Deipnosophistae
Athenaeus of Naucratis
Athenaeus. Athenaei Naucratitae Dipnosophistarum Libri XV (3 volumes). Kaibel, Georg, editor. Leipzig: Teubner, 1887-1892.
ἀποδεδειγμένου οὖν τοῦ ὅτι Πλειάδες ἦσαν ἐντετορευμέναι τῷ ποτηρίῳ, καθ’ ἕκαστον τῶν ὤτων δύο ὑποθετέον εἴτε βούλεταί τις ὀρνιθοφυεῖς κόρας εἴτ’ αὖ καὶ ἀνθρωποειδεῖς, ἄστροις δὲ πεποικιλμένας. τὸ μέντοι ‘ἀμφὶς ἕκαστον χρύσειαι νεμέθοντο’ οὐχ ὡς περὶ ἓν ἕκαστον ἀκουστέον· γενήσονται γὰρ οὕτως ηʹ τὸν ἀριθμόν· ἀλλ’ ἐπείπερ ἔσχισται μὲν ἑκάτερον τῶν ὤτων εἰς δύο σχίσεις, τούτων δ’ αὖ συνάφεια κατὰ τὴν τελευταίαν ὑπόληξιν, ἕκαστον μὲν ἂν λέγοιτο καθὸ τέτταρες αἱ πᾶσαι σχίσεις τῶν ὤτων, ἑκάτερον δὲ καθὸ συμφυῆ πάλιν ἐπὶ τέλει γίνεται τῆς ἀποστάσεως αὐτῶν. ὅταν οὖν εἴπῃ·
καθ’ ἑκατέραν τὴν σχίσιν τῶν ὤτων ἀκουσόμεθα μίαν πελειάδα· ἃς δοιὰς εἶπεν καθὸ συμφυεῖς εἰσιν ἀλλήλαις καὶ συνεζευγμέναι. τὸ γὰρ δοιοὶ καὶ δοιαὶ σημαίνει καὶ τὸ κατ᾽ ἀριθμὸν εἶδος, τὸ δύο, οἷον· Od. 4.129
- δοιαὶ δὲ πελειάδες ἀμφὶς ἕκαστον
- χρύσειαι νεμέθοντο, δύω δ’ ὑπὸ πυθμένες ἦσαν,
v.3.p.84
καὶ (Od. 16.253) ‘δοιὼ θεράποντε’. σημαίνει δὲ καὶ τὸ συμφυὲς καὶ τὸ συνεζευγμένον κατ’ ἀριθμόν, ὡς ἐν τούτοις· Od. 5.476
- δοιοὺς δὲ τρίποδας, δέκα δὲ χρυσοῖο τάλαντα.
γενήσονται οὖν ἐπὶ τῶν ὤτων τέσσαρες πελειάδες.
- δοιοὺς δ’ ἄρ’ ὑπήλυθε θάμνους
- ἐξ ὁμόθεν πεφυῶτας, ὃ μὲν φυλίης, ὃ δ’ ἐλαίης.
ἀκουστέον οὐ πυθμένας δύο, ἀλλ’ οὐδὲ κατὰ διαίρεσιν ἀναγνωστέον, ὡς ὁ Θρᾲξ Διονύσιος, ἀλλὰ κατὰ σύνθετον ὑποπυθμένες, ὅπως ἐπὶ τῶν πελειάδων ἀκούωμεν, ὅτι τέσσαρες μὲν ἦσαν ἐπὶ τῶν ὤτων, δύο δὲ ὑποπυθμένες, τουτέστιν ὑπὸ τῷ πυθμένι οἷον ὑποπυθμένιοι· ὥστε διακρατεῖσθαι τὸ δέπας ὑπὸ δυεῖν Πελειάδων ὑποκειμένων τῷ πυθμένι, ἓξ δὲ τὰς πάσας γενέσθαι Πλειάδας, ἐπείπερ ὁρῶνται τοσαῦται, λέγονται δὲ ἑπτά, καθότι καὶ Ἄρατός φησιν (257)·
- ἔπειθ’ ὅταν ἐπενέγκῃ τὸ
- δοιαὶ δὲ πελειάδες ἀμφὶς ἕκαστον
- χρύσειαι νεμέθοντο, δύω δ’ ὑπὸ πυθμένες ἦσαν,
ἓξ οἶαί περ ἐοῦσαι ἐπόψιαι ὀφθαλμοῖσιν. τὸ ὁρώμενον οὖν ἐν τοῖς ἄστροις καὶ ἐν τῇ φαινομένῃ κατασκευῇ προσηκόντως ἐτόρευσεν. τοῦτο μέντοι καὶ ἐπὶ τοῦ Διὸς σημαίνειν πείθονται τὸν ποιητὴν ὅταν λέγῃ· Od. 12.62
- ἑπτάποροι δὴ ταί γε μετ’ ἀνθρώποις καλέονται,
- ἓξ οἶαί περ ἐοῦσαι ἐπόψιαι ὀφθαλμοῖσιν.
- οὐ μέν πως ἀπόλωλεν ἀπευθὴς ἐκ Διὸς ἀστήρ,
- ἐξ οὗ καὶ γενεῆθεν ἀκούομεν, ἀλλὰ μάλ’ αὕτως
- εἴρητ᾽. ἑπτὰ δ’ ἐκεῖναι ἐπιρρήδην καλέονται ...
v.3.p.85
ὑπὸ τῆς ὀξύτητος τῶν πλαγκτῶν πετρῶν καὶ τῆς λειότητος ἀφαιρεῖσθαι λέγων μίαν τῶν Πλειάδων, ἄλλην δὲ πρὸς τοῦ Διὸς ἐνίεσθαι χάριν τοῦ σῴζειν τὸν ἀριθμὸν αὐτῶν, ποιητικῶς αἰνιττόμενος ὅτι τῶν Πλειάδων ἓξ ὁρωμένων ὅμως ὁ ἀριθμὸς αὐτῶν οὐκ ἀπόλλυται, λέγονται δὲ καὶ τῷ ἀριθμῷ καὶ τοῖς ὀνόμασιν ἑπτά.
- τῇ μέν τ’ οὐδὲ ποτητὰ παρέρχεται οὐδὲ πέλειαι
- τρήρωνες ταί τ’ ἀμβροσίην Διὶ πατρὶ φέρουσιν.
- ἀλλά τε καὶ τῶν αἰεὶ ἀφαιρεῖται λὶς πέτρη.
- ἀλλ’ ἄλλην ἐνίησι πατὴρ ἐναρίθμιον εἶναι,
πρὸς δὲ τοὺς λέγοντας οὐκ οἰκείως τῷ ποτηρίῳ ἐντετυπῶσθαι τὰς Πλειάδας, ξηρῶν τροφῶν οὔσας σημαντικάς, λεκτέον ὅτι τὸ δέπας ἀμφοτέρων τῶν τροφῶν ἐστιν δεκτικόν. κυκεὼν γὰρ ἐν αὐτῷ γίνεται· τοῦτο δ’ ἐστὶ πόσις ἐν τῷ κράματι τυρὸν ἔχουσα καὶ ἄλφιτον· ἄμφω δὲ ταῦτα κυκώμενα καὶ οὕτω πινόμενα λέγει ὁ ποιητής· Il. 11.624
- τοῖσι δὲ τεῦχε κυκεῶ ἐυπλόκαμος Ἑκαμήδη ...
- ἣ σφῶιν πρῶτον μὲν ἐπιπροίηλε τράπεζαν
- καλὴν κυανόπεζαν ἐύξοον, αὐτὰρ ἐπ᾽ αὐτῆς
- χάλκειον κάνεον· ἐπὶ δὲ κρόμυον ποτῷ ὄψον
- ἠδὲ μέλι χλωρόν, παρὰ δ’ ἀλφίτου ἱεροῦ ἀκτήν,
v.3.p.86- πὰρ δὲ δέπας περικαλλές, ὃ οἴκοθεν ἦγ’ ὁ γεραιός ...
- ἐν τῷ ῥά σφι κύκησε γυνὴ εἰκυῖα θεῇσιν
- οἴνῳ Πραμνείῳ, ἐπὶ δ’ αἴγειον κνῆ τυρὸν
- κνήστι χαλκείῃ, ἐπὶ δ’ ἄλφιτα λευκὰ πάλυνεν·
- πινέμεναι δ’ ἐκέλευεν, ἐπεί ῥ’ ὥπλισσε κυκεῶ.
οὐκ ἀκουστέον ἐπὶ μόνων Μαχάονος καὶ Νέστορος, ὡς οἴονταί τινες, τὸ ὃς ἀντὶ τοῦ ὃ λαμβάνοντες ἐπὶ τοῦ Μαχάονος·
- τὸ δὲ
- ἄλλος μὲν μογέων ἀποκινήσασκε τραπέζης
- πλεῖον ἐόν, Νέστωρ δ’ ὁ γέρων ἀμογητὶ ἄειρεν
ἐκ τοῦ μογέων δηλοῦσθαι νομίζοντες, ἐπειδὴ τέτρωται. ὅτι δὲ καθ’ Ὅμηρον ὁ Μαχάων οὐ τέτρωται ἐν ἄλλοις δειχθήσεται. ἀγνοοῦσιν δ’ ὅτι τὸ ἄλλος Ὅμηρος οὐκ ἐπὶ μόνων Μαχάονος καὶ Νέστορος ἔθηκε, δύο γὰρ οὗτοι πίνουσιν, ἀλλ᾽ εἶπεν ἂν ἕτερος. τοῦτο γὰρ ἐπὶ δύο τάσσεσθαι πέφυκεν, ὡς καὶ ἐπὶ τούτων· Il. 3.103
- ἀλλ’ ὃς μὲν μογέων ἀποκινήσασκε τραπέζης,
ἔπειτα δὲ τὸ ὃς ἀντὶ προτακτικοῦ τοῦ ὃ Ὅμηρος οὐδέποτε τίθησι· τοὔμπαλιν δὲ ἀντὶ τοῦ ὃς ὑποτακτικοῦ παραλαμβάνει τὸ προτακτικὸν ὅ, οἷον· Il. 6.153
- οἴσετε δ’ ἄρν’ ἕτερον λευκόν, ἑτέρην δὲ μέλαιναν.
ἐλλείπει οὖν τό τις μόριον· τὸ γὰρ πλῆρές ἐστιν ‘ἄλλος μέν τις μογέων ἀποκινήσασκε τραπέζης πλεῖον ἐόν, Νέστωρ δ’ ὁ γέρων ἀμογητὶ ἄειρεν,’ ὡς παντὸς ἀνθρώπου μόλις ἂν ἀποκινήσαντος ἀπὸ τῆς τραπέζης τὸ ποτήριον, τοῦ δὲ Νέστορος αὐτὸ ῥᾳδίως βαστάζοντος δίχα
- ἔνθα δὲ Σίσυφος ἔσκεν, ὃ κέρδιστος γένετ᾽ ἀνδρῶν.
Σωσίβιος δ’ ὁ λυτικὸς προθεὶς τὰ ἔπη·
γράφει κατὰ λέξιν· ‘νῦν τὸ μὲν ἐπιτιμώμενόν ἐστι τῷ ποιητῇ ὅτι τοὺς μὲν λοιποὺς εἶπε μογέοντας ἀείρειν τὸ δέπας, τὸν δὲ Νέστορα μόνον ἀμογητί. ἄλογον δ’ ἐδόκει Διομήδους καὶ Αἴαντος, ἔτι δ’ Ἀχιλλέως παρόντων εἰσάγεσθαι τὸν Νέστορα γενναιότερον, τῇ ἡλικίᾳ προβεβηκότα. τούτων τοίνυν οὕτως κατηγορουμένων τῇ ἀναστροφῇ χρησάμενοι ἀπολύομεν τὸν ποιητήν. ἀπὸ γὰρ τούτου τοῦ ἑξαμέτρου ‘πλεῖον ἐόν, Νέστωρ δ’ ὁ γέρων ἀμογητὶ ἄειρεν’ ἀπὸ τοῦ μέσου ἐξελόντες τὸ γέρων τάξομεν τοῦ πρώτου στίχου πρὸς τὴν ἀρχὴν ὑπὸ τὸ ἄλλος μέν, εἶτα τὸ ἐξ ἀρχῆς συνεροῦμεν ‘ἄλλος μὲν γέρων μογέων ἀποκινήσασκε τραπέζης πλεῖον ἐόν, ὁ δὲ Νέστωρ ἀπονητὶ ἄειρεν.’ νῦν οὖν οὕτω τεταγμένων ὁ Νέστωρ φαίνεται τῶν μὲν λοιπῶν πρεσβυτῶν μόνος τὸ δέπας ἀμογητὶ ἀείρων.’ ταῦτα καὶ ὁ θαυμάσιος λυτικὸς Σωσίβιος, ὃν οὐκ ἀχαρίτως διέπαιξε διὰ τὰς πολυθρυλήτους ταύτας καὶ τὰς τοιαύτας λύσεις Πτολεμαῖος ὁ Φιλάδελφος βασιλεύς. λαμβάνοντος γὰρ αὐτοῦ σύνταξιν βασιλικήν, μεταπεμψάμενος τοὺς ταμίας
- ἄλλος μὲν μογέων ἀποκινήσασκε τραπέζης
- πλεῖον ἐόν, Νέστωρ δ’ ὁ γέρων ἀμογητὶ ἄειρεν,
ΟΛΜΟΣ ποτήριον κερατίου τρόπον εἰργασμένον. Μενεσθένης ἐν δʹ Πολιτικῶν γράφει οὕτως (FHG IV 451)· ‘ἀλβατάνης δὲ στρεπτὸν καὶ ὅλμον χρυσοῦν. ὁ δὲ ὅλμος ἐστὶ ποτήριον κερατίου τρόπον εἰργασμένον, ὕψος ὡς πυγονιαῖον.’
ΟΞΥΒΑΦΟΝ. ἡ μὲν κοινὴ συνήθεια οὕτως καλεῖ
ὅτι δέ ἐστι τὸ ὀξύβαφον εἶδος κύλικος μικρᾶς κεραμέας σαφῶς παρίστησιν Ἀντιφάνης ἐν Μύστιδι διὰ τούτων (II 77 K)· γραῦς ἐστι φίλοινος ἐπαινοῦσα κύλικα μεγάλην καὶ ἐξευτελίζουσα τὸ ὀξύβαφον ὡς βραχύ. εἰπόντος οὖν τινος πρὸς αὐτήν ‘σὺ δ’ ἀλλὰ πῖθι’, λέγει·
- πῶς τις αὐτόν, πῶς τις ἂν
- ἀπὸ τοῦ πότου παύσειε, τοῦ λίαν πότου;
- ἐγᾦδα. συντρίψω γὰρ αὐτοῦ τοὺς χόας
- καὶ τοὺς καδίσκους συγκεραυνώσω σποδῶν
- καὶ τἄλλα πάντ’ ἀγγεῖα τὰ περὶ τὸν πότον,
- κοὐδ’ ὀξύβαφον οἰνηρὸν ἔτι κεκτήσεται.
κἀν τοῖς Βαβυλωνίοις οὖν τοῖς Ἀριστοφάνους (I 410 K) ἀκουσόμεθα ποτήριον τὸ ὀξύβαφον, ὅταν ὁ Διόνυσος λέγῃ περὶ τῶν Ἀθήνησι δημαγωγῶν ὡς αὐτὸν ᾔτουν ἐπὶ τὴν δίκην ἀπελθόντα ὀξυβάφω δύο. οὐ γὰρ ἄλλο τι ἡγητέον εἶναι ἢ ὅτι ἐκπώματα ᾔτουν. καὶ τὸ τοῖς ἀποκοτταβίζουσι δὲ ὀξύβαφον τιθέμενον εἰς ὃ τὰς
- τοῦτο μέν σοι πείσομαι.
- καὶ γὰρ ἐπαγωγόν, ὦ θεοί, τὸ σχῆμά πως
- τῆς κύλικός ἐστιν ἄξιόν τε τοῦ κλέους
- τοῦ τῆς ἑορτῆς. οὗ μὲν ἦμεν ἄρτι γὰρ
- ἐξ ὀξυβαφίων κεραμέων ἐπίνομεν·
- τούτῳ δέ, τέκνον, πολλὰ κἀγάθ’ οἱ θεοὶ
- τῷ δημιουργῷ δοῖεν, ὃς ἐποίησέ σε,
- τῆς συμμετρίας καὶ τῆς ἀφελείας οὕνεκα.
- καὶ πιεῖν χωρὶς μέτρω
- ὀξύβαφον εἰς τὸ κοινόν· εἶθ’ ὑπώμνυτο
- ὁ μὲν οἶνος ὄξος αὑτὸν εἶναι γνήσιον,
- τὸ δ’ ὄξος οἶνον αὑτὸ μᾶλλον θατέρου.
ΟΙΝΙΣΤΗΡΙΑ. οἱ μέλλοντες ἀποκείρειν τὸν σκόλλυν ἔφηβοι, φησὶ Πάμφιλος, εἰσφέρουσι τῷ Ἡρακλεῖ μέγα ποτήριον πληρώσαντες οἴνου, ὃ καλοῦσιν οἰνιστηρίαν, καὶ σπείσαντες τοῖς συνελθοῦσι διδόασι πιεῖν.
ΟΛΛΙΞ. Πάμφιλος ἐν Ἀττικαῖς Λέξεσι τὸ ξύλινον ποτήριον ἀποδίδωσι.
ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΟΝ. Ποσειδώνιος ὁ φιλόσοφος ἐν ἕκτῃ καὶ τριακοστῇ τῶν Ἱστοριῶν (FHG III 264) ὡς οὕτω καλουμένων τινῶν ποτηρίων μέμνηται γράφων οὕτως· ‘ἦσαν δὲ καὶ ὀνύχινοι σκύφοι καὶ συνδέσεις τούτων μέχρι δικοτύλων· καὶ Παναθηναικὰ μέγιστα, τὰ μὲν δίχοα, τὰ δὲ καὶ μείζονα.’
ΠΡΟΑΡΟΝ κρατὴρ ξύλινος, εἰς ὃν τὸν οἶνον κιρνᾶσιν οἱ Ἀττικοί. ‘κοίλοις ἐν προάροις’ φησὶ Πάμφιλος.
ΠΕΛΙΚΑΙ. Καλλίστρατος ἐν Ὑπομνήμασι Θρᾳττῶν Κρατίνου (I 38 K) ἀποδίδωσι κύλικα. Κράτης δ’ ἐν δευτέρῳ Ἀττικῆς Διαλέκτου γράφει οὕτως (p. 64 W)· ‘οἱ χόες πελίκαι, καθάπερ εἴπομεν, ὠνομάζοντο. ὁ δὲ
νυνὶ δὲ τὸ μὲν τοιοῦτον ἀγγεῖον καθιερωμένον τινὰ τρόπον ἐν τῇ ἑορτῇ παρατίθεται μόνον, τὸ δ’ ἐς τὴν χρείαν πῖπτον μετεσχημάτισται, ἀρυταίνῃ μάλιστα ἐοικός, ὃ δὴ καλοῦμεν χόα.’ τὴν δὲ ὄλπην Κλείταρχος Κορινθίους μέν φησι καὶ Βυζαντίους καὶ Κυπρίους τὴν λήκυθον ἀποδιδόναι, Θεσσαλοὺς δὲ τὴν πρόχοον. Σέλευκος δὲ πελίχναν Βοιωτοὺς μὲν τὴν κύλικα, Εὐφρόνιος δὲ ἐν Ὑπομνήμασι (fr. 107 Strecker) τοὺς χόας.
- ἐκ ζαθέων πιθακνῶν ἀφύσσοντες ὄλπαις
- οἶνον ὑπερφίαλον κελαρύζετε.
ΠΕΛΛΑ ἀγγεῖον σκυφοειδές, πυθμένα ἔχον πλατύτερον, εἰς ὃ ἤμελγον τὸ γάλα. Ὅμηρος· Il. 16.641
τοῦτο δὲ Ἱππῶναξ λέγει πελλίδα (fr. 38 B4)·
- ὡς ὅτε μυῖαι
- σταθμῷ ἐνιβρομέωσιν ἐυγλαγέας κατὰ πέλλας.
δῆλον, οἶμαι, ποιῶν ὅτι ποτήριον μὲν οὐκ ἦν, δι’ ἀπορίαν δὲ κύλικος ἐχρῶντο τῇ πελλίδι. καὶ πάλιν (fr. 39)·
- ἐκ πελλίδος πίνοντες· οὐ γὰρ ἦν αὐτῇ
- κύλιξ, ὁ παῖς γὰρ ἐμπεσὼν κατήραξε,
Φοῖνιξ δ’ ὁ Κολοφώνιος ἐν τοῖς Ἰάμβοις ἐπὶ φιάλης τίθησι τὴν λέξιν λέγων οὕτως (chol. p. 143)·
- ἐκ δὲ τῆς πέλλης
- ἔπινον, ἄλλοτ’ αὐτός, ἄλλοτ’ Ἀρήτη
- προὔπινεν.
v.3.p.92
καὶ ἐν ἄλλῳ δὲ μέρει φησίν (ibid)·
- Θαλῆς γάρ, ὅστις ἀστέρων ὀνήιστος ...
- καὶ τῶν τότ᾽, ὡς λέγουσι, πολλὸν ἀνθρώπων
- ἐὼν ἄριστος, ἔλαβε πελλίδα χρυσῆν.
Κλείταρχος δὲ ἐν ταῖς Γλώσσαις πελλητῆρα μὲν καλεῖν Θεσσαλοὺς καὶ Αἰολεῖς τὸν ἀμολγέα, πέλλαν δὲ τὸ ποτήριον. Φιλητᾶς δ’ ἐν Ἀτάκτοις (fr. 50 Bach) τὴν κύλικα Βοιωτούς.
- ἐκ πελλίδος δὲ τάργανον κατηγυίης
- χωλοῖσι δακτύλοισι τἠτέρῃ σπένδει,
- τρέμων οἷόνπερ ἐν βορηίῳ νωδός.
ΠΕΝΤΑΠΛΟΑ. μνημονεύει αὐτῆς Φιλόχορος ἐν δευτέρᾳ Ἀτθίδος (FHG I 391). Ἀριστόδημος δ’ ἐν τρίτῳ περὶ Πινδάρου τοῖς Σκίροις φησὶν Ἀθήναζε ἀγῶνα ἐπιτελεῖσθαι τῶν ἐφήβων δρόμου· τρέχειν δ’ αὐτοὺς ἔχοντας ἀμπέλου κλάδον κατάκαρπον τὸν καλούμενον ὦσχον. τρέχουσι δ’ ἐκ τοῦ ἱεροῦ τοῦ Διονύσου μέχρι τοῦ τῆς Σκιράδος Ἀθηνᾶς ἱεροῦ, καὶ ὁ νικήσας λαμβάνει κύλικα τὴν λεγομένην πενταπλόαν καὶ κωμάζει μετὰ χοροῦ. πενταπλόα δ’ ἡ κύλιξ καλεῖται καθ’ ὅσον οἶνον ἔχει καὶ μέλι καὶ τυρὸν καὶ ἀλφίτων καὶ ἐλαίου βραχύ. ΠΕΤΑΧΝΟΝ ποτήριον ἐκπέταλον, οὗ μνημονεύει Ἄλεξις ἐν Δρωπίδῃ· πρόκειται δὲ τὸ μαρτύριον (III p. 125f).
- πάντες δ’ ἔνδον πεταχνοῦνται.
ΠΛΗΜΟΧΟΗ σκεῦος κεραμεοῦν βεμβικῶδες ἑδραῖον ἡσυχῇ, ὃ κοτυλίσκον ἔνιοι προσαγορεύουσιν, ὥς φησι Πάμφιλος. χρῶνται δὲ αὐτῷ ἐν Ἐλευσῖνι τῇ τελευταίᾳ τῶν μυστηρίων ἡμέρᾳ, ἣν καὶ ἀπ’ αὐτοῦ προσαγορεύουσι Πλημοχόας· ἐν ᾗ δύο πλημοχόας πληρώσαντες τὴν μὲν πρὸς ἀνατολάς, τὴν δὲ πρὸς δύσιν .... ἀνιστάμενοι ἀνατρέπουσίν τε ἐπιλέγοντες ῥῆσιν μυστικήν. μνημονεύει αὐτῶν καὶ ὁ τὸν Πειρίθουν γράψας, εἴτε Κριτίας ἐστὶν ὁ τύραννος ἢ Εὐριπίδης (fr. 592 N), λέγων οὕτως·
ΠΡΙΣΤΙΣ ὅτι ποτηρίου εἶδος προείρηται ἐν τῷ περὶ τοῦ βατιακίου λόγῳ (c. 27).
- ἵνα πλημοχόας τάσδ’ εἰς χθόνιον
- χάσμ’ εὐφήμως προχέωμεν.
ΠΡΟΧΥΤΗΣ εἶδος ἐκπώματος, ὡς Σιμάριστος ἐν τετάρτῳ Συνωνύμων. Ἴων δ’ ὁ Χῖος ἐν Ἐλεγείοις (fr. 2 B)·
Φιλητᾶς δ’ ἐν Ἀτάκτοις (fr. 52 Bach) ἀγγεῖον ξύλινον, ἀφ’ οὗ τοὺς ἀγροίκους πίνειν. μνημονεύει αὐτοῦ καὶ Ἀλέξανδρος ἐν τιγονι (III 373 K). Ξενοφῶν δ’ ἐν
- ἡμῖν δὲ κρητῆρ’ οἰνοχόοι θέραπες
- κιρνάντων προχύταισιν ἐν ἀργυρέοις.
ΠΡΟΥΣΙΑΣ. ὅτι τὸ ποτήριον τοῦτο ἔξορθόν ἐστι προείρηται (p. 475 f). καὶ ὅτι τὴν προσηγορίαν ἔσχεν ἀπὸ Προυσίου τοῦ Βιθυνίας βασιλεύσαντος καὶ ἐπὶ τρυφῇ καὶ μαλακίᾳ διαβοήτου γενομένου ἱστορεῖ Νίκανδρος ὁ Καλχηδόνιος ἐν τετάρτῳ Προυσίου Συμπτωμάτων (FHG IV 462).
ΡΕΟΝΤΑ. οὕτως ποτήριά τινα ἐκαλεῖτο. μνημονεύει δ’ αὐτῶν Ἀστυδάμας ἐν Ἑρμῇ λέγων οὕτως (fr. 3 N)·
ΡΥΣΙΣ φιάλη χρυσῆ, Θεόδωρος. Κρατῖνος ἐν Νόμοις (I 52, 124 K)·
- κρατῆρε μὲν πρώτιστον ἀργυρὼ δύο,
- φιάλας δὲ πεντήκοντα, δέκα δὲ κυμβία,
- ῥέοντα δώδεχ᾽, ὧν τὰ μὲν δέκ’ ἀργυρᾶ
- ἦν, δύο δὲ χρυσᾶ, γρύψ, τὸ δ’ ἕτερον Πήγασος.
- ῥυσίδι σπένδων.
ΡΟΔΙΑΣ. Δίφιλος Αἱρησιτείχει (τὸ δὲ δρᾶμα τοῦτο Καλλίμαχος (fr. 100 d Schn) ἐπιγράφει Εὐνοῦχον) λέγει δὲ οὕτως (II 542 K)·
μνημονεύει αὐτῶν καὶ Διώξιππος ἐν Φιλαργύρῳ (cf. p. 472 b) καὶ Ἀριστοτέλης ἐν τῷ περὶ Μέθης (cf. p. 464 c) Λυγκεύς τε ὁ Σάμιος ἐν ταῖς Ἐπιστολαῖς (cf. p. 469 b).
- πιεῖν δ’ ἔτι
- ἁδρότερον ἢ τῶν Ῥοδιακῶν ἢ τῶν ῥυτῶν.
ΡΥΤΟΝ ἔχει τὸ ῡ βραχὺ καὶ ὀξύνεται. Δημοσθένης ἐν τῷ κατὰ Μειδίου (cf. p. 481 e) ‘ῥυτὰ καὶ κυμβία, φησί, καὶ φιάλας.’ Δίφιλος δ’ ἐν Εὐνούχῳ ἢ Στρατιώτῃ — ἐστὶ δὲ τὸ δρᾶμα διασκευὴ τοῦ Αἱρησιτείχουσ — (II 542 K)·
Ἐπίνικος δ’ ἐν Ὑποβαλλομέναις (III 331 K)·
- ἔσθ’ ὑποχέασθαι πλείονας· πιεῖν δ’ ἔτι
- ἁδρότερον ἢ τῶν Ῥοδιακῶν ἢ τῶν ῥυτῶν.
περὶ δὲ τοῦ τρίτου λέγων φησίν·
- καὶ τῶν ῥυτῶν τὰ μέγιστα τῶν ὄντων τρία
- πίνειν δεήσει τήμερον πρὸς κλεψύδραν
- κρουνιζόμενον. ἀμφότερα δ’ οἰωνίζομαι.
- ἕν ἐστιν ἐλέφασ — Β. .. ἐλέφαντας περιάγει ῥυτόν;
- Α. χωροῦν δύο χόας. Β. ὃν οὐδ’ ἂν ἐλέφας ἐκπίοι.
- Α. ἐγὼ δὲ τοῦτό γ’ ἐκπέπωκα πολλάκις.
- Β. οὐδὲν ἐλέφαντος γὰρ διαφέρεις οὐδὲ σύ.
- Α. ἕτερον τριήρης· τοῦτ’ ἴσως χωρεῖ χόα.
ἐκαλεῖτο δὲ τὸ ῥυτὸν πρότερον κέρας. δοκεῖ δὲ σκευοποιηθῆναι ὑπὸ πρώτου τοῦ Φιλαδέλφου Πτολεμαίου βασιλέως φορήματα γενέσθαι τῶν Ἀρσινόης εἰκόνων. τῇ γὰρ εὐωνύμῳ χειρὶ τοιοῦτον φέρει δημιούργημα πάντων τῶν ὡραίων πλῆρες, ἐμφαινόντων τῶν δημιουργῶν ὡς καὶ τοῦ τῆς Ἀμαλθείας ἐστὶν ὀλβιώτερον τὸ κέρας τοῦτο. μνημονεύει αὐτοῦ Θεοκλῆς ἐν Ἰθυφάλλοις οὕτως (Bergk anth. 519)·
- ὁ Βελλεροφόντης ἐστὶν ἀπὸ τοῦ Πηγάσου
v.3.p.96- τὴν πύρπνοον Χίμαιραν εἰσηκοντικώς.
- εἶεν, δέχου καὶ τοῦτο.
Διονύσιος δ’ ὁ Σινωπεὺς ἐν Σῳζούσῃ καταλέγων τινὰ ποτήρια καὶ τοῦ ῥυτοῦ ἐμνήσθη, ὡς προεῖπον (p. 467 d)· Ἡδύλος δ’ ἐν Ἐπιγράμμασι περὶ τοῦ κατασκευασθέντος ὑπὸ Κτησιβίου τοῦ μηχανοποιοῦ ῥυτοῦ μνημονεύων φησί·
- ἐθύσαμεν γὰρ σήμερον Σωτήρια
- πάντες οἱ τεχνῖται·
- μεθ’ ὧν πιὼν τὸ δίκερας ὡς τὸν φίλτατον
- βασιλέα πάρειμι.
Θεόφραστος δ’ ἐν τῷ περὶ Μέθης (fr. 122 W) τὸ ῥυτόν φησιν ὀνομαζόμενον ποτήριον τοῖς ἥρωσι μόνοις ἀποδίδοσθαι. Δωρόθεος δ’ ὁ Σιδώνιός φησιν τὰ ῥυτὰ κέρασιν ὅμοια εἶναι, διατετρημένα δ’ εἶναι, ἐξ ὧν κρουνιζόντων λεπτῶς κάτωθεν πίνουσιν, ὠνομάσθαι τε ἀπὸ τῆς ῥύσεως.
- ζωροπόται, καὶ τοῦτο φιλοζεφύρου κατὰ νηὸν
- τὸ ῥυτὸν εὐδίης δεῦτ’ ἴδετ’ Ἀρσινόης,
- ὀρχηστὴν Βησᾶν Αἰγύπτιον· ὃς λιγὺν ἦχον
- σαλπίζει κρουνοῦ πρὸς ῥύσιν οἰγομένου,
- οὐ πολέμου σύνθημα, διὰ χρυσέου δὲ γέγωνεν
- κώδωνος κώμου σύνθεμα καὶ θαλίης,
v.3.p.97- Νεῖλος ὁκοῖον ἄναξ μύσταις φίλον ἱεραγωγοῖς
- εὗρε μέλος θείων πάτριον ἐξ ὑδάτων.
- ἀλλ’ εἰ Κτησιβίου σοφὸν εὕρεμα τίετε τοῦτο,
- δεῦτε, νέοι, νηῷ τῷδε παρ’ Ἀρσινόης.
ΣΑΝΝΑΚΙΑ. Κράτης ἐν πέμπτῳ Ἀττικῆς Διαλέκτου (p. 65 W) ἔκπωμά φησιν εἶναι οὕτως καλούμενον. ἐστὶ δὲ Περσικόν. Φιλήμων δ’ ἐν τῇ Χήρᾳ βατιακῶν μνησθεὶς καὶ τῇ γελοιότητι τοῦ ὀνόματος προσπαίξας φησί (II 503 K)·
προσηγορίαν ἔσχεν τὸ ἔκπωμα προείρηται (cf. c. 26), ἱστοροῦντος τοῦτο καὶ Ἀπολλοδώρου τοῦ Ἀθηναίου. Πολέμων δ’ ἐν πρώτῳ τῶν πρὸς Ἀδαῖον (fr. 57 Pr) ‘ποτήρια, φησί, παραπλήσια Σελευκίς, Ῥοδιάς, Ἀντιγονίς.’
- σαννάκρα ἱπποτραγέλαφοι, βατιάκια, | σαννάκια.
- ΣΕΛΕΥΚΙΣ. ὅτι ἀπὸ Σελεύκου τοῦ βασιλέως τὴν
ΣΚΑΛΛΙΟΝ κυλίκιον μικρόν, ᾧ σπένδουσιν Αἰολεῖς, ὡς Φιλητᾶς φησιν ἐν Ἀτάκτοις (fr. 53 Bach).
ΣΚΥΦΟΣ. τούτου τινὲς τὴν γενικὴν σὺν τῷ σ
καὶ πάλιν (fr. 194)·
- τῷ δὲ Μάρης θοὸς ἄγγελος ἦλθε δι’ οἴκου,
- πλήσας δ’ ἀργύρεον σκύπφον φέρε, δῶκε δ’ ἄνακτι.
ὁμοίως δὲ καὶ Ἀναξίμανδρος ἐν τῇ Ἡρωολογίᾳ λέγων ὧδε (FHG II 67)· ‘Ἀμφιτρύων δὲ τὴν λείην δασάμενος τοῖς συμμάχοις καὶ τὸν σκύπφον ἔχων ὃν εἵλετο αὑτῷ.’ καὶ πάλιν· ‘τὸν δὲ σκύπφον Τηλεβόῃ δίδωσι Ποσειδῶν παιδὶ τῷ ἑαυτοῦ, Τηλεβόης δὲ Πτερέλεῳ· τοῦτον ἑλὼν ἀπέπλεεν.’ ὁμοίως εἴρηκε καὶ Ἀνακρέων (fr. 82 B4)·
- καὶ τότε Μάντης μὲν δεσμὸν βοὸς αἴνυτο χερσίν,
- Ἴφικλος δ’ ἐπὶ νῶτ’ ἐπεμαίετο. τῷ δ’ ἐπόπισθεν
- σκύπφον ἔχων ἑτέρῃ, ἑτέρῃ δὲ σκῆπτρον ἀείρας
- ἔστειχεν Φύλακος καὶ ἐνὶ δμώεσσιν ἔειπεν.
— ἀντὶ τοῦ προέπινον. κυρίως γάρ ἐστι τοῦτο προπίνειν, τὸ ἑτέρῳ πρὸ ἑαυτοῦ δοῦναι πιεῖν. καὶ ὁ Ὀδυσσεὺς δὲ παρὰ τῷ Ὁμήρῳ (Od. 13.57) τῇ
- ἐγὼ δ’ ἔχων σκύπφον Ἐρξίωνι
- τῷ λευκολόφῳ μεστὸν ἐξέπινον,
καὶ ἐν Ἰλιάδι· Il. 9.224
- Ἀρήτῃ δ’ ἐν χερσὶ τίθει δέπας ἀμφικύπελλον.
v.3.p.99
πληροῦντες γὰρ προέπινον ἀλλήλοις μετὰ προσαγορεύσεως. — Πανύασσις τρίτῳ Ἡρακλείας φησίν (fr. 4 Ki)·
- πλησάμενος δ’ οἴνοιο δέπας δείδεκτ’ Ἀχιλῆα.
Εὐριπίδης δ’ ἐν Εὐρυσθεῖ ἀρσενικῶς ἔφη (fr. 379 N)·
- τοῦ κεράσας κρητῆρα μέγαν χρυσοῖο φαεινὸν
- σκύπφους αἰνύμενος θαμέας ποτὸν ἡδὺν ἔπινεν.
καὶ Ἀχαιὸς δ’ ἐν Ὀμφάλῃ (fr. 33 N)·
- σκύφος τε μακρός.
Σιμωνίδης δὲ (fr. 246 B4) ‘οὐατόεντα σκύφον’ ἔφη. Ἴων δ’ ἐν Ὀμφάλῃ (fr. 26 N)·
- ὁ δὲ σκύφος με τοῦ θεοῦ καλεῖ.
τὸ σκύφει ἰδίως ἀπὸ τοῦ σκύφος σχηματίσας οὐδετέρως ἔφη. ὁμοίως καὶ Ἐπίχαρμος ἐν Κύκλωπι (p. 243 L)·
- οἶνος οὐκ ἔνι
- ἐν τῷ σκύφει,
καὶ Ἄλεξις ἐν Λευκαδίᾳ (II 344 K)·
- φέρ’ ἐγχέας εἰς τὸ σκύφος.
καὶ Ἐπιγένης ἐν Βακχίδι (II 417 K)·
- οἴνου γεραιοῖς χείλεσιν μέγα σκύφος.
Φαίδιμός τε ἐν πρώτῳ Ἡρακλείας (p. 214 Ki)·
- τὸ σκύφος ἔχαιρον δεχόμενος.
καὶ παρ’ Ὁμήρῳ δ’ Ἀριστοφάνης ὁ Βυζάντιος (p. 42 adn. N) γράφει· Od. 14.112
- δουράτεον σκύφος εὐρὺ μελιζώροιο ποτοῖο.
Ἀρίσταρχος δέ·
- πλησάμενος δ’ ἄρα οἱ δῶκε σκύφος, ᾧπερ ἔπινεν.
v.3.p.100
Ἀσκληπιάδης δ’ ὁ Μυρλεανὸς ἐν τῷ περὶ τῆς Νεστορίδος φησὶν (cf. p. 477b) ὅτι τῷ σκύφει καὶ τῷ κισσυβίῳ τῶν μὲν ἐν ἄστει καὶ μετρίων οὐδεὶς ἐχρῆτο, συβῶται δὲ καὶ νομεῖς καὶ οἱ ἐν ἀγρῷ, ὡς ὁ Εὔμαιος Od. 14.112
- πλησάμενος δ’ ἄρα οἱ δῶκε σκύφον, ᾧπερ ἔπινεν.
καὶ Ἀλκμὰν δέ φησι (fr. 34 B4)·
- πλησάμενος δῶκε σκύφος, ᾧπερ ἔπινεν,
- οἴνου ἐνίπλειον.
Αἰσχύλος δ’ ἐν Περραιβίσι φησί (fr. 184 N)·
- πολλάκι δ’ ἐν κορυφαῖς ὀρέων, ὅκα
- θεοῖσιν ἅδῃ πολύφανος ἑορτά,
- χρύσεον ἄγγος ἔχοισα μέγαν σκύφον,
- οἷά τε ποιμένες ἄνδρες ἔχουσιν,
- χερσὶ λεόντεον ἐν γάλα θεῖσα
- τυρὸν ἐτύρησας μέγαν ἄτρυφον
- ἀργειοφόνται.
Στησίχορος δὲ τὸ παρὰ Φόλῳ τῷ Κενταύρῳ ποτήριον σκύφιον δέπας καλεῖ ἐν ἴσῳ τῷ σκυφοειδές· λέγει δ’ ἐπὶ τοῦ Ἡρακλέους (fr. 7 B4)·
- ποῦ μοι τὰ πολλὰ δῶρα κἀκροθίνια;
- ποῦ χρυσότευκτα κἀργυρᾶ σκυφώματα;
καὶ Ἄρχιππος δὲ ἐν Ἀμφιτρύωνι οὐδετέρως εἴρηκε (I 680 K).
- σκύφιον δὲ λαβὼν δέπας ἔμμετρον ὡς τριλάγυνον
- πί’ ἐπισχόμενος, τό ῥά οἱ παρέθηκε Φόλος κεράσας.
λάγυνον δὲ μέτρου λέγουσιν εἶναι ὄνομα
καὶ πάλιν·
- τῶν κατεσταμνισμένων
- ἡμῖν λαγύνων πηλίκοι τινές; Β. τρίχους.
καὶ ἐν τῇ ἐπιγραφομένῃ Κλίνῃ (ib. 224)·
- τὸν μεστὸν ἡμῖν φέρε λάγυνον.
Δίφιλος ἐν Ἀνασῳζομένοις (ib. 544)·
- καὶ δυσχερὴς λάγυνος οὗτος πλησίον
- ὄξους.
Λυγκεὺς δ’ ὁ Σάμιος ἐν τῇ πρὸς Διαγόραν Ἐπιστολῇ γράφει· ‘καθ’ ὃν χρόνον ἐπεδήμησας ἐν Σάμῳ, Διαγόρα, πολλάκις οἶδά σε παραγινόμενον εἰς τοὺς παρ’ ἐμοὶ πότους, ἐν οἷς λάγυνος κατ’ ἄνδρα κείμενος οἰνοχοεῖτο, πρὸς ἡδονὴν διδοὺς ἑκάστῳ ποτήριον.’ Ἀριστοτέλης δ’ ἐν τῇ Θετταλῶν Πολιτείᾳ (fr. 452 R) θηλυκῶς λέγεσθαί φησιν ὑπὸ Θετταλῶν τὴν λάγυνον. καὶ Ῥιανὸς ὁ ἐποποιὸς ἐν Ἐπιγράμμασιν (p. 211 M)·
- λάγυνον ἔχω κενόν, ὦ γραῦ, θύλακον δὲ μεστόν.
οὐδετέρως δὲ Δίφιλος ἐν Ἀδελφοῖς εἴρηκεν (II 541 K)·
- ἥμισυ μὲν πίσσης κωνίτιδος, ἥμισυ δ’ οἴνου,
- Ἀρχῖν᾽, ἀτρεκέως ἥδε λάγυνος ἔχει.
- λεπτοτέρης δ’ οὐκ οἶδ’ ἐρίφου κρέα· πλὴν ὅ γε πέμψας
- αἰνεῖσθαι πάντων ἄξιος Ἱπποκράτης.
v.3.p.102
τὸ δ’ ἐν Γηρυονηίδι Στησιχόρου ‘ἔμμετρον ὡς τριλάγυνον’ τὴν τῶν τριῶν γενῶν ἀμφιβολίαν ἔχει. Ἐρατοσθένης δέ φησι (fr. 82 Strecker) λέγεσθαι τὴν πέτασον καὶ τὴν στάμνον ὑπό τινων.
- ὦ τοιχωρύχον
- ἐκεῖνο καὶ τῶν δυναμένων λαγύνιον·
- ἔχον βαδίζειν εἰς τὰ γεύμαθ’ ὑπὸ μάλης,
- καὶ τοῦτο πωλεῖν μέχρι ἂν ὥσπερ ἐν ἐράνῳ
- εἷς λοιπὸς ᾖ κάπηλος ἠδικημένος
- ὑπ’ οἰνοπώλου.