Deipnosophistae
Athenaeus of Naucratis
Athenaeus. Athenaei Naucratitae Dipnosophistarum Libri XV (3 volumes). Kaibel, Georg, editor. Leipzig: Teubner, 1887-1892.
διάφοροι δὲ κύλικες γίνονται καὶ ἐν τῇ τοῦ συσσίτου ἡμῶν Ἀθηναίου πατρίδι Ναυκράτει. εἰσὶν γὰρ φιαλώδεις μέν, οὐ κατὰ τόρνον, ἀλλ’ ὥσπερ δακτύλῳ πεποιημέναι, καὶ ἔχουσιν ὦτα τέσσαρα, πυθμένα εἰς πλάτος ἐκτεταμένον (πολλοὶ δ’ ἐν τῇ Ναυκράτει κεραμεῖς ἀφ’ ὧν καὶ ἡ πλησίον τῶν κεραμείων πύλη
Γλαύκων δ’ ἐν ταῖς Γλώσσαις Κυπρίους φησὶ τὴν κοτύλην κύλικα καλεῖν. Ἑρμῶναξ δ’ ἐν Συνωνύμοις οὕτως γράφει· ‘ἄλεισον, ποτήριον, κύπελλον, ἄμφωτις, σκύφος, κύλιξ, κώθων, καρχήσιον, φιάλη.’ Ἀχαιὸς δὲ ὁ Ἐρετριεὺς ἐν Ἀλκμαίωνι ἀντὶ τοῦ κύλικες παραγώγως κυλιχνίδας εἴρηκε διὰ τούτων (fr. 14 N)·
- Χία δὲ κύλιξ ὑψοῦ κρέμαται
- περὶ πασσαλόφιν.
καὶ Ἀλκαῖος (fr. 41 B4)ἐν τῷ ..·
- ἀλλ’ ὡς τάχιστα μέλανα δεῦρ’ ἀμνὸν φέρειν
- κοινόν τε χρὴ κρατῆρα καὶ κυλιχνίδας.
καὶ ἐν τῷ δεκάτῳ (fr. 43)·
- πίνωμεν· τί τὰ λύχν’ ὀμμένομεν; δάκτυλος ἁμέρα.
- κὰδ δ’ ἄειρε κυλίχναις μεγάλαις, αιταποικιλλις.
- οἶνον γὰρ Σεμέλας καὶ Διὸς υἱὸσ λαθικαδέα
- ἀνθρώποισιν ἔδωκ᾽. ἔγχεε κέρναις ἕνα καὶ δύο
- πλέαις κὰκ κεφαλᾶς.
ὡς διαφόρων γινομένων καὶ ἐν Τέῳ κυλίκων.
- λάταγες ποτέονται κυλιχνᾶν ἀπὸ Τηιᾶν,
ὅτι δὲ μεγάλοις ποτηρίοις αἱ γυναῖκες ἐχρῶντο ὁ αὐτὸς εἴρηκε Φερεκράτης ἐν Τυραννίδι διὰ τούτων (ib. 187)·
- Φερεκράτης Κοριαννοῖ (I 164 K)·
- ἐκ τοῦ βαλανείου γὰρ δίεφθος ἔρχομαι,
- ξηρὰν ἔχουσα τὴν φάρυγα. Β. δώσω πιεῖν.
v.3.p.59- Α. γλίσχρον γέ μοὐστὶ τὸ σίαλον νὴ τὼ θεώ.
- Β. εἰ λάβω κυρισοι τὴν κυλίσκην; Α. μηδαμῶς
- μικράν γε. κινεῖται γὰρ εὐθύς μοι χολή,
- ἐξ οὗπερ ἔπιον ἐκ τοιαύτης φάρμακον.
- εἰς τὴν ἐμὴν νῦν ἔγχεον τὴν μείζονα.
- εἶτ’ ἐκεραμεύσαντο τοῖς μὲν ἀνδράσιν ποτήρια
- πλατέα, τοίχους οὐκ ἔχοντ᾽, ἀλλ’ αὐτὸ τοὔδαφος μόνον,
- κοὐχὶ χωροῦντ’ οὐδὲ κόγχην, ἐμφερῆ γευστηρίοις·
- σφίσι δέ γ᾽ αὐταῖσιν βαθείας κύλικας ὥσπερ ὁλκάδας
- οἰναγωγούς, περιφερεῖς, λεπτάς, μέσας, γαστροιίδας,
- οὐκ ἀβούλως, ἀλλὰ πόρρωθεν κατεσκευασμέναι
- αὔθ’ ὅπως ἀνεκλογίστως πλεῖστος οἶνος ἐκποθῇ.
- εἶθ’ ὅταν τὸν οἶνον αὐτὰς αἰτιώμεθ’ ἐκπιεῖν,
- λοιδοροῦνται κὠμνύουσι μὴ ᾽κπιεῖν ἀλλ’ ἢ μίαν.
- ἣ δὲ κρείττων ἡ μί’ ἐστὶ χιλίων ποτηρίων.
ΚΥΜΒΙΑ τὰ κοῖλα ποτήρια καὶ μικρὰ Σιμάριστος. Δωρόθεος δέ· ‘γένος ποτηρίων βαθέων τὰ κυμβία καὶ ὀρθῶν, πυθμένα μὴ ἐχόντων μηδὲ ὦτα.’ Πτολεμαῖος δὲ ὁ τοῦ Ἀριστονίκου τὰ κυφά. Νίκανδρος δ’ ὁ Θυατειρηνὸς τὸ χωρὶς ὠτίων ποτήριον ὠνομακέναι Θεόπομπον ἐν Μήδῳ (I 741 K). Φιλήμων Φάσματι (II 502 K)·
Διονύσιος δ’ ὁ Σάμιος ἐν ἕκτῳ περὶ τοῦ Κύκλου (FHG II 10) τὸ αὐτὸ οἴεται εἶναι κισσύβιον καὶ κυμβίον. φησὶ γὰρ ὡς Ὀδυσσεὺς πληρώσας κυμβίον ἀκράτου ὤρεξε τῷ Κύκλωπι. οὐκ ἔστι δὲ μικρὸν τὸ διδόμενον αὐτῷ κισσύβιον παρ’ Ὁμήρῳ (Od. 9.346)· οὐ γὰρ ἂν τρὶς πιὼν μέγιστος ὢν τὸ σῶμα ταχέως ἂν ὑπὸ τῆς μέθης κατηνέχθη. τοῦ κυμβίου μνημονεύει καὶ Δημοσθένης ἐν τῷ κατὰ Μειδίου (158) ἀκολουθεῖν αὐτῷ φάσκων ῥυτὰ καὶ κυμβία. καὶ πάλιν ἐν τῷ αὐτῷ (133)· ‘ἐπ’ ἀστράβης δὲ ὀχούμενος ἐξ Ἀργούρας τῆς Εὐβοίας, χλανίδας δ’ ἐπ’ ὄχου καὶ κυμβία καὶ κάδους ἔχων, ὧν ἐπελαμβάνοντο οἱ πεντηκοστολόγοι.‘ καὶ ἐν τῷ κατὰ Εὐέργου καὶ Μνησιβούλου (58). φησὶ δὲ Δίδυμος ὁ γραμματικὸς (p. 75 Schm) ἐπίμηκες εἶναι τὸ ποτήριον καὶ στενὸν τῷ σχήματι, παρόμοιον πλοίῳ ὃ καλεῖται κύμβη. καὶ Ἀναξανδρίδης ἐν Ἀγροίκοις (II 136 K)·
- ἐπεὶ δ’ ἡ Ῥόδη
- κυμβίον ἀκράτου κατασέσειχ’ ὑμᾶς ἄνω.
Ἄλεξις Ἱππεῖ (II 328 K)·
- μεγάλ’ ἴσως ποτήρια
- προπινόμενα καὶ μέστ’ ἀκράτου κυμβία
- ἐκάρωσεν ὑμᾶς. Β. ἀνακεχαίτικεν μὲν οὖν.
- τά τε κυμβία
- ἆρ᾽ ἦν πρόσωπ’ ἔχοντα χρυσᾶ παρθένων;
- Β. νὴ τὸν Δί᾽, ἦν γάρ. Α. ὦ τάλαιν’ ἐγὼ κακῶν.
Ἐρατοσθένης δ’ ἐν τῇ πρὸς Ἀγήτορα τὸν Λάκωνα Ἐπιστολῇ (p. 201 Bernh) ὡς κυαθῶδες ἀγγεῖον τὸ κυμβίον παραδίδωσι γράφων οὕτως· ‘θαυμάζουσι δὲ οἱ αὐτοὶ καὶ πῶς κύαθον μὴ κεκτημένος, ἀλλὰ κυμβίον μόνον, φιάλην προσεκέκτητο. δοκεῖ δή μοι τὸ μὲν τῆς τῶν ἀνθρώπων χρείας ἕνεκα, τὸ δὲ τῆς τῶν θεῶν τιμῆς εἰς τὴν κτῆσιν παρειληφέναι. κυάθῳ μὲν οὖν οὐδὲν ἐχρῶντο τότε οὐδὲ κοτύλῃ. κρατῆρα γὰρ ἵστασαν τοῖς θεοῖς, οὐκ ἀργυροῦν οὐδὲ λιθοκόλλητον, ἀλλὰ γῆς Κωλιάδος γῆς. τοῦτον δ᾽ ὁσάκις ἐπί τι πληρώσαιεν, ἀποσπείσαντες τοῖς θεοῖς ἐκ τῆς φιάλης ᾠνοχόουν ἐφεξῆς, τὸν νεοκρᾶτα βάπτοντες τῷ κυμβίῳ, καθὰ καὶ νῦν παρ’ ὑμῖν ποιοῦσιν ἐν τοῖς φιδιτίοις. εἰ δέ ποτε πλεῖον πιεῖν βουληθεῖεν, προσπαρετίθεσαν τοὺς καλουμένους κοτύλους, κάλλιστα καὶ εὐποτώτατα ἐκπωμάτων. ἦσαν δὲ καὶ οὗτοι τῆς αὐτῆς κεραμείας.’ ὅταν δ’ Ἔφιππος ἐν Ἐφήβοις λέγῃ (II 255 K)·
οὐ τὸν τραγικὸν λέγει ποιητήν, ἀλλά τινα ὁμώνυμον αὐτῷ, ἤτοι φίλοινόν τινα ἢ αἰτίαν ἔχοντα οὐ χρηστήν, ὥς φησιν Ἀντίοχος ὁ Ἀλεξανδρεὺς ἐν τῷ περὶ τῶν ἐν τῇ μέσῃ κωμῳδίᾳ κωμῳδουμένων Ποιητῶν. τὸ γὰρ
- οὐ κύλικας ἐπὶ τὰ δεῖπνα Χαιρήμων φέρει,
- οὐ κυμβίοισι πεπολέμηκ’ Εὐριπίδης,
καὶ Ἔφιππος ἐν Ὁμοίοις ἢ Ὀβελιαφόροις (ib. 259)
- δὸς δὴ τὸν χόα
- αὐτῷ σύ, Κῶμε, καὶ τὸ κυμβίον φέρων·
- Εὐριπίδης τις σήμερον γενήσεται.
ὅτι δὲ καὶ πλοῖον ἡ κύμβη Σοφοκλῆς ἐν Ἀνδρομέδᾳ φησίν (fr. 123 N)·
- Διονυσίου δὲ δράματ’ ἐκμαθεῖν δέοι
- καὶ Δημοφῶντος, ἅττ’ ἐποίησεν εἰς Κότυν,
- ῥήσεις τε κατὰ δεῖπνον Θεόδωρός μοι λέγοι,
- Λάχητί τ’ οἰκήσαιμι τὴν ἑξῆς θύραν,
- κυμβία τε παρέχοιμ’ ἑστιῶν Εὐριπίδῃ.
κύββα ποτήριον Ἀπολλόδωρος Παφίους.
- ἵπποισιν ἢ κύμβαισι ναυστολεῖς χθόνα;
ΚΥΠΕΛΛΟΝ. τοῦτο πότερόν ἐστιν ταὐτὸν τῷ ἀλείσῳ καὶ τῷ δέπαι καὶ μόνον ὀνόματι διαλλάσσει —
ἢ διάφορος ἦν ὁ τύπος καὶ οὐχ ὥσπερ τὸ δέπας καὶ τὸ ἄλεισον ἀμφικύπελλον, οὕτω δὲ καὶ τοῦτο, κυφὸν δὲ μόνον; ἀπὸ γὰρ τῆς κυφότητος τὸ κύπελλον, ὥσπερ
- τοὺς μὲν ἄρα χρυσέοισι κυπέλλοις υἷες Ἀχαιῶν
- δειδέχατ’ ἄλλοθεν ἄλλος ἀνασταδόν (Il. 9.670) —
Ἀντίμαχος δ’ ἐν εʹ Θηβαίδος (fr. 20)·
- ἦτοι ὃ καλὸν ἄλεισον ἀναιρήσεσθαι ἔμελλεν
- χρύσεον ἄμφωτον.
Σιληνὸς δέ φησι· ‘κύπελλα ἐκπώματα σκύφοις ὅμοια, ὡς καὶ Νίκανδρος ὁ Κολοφώνιος (fr. 140 Sch), ... ‘κύπελλα δ’ ἔνειμε συβώτης ( Od. 20.253).’ Εὔμολπος δὲ ποτηρίου γένος, ἀπὸ τοῦ κυφὸν εἶναι. Σιμάριστος δὲ τὸ δίωτον ποτήριον Κυπρίους, τὸ δὲ δίωτον καὶ τετράωτον Κρῆτας. Φιλητᾶς δὲ (fr. 48 Bach) Συρακοσίους κύπελλα καλεῖν τὰ τῆς μάζης καὶ τῶν ἄρτων ἐπὶ τῆς τραπέζης καταλείμματα.
- πᾶσιν δ’ ἡγεμόνεσσιν ἐποιχόμενοι κήρυκες
- χρύσεα καλὰ κύπελλα τετυγμένα νωμήσαντο.
ΚΥΜΒΗ. Φιλήμων ἐν ταῖς Ἀττικαῖς Φωναῖς κύλικος εἶδος. Ἀπολλόδωρος δ’ ἐν τῷ περὶ Ἐτυμολογιῶν Παφίους τὸ ποτήριον καλεῖν κύββα.
ΚΩΘΩΝ Λακωνικὸν ποτήριον, οὗ μνημονεύει Ξενοφῶν ἐν αʹ Κύρου Παιδείας (c. 2, 8). Κριτίας δ’ ἐν Λακεδαιμονίων Πολιτείᾳ γράφει οὕτως (FHG II 68)· ‘χωρὶς δὲ τούτων τὰ σμικρότατα ἐς τὴν δίαιταν, ὑποδήματα ἄριστα Λακωνικὰ καὶ ἱμάτια φορεῖν ἥδιστα καὶ χρησιμώτατα· κώθων Λακωνικός, ἔκπωμα ἐπιτηδειότατον εἰς στρατείαν καὶ εὐφορώτατον ἐν γυλιῷ.
ὡς τῆς κύλικος λεγομένης κώθωνος. Ἀριστοφάνης Ἱππεῦσιν (599)·
- ἀλλ’ ἄγε σὺν κώθωνι θοῆς διὰ σέλματα νηὸς
- φοίτα καὶ κοίλων πώματ’ ἄφελκε κάδων,
- ἄγρει δ’ οἶνον ἐρυθρὸν ἀπὸ τρυγός· οὐδὲ γὰρ ἡμεῖς
- νήφειν ἐν φυλακῇ τῇδε δυνησόμεθα,
Ἡνίοχος Γοργόσι (II 431 K)·
- εἰς τὰς ἱππαγωγοὺς εἰσεπήδων ἀνδρικῶς
- πριάμενοι κώθωνας, οἳ δὲ σκόροδα καὶ κρόμμυα.
Θεόπομπος Στρατιώτισιν (I 747 K)·
- πιεῖν πιεῖν τις ἐγχείτω λαβὼν
- πυριγενῆ κυκλοτερῆ βραχύωτον παχύστομον
- κώθωνα παῖδα φάρυγος.
Ἄλεξις Ἐρίθοις (II 363 K)·
- ἐγὼ γὰρ ἂν κώθωνος ἐκ στρεψαύχενος
- πίοιμι τὸν τράχηλον ἀνακεκλασμένη;
ἀπὸ δὲ τοῦ ποτηρίου τούτου καὶ ἀκρατοκώθωνας καλοῦσι τοὺς πλέονα ἄκρατον σπῶντας, ὡς Ὑπερείδης ἐν τῷ κατὰ Δημοσθένους (p. 23 ed. Bl). Καλλίξεινος δ’ ἐν τετάρτῳ περὶ Ἀλεξανδρείας ἀναγράφων τὴν τοῦ Φιλαδέλφου πομπὴν καὶ καταλέγων πολλὰ ἐκπώματα γράφει καὶ τάδε (cf. V p. 199 f)· ‘κώθωνες διμέτρητοι βʹ.’ —
- εἶτα τετρακότυλον ἐπεσόβει κώθωνά μοι,
- παλαιὸν οἴκων κτῆμα (Eur. Med. 48).
περὶ δὲ τοῦ κωθωνίζεσθαι καὶ ὅτι χρήσιμός ἐστι διὰ χρόνου ὁ κωθωνισμὸς Μνησίθεος ὁ Ἀθηναῖος ἰατρὸς ἐν τῇ περὶ Κωθωνισμοῦ ἐπιστολῇ φησιν οὕτως· ‘συμβαίνει τοὺς μὲν πολὺν ἄκρατον ἐν ταῖς συνουσίαις πίνοντας μεγάλα βλάπτεσθαι καὶ τὸ σῶμα καὶ τὴν ψυχήν. τὸ μέντοι κωθωνίζεσθαι διά τινων ἡμερῶν δοκεῖ μοι ποιεῖν τινα καὶ τοῦ σώματος κάθαρσιν καὶ τῆς ψυχῆς ἄνεσιν. γίγνονται γάρ τινες ἡμῖν ἐκ τῶν καθ᾽ ἡμέραν συμποσίων ἐπιπόλαιοι δριμύτητες· ταύταις οὖν ἐστι τῶν μὲν πόρων οἰκειότατος
ΛΑΒΡΩΝΙΑ ἐκπώματος Περσικοῦ εἶδος ἀπὸ τῆς ἐν τῷ πίνειν λαβρότητος ὠνομασμένον. πλατὺ δ’ ἐστὶ τῇ κατασκευῇ καὶ μέγα· ἔχει δὲ καὶ ὦτα μεγάλα. Μένανδρος Ἁλιεῖ (fr. 24 K)·
ἐν δὲ Φιλαδέλφοις (fr. 503 K)·
- εὐποροῦμεν, οὐδὲ μετρίως· ἐκ Κυίνδων χρυσίον,
- Περσικαὶ στολαὶ δ’ ἐκεῖναι πορφυρᾶ τε στρώματα
- ἔνδον ἔστ᾽, ἄνδρες, ποτηρίδια τορεύματα
- κἀκτυπωμάτων πρόσωπα, τραγέλαφοι, λαβρώνια.
v.3.p.67
Ἵππαρχος δ’ ἐν Θαίδι (III 273 K)·
- ἤδη δ’ ἐπιχύσεις διάλιθοι, λαβρώνιοι,
- Πέρσαι δ’ ἔχοντες μυιοσόβας ἑστήκεσαν.
Δίφιλος Τιθραύστῃ καὶ ἄλλα γένη καταλέγων ποτηρίων φησί (II 568 K)·
- ὁ λαβρώνιος δ’ ἔσθ’ οὗτος ὄρνις; Β. Ἡράκλεις,
- ποτήριον χρυσοῦς διακοσίους ἄγον.
- Α. ὢ περιβοήτου, φιλτάτη, λαβρωνίου.
Δίδυμος δ’ ὅμοιον εἶναί φησιν (p. 75 Schm) αὐτὸ βομβυλιῷ ἢ βατιακίῳ.
- πρίστις, τραγέλαφος, βατιάκη, λαβρώνιος.
- ἀνδραποδιον δὴ ταῦθ᾽, ὁρᾷς, ἥκιστά γε,
- ἐκπωμάτων δ’ ὀνόματα. Β. πρὸς τῆς Ἑστίας.
- Α. ὁ λαβρώνιος χρυσῶν δέ, παῖδες, εἴκοσι.
ΛΑΚΑΙΝΑΙ κυλίκων εἶδος οὕτως λεγόμενον ἢ ἀπὸ τοῦ κεράμου, ὡς τὰ Ἀττικὰ σκεύη, ἢ ἀπὸ τοῦ σχήματος ἐπιχωριάσαντος ἐκεῖ, ὥσπερ .... αἱ Θηρίκλειαι λέγονται. Ἀριστοφάνης Δαιταλεῦσι (I 446 K)·
- Συβαρίτιδάς τ’ εὐωχίας, καὶ Χῖον ἐκ Λακαινᾶν
- κυλίκων μέθυ ἡδέως καὶ φίλως.
ΛΕΠΑΣΤΗ. οἳ μὲν ὀξύνουσι τὴν τελευταίαν, ὡς καλή, οἳ δὲ παροξύνουσιν, ὡς μεγάλη. τοῦτο δὲ τὸ ποτήριον ὠνομάσθη ἀπὸ τῶν εἰς τὰς μέθας καὶ τὰς
ἀφ’ ἧς ἔστι λάψαι, τουτέστιν ἁθρόως πιεῖν, κατεναντίον τῷ λεγομένῳ βομβυλιῷ. φησὶν γάρ που ὁ αὐτός (I 544 K)·
- τί δῆτ’ ἂν εἰ πίοις οἴνου κύλικα λεπαστήν;
οἷον ἅθρουν μ’ ἐξέπιες. ἐν δὲ Γηρυτάδῃ (I 432 K)·
- τὸ δ’ αἷμα λέλαφας τοὐμόν, ὦναξ δέσποτα,
τὸ βάθος παρίστησιν ὁ κωμικὸς τοῦ ποτηρίου. Ἀντιφάνης δὲ ἐν Ἀσκληπιῷ (II 28 K)·
- ἦν δὲ
- τὸ πρᾶγμ’ ἑορτή. περιέφερεν δ’ ἐν κύκλῳ λεπαστὴν
- ἡμῖν ταχὺ προσφέρων παῖς ἐνέχει τε σφόδρα κυανοβενθῆ,
Φιλύλλιος Αὔγῃ (I 783 K)·
- τὴν δὲ γραῦν τὴν ἀσθενοῦσαν πάνυ πάλαι, τὴν βρυτικήν,
- ῥίζιον τρίψας τι μικρὸν δελεάσας τε γεννικῇ
- τὸ μέγεθος κοίλῃ λεπαστῇ, τοῦτ’ ἐποίησεν ἐκπιεῖν.
Θεόπομπος Παμφίλῃ (I 744 K)·
- πάντα γὰρ ἦν
- μέστ’ ἀνδρῶν καὶ μειρακίων
- πινόντων· ὁμοῦ δ’ ἄλλων
- γρᾴδι’ ἦν μεγάλαισιν οἴνου χαίροντα λεπασταῖς.
καὶ ἐν Μήδῳ (ib. 740)·
- σπόγγος, λεκάνη, πτερόν, λεπαστὴ πάνυ πυκνή,
- ἣν ἐκπιοῦσ’ ἄκρατον Ἀγαθοῦ Δαίμονος
- τέττιξ κελαδεῖ.
Ἀμερίας δέ φησι τὴν οἰνοχόην λεπαστὴν καλεῖσθαι. Ἀριστοφάνης δὲ (p. 220 N) καὶ Ἀπολλόδωρος γένος εἶναι κύλικος. Φερεκράτης Κραπατάλλοις (I 171 K)·
- ὥς ποτ’ ἐκήλησεν Καλλίστρατος υἷας Ἀχαιῶν,
- κέρμα φίλον διαδούς, ὅτε συμμαχίαν ἐρέεινεν·
- οἶον δ’ οὐ κήλησε δέμας λεπτὸν Ῥαδάμανθυν
- Λύσανδρον κώθωνι, πρὶν αὐτῷ δῶκε λεπαστήν.
Νίκανδρος δ’ ὁ Κολοφώνιός φησιν (fr. 142 Schn) Δόλοπας οὕτω καλεῖν τὴν κύλικα. Λυκόφρων δ᾽ ἐν τῷ θʹ περὶ Κωμῳδίας (fr. 85 Strecker) παραθέμενος τὰ Φερεκράτους καὶ αὐτὸς εἶναί φησι γένος κύλικος τὴν λεπαστήν. Μόσχος δ’ ἐν ἐξηγήσει Ῥοδιακῶν Λέξεων κεραμεοῦν ἀγγεῖόν φησιν αὐτὸ εἶναι, ἐοικὸς ταῖς λεγομέναις πτωματίσιν, ἐκπεταλώτερον δέ. Ἀρτεμίδωρος δ’ ὁ Ἀριστοφάνειος ποτήριον ποιόν. Ἀπολλοφάνης δὲ Κρησί (I 799 K)·
- τῶν θεατῶν δ’ ὅστις ἂν
- διψῇ, λεπαστὴν λαψάμενος μεστὴν ἐκχαρυβδίσαι.
Θεόπομπος Παμφίλῃ (ib. 744)·
- καὶ λεπαστά μ’ ἁδύοινος εὐφρανεῖ δι’ ἡμέρας.
Νίκανδρος δ’ ὁ Θυατειρηνὸς ‘κύλιξ, φησί, μείζων,’ παρατιθέμενος Τηλεκλείδου ἐκ Πρυτάνεων (I 215 K)·
- λεπαστὴ μάλα συχνή,
- ἣν ἐκπιοῦσ’ ἄκρατον Ἀγαθοῦ Δαίμονος
- περίστατον βοῶσα τὴν κώμην ποεῖ.
Ἕρμιππος Μοίραις (ib. 236)·
- καὶ μελιχρὸν οἶνον ἕλκειν
- ἐξ ἡδυπνόου λεπαστῆς.
- ἂν ἐγὼ πάθω τι τήνδε τὴν λεπαστὴν ἐκπιών,
- τῷ Διονύσῳ πάντα τἀμαυτοῦ δίδωμι χρήματα.
ΛΟΙΒΑΣΙΟΝ κύλιξ, ὥς φησι Κλείταρχος καὶ Νίκανδρος ὁ Θυατειρηνός .... ᾧ τὸ ἔλαιον ἐπισπένδουσι τοῖς ἱεροῖς, σπονδεῖον δὲ ᾧ τὸν οἶνον, καλεῖσθαι λέγων καὶ λοιβίδας τὰ σπονδεῖα ὑπὸ Ἀντιμάχου τοῦ Κολοφωνίου.
ΛΕΣΒΙΟΝ ὅτι ποτηρίου εἶδος, Ἡδύλος παρίστησιν ἐν Ἐπιγράμμασιν οὑτωσὶ λέγων·
ΛΟΥΤΗΡΙΟΝ. Ἐπιγένης Μνηματίῳ ἐν τῷ τῶν ποτηρίων καταλόγῳ φησί (II 418 K)·
- ἡ διαπινομένη Καλλίστιον ἀνδράσι, θαῦμα
- κοὐ ψευδές, νῆστις τρεῖς χόας ἐξέπιεν·
- ἧς τόδε σοί, Παφίη, ζωραῖς μύρρῃσι θυωθὲν
- κεῖται πορφυρέης Λέσβιον ἐξ ὑέλου.
- ἣν σὺ σάου πάντως, ὡς καὶ πάντων ἀπ᾽ ἐκείνης
- σοὶ τοῖχοι γλυκερῶν σῦλα φέρωσι πόθων.
v.3.p.71
- κρατῆρες, κάδοι,
- ὁλκεῖα, κρουνεῖ᾽. Β. ἔστι γὰρ κρουνεῖα; Α. ναί.
- λουτήρι’ — ἀλλὰ τί καθ’ ἕκαστα δεῖ λέγειν;
- ὄψει γὰρ αὐτός.
ΛΥΚΙΟΥΡΓΕΙΣ. φιάλαι τινὲς οὕτως καλοῦνται ἀπὸ Λύκωνος τοῦ κατεσκευασμένου, ὡς καὶ Κονώνειοι αἱ ὑπὸ Κόνωνος ποιηθεῖσαι. μνημονεύει τοῦ Λύκωνος Δημοσθένης ἐν τῷ περὶ τοῦ στεφάνου κἀν τῷ πρὸς Τιμόθεον ὑπὲρ χρέως λέγων οὕτως (31)· ‘φιάλας Λυκιουργεῖς δύο.’ [ἐν δὲ τῷ πρὸς Τιμόθεον γράφει· ‘δίδωσιν ἀποθεῖναι τῷ Φορμίωνι μετὰ τῶν χρημάτων καὶ ἄλλας φιάλας Λυκιουργεῖς δύο.’ Ἡρόδοτος δ’ ἐν ζʹ (c. 76) ‘προβόλους δύο Λυκιουργίδας ἡμιεργέας’, ὅτι ἀκόντιά ἐστι πρὸς λύκων θήραν ἐπιτήδεια ἢ ἐν Λυκίᾳ εἰργασμένα.] ὅπερ ἐξηγούμενος Δίδυμος ὁ γραμματικὸς (p. 314 Schm) τὰς ὑπὸ Λυκίου φησὶ κατεσκευασμένας. ἦν δὲ οὗτος τὸ γένος Βοιώτιος ἐξ Ἐλευθερῶν, υἱὸς Μύρωνος τοῦ ἀνδριαντοποιοῦ, ὡς Πολέμων φησὶν ἐν αʹ περὶ Ἀκροπόλεως (fr. 2 Pr). ἀγνοεῖ δ’ ὁ γραμματικὸς ὅτι τὸν τοιοῦτον σχηματισμὸν ἀπὸ κυρίων ὀνομάτων οὐκ ἄν τις εὕροι γινόμενον, ἀλλ’ ἀπὸ πόλεων ἢ ἐθνῶν. Ἀριστοφάνης τε γὰρ ἐν Εἰρήνῃ φησί (143)·
Κριτίας τε ἐν τῇ Λακεδαιμονίων Πολιτείᾳ (FHG II 69)· ‘κλίνη Μιλησιουργὴς καὶ δίφρος Μιλησιουργής, κλίνη Χιουργὴς καὶ τράπεζα Ῥηνιοεργής.’ Ἡρόδοτός τε ἐν τῇ ἑβδόμῃ φησί (c. 76)· ‘προβόλους δύο Λυκοεργέας.’ μήποτ’ οὖν καὶ παρὰ τῷ Ἡροδότῳ ὡς καὶ παρὰ τῷ Δημοσθένει γραπτέον Λυκιοεργέας, ἵν’ ἀκούηται τὰ ἐν Λυκίᾳ εἰργασμένα.
- τὸ δὲ πλοῖον ἔσται Ναξιουργὴς κάνθαρος.
ΜΕΛΗ. οὕτω καλεῖταί τινα ποτήρια, ὧν μνημονεύει Ἀνάξιππος ἐν Φρέατι λέγων οὕτως (III 301 K)
ΜΕΤΑΝΙΠΤΡΟΝ ἡ μετὰ τὸ δεῖπνον ἐπὴν ἀπονίψωνται διδομένη κύλιξ. Ἀντιφάνης Λαμπάδι (II 68 K)·
- σὺ δὲ τὴν μέλην, Συρίσκε, ταυτηνὶ λαβὼν
- ἔνεγκον ἐπὶ τὸ μνῆμ’ ἐκείνῃ, μανθάνεις;
- καὶ κατάχεον.
Δίφιλος Σαπφοῖ (II 564 K)·
- Δαίμονος
- Ἀγαθοῦ μετάνιπτρον, ἐντραγεῖν, σπονδή, κρότος.
ἔνιοι δὲ τὴν μετὰ τὸ νίψασθαι πόσιν, ὡς Σέλευκος ἐν Γλώσσαις. Καλλίας δ’ ἐν Κύκλωψι (I 695 K)·
- Ἀρχίλοχε, δέξαι τήνδε τὴν μετανιπτρίδα
- μεστὴν Διὸς σωτῆρος, ἀγαθοῦ δαίμονος.
Φιλέταιρος Ἀσκληπιῷ (II 230 K)·
- καὶ δέξαι τηνδὶ μετανιπτρίδα τῆς Ὑγιείας.
Φιλόξενος δ’ ὁ διθυραμβοποιὸς ἐν τῷ ἐπιγραφομένῳ Δείπνῳ μετὰ τὸ ἀπονίψασθαι τὰς χεῖρας προπίνων τινί φησι (fr. 4 B)·
- ἐνέσεισε μεστὴν ἴσον ἴσῳ μετανιπτρίδα
v.3.p.73- μεγάλην, ἐπειπὼν τῆς Ὑγιείας τοὔνομα.
Ἀντιφάνης Λαμπάδι (II 68 K)·
- σὺ δὲ τάνδε Βακχία
- εὔδροσον πλήρη μετανιπτρίδα δέξαι.
- πραύ τί τοι Βρόμιος γάνος τόδε δοὺς ἐπὶ τέρψιν
- πάντας ἄγει.
Νικόστρατος Ἀντερώσῃ (ib. 220)·
- τράπεζα φυστημινεις, ἅμα δ’ ἦν Δαίμονος
- Ἀγαθοῦ μετάνιπτρον.
- μετανιπτρίδ’ αὐτῷ τῆς Ὑγιείας ἔγχεον.
ΜΑΣΤΟΣ. Ἀπολλόδωρος ὁ Κυρηναῖος, ὡς Πάμφιλός φησι, Παφίους τὸ ποτήριον οὕτως καλεῖν.
Πάμφιλος δέ φησι· ‘μήποτε ἐκπώματός ἐστιν εἶδος, ἢ μέτρον οἷον κύαθος.’ Διόδωρος δὲ κύλικα ἀποδίδωσι.
- ΜΑΘΑΛΙΔΑΣ Βλαῖσος ἐν Σατούρνῳ φησίν·
- ἑπτὰ μαθαλίδας
- ἐπίχε’ ἡμῖν τῶ γλυκυτάτω.
ΜΑΝΗΣ ποτηρίου εἶδος. Νίκων Κιθαρῳδῷ (III 389 K)·
παρέθετο τὰ ἰαμβεῖα καὶ Δίδυμος (p. 73sq Schm) καὶ Πάμφιλος. καλεῖται δὲ μάνης καὶ τὸ ἐπὶ τοῦ κοττάβου ἐφεστηκός, ἐφ’ οὗ τὰς λάταγας ἐν παιδιᾷ ἔπεμπον· ὅπερ ὁ Σοφοκλῆς ἐν Σαλμωνεῖ χάλκειον ἔφη κάρα, λέγων οὕτως (fr. 494 N)·
- καὶ πάνυ τις εὐκαίρως ‘προπίνω, φησί, σοί,
- πατριῶτα.’ μάνην δ’ εἶχε κεραμεοῦν ἁδρόν,
- χωροῦντα κοτύλας πέντ’ ἴσως. ἐδεξάμην.
v.3.p.74
Ἀντιφάνης Ἀφροδίτης Γοναῖς (II 33 K)·
- τάδ’ ἐστὶ κνισμὸς καὶ φιλημάτων ψόφος·
- τῷ καλλικοτταβοῦντι νικητήρια
- τίθημι καὶ βαλόντι χάλκειον κάρα.
Ἕρμιππος Μοίραις (I 237 fr. 47, 5 K)
- ἐγὼ ᾽πιδείξω καθ’ ἕν· ὃς ἂν τὸν κότταβον
- ἀφεὶς ἐπὶ τὴν πλάστιγγα ποιήσῃ πεσεῖν —
- Β. πλάστιγγα; ποίαν; τοῦτο τοὐπικείμενον
- ἄνω τὸ μικρόν, τὸ πινακίσκιον λέγεις;
- Α. τοῦτ’ ἐστὶ πλάστιγξ — οὗτος ὁ κρατῶν γίνεται.
- Β. πῶς δ’ εἴσεταί τις τοῦτ᾽; Α. ἐὰν τύχῃ μόνον
- αὐτῆς, ἐπὶ τὸν μάνην πεσεῖται καὶ ψόφος
- ἔσται πάνυ πολύς. Β. πρὸς θεῶν, τῷ κοττάβῳ
- πρόσεστι καὶ Μάνης τις ὥσπερ οἰκέτης;
- ῥάβδον δ’ ὄψει, φησί, τὴν κοτταβικὴν
- ἐν τοῖς ἀχύροισι κυλινδομένην,
- μάνης δ’ οὐδὲν λατάγων ἀίει·
- τὴν δὲ τάλαιναν πλάστιγγ’ ἂν ἴδοις
- παρὰ τὸν στροφέα τῆς κηπαίας
- ἐν τοῖσι κορήμασιν οὖσαν.
v.3.p.75
ΝΕΣΤΟΡΙΣ. περὶ τῆς ἰδέας τοῦ Νέστορος ποτηρίου φησὶν ὁ ποιητής· Il. 11.632
ἐν τούτοις ζητεῖται πρῶτον μὲν τί ποτ’ ἐστὶ τὸ χρυσείοις ἥλοισι πεπαρμένον, ἔπειτα τί τὸ οὔατα δ’ αὐτοῦ τέσσαρ’ ἔσαν. τὰ γὰρ ἄλλα ποτήριά φησιν ὁ Μυρλεανὸς Ἀσκληπιάδης ἐν τῷ περὶ τῆς Νεστορίδος δύο ὦτα ἔχειν. πελειάδας δὲ πῶς ἄν τις ὑπόθοιτο νεμομένας περὶ ἕκαστον τῶν ὤτων; πῶς δὲ καὶ λέγει δύο πυθμένας εἶναι τοῦ ποτηρίου; ἰδίως δὲ καὶ τοῦτο λέγεται ὅτι οἱ μὲν ἄλλοι μογοῦντες ἐβάσταζον τὸ ποτήριον, Νέστωρ δ’ ὁ γέρων ἀμογητὶ ἄειρεν. ταῦτα προθέμενος ὁ Ἀσκληπιάδης ζητεῖ περὶ τῶν ἥλων, πῶς πεπαρμένους αὐτοὺς δεῖ δέχεσθαι. οἳ μὲν οὖν λέγουσιν ἔξωθεν δεῖν ἐμπείρεσθαι τοὺς χρυσοῦς ἥλους τῷ ἀργυρῷ ἐκπώματι κατὰ τὸν τῆς ἐμπαιστικῆς τέχνης λόγον, ὡς καὶ ἐπὶ τοῦ Ἀχιλλέως σκήπτρου· Il. 1.245
- πὰρ δὲ δέπας περικαλλές, ὃ οἴκοθεν ἦγ’ ὁ γεραιός,
- χρυσείοις ἥλοισι πεπαρμένον· οὔατα δ’ αὐτοῦ
- τέσσαρ’ ἔσαν, δοιαὶ δὲ πελειάδες ἀμφὶς ἕκαστον
- χρύσειαι νεμέθοντο δύο δ’ ὑπὸ πυθμένες ἦσαν.
- ἄλλος μὲν μογέων ἀποκινήσασκε τραπέζης
- πλεῖον ἐόν· Νέστωρ δ’ ὁ γέρων ἀμογητὶ ἄειρεν.
ἐμφαίνεται γὰρ ὡς τῶν ἥλων ἐμπεπερονημένων καθάπερ ἐπὶ τῶν ῥοπάλων. καὶ ἐπὶ τοῦ ξίφους τοῦ Ἀγαμέμνονος· Il. 11.29
- ὣς φάτο χωόμενος, ποτὶ δὲ σκῆπτρον βάλε γαίῃ
- χρυσείοις ἥλοισι πεπαρμένον.
Ἀπελλῆς μὲν οὖν ὁ τορευτὴς ἐπεδείκνυεν, φησίν, ἡμῖν ἔν τισι Κορινθιακοῖς ἔργοις τὴν τῶν ἥλων θέσιν. ἐξοχὴ δ’ ἦν ὀλίγη τοῖς κολαπτῆρσιν ἐπηρμένη καὶ οἱονεὶ κεφαλίδας ἥλων ἀποτελοῦσα. πεπάρθαι δὲ λέγεται τοὺς ἥλους ὑπὸ τοῦ ποιητοῦ οὐχ ὅτι ἔξωθεν πρόσκεινται καὶ πεπαρμένοι εἰσίν, ἀλλ’ ὅτι ἐμπεπαρμένοις ἐοίκασιν ἔξω τε ὀλίγῳ προὔχουσι, μετέωροι τῆς ἄλλης ἐπιφανείας ὄντες.
- ἀμφὶ δ’ ἄρ’ ὤμοισιν βάλετο ξίφος· ἐν δέ οἱ ἧλοι
v.3.p.76- χρύσειοι πάμφαινον· ἀτὰρ περὶ κουλεὸν ἦεν
- ἀργύρεον.
καὶ περὶ τῶν ὤτων οὕτως διορίζονται, ὅτι εἶχεν μὲν δύο ὦτα ἄνω, καθότι καὶ τἄλλα ποτήρια, ἄλλα δὲ δύο κατὰ τὸ κύρτωμα μέσον ἐξ ἀμφοῖν τοῖν μεροῖν μικρά, παρόμοια ταῖς Κορινθιακαῖς ὑδρίαις. ὁ δὲ Ἀπελλῆς ἐντέχνως ἄγαν ὑπέδειξε τὴν τῶν τεσσάρων ὤτων σχέσιν ἔχουσαν ὧδε. ἐκ μιᾶς οἱονεὶ ῥίζης, ἥτις τῷ πυθμένι προσκυρεῖ, καθ’ ἑκάτερον τὸ οὖς διασχιδεῖς εἰσι ῥάβδοι ἐπ’ ἀμφοῖν, οὐ πολὺ ἀπ’ ἀλλήλων διεστῶσαι διάστημα. αὗται μέχρι τοῦ χείλους διήκουσαι τοῦ ποτηρίου καὶ μικρὸν ἔτι μετεωριζόμεναι κατὰ μὲν τὴν ἀπόστασιν τοῦ ἀγγείου φυλάττουσι τὴν διάσχισιν, κατὰ δὲ τὸ ἀπολῆγον πρὸς τὴν τοῦ χείλους ἔρεισιν πάλιν συμφυεῖς εἰσιν. καὶ γίνεται τὸν τρόπον τοῦτον τέτταρα ὦτα. τοῦτο δὲ οὐκ ἐπὶ πάντων, ἀλλ’ ἐπ’ ἐνίων ποτηρίων τὸ εἶδος τῆς κατασκευῆς θεωρεῖται, μάλιστα δὲ τῶν λεγομένων Σελευκίδων. τὸ δ’ ἐπὶ τῶν δυεῖν πυθμένων ζητούμενον, πῶς λέγεται τὸ δύο δ’ ὑπὸ πυθμένες ἦσαν, διαλύουσιν οὕτως τινές. τῶν
‘ἐγὼ δέ, φησὶν ὁ Μυρλεανός, τάδε λέγω περὶ τοῦ ποτηρίου. οἱ παλαιοὶ καὶ τὰ περὶ τὴν ἥμερον τροφὴν πρῶτοι διαταξάμενοι τοῖς ἀνθρώποις, πειθόμενοι τὸν κόσμον εἶναι σφαιροειδῆ, λαμβάνοντες ἔκ τε τοῦ ἡλίου καὶ τῆς σελήνης τοῦ σχήματος ἐναργεῖς τὰς φαντασίας, καὶ τὰ περὶ τὴν ἀίδιον τροφὴν τῷ περιέχοντι κατὰ τὴν ἰδέαν τοῦ σχήματος ἀφομοιοῦν εἶναι δίκαιον ἐνόμιζον. διὸ τὴν τράπεζαν κυκλοειδῆ κατεσκευάσαντο καὶ τοὺς τρίποδας τοὺς τοῖς θεοῖς καθαγιζομένους, φθόεις κυκλοτερεῖς καὶ ἀστέρας ἔχοντας, οὓς καὶ καλοῦσι σελήνας. καὶ τὸν ἄρτον δ’ ἐκάλεσαν ὅτι τῶν σχημάτων ὁ κύκλος ἀπήρτισται καὶ ἔστι τέλειος. καὶ τὸ ποτήριον οὖν τὸ δεχόμενον τὴν ὑγρὰν τροφὴν κυκλοτερὲς ἐποίησαν κατὰ μίμημα τοῦ κόσμου. τὸ δὲ τοῦ Νέστορος καὶ ἰδιαίτερόν ἐστιν. ἔχει γὰρ καὶ ἀστέρας, οὓς ἥλοις ὁ ποιητὴς ἀπεικάζει διὰ τὸ τοὺς ἀστέρας περιφερεῖς εἶναι τοῖς ἥλοις ὁμοίως καὶ ὥσπερ ἐμπεπηγέναι τῷ οὐρανῷ, καθὼς καὶ Ἄρατός φησιν ἐπ’ αὐτῶν (453)·
περιττῶς δὲ καὶ τοῦτ’ ἔφρασεν ὁ ποιητής, τοὺς
- οὐρανῷ αἰὲν ἄρηρεν ἀγάλματα νυκτὸς ἰούσης.
ὑποθέμενος οὖν κατηστερισμένον τὸ τοῦ Νέστορος ποτήριον μεταβαίνει καὶ ἐπὶ τὰ κράτιστα τῶν ἀπλανῶν ἀστέρων, οἷς δὴ τεκμαίρονται τὰ περὶ τὴν ζωὴν οἱ ἄνθρωποι· ‘λέγω δὲ τὰς πελειάδας. ὅταν γὰρ εἴπῃ·
πελειάδας οὐ σημαίνει τὰς ὄρνιθας, ἅς τινες ὑπονοοῦσι περιστερὰς εἶναι, ἁμαρτάνοντες. ἕτερον γὰρ εἶναί φησιν Ἀριστοτέλης (h. a. V 544 b2) πελειάδα καὶ ἕτερον περιστεράν. πελειάδας δ’ ὁ ποιητὴς καλεῖ νῦν τὰς Πλειάδας, πρὸς ἃς σπόρος τε καὶ ἀμητὸς καὶ τῶν καρπῶν, ἀρχὴ γενέσεως καὶ συναιρέσεως, καθά φησι καὶ Ἡσίοδος (op. 383)·
- δύο δὲ πελειάδες ἀμφὶς ἕκαστον
- χρύσειαι νεμέθοντο,
καὶ Ἄρατος (264)·
- Πληιάδων Ἀτλαιγενέων ἐπιτελλομενάων
- ἄρχεσθ’ ἀμητοῖ᾽, ἀρότοιο δὲ δυσομενάων.
τὰς οὖν τῆς τῶν καρπῶν γενέσεως καὶ τελειώσεως
- αἳ μὲν ὁμῶς ὀλίγαι καὶ ἀφεγγέες, ἀλλ’ ὀνομασταὶ
- ἦρι καὶ ἑσπέριαι, Ζεὺς δ’ αἴτιος, εἱλίσσονται·
- ὅς σφισι καὶ θέρεος καὶ χείματος ἀρχομένοιο
- σημαίνειν ἐπένευσεν ἐπερχομένου τ’ ἀρότοιο.
οὐ γὰρ τὰς πελειάδας τὰς ὄρνεις φέρειν νομιστέον τῷ Διὶ τὴν ἀμβροσίαν, ὡς οἱ πολλοὶ δοξάζουσιν (ἄσεμνον γάρ), ἀλλὰ τὰς Πλειάδας. οἰκεῖον γὰρ τὰς προσημαινούσας τῷ τῶν ἀνθρώπων γένει τὰς ὥρας, ταύτας καὶ τῷ Διὶ φέρειν τὴν ἀμβροσίαν. διόπερ ἀπὸ τῶν πτηνῶν αὐτὰς χωρίζει λέγων·
- τῇ μέν τ’ οὐδὲ ποτητὰ παρέρχεται οὐδὲ Πέλειαι
- τρήρωνες, ταί τ’ ἀμβροσίην Διὶ πατρὶ φέρουσι.
ὅτι δὲ τὰς Πλειάδας τὸ ἐνδοξότατον τῶν ἀπλανῶν ἄστρων ὑπείληφε, δῆλον ἐκ τοῦ προτάττειν αὐτὰς κατὰ τὴν τῶν ἄλλων συναρίθμησιν· Il. 18.485
- τῇ μέν τ’ οὐδὲ ποτητὰ παρέρχεται οὐδὲ Πέλειαι.
ἐπλανήθησαν δ’ οἱ πολλοὶ νομίζοντες τὰς πελειάδας ὄρνεις εἶναι πρῶτον μὲν ἐκ τοῦ ποιητικοῦ σχηματισμοῦ τοῦ κατὰ τὴν πρόσθεσιν τοῦ γράμματος· ἔπειτα δ’ ὅτι τὸ τρήρωνες μόνον ἐδέξαντο εἶναι ἐπίθετον πελειάδων, ἐπεὶ διὰ τὴν ἀσθένειαν εὐλαβὴς ἡ ὄρνις αὕτη· τρεῖν δ’ ἐστὶ τὸ εὐλαβεῖσθαι. πιθανὸν δ’ ἐστὶ τὸ ἐπίθετον καὶ ἐπὶ τῶν Πλειάδων τιθέμενον· μυθεύονται γὰρ καὶ
- ἐν δὲ τὰ τείρεα πάντα τά τ’ οὐρανὸς ἐστεφάνωται,
- Πληιάδας θ’ Ὑάδας τε τό τε σθένος Ὠρίωνος
- ἄρκτον θ᾽, ἣν καὶ ἅμαξαν ἐπίκλησιν καλέουσιν.
ἡ δὲ τοῦ ὀνόματος ἐκτροπή, καθ’ ἣν αἱ Πλειάδες λέγονται Πέλειαι καὶ Πελειάδες, παρὰ πολλοῖς ἐστι τῶν ποιητῶν. πρώτη δὲ Μοιρὼ ἡ Βυζαντία καλῶς ἐδέξατο τὸν νοῦν τῶν Ὁμήρου ποιημάτων ἐν τῇ Μνημοσύνῃ ἐπιγραφομένῃ φάσκουσα τὴν ἀμβροσίαν τῷ Διὶ τὰς Πλειάδας κομίζειν. Κράτης δ’ ὁ κριτικὸς (p. 53 W) σφετερισάμενος αὐτῆς τὴν δόξαν ὡς ἴδιον ἐκφέρει τὸν λόγον. καὶ Σιμωνίδης δὲ τὰς Πλειάδας Πελειάδας εἴρηκεν ἐν τούτοις (fr. 18 B4)·
σαφῶς γὰρ τὰς Πλειάδας οὔσας Ἄτλαντος θυγατέρας Πελειάδας καλεῖ, καθάπερ καὶ Πίνδαρος (Nem. 2, 16).
- δίδωτι δ’ εὖχος Ἑρμᾶς ἐναγώνιος,
- Μαίας εὐπλοκάμοιο παῖς, ἔτικτε δ’ Ἄτλας
- ἑπτὰ ἰοπλοκάμων φιλᾶν θυγατρῶν τάν γ’ ἔξοχον εἶδος,
- ταὶ καλέονται Πελειάδες οὐράνιαι.
σύνεγγυς γάρ ἐστιν ὁ Ὠρίων τῇ ἀστροθεσίᾳ τῶν Πλειάδων· διὸ καὶ ὁ περὶ ταύτας μῦθος, ὅτι φεύγουσι μετὰ τῆς μητρὸς τῆς Πληιόνης τὸν Ὠρίωνα. ὀρείας δὲ λέγει
- ἐστὶ δ’ ἐοικὸς
- ὀρειᾶν γε Πελειάδων
- μὴ τηλόθεν Ὠαρίων’ ἀνεῖσθαι.
ἀπτέρους γὰρ αὐτὰς εἴρηκε διὰ τὴν πρὸς τὰς ὄρνεις ὁμωνυμίαν. ἡ δὲ Μοιρὼ καὶ αὐτὴ τὸν τρόπον τοῦτόν φησι·
- αἱ δ’ ἕπτ’ Ἄτλαντος παῖδες ὠνομασμέναι
- πατρὸς μέγιστον ἆθλον οὐρανοῦ στέγῃ
- κλαίεσκον, ἔνθα νυκτέρων φαντασμάτων
- ἔχουσι μορφὰς ἄπτεροι Πελειάδες.
καὶ Σιμμίας δ’ ἐν τῇ Γοργοῖ φησιν·
- Ζεὺς δ’ ἄρ’ ἐνὶ Κρήτῃ τρέφετο μέγας, οὐδ’ ἄρα τίς νιν
- ἠείδει μακάρων· ὃ δ’ ἀέξετο πᾶσι μέλεσσι.
- τὸν μὲν ἄρα τρήρωνες ὑπὸ ζαθέῳ τράφον ἄντρῳ
- ἀμβροσίην φορέουσαι ἀπ’ Ὠκεανοῖο ῥοάων·
- νέκταρ δ’ ἐκ πέτρης μέγας αἰετὸς αἰὲν ἀφύσσων
- γαμφηλῇ φορέεσκε ποτὸν Διὶ μητιόεντι.
- τὸν καὶ νικήσας πατέρα Κρόνον εὐρύοπα Ζεὺς
- ἀθάνατον ποίησε καὶ οὐρανῷ ἐγκατένασσεν.
- ὣς δ’ αὕτως τρήρωσι πελειάσιν ὤπασε τιμήν,
- αἳ δή τοι θέρεος καὶ χείματος ἄγγελοί εἰσι.
Ποσείδιππός τ’ ἐν τῇ Ἀσωπίᾳ·
- αἳ θέρος ὠκεῖαι πρόπολοι πίλναντο Πέλειαι.
Λαμπροκλῆς δ’ ὁ διθυραμβοποιὸς καὶ ῥητῶς αὐτὰς εἶπεν ὁμωνυμεῖν ταῖς περιστεραῖς ἐν τούτοις (PL III 556 B4)·
- οὐδέ τοι ἀκρόνυχοι ψυχραὶ δύνουσι Πέλειαι.
v.3.p.83
καὶ ὁ τὴν εἰς Ἡσίοδον δὲ ἀναφερομένην ποιήσας Ἀστρονομίαν αἰεὶ Πελειάδας αὐτὰς λέγει (fr. 9 Rz)·
- αἵ τε ποταναῖς
- ὁμώνυμοι πελειάσιν αἰθέρι κεῖσθε.
καὶ πάλιν (fr. 10)·
- τὰς δὲ βροτοὶ καλέουσι Πελειάδας.
καὶ πάλιν (fr. 11)·
- χειμέριαι δύνουσι Πελειάδες.
οὐδὲν οὖν ἄπιστον καὶ Ὅμηρον τὰς Πλειάδας κατὰ ποιητικὸν νόμον Πελειάδας ὠνομακέναι.
- τῆμος ἀποκρύπτουσι Πελειάδες.