Magna Moralia

Aristotle

Aristotle. Aristotelis Quae Feruntur Magna Moralia. Susemihl, Franz, editor. Leipzig: Teubner, 1883

ἐπεὶ δὲ διῄρηνται αἱφιλἰαι είς τρία εἴδη, καὶ ἐν ταύταις ἡπορεῖτο, [*](20—33. cf. E. E. 1242b, 37—1243a, 6 || 20—37 cf. Ramsauer p. 17 || 34–37 ═ E. E. 1238a, 34—38. 1239b, 20—22 | 38—1210a, 5. cf. E. E. 1245 a, 29–b, 11. 1246a, 16 sq. || 1210a, 6–22 E. E. 1238b, 15–1240a, 4. E. N. 1158b, 1–1159a, 1159b, 10—24.) [*](26. οὐδʼ] οὐδὲν Π1||29 δι᾿ ἀρετὴν Kb P2 Va., ἀρετῆς Π2, τʼ ἀρετῆς Ald. || 36. κακᾶ post γὰρ KbP2, ante κακὸς Eurip. fr. 298 N. || συνέστηκεν Π2P2 || 37. τῇ ἀρετῇ post ἡ ἡδενὴ KbAld. || 38. καὶ Π Va., om. Π2 || 39. μὴ post φάναι Π2 || φᾶναι Kb Ald. || ἀφέλης Π2Kb. )

89
πότερον ἐν ἰσότητι ἡ φιλία ἐγγίνεται ἢ ἐν ἀνισότητι· ἔστιν οὐν κατʼ ἀμφότερα. ἡ μὲν γὰρ καθʼ ὁμοιότητα ἡτῶν σπουδαίων καὶ ἡ τελεία φιλία· ἡ δὲ κατʼ ἀνομοιότητα ἡ κατὰ τὸ συμφέρον. τῷ γὰρ εὐπόρῳ ὁ πένης διὰ τὴν ἔνδειαν ὧν ὁ πλούσιος εὐπορεῖ φίλος ἐστί, καὶ τῷ σπουδαίῷ ὁ φαῦλος διὰ ταὐτό δι?? γὰρ τὴν ἓνδειαν τὴν τῆς ἀρετῆς, παῤ οὗ οἴ?? αὑτῷ ??εσθαι, διὸ τοῦτο τούτῳ φίλος.

γίνεται οὖν ἐν τοῖς ἀνομοίοις φιλία πατὰ τὸ συμφέρον· διὸ καὶ Εὐριπίδης

  • “ἐρᾷ μὲν ἔμβρο γαῖ᾿, ὅταν ξηρὸν πέδον
  • ὡς ἐναντίοις οὖσιν τούτοις ἐγγίγνεται φιλία ἡ διὰ τὸ συμφέρρον. καὶ γὰρ εἰ θέλεις τὰ ἐναντιώτατα ποιῆσεαι πῦρ καὶ ??δωρ, ταῦτα ἀλλήλοις χρέσιμα εἰσίν.

    τὸ γὰρ πῦρ φασίν, ἐὰν μἡ ἔχῃ ὑγρόν, φθείρεσθαι, ὡς τοῦτʼ αὐτῷ παραοκευάζον ὥσπερ τροφὴν τινά, ταθτην δὲ τοσαύτην, ὅσης πρατήσειεν〈ἄν〉· ἂν μὲν γὰρ πλεῖον ποιήσῃς τὸ ὑγρόν, ἐπικρατῆσαν〈ποιήσει〉 φθτίρεσθαι τὸ πῦρ, ἐὰν δὲ σύμμετρον, συνοίσει. δῆλον οὖν ὅτι καὶ ἐν τοῖς ἐναντιωτάτοις φιλία ἐγγίνεται διὰ τὸ συμφέρον.

    ἀνάγονται δὲ πᾶσαι αἱ φιλίαι, καὶ αἱ ἐν ἰσότητι καὶ αἱ ἐν ἀνισότητι, εἰς τὰς διῃρημένας τρεῖς. — ἔστιν δʼ ἐν ἁπάσαις ταῖς φιλίαις διαφορὰ γινομένη πρὸς ἀλλήλους, ὅταν μὴ ὁμοίως φιλῶσιν ἢ εὖ ποιῶσιν ὑπηρετῶσιν ἢ ὃ τι ἂν τῶν τοιούτων· ὅταν μὲν γὰρ ὃ μὲν ἐπτενῶς ποιῇ ὃ δʼ ἐλλείτῃ, κατὰ τὰν ἔλλειψιν τὸ ἔγκλημα καὶ ἡ μέμψις.

    οὐ [*](23 sq. = E. E. 1239a, 1–4. E. N. 1162a, 34–b, 2 ‖ 24 –1210b, 5 = E. E. 1243b, 15–38. E. N. 1163b, 28—1164a, 22.) [*](1210a, 12. γίνεται Π1 Va., γί??ονται Π1 Va, ‖ 13. ἐν] ἡ ἐν P2, αἱ ἐν Π2 ‖ φιλία Π1 Va., φιλίαι Π2 ‖ καὶ] καὶ ὁ Kb Pb P2 ‖ 14. ἠ ante πέδον add. vc. Kb, ἢ Ald., ᾖ post πέδον Π2 P2 ‖ 16. εἰ θ??λεις — π??ῆται secl. Sealiger, ποιῆσκι vix sanum, σκοπῆσαι admodun dubitanter ci. Susem. (an significat φίλα ποιῆσαι? at vix permittit sententia) ‖ 17. ἐστιν Π2 Bk. Bu. ‖ 18 αὐτὸ Kb P2 ‖ 19. ἄν add. Bk. ‖ 20. πλείω Ald., πλεῖστον Mb, prb. Spengelius ‖ 〈ποιήσει〉 φθείρεσθαι Susem., φθείρεσθαι 〈ποιήσει〉 Sylburgius φθείρει Scaliger, φθείρεται P2 ‖ 21 συνοίσειν olim. cf. Bonitzius ‖ οὖν Π1 Va., ἂν Π2 ‖ 25. γενομένη Π3 ‖ 27. ὅταν μὲν γὰρ om. Kb, μὲν prius om. P2.)

    90
    κὴν ἀλλʼ ἐπὶ μὲν τῶν τοιούτων ὧν τὸ αὐτό ἐστι τέλος τῆς φιλίας, οἶυν εἰ ἀμφότεροι κατὰ τὸ συμφέρον ἀλλήλοις φίλοι ἢ κατὰ τὸ ἡδὺ κατʼ ?? ἔλλειψις ἡ παρὰ τοῦ ἑτέρου, ἐὰν οὖν πλείω ἀγαθὰ σύ μοι ποιῇς ἢ ἐγὼ σοί, οὐδʼ ἀμφισβητῶ ἔτι μὴ οὐ δεῖν σε μᾶλλον ὑπʼ ἐμοῦ φιλεῖσθαι·

    ἐν δὲ φιλίᾳ μὴ διὰ ταὐτὸ φίλοι ἐσμέν, μᾶλλον αἱ διαφοραί. ἄδηλος γὰρ ἡ ἔλλεωψις παρʼ ἑκατέρου. οἷον εἰ ὃ μὲν διʼ ἡδονὴν φίλος ἐστὶν ὃ δὲ διὰ τὸ συμφέρον, ἐνταῦθα ἡ ἀμφισβήτησις· οὔτε γὰρ ὁ τῷ συμφέροντι ὑπερέχων ἀξίαν οἴεται τὴν ἡδονὴν ἀντικαταλλάττεσθαι τοῦ συμφέροντος, οὔτε ὁ τῇ ἡδονῇ ὑπερέχων ἀξίαν τῆς ἡδονῆς ἐν [*](1210b) τῷ συμφέροντι χάριν ἀπολαμβάνειν. διὸ μᾶλλον αἱ διαφοραὶ ἐν ταῖς τοιαύταις φιλίαις γίνονται.

    πλούτῳ ἢ ἄλλῳ τινὶ τοιούτῳ οὐκ οἴονται δεῖν αὐτοὶ φιλεῖν, ἀλλʼ ὑπὸ τῶν ἐνδεεστέρων οἴονται δεῖν αὐτοὶ φιλεῖσθαι·

    ἔστιν δὲ βέλτιον τὸ φιλεῖν ἢ τὸ φιλεῖσθαι. — τὸ μὲν γὰρ φιλεῖν ἐνέργειά τις ἡδονῆς καὶ ἀγαθόν, ἀπὸ δὲ τοῦ φιλεῖσθαι οὐδεμία τῷ φιλουμένῳ ἐνέργεια γίνεται.

    — ἔτι δὲ βέλτιον τὸ γνωρίζειν ἢ τὸ γνωρίζεσθαι· τὸ μὲν γὰρ γνωρίζεσθαι καὶ τὸ φιλεῖσθαι καὶ τοῖς ἀψύχοις ὑπάρχει, τὸ δὲ γνωρίζειν καὶ τὸ φιλεῖν τοῖς ἐμψύχοις.

    — ἔτι τὸ εὐποιητικὸν εἶναι βέλτιον ἢ τὸ μή· ὁ μὲν οὖν φιλῶν εὐποιητικός, φιλεῖ, ὁ δὲ φιλούμενος, φιλεῖται, οὔ.

    — ἀλλʼ οἱ ἄνθρωποι διὰ φιλοτιμίαν φιλεῖσθαι μᾶλλον βούλονται ἢ φιλεῖν, διὰ τὸ ἐν τῷ φιλεῖσθαι ὑπεροχήν τινα εἶναι· ἀεὶ γὰρ ὁ φιλούμενος ὑπερέχει ἡδονῇ ἢ εὐπορίᾳ ἢ ἀρετῇ, ὁ δὲ φιλότιμος τῆς ὑπεροχῆς ὀρέγεται.

    καὶ οὐκ οἴονται δεῖν αὐτοὶ φιλεῖν οἱ ἐν ὑπεροχῇ ὄντες· ἀντιδιδόναι γὰρ ἐν οἷς ὑπερέχουσιν τοῖς φιλοῦσιν αὐτούς. ἔτι [*](1210b, 6—32 E. E. 1239a, 21—b, 6.E.N. 1159a, 13—b, 1. 29. ὧν om. Π1 et pr P (suppl.rc.) || 33. σοί] σέ Mb, σὲ P 1210b, 4 τινὶ om. 7. 〈μεθʼ〉 ἡδονῆς? Fritzscheus (in ed. E. E. p. 214) || 10. τὸ alterum om. KbAld.)

    91
    δὲ καὶ ἥττους αὐτῶν εἰσίν· διὸ οὐκ οἴονται δεῖν φιλεῖν ἀλλὰ φιλεῖσθαι. ὁ δʼ ἐνδεὴς χρημάτων ἢ ἡδονῶν ἢ ἀρετῆς θαυμάζει τὸν ὑπερέχονται τούτοις, καὶ φιλεῖ διὰ τὸ τούτων ἢ τυγχάνειν ἢ οἴεσθαι τεύξεσθαι.

    εἰσὶν δὲ καὶ τοιαῦται φιλίαι ἐξ ὁμοιοπαθείας, ἐκ τοῦ τἀγαθὸν βούλεσθαί τινι εἶναι. οὐκ ἔστιν δὲ ἡ ἐπὶ τούτων γινομένη φιλία πάντα ταῦτα ἔχουσα· πολλάκις γὰρ ἄλλῳ μὲν εἶναι βουλόμεθα τἀγαθά, συζῆν μέντοι μετʼ ἄλλου.