N1 ‖ ἀναβραττομένων] (post ω in E ras. unius litt.) ‖ 3Ο γινομένου N ‖ τε om. E 𝔚 ‖23 31 τὸ supra add. F1 ‖ φλεγραῖον] (-εγ- in ras. E) ‖ πέδον H N ‖ 33 ποντίοις H ‖ γίγνονται σεισμοὶ] (Ap): γίγνεται σεισμὸς E 𝔚 N: γίνονται σεισμ F γείων E1: προσγαίων 𝔐 ‖ 34 καταψύχει] Ap; ἀναψύχει E 𝔚 ‖ 35 καὶ οὐ σείεται post πνευμάτων (369 a 1) colI. N ‖ σείεται ex σίεται corr. E1 ‖ 369 a 1 τὸ supra add. J1 ‖ 3 ἐγγὺς δὲ F ‖ 4 ἠπείορου (1)] ἡπέρου E1 ‖ εἰσιν om. E1 ‖ 5 μεικρότητα E1: σμικρότητα 𝔐 F ‖ ποντίας] AcI: ποντίους H N AcWA ‖ 6 post τυγχάνουσιν in J ras. 3 vel 4 litt. ‖ 7 φύσις] φύσις αὐτῶν 𝔄 F H N (Ap) ‖ 8 τίν᾿] τὴν E1 ‖ συμβαινόν E1 ‖ 9 αὐτου ηρηται E1 ‖ 11 πρηστῆρος] περὶ πρηστῆρος F ‖ 12 ἀρχὴν om. E1 ‖ ὑπολαβεῖν Ap: ὑπολαμβάνειν E 𝔚 ‖ πάντων δεῖ E 𝔚 ‖ 14 ἄμφω supra add. F1 ‖ 16 τῶν νεφῶν τῆς γιγνομένης 𝔚: οὔσης τῶν νεφῶν F1: γιγνομένης τῶν νεφῶν corr. F1)

τὸ ἔσχατον πέρας (ᾗ γὰρ ἐκλείπει τὸ θερμὸν διακρινόμενον εἰς τὸν ἄνω τόπον, ταύτῃ πυκνοτέραν καὶ ψυχροτέραν ἀναγκαῖον εἶναι τὴν σύστασιν· διὸ καὶ οἱ κεραυνοὶ καὶ οἱ ἐκνεφίαι καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα φέρεται κάτω, καίτοι πεφυκότος ἄνω τοῦ θερμοῦ φέρεσθαι παντός· ἀλλʼ εἰς τοὐναντίον τῆς πυκνότητος ἀναγκαῖον γίγνεσθαι τὴν ἔκθλιψιν, οἷον οἱ πυρῆνες οἱ ἐκ τῶν δακτύλων ἐκπηδῶντες· καὶ γὰρ ταῦτα βάρος ἔχοντα φέρεται πολλάκις ἄνω)· ἡ μὲν οὖν ἐκκρινομένη θερμότης εἰς τὸν ἄνω διασπείρεται τόπον· ὅση δʼ ἐμπεριλαμβάνεται τῆς ξηρᾶς ἀναθυμιάσεως ἐν τῇ μεταβολῇ ψυχομένου τοῦ ἀέρος, αὕτη συνιόντων τῶν νεφῶν ἐκκρίνεται, βίᾳ δὲ φερομένη καὶ προσπίπτουσα τοῖς περιεχομένοις νέφεσι ποιεῖ πληγήν, ἧς ὁ ψόφος καλεῖται βροντή. γίγνεται δʼ ἡ πληγὴ τὸν αὐτὸν τρόπον, ὡς παρεικάσαι μείζονι μικρὸν πάθος, τῷ ἐν τῇ φλογὶ γιγνομένῳ ψόφῳ, ὃν καλοῦσιν οἱ μὲν τὸν Ἥφαιστον γελᾶν, οἱ δὲ τὴν Ἑστίαν, οἱ δʼ ἀπειλὴν τούτων. γίγνεται δʼ ὅταν ἡ ἀναθυμίασις εἰς τὴν φλόγα συνεστραμμένη φέρηται, ῥηγνυμένων καὶ ξηραινομένων τῶν ξύλων· οὕτως γὰρ καὶ ἐν τοῖς νέφεσι ἡ γιγνομένη τοῦ πνεύματος ἔκκρισις πρὸς τὴν πυκνότητα τῶν νεφῶν ἐμπίπτουσα [*](369b) ποιεῖ τὴν βροντήν. παντοδαποὶ δὲ ψόφοι διὰ τὴν ἀνωμαλίαν τε γίγνονται τῶν νεφῶν καὶ διὰ τὰς μεταξὺ κοιλίας, ᾗ τὸ συνεχὲς ἐκλείπει τῆς πυκνότητος. ἡ μὲν οὖν βροντἡ τοῦτʼ ἔστι, καὶ γίγνεται διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν· τὸ δὲ πνεῦμα τὸ [*](17-24 interclusionem distinxit Bon. ‖ 17 ἢ 𝔐 𝔄1 ‖ 20 καίτοι] Ap: καίπερ J F 𝔐 𝔄 H N ‖ πεφυκότος (ο prior ex corr. E1) ‖ 21 τοῦ θερμοῦ ἄνω φέρεσθαι διὰ παντός F ‖ εἰς] (-ς in ras. E) ‖ 22 πυκνώσεως J F ‖ 23 πυρρῆνες E ‖ πηδῶντες E 𝔚 ‖ 24 ἐκκρινομένην E1 ‖ 25 διασπιραται (ut videtur) E1: διακρίνεται F1 ‖ ἐνπεριλαμβάνεται E1 ‖ 26 post ἀναθυμιάσεως virgulam ponit Th., post ἀέρος (27) del. ‖ 29 ἦς ex αἷς (ut videtur) corr. F1 ‖ 30 τὸν αὐτὸν τρόπον ἡ πληγὴ F ‖ τρόπον om. E1 ‖ ὥσπερ εἰκάσαι E 𝔚 N: ὤσπερ εἰκάσει H: ὡς εἰκάσαι ci. Th. ‖ 31 τῶν E1 ‖ φλογεὶ E1 ‖ ψόφῳ om. 𝔚 ‖ ὃ J F1 ‖ 32 γενᾶν N1 ‖ γεστίαν (ut videtur) E1 ‖ ἀπειλὶν E1 ‖ 33 ἡ in ras. 3 litt. E1 ‖ ἀναθυμιας E1 ‖ 34 συνεστραμμη E1 ‖ 35 οὕτως ex οὖτος corr. E1: οὕτω J F 𝔐 𝔄 H N ‖ ἡ γιγνομένη] Ap: γιγνομένη ἡ 𝔚 ‖ 36 ἐμπίπτουσα] Ap: εἰσπίπτουσα E 𝔚 Fcorr. m.1: om. F1 ‖ 369 b 1 ψόφοι] οἱ ψόφοι E 𝔚 H ‖ 2 τε om. 𝔐 𝔄 ‖ διὰ om. H N ‖ ἢ 𝔄1: om. E ‖ 3 ἐκλιπειν E1: ἐκλείπειν Erec. 𝔚 ‖ πυκνότης E1 ‖ 4 διὰ supra add. F1) ἐκθλιβόμενον τὰ πολλὰ μὲν ἐκπυροῦται λεπτῇ καὶ ἀσθενεῖ πυρώσει, καὶ τοῦτʼ ἔστιν ἣν καλοῦμεν ἀστραπήν, ᾗ ἂν ὥσπερ ἐκπῖπτον τὸ πνεῦμα χρωματισθὲν ὀφθῇ. γίγνεται δὲ μετὰ τὴν πληγὴν καὶ ὕστερον τῆς βροντῆς· ἀλλὰ φαίνεται πρότερον διὰ τὸ τὴν ὄψιν προτερεῖν τῆς ἀκοῆς. δηλοῖ δʼ ἐπὶ τῆς εἰρεσίας τῶν τριήρων· ἤδη γὰρ ἀναφερόντων πάλιν τὰς κώπας ὁ πρῶτος ἀφικνεῖται ψόφος τῆς κωπηλασίας. καίτοι τινὲς λέγουσιν ὡς ἐν τοῖς νέφεσιν ἐγγίγνεται πῦρ· τοῦτο δʼ Ἐμπεδοκλῆς μέν φησιν εἶναι τὸ ἐμπεριλαμβανόμενον τῶν τοῦ ἡλίου ἀκτίνων, Ἀναξαγόρας δὲ τοῦ ἄνωθεν αἰθέρος, ὃ δὴ ἐκεῖνος καλεῖ πῦρ κατενεχθὲν ἄνωθεν κάτω. τὴν μὲν οὖν διάλαμψιν ἀστραπὴν εἶναι τὴν τούτου τοῦ πυρός, τὸν δὲ ψόφον ἐναποσβεννυμένου καὶ τὴν σίξιν βροντήν, ὡς καθάπερ φαίνεται καὶ γιγνόμενον οὕτως καὶ πρότερον τὴν ἀστραπὴν οὖσαν τῆς βροντῆς. ἄλογος δὲ καὶ ἡ τοῦ πυρὸς ἐμπερίληψις, ἀμφοτέρως μέν, μᾶλλον δʼ ἡ κατάσπασις τοῦ ἄνωθεν αἰθέρος. τοῦ τε γὰρ κάτω φέρεσθαι τὸ πεφυκὸς ἄνω δεῖ λέγεσθαι τὴν αἰτίαν, καὶ διὰ τὶ ποτε τοῦτο γίγνεται κατὰ τὸν οὐρανὸν ὅταν ἐπινέφελον ᾖ μόνον, ἀλλʼ οὐ συνεχῶς οὕτως· αἰθρίας δὲ οὔσης οὐ γίγνεται. τοῦτο γὰρ παντάπασιν ἔοικεν εἰρῆσθαι προχείρως. ὁμοίως δὲ καὶ τὸ τὴν ἀπὸ τῶν ἀκτίνων θερμότητα φάναι τὴν ἀπολαμβανομένην ἐν τοῖς νέφεσιν εἶναι τούτων αἰτίαν οὐ πιθανόν· καὶ γὰρ οὗτος ὁ λόγος ἀπραγμόνως εἴρηται λίαν· ἀποκεκριμένον τε γὰρ ἀναγκαῖον εἶναι τὸ αἴτιον ἀεὶ καὶ ὡρισμένον, τό τε τῆς βροντῆς καὶ τῆς ἀστραπῆς καὶ τῶν [*](5 ἀσθενῆ N ‖ 6 ἢ 𝔄1 ‖ 8 καὶ om. E 𝔚 ‖ βροντῆς (βρον- in ras. 𝔄) ‖ 9 δ᾿] δὲ καὶ N ‖ 1Ο κώπας] ἀκώπας N1 ‖ 11 ἀφικνεῖται ex ἀφεικνεῖται corr. E1: ex ἀφικνεῖται πρῶτος ἀφικνεῖ corr. N1 ‖ καίτοι—τἆλλα (370 a 32) codici 𝔄 deest 13 μέν] φαμεν E1 ‖ ἐνπεριλαμβανόμενον E1; ἐμπεριεχόμενον F1 ‖ 14 δὴ] δεῖ ex δὲ corr. F1 ‖ κεῖνοε E1: κἀκεῖνος F ‖ 16 τοῦ τοιούτου πυρὸς ἀστραπὴν εἶναι F ‖ τὴν om. E1 F ‖ τοῦ om. N ‖ ἐναποσβεννύμενον 𝔐: post σίξιν (17) coll. ‖ 18 καὶ (ante γιγνόμενον) om. N1 ‖ οὕτω J F 𝔐 H N ‖ οὖσαν τὸν ἀστραπὴν 𝔐 F H N ‖ 19 καὶ] καὶ ἀμφοτέρως μὲν E1 𝔚: om. Ecorr. ‖ 21 τοῦ] τὸ J ‖ 23 ἐπινέφελον ex ἐπὶ νεφέλων (ut videtur) corr. H1: ἐπινέφελον μὲν F ἀλλʼ οὐ om. H N1 ‖ δὲ om. J F1 ‖ 25 δὲ om. 𝔐 ‖ τὸ postea add. F1: (sequitur in E rasura unius litt.) ἀκτίνων] (ἀ supra add. J1) ‖ 26 τούτων] (post υ in E ras. unius litt.) ‖ 29 τό τε τῆς βροντῆς καὶ τὸ τῆς J: τῆς βροντῆς καὶ τῆς N: τῆς τε βροτῆς καὶ E1: τῆς τε βροντῆς καὶ Ecorr. 𝔚: τῆς τε βροντῆς καὶ τῆς Mor. (Ap)) ἄλλων τῶν τοιούτων, καὶ οὕτω γίγνεσθαι. τοῦτο δὲ διαφέρει πλεῖστον· ὅμοιον γὰρ κἂν εἴ τις οἴοιτο τὸ ὕδωρ καὶ τὴν χιόνα καὶ τὴν χάλαζαν ἐνυπάρχοντα πρότερον ὕστερον ἐκκρίνεσθαι καὶ μὴ γίγνεσθαι, οἷον ὑπὸ χεῖρα ποιούσης ἀεὶ τῆς συγκρίσεως ἕκαστον αὐτῶν· ὡσαύτως γὰρ ἐκεῖνά τε συγκρίσεις καὶ ταῦτα διακρίσεις ὑποληπτέον εἶναι, ὥστʼ εἰ θάτερα τούτων μὴ γίγνεται ἀλλʼ ἔστι, περὶ ἀμφοτέρων ὁ αὐτὸς ἀρμόσει [*](370a) λόγος. τήν τʼ ἐναπόληψιν τὶ ἂν ἀλλοιότερον λέγοι τις ἢ καθάπερ ἐν τοῖς πυκνοτέροις; καὶ γὰρ τὸ ὕδωρ ὑπὸ τοῦ ἡλίου καὶ τοῦ πυρὸς γίγνεται θερμόν· ἀλλʼ ὅμως ὅταν πάλιν συνίη καὶ ψύχηται τὸ ὕδωρ πηγνύμενον, οὐδεμίαν συμβαίνει γίγνεσθαι τοιαύτην ἔκπτωσιν οἵαν ἐκεῖνοι λέγουσιν. καίτοι γʼ ἐχρῆν κατὰ λόγον τοῦ μεγέθους τὴν ζέσιν ποιεῖν τὸ ἐγγιγνόμενον πνεῦμα ὑπὸ τοῦ πυρός, ἣν οὔτε δυνατὸν ἐνυπάρχειν πρότερον, οὔτʼ ἐκεῖνοι τὸν ψόρον ζέσιν ποιοῦσιν ἀλλὰ σίξιν· ἔστι δὲ καὶ ἡ σίξις μικρὰ ζέσις· ᾗ γὰρ τὸ προσπῖπτον κρατεῖ σβεννύμενον, ταύτῃ ζέον ποιεῖ τὸν ψόφον. εἰσὶ δέ τινες οἳ τὴν ἀστραπήν, ὥσπερ καὶ Κλείδημος, οὐκ εἶναί φασιν ἀλλὰ φαίνεσθαι, παρεικάζοντες ὡς τὸ πάθος ὅμοιον ὂν καὶ ὅταν τὴν θάλαττάν τις ῥάβδῳ τύπτῃ· φαίνεται γὰρ τὸ ὕδωρ ἀποστίλβον τῆς νυκτός· οὕτως ἐν τῇ νεφέλη ῥαπιζομένου τοῦ ὑγροῦ τὴν φάντασιν τῆς λαμπρότητος εἶναι τὴν ἀστραπήν. οὗτοι μὲν οὖν οὔπω συνήθεις ἦσαν ταῖς περὶ τῆς ἀνακλάσεως δόξαις, ὅπερ αἴτιον δοκεῖ τοῦ τοιούτου πάθους εἶναι· φαίνεται [*](30 τῶν ex τὸ corr. N1: om. E1 ‖ γίγνεσθαι] μὴ γίνεσθαι ci. Th. ‖ 31 ὅμοιον ex ὅμοι-ον corr. E1 ‖ κἂν om. Ε1 ‖ 32 ἐνυπάρχοντα] μὲν ὑπάρχοντα 𝔚 ‖ ἀκκρείνεσθαι E1 ‖ 33 ποιούση E1 ‖ αἰεὶ F ‖ 25 καὶ ταῦτα διακρίσεις om. E1 ‖ ὑπολειπτέον ‖ J1 36 ὁ om. E1 ‖ 370 a 1 ἐναπόληψιν] (Ap): ἐναπόλειψιν 𝔐1: ἀπόληφψιν E 𝔚 ‖ ἀλλοιότερον] (Ap): ἄλλο ἕτερον E1 (ut videtur) 𝔚 ‖ λεγ΄ F ‖ 4 συνι E1 ‖ 5 οἵαν] ὤσπερ E 𝔚: ὁποίαν Ap ‖ 6 τὴν] Al: τὴν δὲ E 𝔚1 (ut videtur) F1 (ut videtur) ‖ ποιεῖν] Al: ποιεῖ E1 𝔚1: ἐμποιεῖν F ‖ 8 τὸν ψόφον] ψοφον E1: τὴν F1 (vide infra) ‖ ποιοῦσιν] ποιοῦσι ψόφον F1 (vide supra) ‖ 9 ἡ σίξις καὶ N ‖ κρατεῖται J F1 ‖ 1Ο σβεννύν ci. Th. ‖ post ταύτῃ in J ras. unius litt. ‖ τινὲς post ἀστραπὴν (11) coll. F ‖ 11 κλείδιμος N ‖ φησὶν E ‖ 13 τὴν] Ap: om. E 𝔅 ‖ θάλασσαν F ‖ ῥάβδῳ τις 𝔐 F N ‖ 14 οὕτως] οὕτως καὶ F ‖ 15 φάντασιν] (ν altera in ras. unius litt. J1): φαντασίαν E 𝔚 H N ‖ ἀστραπήν] (-π- in ras. E) ‖ 16 οὖν om. 𝔚 ‖ 17 δοκεῖ post εἷναι coll. F) γὰρ τὸ ὕδωρ στίλβειν τυπτόμενον ἀνακλωμένης ἀπʼ αὐτοῦ τῆς ὄψεως πρός τι τῶν λαμπρῶν. διὸ καὶ γίγνεται μᾶλλον τοῦτο νύκτωρ· τῆς γὰρ ἡμέρας οὐ φαίνεται διὰ τὸ πλέον ὂν τὸ φέγγος τὸ τῆς ἡμέρας ἀφανίζειν. τὰ μὲν οὖν λεγόμενα περὶ βροντῆς τε καὶ ἀστραπῆς παρὰ τῶν ἄλλων ταῦτʼ ἐστί, τῶν μὲν ὅτι ἀνάκλασις ἡ ἀστραπή, τῶν δʼ ὅτι πυρὸς μὲν ἡ ἀστραπὴ διάλαμψις, ἡ δὲ βροντὴ σβέσις, οὐκ ἐγγιγνομένου παῤ ἕκαστον πάθος τοῦ πυρὸς ἀλλʼ ἐνυπάρχοντος. ἡμεῖς δέ φαμεν τὴν αὐτὴν εἶναι φύσιν ἐπὶ μὲν τῆς γῆς ἄνεμον, ἐν δὲ τῇ γῇ σεισμόν, ἐν δὲ τοῖς νέφεσι βροντήν· πάντα γὰρ εἶναι ταῦτα τὴν οὐσίαν ταὐτόν, ἀναθυμίασιν ξηράν, ἣ ῥέουσα μέν πως ἄνεμός ἐστιν, ὡδὶ δὲ ποιεῖ τοὺς σεισμούς, ἐν δὲ τοῖς νέφεσι μεταβάλλουσα διακρινομένη, συνιόντων καὶ συγκρινομένων αὐτῶν εἰς ὕδωρ, βροντάς τε καὶ ἀστραπὰς καὶ πρὸς τούτοις τἆλλα τὰ τῆς αὐτῆς φύσεως τούτοις ὄντα. καὶ περὶ μὲν βροντῆς εἴρηται καὶ ἀστραπῆς.

[*](18 στιλβιν E1 ‖ ὑπ᾿ E 𝔚 H (ut videtur) ‖ 19 πρὸς τι πρός τινα Erec. 𝔚: εἰτ (εἰς corr.) F1 ‖ τῶν λαμπρῶν] λαμπρὸν F τοῦτο μᾶλλον E 𝔚 F ‖ 20 νυκτὸς F γίγνεται F ‖ 21 τὸ om. F 22 τε om. 𝔚 Al | παρὰ] καὶ περὶ H1 N ‖ τῶν (post ἐστίί) ex τὸ corr. J1 ‖ 23 ὅτι (1) om. E1 ‖ ἀνάκλασις (-ι- in ras. E) ‖ μὲν supra add. F1 ‖ 26 εἷναι τὴν αὐτὸν J F 𝔐 H N ‖ 27 σισμον E1 ‖ 29 ὡδὶ] (post δ in E ras. unius litt.) ‖ σισμους E1 ‖ 30 μεταβάλλουσα om. J F 𝔐: ἐναποληφθεῖσα Ap: μεταβάλλουσιν ci, Th. ‖ διακρινομένη] (-ακρ- ex corr. F1): ἐκκρινομένη E 𝔚 (Ap) ‖ συνανιόντων J F: συνιόντων αὐτῶν H ‖ 31 εἰς τὸ ὕδωρ αὐτῶν F: εἰς ὕδωρ H ‖ 32 τἆλλα] Ap: ἄλλα E 𝔚 ‖ τὰ — ἀστραπῆς (33) habe 𝔄 ‖ τὰ τῆς αὐτῆς] (τῆς ex corr. F1): ἀπʼ αὐτῆς τῆς 𝔚 ‖ τούτοις om. F1: πάντα corr. F1 ‖ καὶ om. 𝔐 F1 ‖ 33 post ἀστραπῆς praebent J E περὶ δὲ τῶν ὑπολοίπων εἴπωμεν ἔργων τῆς ἐκκρίσεως (ἐκρίσεως J), 𝔚 περὶ δὲ τῶν ὑπολοίπω εἴπωμεν ἔργων.)